Te Ngai o te Akatangi Anga Imene i te Akamori o Teia Tuatau

E APINGA oronga mai na te Atua te imeneanga. Ka rauka i te akateiteianga i to tatou reo i te apai mai i te mareka anga kia tatou e ki Tei Anga mai ia tatou. Na te reira, ka rauka ia tatou i te akakite i to tatou au manako ngakau, te mii e te rekareka oki. E tere atu i te reira, ka rauka ia tatou i te tuatua i to tatou inangaro, te mareka anga, e te akapaapaa no Tei Akamata mai i te imene, koia Iehova.

Ko te maata anga o etai toru anere taiku anga akatangi anga imene i te Pipiria te piri atura ki te akamori anga ia Iehova. Te kapitiia atura oki te imeneanga ma te rekareka​—kare ko te rekareka anake o te aronga tei imene ra mari ra te rekareka anga i te tuanga o Iehova katoa oki. Kua tata te tata taramo: “Kia imene ratou iaia. . . . Te tau rā Iehova i tona tangata.”​—Salamo 149:3, 4.

Inara eaa te puapinga maata o te imeneanga i te akamori o teia tuatau? Akapeea te au tangata o Iehova i teia tuatau i te akamareka anga iaia na te akateiteianga i to ratou reo i te imene? Eaa te ngai tau no te akatangi imene i te akamori mou ra? Na te akara anga i te tuatua enua no te akatangi anga imene i te akamori anga ka tauturu i te pauanga i teianei au uianga.

Te Ngai o te Akatangi Imene i te Tuatua Enua no te Akamori

Te taiku anga mua i te Pipiria i te akatangi anga imene kare i akatakaia ei pirianga ma te akamori ia Iehova. Ia Genese 4:21, ko Iubala e momua aia i te maani anga i te au apinga akatangi imene me kare penei te akanoo anga i tetai tu rave anga akatangi imene ra. Inara, ko te akatangi imene tetai tuanga o te akamori ia Iehova noatu rai i mua ake i te anga mai anga i te tangata ra. E maata te au urianga Pipiria te akataka ra i te au angera i te imeneanga. Te tuatua ra a Iobu 38:7 i ‘te maeva ua’ te au angera ma te rekareka. E no reira, e tumu no te au Tuatua Tapu mai kia irinakiia e kua raveia te imeneanga i te akamori ia Iehova ra i mua roa ake i to te tangata tae anga mai ki te enua nei.

Kua taumaro tetai papaki o te aronga tata tuatua enua e ko te akatangi anga imene Epera i taito ra e okotai ua tangianga, kare e au tuanga turu kia rotaiia. Inara, e tere atu i te okotai tangianga te ka rauka kia akatangiia ki runga i te kinura i te taime okotai ra, ko tetai apinga akatangi imene te maata ra te taikuia i te Pipiria. E mea tika e kua kite tei akatangi i te kinura ra i te rotai anga te ka rauka na te kapitianga te au tangi anga ki runga i te apinga akatangi anga. Kare i te tu kite kore, kare e ekoko anga e meitaki ta ratou akatangi anga. I te manakoanga no te atu e te tuatua ua o te au Tuatua Tapu Epera ra, ka rauka ia tatou i te taope anga e e teitei te turanga o te akatangi imene a to Iseraela ra. E mea tika e, ko te akapapa anga akatangi anga imene akauruia e teitei roa atu ia i to te au pa enua i te pae maira.

Kua oronga mai te au akanoonoo anga tuke tuke i te akaaerenga o te iero i taito ra i te au apinga akatangi anga imene ra e te au reo i te akamori anga i te iero. (2 Paraleipomeno 29:27, 28) E au “arataki,” ‘aronga karape,’ “tama apiiia,” e te “rangatira o te aronga imene.” (1 Paraleipomeno 15:21; 25:7, 8; Nehemia 12:46) I te tuatua anga no to ratou tu karape i te akatangi imene, kua tata a Curt Sachs tata tuatua enua ra: “Te au imene anga e te au aronga akatangi imene tei kapitiia atu ma te Iero i Ierusalema ra te akakite maira i tetai turanga teitei no te kite apiianga akatangi anga imene, e karape, e te kite oki. . . . Noatu rai e kare tatou i kite akapeea te tangi anga o taua akatangi anga taito ra, kua rava ua to tatou kite anga i tona mana, tapumou, e te tu meitaki.” (The Rise of Music in the Ancient World: East and West, 1943, kapi 48, 101-2) Ko te Imene a Solomona tetai akatauanga no te maani anga e te tu meitaki o te akapapa anga Epera. E tua ia na roto i te imene, tei aite ra ki te libretto, me kore te tataanga, a te opera. Kua kapikiia te imene ki roto i te tataanga Epera “Imene o te Au Imene,” koia oki, te imene meitaki roa. No te au Epera i taito ra, ko te imeneanga tetai tuanga maata ia no te akamori anga. E kua akatika ia i te akakite anga papu i te manako ngakau i ta ratou akapaapaa anga ia Iehova ra.

Imeneanga na te Au Kerititiano Anere Mataiti Mua Ra

Kua rave tamouia te akatangi imene ei tetai tuanga putuputu no te akamori anga i roto i te au Kerititiano mua ra. Kapiti atu ki te au Salamo akauruia ra, i te akara anga kua akapapa ratou i etai au akatangi anga mua ra e te au imene poto no te akamori anga, i te akanooanga i te papaanga tau no te au imene Kerititiano o teia tuatau nei. (Ephesia 5:19) Te puka The History of Music, na Waldo Selden Pratt, te akataka maira: “Te imeneanga i te ngai tangata e te akamori anga taka ke e mea matauia no te au Kerititiano mua ra. No te au ngati Iuda e riro maira ei Kerititiano kua riro teia ei rave ua te atuanga i te au mea matauia i te tunako ra . . . Kapiti katoa ki te au Salamo Epera ra . . . , kua rave tamou te akarongo ou ra i te akapapa te au imene ou, i te akamata anga i te akara anga i roto i te tu o te au rhapsody.”a

I te akakite maata anga i te puapinga o te imeneanga, i ta Iesu ra oronga anga mai i te Kaikai Aiai a te Atu ra, penei kua imene ratou ko te au apotetoro ra i te au Areru. (Mataio 26:26-30) Ko teia e au imene akapaapaa ia Iehova ra tei tataia ki roto i te au Salamo e kua imeneia i te kapiti anga ma te oroa Pasa ra.​—Salamo 113-118.

Te Mana o te Akamori Pikikaa

Kia tae ki tei tapaia e Au Tuatau Poiri, kua akatopaia te au akatangi anga imene akonoanga ki te au imene aueanga. E vaitata i te 200 T.N., kua tuatua a Clement o Alexandria e: “Te umuumu nei tatou okotai ua apinga imene: te tuatua ponuiaau no te akapaapaa, eiaa te au kinura me kare au pate me kare paipa me kare au pu.” Kua orongaia te au arai anga, kua kotingaia te au akatangi anga imene ki te au reo ra. Kua matauia teia tu ei tetai imene pure me kare e imene mama ua. “Kare i a ngauru mataiti i muri ake i te akatu anga ia Constantinople, kua akakoreia e te Konitara o Laodikea (367 T.A.) te kapiti anga te au apinga akatangi imene e te au putuputuanga i te ngai akamori anga. Te au imene a te au akonoanga mamaata kua riro ko te reo anake,” i akakite ei te puka Our Musical Heritage. (Na tatou te tuatua arara.) Kare e tumu anga no teia au arairai anga i roto i te akonoanga Kerititiano mua ra.

I te Au Tuatau Poiri ra, e puka topiriia te Pipiria ki te au tangata noa ra. Te au Kerititiano e Pipiria ta ratou me kare te tatau ra i te reira kua takinga kinoia e kua tamateia. Kare i te mea poitirere, i reira, e ko te ravenga no te imene akapaapaa anga i te Atua kua kore atu te maata anga i taua tuatau poiri. No te mea, me kare e rauka i te au tangata noa ra kia tatau i te au Tuatua Tapu, e akapeea ratou e kite ei e tuanga ngauru o te Pipiria ra e imene ia? Naai e akakite kia ratou e i akaue ana te Atua i tona aronga akamori kia “imene i te imene ou ia Iehova; e akapaapaa iaia i te uipa anga o te aronga tapu ra”?​—Salamo 149:1.

Akaoraanga i te Akatangi Imene ki Tona Ngai Tika i te Akamori Anga

Kua rave maata ta Iehova akaaerenga no te akaora i te akatangi anga imene e te imeneanga ki to ratou ngai tikai i te ngai akamori anga. Ei akaraanga, e au imene ua to roto i te itiu o Peperuare 1, 1896, o te Zion’s Watch Tower. Te ingoa te “Au Imene Rekareka o te Popongi a Ziona.”

I te 1938 kua akakoreia te imeneanga i te maata anga o te au uipaanga putuputuanga. Inara, kare i roa kua vai mai te pakari no te aruanga i te akatauanga akono anga a te au apotetoro e te arataki anga. I te uruoaanga tapere i te 1944, kua oronga mai a F. W. Franz i te akoanga “Imene no te Angaanga Patireia.” Kua akakite aia e ko te au imene akapaapaa ia Iehova kua imeneia e te au mea ora a te Atua i te rangi i mua roa atu i te anga mai anga i te tangata e kua karanga: “E mea tika e te akamarekaanga ki te Atua no Tona au tavini i te enua nei kia akateitei i to ratou reo i te imene tikai.” I muri ake i te akapapaanga i te taumaro anga no te imeneanga i te akamori anga, kua akakite mai aia i te oronga anga o te Kingdom Service Song Book no te taangaanga i te au uipaanga epetoma no te tavini anga.b E i te Informant o Titema 1944 (tei tapaia i teianei ko Our Kingdom Ministry) kua akakiteia mai e i etai atu au uipaanga ka kapiti katoaia mai nga imene akamataanga e te openga. Kua riro akaou mai te imeneanga ei tuanga no te akamori anga ia Iehova.

‘Imeneanga i to Tatou Ngakau kia Iehova Ra’

Te akatutuia maira te puapinga o te imeneanga mei te ngakau mai e to tatou au taeake i te tuanga Itinga o Europa e i Aperika oki ko ratou tei kite ra i te au mataiti ua atu no te patoi anga e te takinga kinoanga. Kua pou ia Lothar Wagner e itu mataiti ki roto i te tapekaanga taka ke koia anake ra. Akapeea i raukaʼi iaia i te akakoromaki? Kua tuatua aia: “No etai epetoma e manganui kua tamata pakari au kia akaoti i taku are vairanga o te au imene no te Patireia. Me kore au e kite tikai i te au tuatua kua akapapa ua au e tai me kare e rua irava. . . . Mei teaa ra te akamaroiroi anga maata e te au manako akamatutu te vaira i ta tatou au imene Patireia!”​—1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, nga kapi 226-8.

I te tuatau e rima mataiti o te tapekaanga taka ke no tona tuanga tiratiratu mou, kua kite a Harold King i te pumaana i te akapapaanga e te imeneanga i te au imene akapaapaa ia Iehova. E manganui o tana au imene i akapapa te taangaangaia ra e te Au Kite o Iehova i ta ratou akamori anga. Te rekareka te kapitiia maira ki te imeneanga e mea akamaroiroi tamou ia. Inara kare e tau na te takinga kino e akairinaki ia tatou i te puapinga o te imene akapaapaaanga i te Atua.

Ka kiteia e te au tangata katoatoa o Iehova te rekareka i te imene anga. Noatu rai me e manga kite kore to tatou i te akakiteanga ia tatou uaorai na te tuatua, ka mataratara ua to tatou manako ngakau kia Iehova me ka tuatua tatou na roto i te imene. Kua akakite mai te apotetoro ko Paulo akapeea e raukaʼi ia tatou te rekareka i te imene akapaapaaanga i tana akamaroiroi anga i te au Kerititiano e ‘ma te karangaranga oki kotou kotou uaorai i te salamo e te imene e te peʼe a te Atua, e imene oki ma te tau o te ngakau ia Iehova.’ (Ephesia 5:19) Me ki anake to tatou ngakau i te au mea vaerua, ka kitea e tatou te tuatua anga ririnui i te imene anga. No reira ko te taviri ki te imeneanga meitaki maira ko te tu manako ngakau tika ia.

Ko tetai pirianga meitaki ma Iehova ka tauturu mai i tetai vaerua rekareka, ka akakeu ia tatou kia tuatua, kia imene, e kia kapiki maata i te au akapaapaa ia Iehova. (Salamo 146:2, 5) Ka imene ngakau oraora i te au apinga ta tatou e rekareka ra. E me ka reka tatou i te imene me kare te au manako anga no te imene ra, penei ka imene tatou i te reira ma te manako ngakau tikai.

Kare e anoanoia tetai kia imene ma te reo maata kia raukaʼi te imene ma te manako ngakau. Kare te imene anga ma te reo maata i te aiteite ra ma te imeneanga meitaki; kare katoa oki te imeneanga kare ra e rongoia. Etai reo ma te imene natura ua ra penei ka tu mai ki mua noatu rai e maru ua te imeneanga. Ko tetai tuanga o te akaaoanga i te imeneanga meitaki i roto i tetai pupu ko te apiianga kia kairo atu ra. Me te imene rotai ra koe me kare te imene okotai atura, na to akatau atuanga i te maata o te reo ma te aronga i te pae ia koe ka riro ei imene marekaanga e te taokotai anga. Te tu Kerititiano mako e te taringa akarongo ka tauturu i tetai kia tamata i te imeneanga tau ma te vaerua inara auraka kia maata roa tona reo. Inara, te aronga te ka imene ma te tu karape me kare e meitaki tikai to ratou reo kare e tau kia maroiroi kore i te imeneanga maata. Ka rauka i tetai reo meitaki te oronga te turu anga maroiroi ki tetai putuputuanga te imene akapaapaa ra ia Iehova.

Te oronga katoa maira ta tatou imeneanga i te au uipaanga i tetai akanooanga tau no te imeneanga i etai tuanga rotai ki te au akatangi anga imene ra. Te aronga e taringa to ratou no te rotai me kare te rauka ra ia ratou i te tatau te au raini rotai i roto i te puka imene e te imene mai i te reira te akamaroiroiia ra kia kairo mai ma te imeneanga e kia kapiti mai ki te meitaki o te akatangi anga ra.c

Penei ka karanga tetai papaki, ‘Kare e rauka iaku i te apai tika i te imene ra’ me kore ‘E reo kino toku; te parara ra i te tangi anga teitei.’ No reira, te akama ra ratou i te imeneanga, noatu i te Are Uipaanga Patireia ra. Ko te tika ra e kare e reo te akateiteiia ra i te akapaapaa ia Iehova i “te kino” mei tona manako anga. Mei te reo tuatua o tetai te ka rauka ra kia akameitakiia mai ma te akamatau anga e na te aruanga i te au apiianga tauturu tei orongaia ra i te Apii Orometua Teokaratiki, no reira ka rauka katoa kia meitaki mai te imeneanga a tetai. Kua meitaki mai te reo o tetai papaki na te humming ua ia ia ratou e rave angaanga ra. Ka tauturu te humming i te akatika i te tangianga o te reo. E i te au tuatau tau ia tatou ko tatou anake ua me kare te angaanga ra i te ngai kare e akaongoongo atu ia etai ke ra, e akono anga meitaki te imene anga imene Patireia no te reo e no te tukuanga i tetai i roto i tetai tu manako rekareka, e te maru ua.

Ka rauka katoa ia tatou i te akamaroiroi i te imene anga i etai o te au imene Patireia i te au akaputuanga. Taua imeneanga ra, kapitiia na tetai apinga akatangi imene mei tetai kita me kare tetai piani me kare na te au rekoti piani a te Taiate ra, ka oronga mai i tetai tangianga i te pae vaerua ki ta tatou au akaputuanga. Ka oronga katoa mai te reira i tetai tauturu no te apiianga i te au imene e te imeneanga meitaki i te reira i te au uipaanga a te putuputuanga.

Ei tauturu i te au putuputuanga kia tomo atu ki roto i te vaerua o te imeneanga i te au uipaanga ra, kua orongaia mai e te Taiate te au rekoti akatangianga imene no te kapiti anga. Me akatangiia te reira, ka tau tei akono ra i te apinga akatangi imene ra kia matakite i te tu o te tangianga. Me kare te tangianga i rava, penei ka akama ua te putuputu anga i te imene mai. I te taeake e akatere ra i te apinga akatangi imene ka imene katoa aia ma te putuputuanga, ka rauka iaia i te akataka me te rave ra te akatangianga imene i te arataki turuanga e me kare.

E Imene kia Iehova

Te oronga maira te imeneanga kia tatou i te tuatau kia akakite i to tatou manako ngakau no Tei Anga mai ia tatou. (Salamo 149:1, 3) Kare teia i tetai tupuanga viviki ua no te manako ngakau, mari ra ko tetai akakite anga akatereia, e tau, e te rekareka i ta tatou akapaapaa. Te tukuanga i to tatou ngakau ki roto i te imeneanga a te putuputuanga ka tuku ia tatou ki roto i te manako anga tika no te porokarama te ka aru mai e ka rauka kia akakeu ia tatou kia maata atu te akono i te akamorianga ia Iehova. Noatu rai e e akatupu anga manako ngakau to te imeneanga ka rauka katoa i te au tuatua i te apii mai ia tatou. Na te reira akakiteanga ia tatou uaorai ma te taokotai anga e i te tu rotai, te teatea mamao maru ra e te taakaaka i to tatou ngakau kia apii kapipiti ei tatou e tetai pupu tangata akaputuia ra.​—Akaaite ia Salamo 10:17.

Ka vai tamou ra te imeneanga ei tuanga no te akamori ia Iehova. No reira tei ia tatou te manakonako anga kia rave kapiti i te au manako o te tata taramo e tuatau ua atu: “E akapaapaa au ia Iehova koi vai ake toku ora: ka imene au i taku Atua koi vai ake au nei.”​—Salamo 146:2.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia i te kapi 27]

Etai Manako Anga no te Imeneanga Meitaki Atu

1. E taaki ake i te puka imene ki runga, i te imeneanga. Ka tauturu teia i tetai kia tau ua te akaea i te ao.

2. E uti meitaki i te ao i te akamataanga te takiota tuatua takitai ra.

3. Te akatueraanga i te vaa kia manga tere atu i tei manakoia ra e meitaki i te akamata anga ka natura ua te tupuanga kia maata te reo e kia taka meitaki oki.

4. I rungao katoa oki, e tamou marie i te manako anga o te imene te imeneia ra.