E Apii i te Tu Akarongo na te Arikianga i te Ako Anga
KA TAMANAKO ana i te tuanga ki runga i tetai toka o tetai maunga teitei ma te manakoanga e tei runga tikai koe i te take o teianei ao. Mei teaa atura te manako anga rekareka o te tu rangatira!
Inara kua kotinga tikaiia toou tu rangatira. Te arai ra te ture o te kika ki raro i taau au neke anga ravarai; me tarevake ua ana tetai takainga ka tupu te tumatetenga. I tetai tua, mei teaa te merengoanga i te kite e ka paruru katoa taua ture rai ia koe mei te topaanga ki roto i te mareva ma te kore e rauka i te tauturuia. No reira kua riro tikai te ture ei meitaki noou uaorai. Na te arikianga i te au kotinga te tukuia ra ki runga i taau neke anga i runga i te take o te maunga ka riro te reira ei mea puapinga, pera katoa ei akaoraanga.
Ae, i tetai au taime ka riro te au ture e te akarongo i te reira ei kotinga i to tatou tu rangatira, inara ka akariro ainei teia i te tu akarongo ei mea anoano koreia?
Akapeea te Atua i te Manako Anga i te Tu Akarongo
I te mea e ko “Tei Anga,” ra ko Iehova koia “te tumu o te ora.” No teia tumu te tau tikai ra te au mea ora ravarai kia akarongo iaia. Te akaarianga i te tu tau, kua tata te tata taramo: “E akamori ma te tupou ki raro; e tuturi tatou ki mua i te aroaro o tei anga ia tatou nei ia Iehova: Koia oki to tatou Atua, ko tatou oki te au tangata o tana ra koro, te au mamoe o tona rima.”—Koheleta 12:1; Salamo 36:9; 95:6, 7.
Mei te akamataanga kua umuumu a Iehova i te tu akarongo mei tana au mea ora ra. E ora ua atu ei a Adamu raua ko Eva i roto i te Parataito tei runga te reira i to raua tu akarongo. (Genese 2:16, 17) Kua anoanoia te tu akarongo mei te au angera, noatu e e tu ora teitei atu ratou i te au tangata. No te mea, teia au mea vaerua ora “ko tei kore i akarongo i muatangana, i te akakoromaki anga roa o te Atua, ka tatari ei aia i te tuatau ia Noa ra,” kua akautungaia ratou i te tuku angaia ki roto i “te pirianganaoa ra o te poiri i te po, kia vaioia e kia tae ki te akava anga.”—1 Petero 3:19, 20; 2 Petero 2:4.
Kua akakite ngoie uaia, e kua akara te Atua i te tu akarongo ei mea umuumuia no te rauka anga tana mareka anga. Ka tatau tatou: “Tei te atinga karakaratio e te atinga ta Iehova i pingapingareka, mei tei te akarongo i te tuatua a Iehova ra? I na, e meitaki maata tei te akono i tei te atinga, e meitaki maata tei te akarongo i tei te tongaua mamoe ra.”—1 Samuela 15:22.
Kia Apiiia te Reira—No Teaa ra e Akapeea
Te arataki ra te tu akarongo ki tetai turanga tika ma te Atua, no reira mei teaa te puapinga i reira no te apii i te reira! Mei te apiianga i tetai reo ke, te tu o te akarongo ka rauka i te apiiia ia tatou e meangiti ra. No reira te Puka Tapu i tuatua ei i te terenianga i te tamariki mei to ratou pepeanga.—Iosua 8:35.
Te akatarevake ra etai aronga o teia tuatau i te manako o te Puka Tapu, te karangaanga e na te umuumuanga i te tu akarongo o te tamariki e aiteite te reira ki te tauati anga i te manako. Te taumaro ra ratou e e tau te tamariki kia akatikaia i te akatupu i to ratou uaorai au manako peretana e te au turanga e raukaʼi ia ratou i te noo ma te kore e tamanamanata anga a tetai aronga mamaata no vao mai.
Inara i te au mataiti 1960 te rave anga te au metua e manganui i teia manako, kare a Wilhelm Hansen, te tangata apiipii, te etita, e te poropeta no te turanga o te manako i akatika ana. Kua tata aia: “No tetai tama i tona tuatau akamata anga, i tetai tuatau te riro ra tona piri anga ki tona nga metua ei mea papu, ko te ‘kino’ ta te nga metua ka arai e ko te ‘meitaki’ ta raua ka oronga me kore ka akapaapaa. Ko te tu akarongo anake i reira, te arataki ra i te tamaiti na te mataara o te tu akono e te au tu meitaki tikai koia oki e ora ei te reira, tei runga tona piri anga i te tu mako o te tu akono.”—Akaaiteia atu kia Maseli 22:15.
Te akakite meitaki ra te Tuatua na te Atua no runga i te anoano no te apii i te tu akarongo. Ka tatau tatou: “Kua kite au, e te ATU, e ta te tangata ra au mataara kare ia i tana uaorai iki anga; e kare katoa i tetai tangata ra i te rave i tona kaveinga i tona oraanga.” (Ieremia 10:23, The New English Bible) Kua ki te tuatua enua i te au tupu anga o te au tangata tei akaaere i to ratou uaorai kaveinga i te oraanga ia tau ki ta ratou au turanga e kua tano atu ki roto i te au tu ngata pakari no tei rave ratou i te reira. Eaa teia i tupu putuputu ei? No te mea te ngere ra te au tangata i te kite, te kite pakari, e te maramaanga no te akaaere i to ratou kaveinga i te oraanga ma te kore e tauturu. Tei kino rava atu, kua iri ki runga ia ratou te inangaro kia rave i te au tuku anga tarevake. I muri viviki ua ake i te Vaipuke, kua karanga a Iehova no runga i te tangata: “Kino uaorai te manako o te ngakau tangata mei tona tamariki mea riki anga mai.”—Genese 8:21.
No reira, kare okotai i inangaro ana i te akarongo kia Iehova. Kia apii tatou i te reira ki ta tatou tamariki e te apii ua atu i te reira i roto i to tatou au oraanga. Te anoano ra tatou takitai no te tatanu i te turanga ngakau o te Ariki ko Davida, tei tata ra: “E akakite mai koe kiaku i to au arataa, e Iehova; e apii mai koe iaku i to au aerenga. E arataki koe iaku i te tuatua-mou naau ra, e apii mai oki iaku; ko koe oki te Atua o toku ora; te irinaki nei au ia koe e po ua atu te rā.”—Salamo 25:4, 5.
E Apii i te Tu Akarongo na te Akarongo Anga
To Iesu mama e te papa angai kua kite meitaki raua i te au turanga tei takapini ra i te anau anga mai o Iesu. No reira kua kite raua e ka tau aia i te rave i tetai tuanga puapinga i roto i te tupuanga o te au akakoroanga a Iehova. (Akaaiteia atu kia Luka 1:35, 46, 47.) I to raua turanga ko te au tuatua “I na, te tamariki ra, e tuanga ïa no ko ia Iehova ra” kua rauka tetai aiteanga umere roa. (Salamo 127:3) Kua kite tikai raua i ta raua apainga maata e kua akakeuia no te akarongo i te au arataki anga atua, mei te taime i to raua akakite angaia kia oro ki Aiphiti me kore i muri akera no te aere atu ki Galilea.—Mataio 2:1-23.
Kua kite katoa to Iesu nga metua i ta raua apainga no te ako anga. E tikai, i te tuatau i tona ora anga i mua ake ka riro mai ei ei tangata, e akarongo ua ana rai a Iesu. Inara iaia i te enua nei, kua apii aia kia akarongo i raro ake i te au turanga tuke takiri. Ko tetai mea, kua anoanoia aia kia akarongo i te nga metua tiama kore no te mea ka anoanoia rai tetai tamaiti tiama kia akoia na te tu o te ikuiku anga e te apiipii anga. Kua oronga tona nga metua i teia kiaia. Ko te ako anga na roto i te papa anga, i tetai tua, kare i anoanoia. Kua akarongo ua rai a Iesu; kare rava aia e akakiteia takirua te taime. Ka tatau tatou: “E oti kua aere aia ki te kainga ma raua [tona nga metua] ki Nazareta e kua akarongo ia raua.”—Luka 2:51, Phillips.
Kua kite katoa a Iosepha e Maria e akapeea i te apii ia Iesu na roto i te akaraanga. Ei akaraanga, ka tatau tatou e i “aere rai nga metua nona ra ki Ierusalema, ki te oroa o te Pasa ra, kare e mataiti i tukua.” (Luka 2:41) Na te akanooanga no te apai i tona ngutuare tangata, kua akaari a Iosepha e te manako ra aia i to ratou turanga i te pae vaerua e kua manako pakari tikai aia i te akamori anga ia Iehova. I te au mataara aiteite rai, na roto i to ratou tu akarongo i te au mea no te akamori ka rauka i te au metua i te apii i te tu akarongo ki ta ratou tamariki i teia tuatau.
No te akoanga memeitaki o te tu tika i ta Iosepha e Maria tuanga, “tupu aturā Iesu i te maata anga e te pakari, e te akaperepereia mai e te Atua e te tangata katoa.” Mei teaa te akaraanga memeitaki no te au metua Kerititiano i te aru i teia tuatau!—Luka 2:52.
“E Akarongo . . . i te Au Mea Katoa”
“E te au tamariki e, e akarongo i to kotou au metua i te au mea katoa nei, e mea mareka te reira na te Atu.” (Kolosa 3:20) Ka rauka ia Iesu i te akarongo i tona nga metua i roto i te au mea katoa no te mea kua riro to raua tu akarongo kia Iehova ei paruru i to raua taumaroanga ia Iesu—me kore tona au taeake e te au tuaine apa—i tetai ua atu mea tei patoi ra i to Iehova anoano.
E manganui te au metua i teia tuatau te puapinga katoaia ra i te apiianga i ta raua tamariki kia akarongo i roto i te au mea katoa. Ka akarongo ana ki etai au metua tane e toru, ma te au ra utuutuanga tamariki i muri ia ratou, te tavini ra i teianei i roto i tetai manga o te Totaiete Punanga Tiaki.
Kua tuatua a Theo e akapeea raua ko tana vaine i te utuutu anga mai e rima tamariki tamaroa. Kua karanga aia: “E mea puapinga no te akakite ki te tamariki mei te akamata anga e e rave katoa ana rai tatou aronga mamaata i te au tarevake. Ma te maromaroa, ka ripiti katoa rai tatou i te reira e kua pati putuputu ki to tatou Metua i te rangi no te akakore anga e no te tauturu. Kua tuku tikai maua i ta maua tamariki kia kite e mei ia ratou rai e putoto ra ma te au tu apiapi o te aronga mapu, te putoto ra maua ma te au tu apiapi o te aronga mamaata.”
Me ka apii tetai tamaiti i te tu akarongo, ka riro tetai piri anga aroa i rotopu iaia e tona nga metua ei mea puapinga. Kua karanga a Hermann no runga i tana vaine e: “Kare aia i te metua vaine anake ua no te tamariki tamaroa mari katoa ra ei oa no ratou. Kua ariki ratou i teia, no reira kare i te mea ngata no ratou i te akarongo.” E oti te kapitianga i tetai ako anga tau e akapeea te akameitaki i te piri anga tamaiti e te metua, kua karanga aia: “Kua rave tikai matou ma te kore e matini orei kapu no te au mataiti i aereia mai, e raukaʼi te au kapu i te orei rimaia e te tamaro rimaia. Kua akanooia ta maua au tamariki tamaroa kia tamaro, te rave anga i to tetai tuatau. Kare atu e tuatau tau no te akakitekite anga manako i te tuatau kare i akanooia.”
Te riro ra te pirianga tamaiti e te metua ei akaraanga no te pirianga o tetai Kerititiano kia Iehova. Kua akamarama a Rudolf e akapeea raua ko tana vaine i te tauturuanga i ta raua nga tamariki tamaroa e rua no teia pirianga: “Ta maua tango ko te apii tamou na te ngutuare tangata. Kua akanoo maua i tetai au tumu tuatua tau ei kimikimi anga na te tamariki. Kua rave kapipiti katoa matou i ta matou tatauanga Puka Tapu e oti kua uriuri i te papaanga tuatua. Kua kite ta maua nga tamariki tamaroa e te anoano ra a Iehova i te tu akarongo mei te au metua, kare e mei te tamariki anake ua.”
Kua kite te au metua Kerititiano e ko te tuatua akauruia o “Te ako i te apii anga, ko te ara ora ïa” te tau katoa ra te reira no ratou pera katoa ta ratou tamariki. No reira koi vai ei te apainga a te tamariki no te akarongo ki to ratou metua i te au mea katoa, e tau katoa te au metua kia akarongo i te au mea katoa ta Iehova e umuumu ra ia ratou. I te pae i te akamaroiroianga i te pirianga tamaiti e te metua, ka inangaro te au metua e te tamariki i te akaketaketa i to ratou pirianga ki te Atua.—Maseli 6:23.
E Akara i te Tu Akarongo ma te Papu Tikai
Mei teaa atura to tatou rekareka e te oronga maira te Tuatua na te Atua i teia ako anga tau no runga i te utuutuanga mai i te tamariki! (Akara i te pia.) Ko te tamariki tei apii ra i te tu akarongo mei to ratou metua tei ako ra ia ratou i te tu tika e tumu anga rekareka tikai ratou no te katoa anga o te akataeake anga Kerititiano.
I te mea e ka riro te tu akarongo ki te Atua ei ora, e tau tatou kia kopae i te kangaanga i te manako o te taroaroaanga atu i te au arairai anga te tuku ra ta te Atua au akauenga ki runga i to tatou tu rangatira peretana—noatu i tetai ua atu taime poto. Ei akaraanga, ka akamanako ana, e ka rauka ia tatou i te taroaroa poto ua i te ture o te kika anga ki raro. Mei teaa atura to tatou reka anga i te rereanga mei te take o tetai maunga ki roto i te tiao ma te kore tetai mea ei tapupu i to tatou tu rangatira! Inara eaa te ka tupu me oki akaou te au mea ki tona tu noa ra? Ka akamanako ana i te topa anga te ka tiaki mai ia tatou!
Te apiianga i te akarongo na te arikianga i te ako anga ka akaputu atu te reira ki te tupu anga o tetai tu e ka tauturu ia tatou kia kite i to tatou au kotinga. Te tauturu ra te reira ia tatou kia kopae i te taumaroanga e te manako kore i te au tika anga e te anoano o tetai pae atu. Ka tauturu te reira ia tatou kia kopae i te au tu papu kore. Me tapotoia, ka akatupu te reira i te mataora.
No reira noatu e e tangata mamaata koe me kore e tamaiti, e apii i te tu akarongo na te arikianga i te ako anga “kia meitaki koe” e pera katoa “kia akaroaia toou puke rā i te enua nei.” (Ephesia 6:1-3) Koai te ka inangaro i te takino i tona manakonakoanga o te nooanga e tuatau ua atu na te koreanga e apii i te tu akarongo na te kore anga e ariki i te ako anga?—Ioane 11:26.
[Pia i te kapi 29]
TE AU METUA, E APII I TE TU AKARONGO NA TE AKOANGA MA TE TU TIKA
1. E ako na te tango o te au ture e te au kaveinga o te Tuatua Tapu.
2. E ako kare na roto i te taumaroanga i te tu akarongo mari ra na te akamaramaanga e no teaa te tu akarongo i riro mai ei ei kaveinga no te kite pakari.—Mataio 11:19e.
3. E ako kare na roto i te riri me kore te aoaaoa.—Ephesia 4:31, 32.
4. E ako ma te tu maana o tetai pirianga aroa e te akono.—Kolosa 3:21; 1 Tesalonia 2:7, 8; Ebera 12:5-8.
5. E ako i te tamariki mei te pepeanga.—2 Timoteo 3:14, 15.
6. E ako taokioki ua e ma te tamou tikai.—Deuteronomi 6:6-9; 1 Tesalonia 2:11, 12.
7. E ako ia koe uaorai na mua e oti ka apii ei ma te akaraanga.—Ioane 13:15; akaaiteia atu kia Mataio 23:2, 3.
8. E ako ma te irinaki anga tikai ia Iehova, te patianga i tana tauturu na roto i te pure.—Te Au Akava 13:8-10.
[Tutu i te kapi 28]
“Te ako i te apii anga, ko te ara ora ïa”