E Reo Ma no te Pa Enua Ravarai
“Ei reira au e oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma, kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova, kia tavini atu iaia e pakuivi ma te pakuivi.”—ZEPHANIA 3:9, “NW.”
1, 2. (a) Ei akatupu anga ia Zephania 3:9 eaa ta Iehova e rave nei i to tatou tuatau? (e) Kia kite ei e eaa ta te totou a Zephania ka akatupu kia tatou, eaa nga uianga te ka tau kia pauia?
TE AKATUPU nei a Iehova te Atua ra i tetai angaanga umere tikai i to tatou tuatau nei. Te taokotai nei aia i te au tangata no te pa enua ravarai. Mei tana i totou takere maira i roto i tana Tuatua Tapu, te rave nei aia i te reira na te apiianga ia ratou i tetai reo ma.—Zephania 3:9, NW.
2 Eaa te reira reo? E eaa ra i anoanoiaʼi te reira? Eaa te umuumuia ra ia tatou tataki tai kia kite ei i te reira?
Te Reo Tuatua e Apinga Orongaia Mai
3. (a) Eaa te apinga umere tei orongaia kia Adamu? (e) Eaa te reo ta Adamu i tuatua?
3 Ko te kite i te akakite te pirianga manako na te tuatua anga e apinga orongaia mai na te Atua tei akataka ke ra i te au tangata mei te au manu ravarai i angaia maira. Kua angaia mai te tangata mua ra, koia a Adamu, ma te manako tei rauka ra iaia te kite. Kua orongaia kiaia te au mero no te akatangi reo, te arero, e te vaa te ka tau no te tuatua, e pera katoa te akaputu anga tuatua no tetai reo e te kite oki no te akapapa anga i etai atu tuatua ou. Kua kite a Adamu i ta Iehova ra tuatua anga kiaia, e kua rauka katoa oki ia Adamu i te tuku atu i tona au manako na roto i te au tuatua. (Genese 1:28-30; 2:16, 17, 19-23) Ko te reo tuatua tei orongaia kia Adamu e mea papu ko tei matauia i muri akera e e Epera. No te mea no te 1,757 mataiti mua o te ora anga tangata, i te akara anga, ko te reo okotai te reira ta te au tangata ravarai i tuatua ana.—Genese 11:1.
4. Eaa ta te au mea i akatupu ki te reo o te au tangata nei, i te tuatau ia Nimeroda ra?
4 E, i te tuatau ia Nimeroda, kua akatareva keia e Iehova te reo tuatua o te aronga katoa tei tuku ra ia ratou uaorai kia taokotaiia atu i te patuanga i taua patu i Babela ra, e kua akakoreia taua tauta anga a te aronga kino ra. (Genese 11:3-9) I te akara anga te mea mua kua takore takiriia e Iehova to ratou au manako katoa i to ratou reo mua ra e kua tuku atu i te au reo ou ki roto i to ratou manako. Kua o atu i te reira, kare ko te akaputu anga i te au tuatua ou anake, mari katoa ra e au karama ou e te au akanoo anga manako ou oki. Mei te au reo tuatua ta Iehova i akamata maira i Babela, kua tupu marie maira etai ke atu e tae roa mai ki teia tuatau nei kia tau ki ta te aronga apii i te au reo ke ke ra, e vaitata e toru tauatini reo te tuatuaia nei i te ao katoa.
5. Akapeea tatou ka kite ei e eaa te o atura ki “te taui anga ki tetai reo ma”?
5 No te au tangata te tuatua nei i teia au reo katoatoa, ka anoanoia ainei kia akaruke ratou i to ratou reo enua e ka apii ei i te reo mua ta te Atua i oronga ra kia Adamu, i “te taui anga ki tetai reo ma?” Na te au tu tei koropini ra i te oronga anga mai i taua totou ra e tauturu i te pau anga i te reira uianga.
Te Anoanoia ra te Reo Ma
6-8. (a) Eaa te turanga akonoanga atua tei tupu ra ki Iuda i mua ake i te oronga anga te totou ia Zephania 3:9? (e) Eaa te tu akono i raveia ana i te au pa enua takapini ia Iuda ra?
6 Kua oti akera te tutara anga a Manase na mua e i muri akera ko Amona, i te patireia o Iuda, na raua i akatu i te au atarau na Baala, kua rave i te tauraatua, e kua akono i te au ravenga purepure. (2 Ariki 21:1-6; 2 Paraleipomeno 33:21-23) No te reira tu, i te tuatau o te au o te tamaiti a Amona koia tona mono ra, ko Iosia, kua akaue a Iehova i tana peroveta ia Zephania kia akamatakite e ka raveia te akautunga ki runga i taua enua ra.—Zephania 1:1, 2.
7 Noatu rai e kua kite te ngati Iuda mei to ratou uaorai tuatua enua e mei te au Tuatua Tapu akauruia ra e ko Iehova te Atua mou, kua akono ra ratou i te akamori e te akaturi ia Baala. Kua tupou ratou ki te ra e te marama e te au akairo o te pupu etu, e aati anga tikai te reira i te ture a te Atua ra. (Deuteronomi 4:19; 2 Ariki 23:5) I rungao i teia au mea katoa, kua akono ratou i tetai tu no te kairo anga i te akarongo, kua rave mei te mea rai e e aiteite te au akonoanga atua katoatoa, na te tuku anga tia kia Iehova e i roto katoa oki i te ingoa o te atua pikikaa ko Moloka. Ko to ratou manako e “kare a Iehova e rave i te meitaki, kare rai oki aia e rave i te kino.” (Zephania 1:4-6, 12) E ko te au pa enua takapini ia Iuda, pouroa ratou kua rave i te patoi anga ia Iehova e tona au tangata katoa oki, no reira kua tau katoa oki ratou kia tukuia ta te Atua akautunga tika ki rungao ia ratou.—Zephania 2:4-15.
8 No te reira au tu i tupu maira ta Iehova totou anga e ei reira aia “e oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma, kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova, kia tavini atu iaia e pakuivi ma te pakuivi.” (Zephania 3:9, NW) Eaa, i reira, taua reo ma ra?
9. (a) Eaa ra i kore ei te reo ma e ko to te Epera me kare ko te Tuatua ua a te Atua tei tataia ra? (e) Eaa te reira reo ma, e eaa tana ka akatupu ki te oraanga o te aronga te tuatua ra i te reira?
9 Ko te reo Epera ainei ia? Kare; ko te reo te reira ta te au tangata ngati Iuda kua kite ke ana, inara ko te au apinga ta ratou i tuatua ana e i rave ana kare i ma e kare i tika ki nga mata o Iehova ra. E ko taua reo ma ra kare ia i te Tuatua tataia a te Atua. Ia ratou katoa oki te reira. Inara ko tei anoanoia no ratou ko te maramaanga tika i te tuatua mou no runga i te Atua e tana au akakoroanga, e ko Iehova anake te ka rauka i te oronga mai i te reira na tona vaerua. Ia ratou i kite ei i te tuatua i te reira reo ma, ka aere to ratou manako, ta ratou tuatua, e to ratou tu akono katoatoa ki runga i te kite anga i te tika e ko Iehova anake te Atua mou. (Zephania 2:3) Ka irinaki ratou kiaia e ka oronga i te turu anga katoa ki tona ngateitei anga. E apinga teia ei manako anga taka ke na tatou i teia tuatau nei. No teaa ra?
Te Aronga Tei Orongaia Atu te Reo Ma Kia Ratou
10. I te reira tuatau kua tae ainei te tuatau no te totou a Zephania 3:9 kia akatupuia?
10 I te tou atu anga ki te tupu anga o taua totou ra i te tuatau akatakaia maira, te tuatua ra a Zephania 3:9 (NW) e: “Ei reira au e oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma.” Aea te reira? Te pau maira te Zephania 3 irava 8 e a te tuatau ‘e akaputuputu ei a Iehova i te pa enua,’ i mua ake i tana ‘riringi anga i te vera anga o tona riri kia ope’ ei reira aia e orongaʼi ki te aronga akaaka o te enua i te taui anga ki tetai reo ma.
11. (a) Eaa nga akatupu anga e rua ia Zephania 3:9 i mua ake i teia tuatau nei? (e) Eaa te tuke anga tona tupu anga i teia tuatau nei?
11 I te tuatau o te Ariki ko Iosia ra, i mua ake i ta Iehova tuku anga i te nuku vaeau o Babulonia kia rave i te akautunga, e manganui tei akaruke i te akamori pikikaa e, kua tavini atu ia Iehova. (2 Paraleipomeno 34:3-33) E pera katoa oki i te anere mataiti mua T.N., i mua ake ka akapouiaʼi a Ierusalema e to Roma ra, e au tauatini ua atu te aronga tei kite i te tuatua mou no te Atua e tona akakoroanga e kua taokotaiia ki roto i tana angaanga. I te reira tuatau kua puapinga maataia te reo no te tuatua mou i te au apinga ta Iesu Mesia i rave i te akatupu anga i ta Iehova akakoroanga. Inara i to tatou uaorai tuatau nei e akatupuiaʼi te totou a Zephania ki te ao katoa nei. Te akaputuia nei to te pa enua ravarai i teianei ki te tamaki o taua ra maata o te Atua Mana katoatoa ra ia Aramakito. (Apokalupo 16:14, 16) Te raveia ra te reira akaputuanga mei te anau mai anga te Patireia i te 1914. E i te reira tuatau katoa oki ta Iehova ra orongaanga ki te au tangata i te ao katoa nei i te taui anga ki tetai reo ma ei akatupu anga i teia totou. E mea puapinga maata te apiianga i te reira reo no te mea ko te aronga te ka ora atu i te mate maata te aere mai nei e au tangata anake tei akariro tikai i te reira reo ma ei reo no ratou.—Ioela 2:32.
12. (a) Eaa te pirianga o te orama tei tataia ia Isaia 6 ki te totou no runga i te reo ma ra? (e) Eaa ra i anoanoiaʼi te tauturu no te toenga o tei akatainuia ra kia vai tamou ei to ratou tu arikiia no te angaanga a Iehova ra?
12 Kia tau ki teia, i te tuanga mua o te tuatau i muri ua ake i te Tamaki Mua o te Ao ra i akamataʼi a Iehova i te akatuera i te au mata no te maramaanga o tona au tavini akatainuia ra kia kite i te orama umere tei tataia ra ia Isaia 6. (Isaia 6 Nga irava 1-4) Na te reira orama i akaketaketa mai i te puapinga no te tu ma o to tatou vaa kia raukai te tavini atu ia Iehova ma te arikiia mai. Te akaari maira e, i te tu meitaki rava, e tapu a Iehova. Ka tau katoa oki tona au tavini kia akaari mai i te reira tu. (1 Petero 1:15, 16) Inara kua anoanoia te tauturu no te toenga o tei akatainuia ra no teia tu. I te tuatau o te Tamaki Mua o te Ao ra, kua tuku ratou ia ratou uaorai kia topataia i etai ngai na te o atu anga ki roto i te au ravenga o teianei ao. “Te mataku ia Iehova e mea ma tikai ia,” me kore e ma ia, inara kua tuku ratou i te mataku i te tangata e te au akaaerenga a te tangata nei kia akaviivii i to ratou vaa, e kua akamuteki i tetai tuanga maata o ta ratou akakitekite anga i te Tuatua a te Atua ra. (Salamo 19:9, NW) No te piri atu anga kia Kerititome, te vai ra te tu viivii o te toenga o tei akatainuia ra na etai o tana au peu e tana au ravenga.
13, 14. (a) I akapeea ta te aronga toenga ra akaari anga i te tu akono tika, e eaa ta Iehova i rave no ratou? (e) Na teea mataara ta Iehova oronga anga i te reo ma ki te aronga toenga ra?
13 I te kiteanga i to ratou turanga, kua karanga taua toenga ra, mei ta te peroveta ko Isaia: “E ae oki au nei! kua mate au e, e tangata vaa viivii oki au, e te noo nei au i rotopu i te tangata vaa viivii oki au, e te noo nei au i rotopu i te tangata vaa viivii; kua akara oki oku mata nei i te ariki, ia Iehova Sabaota ra”! (Isaia 6:5) Kua kite ratou e kare to ratou tu e arikiia mai. Kare ra ratou i rave paruparu ua na roto i te mataara tarevake me kare na te kopae anga marokiakia ua kia kore e ariki i ta Iehova ako mai. Kare ratou i kapiti atu ki te au orometua i ta ratou tuatua anga vaa ua i te patireia o te Atua e i muri akera ka turu i te Kapitianga Enua mei te mea rai e ko te Patireia ia.
14 No te tu akono tataraara o te reira toenga taakaaka ra, kua rave a Iehova i tona tu takinga meitaki i te tama anga i to ratou vaa. Te akakite maira a Isaia 6:6, 7 kia tatou e: “Kua rere maira tetai seraphi kiaku nei, e tei tona rima tetai ngarau ka, i raveia mai e ia i te piringoi mei runga maira i te atarau ra. Kua akatukia maira ki taku vaa, na ko maira, I na, kua akatukia teia i to ngutu, kua akataka keia to kino, e kua akakoreia taau ara.” Na te tuatua tamaanga no te Tuatua mai a te Atua ra i akapou i te au peu e te au apiianga a te tangata nei mei te mea rai e na te ai. Kua takoreia atu te mataku i te tangata mei to ratou ngakau e kua monoia ki te maroiroi veravera kia taangaanga i to ratou vaa ei akangateitei ia Iehova. E no reira te akatupu ra a Iehova i tana taputou kia “oronga atu ei ki te au tangata nei i te taui anga ki tetai reo ma [e ngutu ma, tikai], kia tautopa ratou katoatoa i te ingoa o Iehova.”—Zephania 3:9, NW.
15. I akapeea te rotai anga ta te aronga toenga ra i rave ma te tumu i oronga atu ei a Iehova i te reo ma kia ratou?
15 No reira i te akamata anga te pupu Isaia o teia tuatau nei i te akarongo i te reo o Iehova i te uianga, tei tataia ia Isaia 6:8 ra: “Koai taku e tono? koai te ka aere no tatou?” Kua karanga rekareka maira ratou: “Teia au; ko au taau e tono.” Kare i te mea ngoie ua no ratou katoatoa kia akamata i taua angaanga tutu aere ra, inara kua inangaro ratou kia taangaanga te Atua ia ratou ei au tangata no tona ingoa. Na tona vaerua i akamaroiroi ia ratou. E kua tupu to ratou au numero katoa.
16. (a) Eaa te tupu anga kare i manakoia no te tutu aere anga a te aronga toenga ra? (e) Akapeea ta te urupu maata akapapu anga mai e te tuatua katoa ra ratou i teianei i te reo ma?
16 I muri mai ra kua kitea e te tupu ra ta ratou angaanga tutu aere anga. Na roto ia ratou ta Iehova tauturuanga i tetai atu pupu kia kite i te reo ma. (Isaia 55:5) Kare ratou i piri atu ki te manakonako anga no te oraanga ki te rangi, inara kua manako ratou e meitaki no ratou kia riro ei oa no te toenga o te aronga tuangaia no te Patireia e kia tavini e pakuivi ma te pakuivi ma ratou katoa ra ei akakitekite aere i te Patireia o te Atua ra. Na te tupu anga marie, kua aere mai teia aronga “no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te au iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki” i teianei kua riro ratou ei “aronga maata rava” e kua tae ki te au mirioni ua atu to ratou numero. Te tuatua te aere maira no to ratou vaa kare ko te tu te ka akataka ia ratou e no te au tuanga tataka ke o teianei ao. Kare ratou e tamou ana i to ratou manakonako anga ki runga i tetai ua atu tangata me kare tetai akaaerenga a te tangata nei. Kareka ra, “ma te kapiki nui to ratou reo, i te na ko anga e, No to tatou Atua te ora, tei noo ki rungao i te terono, e no te Punua-mamoe.”—Apokalupo 7:9, 10.
Eaa te Anoanoia Maira ia Tatou me Apii i Taua Reo Ra
17. Eaa i puapingaʼi no tatou kia apii meitaki i te reo ma e kia akameitaki atu i to tatou kite i te taangaanga i te reira?
17 Noatu rai e eaa te roa to tatou piri anga ki te akaaerenga a Iehova, e maata ta tatou ka tau kia rave ei akameitaki atu i to tatou kite i taua reo ma ra e to tatou tu karape i te taangaanga i te reira. E mea puapinga kia tauta i te rave i te reira. No teaa ra? No te mea te akakite maira te reira i to tatou inangaro i te tuatua mou.
18, 19. (a) Mei te akamata anga mai rai, eaa i puapinga maataʼi kia tatanu i te inangaro maroiroi no te tuatua mou? (e) Eaa ra i meitaki ei kia rave ua atu i te akamatutu anga i te reira inangaro?
18 I te akamata anga, na te reira inangaro e tauturu i te akatuera i te manako e te ngakau o tetai tangata kia maramaʼi aia i te au tuatua tapu te akakiteia atura kiaia; ka akakeu iaia kia akavaitata atu kia Iehova e kia ariki katoa i Tana akaaerenga. E no reira, ko te inangaro i te tuatua mou te taviri no te matara mai anga i te au tapeka o te akonoanga atua pikikaa. Ko tetai papaki te karanga ra e e inangaro to ratou i te tuatua no te Puka Tapu inara kare e akaruke takiri atu i te au apiianga rikiriki a te akonoanga atua pikikaa e tona tu tei tuku ua i te ora anga. Eaa i kore ei? Mei ta 2 Tesalonia 2:10 e akataka maira, kare ratou “i āriki i te tuatua-mou ma te inangaro, kia ora ratou.” Mei teaa ra te puapinga kia tu tatou i taua inangaro ra!
19 Kia takave mai tatou i te tuatua mou ra, e apinga maata i reira na tatou kia akamatutu i taua inangaro ra i to tatou tupu anga i te pae vaerua. E tamou ki roto i te manako e te taiku ra a Iehova i te tuatua mou e e “reo” ia. Me apii tetai tangata i tetai reo ou, ka anoanoia aia kia tauta i te akaputu i tana au tuatua, kia taka meitaki te taiku anga i te au tuatua, kia apii i te au tu o te karama, e te vai atura. Na te inangaro i taua reo ou ra e no te aronga tei tuatua ra i te reira, ka tauturu ua atu iaia kia meitaki atu. Penei ka rauka iaia i te tuatua i tetai tuanga o taua reo ra i nga marama toko iti ua, inara e au mataiti ua atu ka pou no te tauta anga kia rauka te tuatua mei te tangata enua rai. Te anoano katoaia ra te reira tu tauta anga kia raukai te akataka meitaki i te reo ma.
20. (a) Na teaa i akariro i te reo ma ra ei mea ma tikai? (e) Eaa ra i anoanoiaʼi kia matakite tatou ravarai?
20 E mea tau tikai kia manakoia e ko te reo ta te Atua e oronga maira ki tona au tavini te karangaia ra e e ma ia. E tika tera, kare e no te akapapa anga karama, mari ra no te akapapu maira ia i te tu ma i te pae kopapa e te pae vaerua katoa. Kare e akatikaia i teianei reo te pikikaa, te akavare, me kare te arero kikite. Ko te aronga tuatua i teianei reo ka tau kia tuatua tamou i te tuatua mou. (Zephania 3:13; Ephesia 4:25) Mei te reira katoa ka tau ta ratou tuatua kia akaari mai i ta Iehova ra turanga teitei no runga i te tiratiratu i te pae o te ainga. (Ephesia 5:3, 4) Te akamatakite katoa maira te au Tuatua Tapu kia tatou e ko te au apinga ravarai e piri atura kia Babulonia Maata, koia te patireia akonoanga atua pikikaa o teianei ao, e viivii anake ia. (Apokalupo 18:2-4) Ko te au akatutu anga o tona au atua kua tapaia e “e au itoro rikarika.” (Ieremia 50:2, NW) Ka tika ra, i reira, te aronga te apii ra i te reo ma kia takore atu i te au apinga kopapa no te akamori anga pikikaa, kopae ke atu i tana au apiianga, akaruke atu i tana au oroa, e ka takore katoa atu i ta ratou au tuatua te akaari maira i tona manakoanga tarevake. Kapiti katoa ki teia, ia Apokalupo 16:13-16, te akakiteia maira kia tatou e ko te au tuatua pikikaa te akaputu atura i to te pa enua kia patoi atu i te Patireia o te Atua ra e mea viivii ia, na te au temoni i akauru. No reira ka tau tatou kia matakite auraka e tuku i tetai o teia au mea viivii nei kia taviivii i ta tatou tuatua anga.
21. Eaa te kapitiia atura ki te reo ma ra i te pae atu i te au tuatua te tuatuaia ra?
21 Kua tapaia ta tatou e apii nei e e reo, e ka tika oki, inara kare tona aite anga e ko te aronga tuatua i te reira e ka apii ua e akapeea te taiku anga i te au tuatua tei matauia ra e te au tangata o Iehova anake. Te tangi o te reo, te tu o te mata, e te ravenga katoa o te kopapa e mea puapinga katoa ia. Penei na te reira e akakite meitaki i te tuatua kare ra e rauka i te au tuatua anake ua. E putuputu te akakite mai e eaa tikai to roto ia tatou. Ka rauka ia ratou i te akakite mai e me kua kiriti tumuia te vareae, te karo, e te roto riri, pouroa teia au apinga e angaanga anake na te kopapa te ki ra i te ara. Kia rave ua te vaerua o te Atua i tana angaanga i roto i to tatou oraanga, ka kitea uaia tona au ua i te mataara ta tatou e tuatua ra kia etai ke.—Galatia 5:19-23; Ephesia 4:31, 32.
22. Me apii meitaki tatou i te reo ma ra, eaa ta te reira ka akatupu ki ta tatou tukuanga tika?
22 Te aronga katoa tei apii ra i tetai reo ou kua kite e e toka maire tikai kua itaeia i tona kite anga e te rauka ra iaia i te tamanako na roto i taua reo ou ra, kare i uriia mai ki tona reo enua tikai. Mei te reira katoa oki, me apii tatou i te tuatua mou, e ka tauta pakari ei i te akono i te reira i to tatou oraanga, e te oronga anga putuputu i te reira ma etai ke atu, ka kite marie tatou ia tatou uaorai te manako ra na roto i te aite anga o te tuatua mou. Kare tatou e akaaite mutu kore ua atu i te mea taito ma te mea ou e te rave ngata anga i tetai iki anga. Noatu rai i te au mea rikiriki ua, ka tae mai ra te au kaveinga no te Puka Tapu ki te manako ei oronga mai i te arataki anga tei anoanoia ra.—Maseli 4:1-12.
23. Noatu rai e eaa to ratou reo enua, eaa te akaari maira e te tuatua ra te au Kite pouroa o Iehova i te ao katoa nei i te reo ma?
23 E tika e e au tauatini ua atu au reo ke ke te tuatuaia ra e te au tangata nei, inara ka rauka kia akakiteia te reo ma na roto i te reira au reo pouroa. Te taokotaiia ra, i te ao katoa nei, te au Kite o Iehova i te taangaanga meitaki anga i te reo ma ia ratou e tavini ra e pakuivi ma te pakuivi i te akakite kite anga ki te au tangata, na te reira e apai mai i te akangateitei anga kia Iehova, koia to tatou Atua aroa.
Au Uianga no te Uriuri Akaou
◻ Eaa te kapitiia maira ki roto i te apinga orongaia mai no te tuatua?
◻ Eaa te reo ma ra?
◻ Te akatupuia nei a Zephania 3:9 kiaai ma?
◻ Akapeea tatou me akapapu mai e te inangaro mou ra tatou i taua reo ma ra?
[Tutu i te kapi 23]
Te tuʼa nei te aronga kite i te reo ma ra kia etai ke katoa
[Tutu i te kapi 25]
Noatu rai eaa to ratou reo enua, te tuatua nei te au Kite o Iehova i taua reo ma ra i te ao katoa nei