Na te Reo Ma i Taokotaiiaʼi
“Ei reira au e oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma, kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova, kia tavini atu iaia e pakuivi ma te pakuivi.”—ZEPHANIA 3:9, NW.
1. I akarongorongo ana ainei te tangata i te Atua ra ko Iehova i te tuatua anga?
E MA tikai to te Atua to Iehova reo. Inara kua akarongo ana ainei te tangata i tona reo? Ae, ra! Kua tupu te reira i te tuatau i te enua nei tana Tamaiti, a Iesu Mesia i te 19 anere mataiti kua topa. Ei akara anga, i to Iesu papetito angaia, kua akarongoia ta te Atua tuatua: “Taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia.” (Mataio 3:13-17) E tuatua mou ma tikai te reira, i akarongoia e Iesu raua ko Ioane Papetito i roto i te reo tangata nei.
2. Eaa te akakiteia maira i ta te apotetoro ko Paulo taiku anga i “te au tuatua a te . . . au angera katoa oki”?
2 I etai mataiti i muri iora kua tuatua te apotetoro Kerititiano ko Paulo no “te au tuatua a te tangata e ta te au angera katoa oki.” (1 Korinetia 13:1, NW) Eaa ta te reira e akakite maira? Te akakite maira te reira e kare ko te au tangata anake mari katoa ra ko te aronga peretana vaerua e reo to ratou e te tuatua oki! Inara, kare te pirianga manako i rotopu i te Atua e te au angera na te au reo e te au tuatua tei akarongoia te ka taka ia tatou nei. Eaa ka kore ei? No te mea te anoanoia ra te reva mei tei takapini nei i te enua kia raukai i te akatupu i te tangitangi anga te ka akarongoia e ka taka oki i te taringa tangata nei.
3. I akapeea te reo tuatua o te tangata i akamata mai ei?
3 I akapeea te akamata anga o te reo tuatua o te tangata? Te karanga nei tetai papaki e i rave ngata to tatou ai metua i te pirianga manako tetai ma tetai na te ngunguru e te tanguru. Te tuatua ra te puka Evolution (Life Nature Library): “Ko te tangata mangiki i te okotai mirioni mataiti i topa . . . penei kua kite i etai akatangi anga tuatua toko iti ua.” Inara kua tuatua tetai tangata kite i te tata ko Ludwig Koehler e: “E mea muna te tuatua a te tangata nei; e apinga orongaia mai e te Atua, e semeio ia.” Ae, ‘e mea orongaia mai na te Atua te tuatua anga a te tangata nei,’ no te mea na te Atua i oronga ki te tangata mua ra, kia Adamu, tetai reo tuatua. E mea papu e ko tei karangaia ra i muri mai, e Epera. Ko te reo tuatua te reira tei tuatuaia e te uanga Iseraela o “Aberama ngati Ebera,” e pateriareka tiratiratu aia ko tona tupuna ko Sema e tamaiti na te tangata akatu araka ko Noa. (Genese 11:10-26; 14:13; 17:3-6) I te manako atu anga i ta te Atua ra totou i te akameitakianga ia Sema, e mea tau kia manakoia e kare tona reo tuatua i akatukeia e tetai apinga na te Atua na Iehova i rave semeio mai i te 43 anere mataiti i topa.—Genese 9:26.
4. Koai a Nimeroda, e i akapeea ta Satani te Tiaporo taangaanga anga iaia ra?
4 I te reira tuatau ‘e okotai ua oki o to te ao katoa nei reo, okotai oki tuatua.’ (Genese 11:1) Te ora ra i reira taua tangata ra a Nimeroda, “ei tangata arumaki ririnui i te patoi anga ia Iehova.” (Genese 10:8, 9, NW) Na te enemi maata akara koreia o te tangata nei, na Satani, i taangaanga ia Nimeroda kia patu i te tuanga o ta te Tiaporo akaaerenga i te enua nei. Kua inangaro a Nimeroda kia akatupu i tetai ingoa nona uaorai, e kua totoa te reira tu manako nengonengo ki te aronga katoa tei aru ra iaia, tei tamata ra i te patu anga i tetai apinga taka ke i te enua ko Sinara. Kia tau ki ta Genese pene 11, irava 4, kua karanga ratou: “Taki aere tatou, ka patu i tetai oire no tatou, e tetai punanga, kia tae ua atu te take ki runga i te rangi ra, kia kitea to tatou ingoa; ko te pueurikiriki ke ua atu aea tatou e pini ua ake te enua katoa nei.” Ko te reira angaanga tei patoi ra i ta te Atua akauenga kia “akaki i te enua” kua akaopeia i ta Iehova akapueuke anga i te reo o taua aronga meameaau ra. “I reira,” ta te Puka Tapu tuatua i tata, “to Iehova akapueurikiriki ke anga ia ratou, ki runga i te enua katoa e pini uake: e akapaki akera ratou i te patu i taua oire ra.” (Genese 9:1; 11:2-9) Kua tapaia oki taua oire ra ko Babela, me kare ko Babulonia (te aiteanga, e “Pueuke anga”), “no te mea, i reira to Iehova akapueuke anga i te reo o te tangata katoa.”—Byington.
5. (a) Eaa tei araiia i ta te Atua akapueuke anga i te reo tuatua o te au tangata katoa ra? (e) Eaa ta tatou ka taopenga no te reo tuatua o Noa raua ko Sema?
5 Na taua semeio ra—koia te pueuke anga o te reo okotai o te au tangata ra—kua taki atu ki te akakianga i te enua katoa mei ta Iehova i akaue ia Noa ra, e na te reira i arai i tetai ua atu manako o Satani kia akanoo i te akamori viivii taokotaiia a te au tangata iaia uaorai ko ratou rai tei akatupu te meameaau i te Atu Ngateitei o te rangi e te enua nei. E tika, e na te raveanga i te akonoanga atua pikikaa i tetai ua atu tu, kua riro te au tangata ki raro i te Tiaporo, e kua tavini ratou i te au temoni i te maani anga te au atua tane e te au atua vaine, ma te tapa anga i te au ingoa no ratou i te au reo ke ke ra, e kua akamori atu ia ratou. (1 Korinetia 10:20) Inara na te angaanga ta te Atua mou okotai i rave i Babela ra kua araiia te akapapaanga i tetai akonoanga atua taokotaiia ma te orongaanga i te akamorianga i te Tiaporo kia tau ki tana i anoano ra. Inara, kare a Noa raua ko tana tamaiti ko Sema i o atu i te reira tumatetenga viviki i te enua ko Sinara. No reira ka tau rai kia manakoia e kua vai rai to raua reo mei tei tuatuaia ra e Aberama (me kare Aberahama)—ko te reo tuatua ia tei tuatua atura te Atua ki te tangata kia Adamu i te kainga i Etene ra.
6. I te ra o Penetekote 33 T.N., akapeea ta Iehova akaari anga e ka rauka iaia i te oronga i te kite kia tuatua i te au reo ke ke?
6 Ka rauka katoa ia Iehova nana ra i akapueuke i te reo mua o te au tangata, ka tika katoa iaia i te oronga atu i te kite kia tuatua i te au reo ke ke. Eaa oki, kua rave aia i te reira tikai i te ra Penetekote i te mataiti 33 o to tatou Tuatau Noa nei! Kia tau ki ta Angaanga 2:1-11, vaitata e 120 au pipi na Iesu tei uipa atu i tetai pia i runga i Ierusalema ra. (Angaanga 1:13, 15) E viviki ua e aruru anga tetai no te rangi maira “mei te matangi viviki maata ra.” E kua mama maira te “arero manga kia ratou mei te ai ra te tu” e to iora ki runga ia ratou katoa ra. I reira kua “ki akera [te au pipi] i te Vaerua Tapu, kua tuatua iora i te tuatua ke, i ta te Vaerua i oronga mai i te tuatua kia ratou ra.” I roto i taua au reo i orongaia maira e te Atua kia ratou kua tuatua ratou “i te peu taka ke a te Atua.” E semeio tikai tei tupu i te kite anga te ngati Iuda e ta ratou pipi katoa i te au reo ke ke no te au enua mamao mei ia Mesopotamia, i Aiphiti, to Libia, e to Roma, kua kite katoatoa i te tuatua te ka oronga mai i te ora!
Ta te Atua Reo i Oronga Mai i Teia Tuatau!
7. Eaa te au manakonako anga te ka vai mai me e okotai ua reo tuatua tei tuatuaia e tei maramaia i te ao katoa nei?
7 I te mea e rauka ua i te Atua te oronga mai i te reo ke ke na te tu semeio, kare ainei i te mea meitaki kia oronga katoa mai aia e okotai ua reo tuatua kia tuatuaia e te maramaia no te ao katoa? Na te reira e akariro kia maata atu te marama anga i rotopu i te uanga tangata katoa nei. Mei ta te puka The World Book Encyclopedia e tuatua ra: “Naringa i tuatua te au tangata ravarai i te reo okotai, ka piri vaitata i reira te au peu e te au ravenga kia puapingaia, e ka tupu te mareka anga i rotopu i te pa enua ravarai.” Kare i raro ake i te 600 au reo ke ke tei akamataia i te au mataiti i topa. I roto i teia, ko te Eteparanato tei maata te tupuanga no te mea e 10,000,000 au tangata tei apii i te reira mei tona angaia mai anga i te mataiti 1887. Inara, kare i puapingaia ta te tangata nei tamata anga kia taokotai i te au tangata ravarai na roto i te reo okotai. Ko te tika, te tupu ua atu ra te au manamanata no te tatakake anga i teianei ao i ‘te tupu anga te aronga rave kino kia maata atu mei te kino.’—2 Timoteo 3:13, NW.
8. Noatu rai me ka akamataia ki te ao katoa nei e pini ua ake tetai reo okotai i teia tuatau, eaa te ka vai mai, e no teaa ra?
8 Te tika ra kia tuatuaia i te pae akonoanga atua, e maata te akapueuke anga. Inara kare ainei tatou e tau kia tapapa atu i teia tu, i te mea te tapa ra te puka Puka Tapu ko Apokalupo i te patireia akonoanga atua pikikaa o teianei ao e ko “Babulonia Maata”? (Apokalupo 18:2) Ae, no te mea ko te aiteanga o “Babulonia” e “Akapueuke anga.” Noatu rai me e reo maani uaia me kare ko tetai reo tikai mei te Peritane, te Varani, te Tiamani, me kare Rutia te ka tuatuaia ei reo okotai i te ao i teia tuatau nei, ka vai rai te tu tatakake i te pae akonoanga atua e etai atu au tu katoa. No teaa ra? No te mea “te vai ua nei rai to te ao ravarai i raro ake i taua vaerua kino ra,” koia a Satani te Tiaporo ra. (1 Ioane 5:19) Koia te tutu tikai o te noinoi, e te noinoi ra aia kia akamoriia aia e te au tangata katoa, mei tana i rave i te tuatau ia Nimeroda ra e te Patu o Babela ra. Eaa oki, me ka tuatuaia e te au tangata rave ara nei e okotai ua reo ka oronga atu te reira i te tuatau no Satani kia akanoo i te akamori anga taokotai i te Tiaporo! Inara kare a Iehova e akatika kia tupu te reira; tera ra, kare e roa atu ka akaope aia i te au akonoanga atua pikikaa ravarai na te Tiaporo ra i akauru.
9. Akapeea te taokotai anga i te au tangata o te pa enua ravarai e te au kopu ravarai i teianei?
9 Inara, ko tetai tumu umere, te taokotaiia nei te au tangata meitaki o te pa enua ravarai e no te au kopu katoa i teianei tikai. Te tupu nei teia na runga i ta te Atua akatere anga e no te akamori anga iaia. I teia tuatau, te akono nei te Atua kia rauka i te tangata te kite e te tuatua i te reo ma okotai ua i runga i te enua nei. E, e reo tikai ia no te ao katoa nei. Ko te tika, te apii nei te Atua ko Iehova i teia reo ma ki te au tangata e manganui no te pa enua ravarai i teia tuatau. E akatupu anga teia i ta te Atua ra totou anga taputou na roto i tana peroveta koia tona kite ko Zephania: “Ei reira au e oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma [te aiteanga, “ei vaa ma”], kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova, kia tavini atu iaia e pakuivi ma te pakuivi.” (Zephania 3:9, NW) Eaa ra teia “reo ma”?
Te Akataka Anga i te Reo Ma
10. Eaa te reo ma ra?
10 Ko te reo ma ko te tuatua mou ia a te Atua te kitea ra i roto i tana uaorai Tuatua, koia te au Tuatua Tapu Tataia ra. Ko te tuatua mou no runga i te Patireia o te Atua, te ka apai mai i te au e etai atu au akameitakianga ki te tangata nei. Te takore atu nei te reo ma i te tarevake e te akamori pikikaa. Te taokotai ra ia i te aronga katoatoa te tuatua ra i te reira i te tu ma, kare e viivii, e meitaki ua te akamori anga i te Atua mou ora ra, ia Iehova. I teia tuatau, e vaitata i te 3,000 au reo ke ke te riro ra ei arai i te maramaanga, e e au anere ua atu te au akonoanga atua pikikaa te akapueuke ra i te tangata nei. No reira te rekareka maata nei tatou e te oronga mai nei te Atua i te taui anga ki teia reo ma, umere tikai!
11. Eaa ta te reo ma i rave no te au tangata o te pa enua ravarai e te au kopu ravarai?
11 Ae, te akonoia nei taua reo ma ra e te au tangata no te pa enua ravarai e no te au kopu katoa oki: Ei te reo ma okotai anake ua i te enua nei i te pae vaerua, te akono nei ia ei mana taokotaianga ririnui. Te tauturu nei te reira i te aronga katoatoa te tuatua ra i te reira “kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova, kia tavini atu iaia e pakuivi ma te pakuivi,” me kare “ma te pakuivi okotai” tikai. Te tavini ra ratou i te Atua “ma te tika okotai,” “ma te akatika anga okotai e te pakuivi tei taokotaiia.” (The New English Bible; The Amplified Bible) Te tatauia ra i te urianga na Steven T. Byington e: “Ei reira au [te Atua ko Iehova] e akariro ei i te au vaa o te au tangata ravarai kia ma, kia kapiki ratou katoa i te ingoa o Iehova e kia taokotai atu i te rave i tana angaanga.” Te vaira taua taokotai anga i te au reo e manganui i te ao katoa nei i te angaanga a te Atua ra i roto anake ua i te au Kite o Iehova. I te 212 enua i teia tuatau nei, e tere atu i te a mirioni o teia aronga akakitekite aere i te Patireia te rave ra i te tutuanga i te tuatua meitaki na roto i te au reo e manganui o te au tangata nei. Inara, e “tuatua okotai” ta te au Kite ra, e kua “taokotai tauia na roto i te manako okotai e te kapiti anga i taua manako okotai.” (1 Korinetia 1:10, NW) Te tika ra teia, no te mea e, noatu tei teea ngai ratou i te enua nei, te tuatua ra te au Kite pouroa o Iehova i taua reo ma okotai ra, ei akapaapaa e te akakaka i to ratou Metua i te rangi ra.
E Apii i te Reo Ma i Teianei!
12, 13. (a) Eaa koe ka tau ei kia akamanako no te tuatuaanga i taua reo ma ra? (e) Eaa ra i puapinga maataʼi te au tuatua ia Zephania 3:8, 9 i teia tuatau nei?
12 Eaa ra koe ka tau ei kia akamanako i te tuatuaanga i taua reo ma ra? Okotai tumu, no te mea tei runga toou oraanga i te apiianga e te tuatuaanga i te reira. I mua poto ake i ta te Atua taputou anga e ka “oronga atu ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma,” kua akamatakite aia: “E tapapa mai ana ra iaku, te tuatua mairā Iehova, e kia tae ki te rā e tu ei au ki runga i taku e ka noni ra; teia oki taku i akakoro ana e akaputuputu i te pa enua, e uipa mai i te au basileia; kia riringi atu au i toku mainaina ki runga ia ratou, i te vera anga o toku riri kia ope; e pou rava oki te enua katoa nei i te ai ra i toku nei [maroiroi].”—Zephania 3:8.
13 Kua tuatua muaia taua au tuatua a te Atu Ngateitei ra ko Iehova ki to Iuda i te 26 anere mataiti i topa, ko Ierusalema tona oire maata. Inara ko taua akakite anga ra kua akatakaia mai no to tatou tuatau nei no te mea e akatutu anga a Ierusalema no Kerititome. E ko to tatou tuatau nei, mei te akanoo anga te Patireia o te Atua i te rangi ra i te 1914, ko ta Iehova ra ia no te akaputuanga i to te pa enua e te akaputuputuanga i te au patireia. Kua apai pouroa mai aia ia ratou ki raro ake i tana akara anga na te angaanga maata a te akakitekite aere anga. E no reira, kua akakeu te reira ia ratou kia patoi atu i tana akakoroanga. Inara no, te aroa ua to te Atua ko Iehova akatika anga i te au tangata no roto mai i teia au enua katoatoa kia taokotai i te tuatuaanga i te reo ma. E tavini atu iaia ma te reira, te aronga katoatoa te ka kimi i te ora ki roto i tona ao ou ma te taokotai anga i mua ake ka akapouiaʼi to te pa enua ravarai i te vera anga to te Atua riri i “te tamaki i taua rā maata o te Atua mana katoatoa ra,” tei matauia ra e ko Aramakito. (Apokalupo 16:14, 16; 2 Petero 3:13) E mea mataora ra, ko te aronga te ka tuatua i taua reo ma ra e ka tautopa i te ingoa o Iehova ma te akarongo ei aronga taokotaiia no te akamori mou ka rekareka i te paruru anga na te Atua i te tuatau vera anga o te tumatetenga no te ao. Na te Atua e akaora mai ia ratou ki roto i te ao ou, i te ngai ko te reo ma anake te ka vai mai ki runga i te au vaa o te au tangata ravarai.
14. Akapeea ta te Atua ra akaari anga na roto ia Zephania, e te anoanoia ra kia viviki te rave i te angaanga kia oraʼi i te openga o te akatere anga o te au mea nei?
14 Na roto i tana peroveta ia Zephania, kua akataka maira Iehova e ko te aronga te manakonako ra kia ora i te openga o teianei akatere anga kino o te au mea nei ka tau ratou kia rave viviki. Kia tau ki ta Zephania 2:1-3 (NW), te na ko ra te Atua: “E akaputuputu mai ia kotou uaorai, ae, e akaputu mai, e te enua tei kore ra e kite i te akama. I mua ake ka anau ei tetai apinga i te akauenga ra, i mua ake ka peke ke ei te ra mei te ota rai, e i mua ake kare kotou i rokoia e te riri veravera o Iehova ra, e i mua ake kare kotou i rokoia e te ra riri o Iehova, e kimi ia Iehova, e te aronga akaaka katoa o te enua nei, tei rave i te tuatua tau Nana ra. E kimi i te tuatua tika, e kimi i te akaaka. Peneiake ka uunaia kotou i te ra o to Iehova riri anga.”
15. (a) Eaa te tupu anga mua o ta Zephania 2:1-3 ra? (e) Koai ma tei ora i te akautunga anga ki runga ia Iuda, e eaa te ka aite atu ki te reira ora anga i to tatou tuatau nei?
15 Kua kitea te tupu anga mua o taua au tuatua ra ki runga ia Iuda i taito ra e ia Ierusalema oki. Kare taua aronga rave ara o Iuda ra i akarongo ki ta te Atua ra pati anga, mei tei akaariia maira i tana rave anga i te akautunga ia ratou na te au rima o Babulonia i te mataiti 607 M.T.N. Mei to Iuda riro anga ei “enua tei kore ra e kite i te akama” ki mua i te aroaro o te Atua, kua pera katoa a Kerititome i te kore anga e riro ei “enua” akama ki mua i te aroaro o Iehova. Inara, no te akarongo anga i te tuatua a te Atua ra, kua ora etai o Iudea ma etai katoa atu, i rotopu ia ratou ko Ieremia te peroveta tiratiratu a Iehova ra. Ko etai atu tei ora ko tetai Etiopia ko Ebedemeleka te ingoa e te au uanga o Ionadaba. (Ieremia 35:18, 19; 39:11, 12, 16-18) Mei te reira katoa oki i teia tuatau, “e urupu maata” no ta Iesu “au mamoe ke atu” tei akaputuia mai no te pa enua ravarai ka ora atu ia Aramakito ki roto i te ao ou a te Atua. (Apokalupo 7:9, NW; Ioane 10:14-16) Ko te aronga anake te ka apii e ka tuatua i te reo ma ka rekareka i te akaora anga.
16. Eaa te ka tau kia raveia kia uunaiaʼi “i te ra o to Iehova riri anga”?
16 Mei ta Iehova tika i tuku ra e ka tau a Iuda e Ierusalema kia akapouia, mei te reira katoa a Kerititome ka tau kia takoreia. E tika, te vaitata nei te akapouanga o te au akonoanga atua pikikaa katoatoa, e ko te aronga te inangaro ra kia ora ratou ka tau kia akono viviki. E rave ratou i te reira “i mua ake ka peke ke ei te ra mei te ota rai,” ka viviki ua te akapueu ke atu anga a te matangi, mei te pei anga titona ki roto i te reva i te ngai papa anga. E akaoraiaʼi mei to te Atua ra riri otooto, ka tau tatou kia tuatua i te reo ma e ka akarongo atu ei i ta te Atua akamatakiteanga i mua ake i taua ra o to Iehova ra riri vera anga ka tae mai ei kia tatou nei. I to Zephania tuatau e pera katoa i teia tuatau nei, te kimi nei te aronga akaaka i te Atua ko Iehova, ma te tuatua tika e te akaaka. Te aiteanga no to tatou kimianga ia Iehova, ko te inangaroanga iaia ma to tatou ngakau katoa, te meta, te manako, e te ririnui katoa oki. (Mareko 12:29, 30) “Peneiake [te aronga rave i te reira] ka uunaia kotou i te ra o to Iehova riri anga.” Inara eaa taua totou ra i tuatuai e “peneiake”? No te mea te vai maira te ora no tei tiratiratu anake e tei akakoromaki ra. (Mataio 24:13) Ko te aronga te ka aru i to te Atua ra turanga no te tuatua tika e ka tuatua tamou i te reo ma ra ka uunaia i te ra o to Iehova ra riri anga.
17. Eaa te au uianga te toe maira ei akamanako anga na tatou?
17 I te mea te vaitata maira te ra e riri ei a Iehova ra e te vai maira te ora na runga i te apiianga e te tuatuaanga i taua reo ma ra, ko teianei tikai te tuatau no te rave oonu anga i te apiianga e te tuatuaanga i te reira. Inara akapeea e raukai i tetai tangata i te apii i taua reo ma ra? E akapeea e puapingaiaʼi koe i te tuatuaanga i te reira?
Akapeea Koe Me Pau?
◻ I akapeea te reo tuatua o te tangata nei i akamataʼi?
◻ Eaa te reo ma ra?
◻ Eaa ra i puapinga maataʼi te au tuatua ia Zephania 3:8, 9 ra i teia tuatau nei?
◻ Eaa ta tatou ka tau kia rave kia uunaiaʼi “i te ra o to Iehova riri anga”?
[Tutu i te kapi 10]
I Babela, kua akapueurikiriki te Atua i te au tangata katoa na te akapueukeanga i to ratou reo