Orongaanga Au Atinga Arikiia kia Iehova

I TETAI taime i roto i te tuatua enua, kua kiteia tetai tu umere i te tomo anga i te pae itinga ra o te kainga i Edene.a I reira, kua tu atu nga kerupi mana ei tiaki, to raua mama anga akakoko anga kua akataka meitaki e kare tetai e tau kia aere na reira. Aiteite katoa oki te araianga a te koke mura i te koraparapa ua anga, e penei kua akaiti atu i tetai kakaanga ki runga i te au rakau takapini ra i te po. (Genese 3:24) Noatu te tu manea o te reira kua noo mamao ke atu te aronga tei akarakara atura.

Penei kua aere atu a Kaina raua ko Abela ki reira e manganui te au taime. I anauia raua e Adamu raua ko Eva i vao ake i taua kainga ra, ka rauka anake ia raua te tamanako ua e eaa te tu kia noo ki roto ia Parataito, mei to raua nga metua ra i mua ana, ma tona tu rava te vai, e te au ngangaere ruperupe e maata te au ua rakau e te au kai tanutanu. I teianei ko te meangiti te ka kiteaia i Edene kare e ekokoanga ka akara anga akono koreia e te ki oki i te teita.

E mea tika e kua akataka a Adamu raua ko Eva ki ta raua tamariki e eaa i akono koreiai taua kainga ra e eaa oki raua i akaateaia mai ei ki vao i reira. (Genese 2:17; 3:6, 23) Mei teaa ra te manamanata tei tupu kia Kaina raua ko Abela! Kua rauka ia raua kia akara atu i taua kainga ra, mari ra kare e rauka ia raua kia tomo atu i reira. Kua vaitata atu raua ki Parataito inara e mamao ke atu mei reira. Kua akairoia raua e te tu apa ua, e e meangiti ua ta Kaina raua ko Abela te ka rauka kia rave no te reira.

Kare te pirianga o to raua nga metua e rauka kia tauturu i taua au tumu ra. I te akavaanga ia Eva, kua tuatua te Atua: “Ka kauraro koe ki taau tane, e ei runga ake aia ia koe.” (Genese 3:16) Kua tika atu ki taua totou ra, kua akono a Adamu i reira i te tutara anga i tana vaine, penei kare i akono atu iaia ei tetai tokorua tauturu tau. E i te akara anga kua akakite a Eva i tetai irinaki anga tau kore ki runga i teia tangata. I tetai akakite anga kua mamao ke atu te akataka anga i tona “anoano” ei “tetai inangaro anga tei tau ra ki tetai maki piri.”

Me eaa te maata te akatupu anga a teia turanga akaipoipo ki te akangateitei anga a teia nga tamaroa i to raua nga metua, kare te Pipiria i akakite mai. Inara, te papu ra e kua akanoo mai a Adamu raua ko Eva i tetai akatauanga pekapekaanga no ta raua tamariki.

Ikianga i Nga Arataa Tuke

I muri iora, kua riro a Abela ei tetai tiaki mamoe e kua rave a Kaina ei tangata tatanu. (Genese 4:2) Iaia e akono ra i tana au anana, kare e ekoko anga kua maata to Abela tamanako anga i te totou tei tuatuaia ra i mua ake i te akaatea maianga tona nga metua mei Edene ra: “Ka tuku oki au i te ke ia korua ko te vaine, e to uanga e tona uanga; nana e akaparuparu i to mimiti, e naau e akaparuparu i tona pooavae.” (Genese 3:15) Penei kua tamanako a Abela, ‘Akapeea ra ta te Atua ra taputou no runga i tetai uanga te ka akapaii ei i te ovi i te akatupu angaia, e akapeea oki ka akaparuparuiai te pooavae o te reira uanga?’

I muri ake i tetai tuatau, penei kua tupu ake raua ei nga tangata kua pakarikari mai, kua akono a Kaina raua ko Abela i nga orongaanga takitai kia Iehova. I te mea e tangata angai mamoe a Abela, kare i te mea poitirere e kua oronga aia i “to roto i te anaunga mua o tana ra anana, e tei matu oki i reira.” Ei tuke anga kua oronga a Kaina “i te kai o te enua.” Kua ariki a Iehova i ta Abela atinga, “kareka Kaina e tana atinga, kare ïa aia i kite mai.” (Genese 4:3-5) No teaa ra i kore ei?

Kua tou atu tetai papaki ki te tika e ko ta Abela atinga no roto mai i te “anaunga mua o tana ra anana,” ko ta Kaina ra ko “te kai o te enua” ua ia. Inara kare te manamanata no te tu o te apinga ta Kaina i oronga ra, no te mea te tuatua ra te tataanga e “kite mairā Iehova ia Abela e tana atinga,” e ko “Kaina e tana atinga” kare aia i akaperepere. No reira kua akara a Iehova i te tu o te ngakau o tei akamori ra na mua. I te raveanga i te reira, eaa tana i kite? Te tuatua ra Ebera 11:4 e “no te akarongo” i orongai a Abela i tana atinga ra. No reira i te akara anga kua ngere a Kaina i te akarongo tei akariro ra kia arikiia ta Abela atinga.

No teianei tu, e mea tau ra e ko ta Abela orongaanga te kapiti ra i te akamaringianga toto. Penei kua manako tika aia e ko ta te Atua ra taputou no tetai uanga te ka akaparuparuia te pooavae te kapiti ra i te atinga no tetai oraanga. No reira ko ta Abela orongaanga ka tau ei tetai pati anga no te tapokianga ara, e kua akakite i te akarongo e ka oronga mai te Atua ra i tetai tarangaara no te ara i te tuatau tau ra.

Ei tuke anga, penei e meangiti ua ta Kaina manako anga ki te orongaanga tana i rave ra. “Ko tana orongaanga e akatika ua anga i te Atua ei tei oronga apinga maira,” ta tetai tangata tuatua no te Pipiria ra i te 19 anere mataiti ra. “Te akakite taka meitaki maira e kare ana apinga tarevake i kite i rotopu iaia e Tei Anga mai iaia ra, kare katoa oki e umuumuia tetai aakianga no te ara me kare irinakianga ki rungao i tetai tapokianga ara.”

Pera katoa oki, ei tama anau mua, penei kua manako ua a Kaina e ko ia te uanga taputouia ra te ka akapou atu i te Ovi ia Satani ra. Penei katoa oki ko Eva kua mou i taua au manako anga tau kore ra no tana tamaiti anau mua. (Genese 4:1) Inara, me ko teianei ta Kaina raua ko Eva i manakonako ra, e tarevake mii tikai to raua.

Kare te Pipiria i akakite mai i akapeea ta Iehova ra akakite anga i tona marekaanga i ta Abela atinga ra. Te manako ra tetai papaki e kua akapouia te reira e te ai no te rangi maira. Noatu eaa te tu, i te kiteanga kare tana atinga i arikiia mai, “Riri rava akera Kaina, e akatumatuma atura tona mata.” (Genese 4:5) Kua aere atura Kaina ki te tumatetenga.

Ta Iehova Akoanga e ta Kaina Pauanga

Kua uriuri manako atura Iehova ma Kaina. “Eaa koe i riri ei? e eaa oki i akatumatumaʼi toou mata na?” tana i ui atu. Kua oronga teia kia rava te tuatau no Kaina kia akara matatio i tona au manako ngakau e te akakeu anga. “Kia rave koe i te meitaki ra,” ta Iehova i tuatua ua atura, “kare ainei koe e kitea mai? e kare i meitaki ra, kare ainei te vai ra te tarangaara i te ngutupa na? E kauraro ra aia ia koe, e ei runga ake koe iaia.”​—Genese 4:6, 7. (Akara i te pia i te kapi 23.)

Kare a Kaina i akarongo atu. Mari ra kua taki atu ia Abela ki vao ki tetai kainga e ta atu iaia. I muri akera, i ta Iehova ra ui anga teiea a Abela, Kua tapoki iora Kaina i tana ara ma tetai pikikaa. “Kare au i kite,” tana i pau atu. “Ko au ainei te tiaki i toku teina?”​—Genese 4:8, 9.

I mua ake e i muri iora i te taanga ia Abela, kare a Kaina i ‘rave i te meitaki.’ Kua iki aia kia tuku i te ara ei runga ake iaia, e no teia, kua aere ke atu a Kaina i te ngai i noo ei te pamiri tangata ra. Kua akanooia tetai “akairo” penei e koreromotu kia kore tetai e akautungaia no to Abela matenga na te tamate anga ia Kaina ra.​—Genese 4:15.

I muri iora kua patu a Kaina i tetai oire, e kua tapaia te ingoa o te reira no tana tamaiti. Kare i te mea poitirere, kua riro tona au anaunga kia matauia no to ratou tu ta ua. I te openga iora, kua akaopeia to Kaina au uanga i te takore ia atu anga e te Tiruvi i te tuatau ia Noa ra e te au tangata tuatua tika kore katoatoa ra.​—Genese 4:17-24; 7:21-24.

Kare te tataanga Pipiria no Kaina raua ko Abela ra i akaoraia mai no te tatauanga tamataora ua. Mari ra, kua “tataia ïa kia kite tatou” e “e mea meitaki ei apiianga, ei akoanga.” (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16) Eaa ta tatou ka kite mei teianei tataanga maira?

E Apiianga no Tatou

Mei ia Kaina raua ko Abela rai, te patiia ra te au Kerititiano i teianei tuatau kia oronga ki te Atua i tetai atinga​—kare i te orongaanga tutungi akakakara tikai, mari ra “i te atinga ra, i te akameitaki i te Atua, eiaa e tivata, koia oki ta te vaa nei, i te akapaatu anga i tona ingoa.” (Ebera 13:15) Te raveia nei teia i teianei tuatau i te ao katoa nei, i ta te Au Kite o Iehova ra tutu aereanga i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua ra i te au enua e tere atu i te 230. (Mataio 24:14) Ko koe ainei tetai te rave ra i te reira angaanga? Ei reira ka papu ia koe e “kare te Atua i te Atua tuatua-tika kore, ka akangaro atu ei aia i ta kotou angaanga i rave, e to kotou anoano, i tona ingoa i akakite puia e kotou na.”​—Ebera 6:10.

Mei ta te orongaanga a Kaina raua ko Abela ra, kare taau atinga i ikiia na te akaraanga o vao ua​—ei akatauanga, penei na te numero ua o te au ora taau e akapou ra i te angaanga orometua. E oonu atu ta Iehova ra akara anga. Te tuatua ra ia Ieremia 17:10 e ko Iehova “tei kimi matatio i te ngakau” “tei timata i te manako”​—i te au manako oonu rava, te au manako ngakau, e te au akakeu anga o te tu akatangata o tetai ra. No reira ko te tumu tikai ko te akakeu anga, kare ko te tu maata. Ko te tika, me e maata me kare e meangiti, e mea puapinga maata tetai atinga ki te Atua me ka orongaia te reira mei te ngakau maira tei akakeuia ra na te aroa.​—Akaaite ia Mareko 12:41-44 ma te Mareko14:3-9.

I taua taime rai, ka tau tatou kia matakite e kare a Iehova e ariki i te au atinga pirikoki ra, kia tere atu i tana ariki anga i te orongaanga apangakau ua a Kaina ra. (Malaki 1:8, 13) Te akaue maira Iehova kia oronga atu koe kiaia i taau meitaki katoa ra, e kia tavini atu koe iaia ma to ngakau katoa, to meta, to manako, e to ririnui katoa. (Mareko 12:30) Te rave ra ainei koe i te reira? Ei reira e tumu meitaki taau kia manako atu i taau atinga ma te merengo anga. Kua tata a Paulo e: “Ka timata te tangata ravarai i tana uaorai angaanga, ei reira aia e rekarekaʼi iaia uaorai, eiaa i tetai ke.”​—Galatia 6:4.

E aiteite te akatupu ake anga ia Kaina raua ko Abela. Inara na te tuatau e te au turanga i oronga kia raua taki tai i te tika kia akatupu i nga tu taka ke ra. Kua riro to Kaina tu manako kia akakino aereia na te vareae, te taumaro anga, e te au rotoriri.

Ei tuke anga, kua maaraia a Abela e te Atua ei tetai tangata tuatua tika. (Mataio 23:35) Ko tona manako anga kia akamareka i te Atua noatu eaa te tupuanga kua akariro ia Abela kia pumaana tuke mei nga tangata o tona pamiri koia​—Adamu, a Eva, e Kaina oki. Te akakite maira te Pipiria kia tatou e noatu kua mate a Abela, “i tuatua mai ei” aia. Ko tana tavini anga tiratiratu ki te Atua ra e tuanga ia no te tataanga tuatua enua mutu kore te vaira i te Pipiria. Kia aru tatou i ta Abela akatauanga na te oronga tamou marieanga i te au atinga arikiia ki te Atua ra.​—Ebera 11:4

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia/​Tutu i te kapi 23]

Tetai Akaraanga no te Aronga Ako Kerititiano

“EAA koe i riri ei? e eaa oki i akatumatumaʼi toou mata na?” Ma teianei uianga, kua tuatua takinga meitaki atura Iehova kia Kaina. Kare aia i opara ia Kaina kia taui, no te mea e rima rave rangatira ua a Kaina. (Akaaite ia Deuteronomi 30:19.) Inara, kare a Iehova i ekoko i te akakite pu atu kia Kaina i te au tupu anga no tona aerenga tarevake. Kua akamatakite aia ia Kaina: “E kare i meitaki ra, kare ainei te vai ra te tarangaara i te ngutupa na? E kauraro ra aia ia koe, e ei runga ake koe iaia.”​—Genese 4:6, 7.

E mea tau ra kia manakoia e noatu rai ma teianei ako ketaketa, kare a Iehova i akono ia Kaina mei tetai ‘tangata kare ra e puapingaia.’ Kareka ra, kua akakite atu aia kia Kaina i te au akameitakianga tei tatari maira kiaia me ka taui aia i tona au aerenga, e kua akakite aia i te irinaki anga e ka rauka ia Kaina kia akakore i teianei manamanata me ka iki aia kia pera. “Kia rave koe i te meitaki ra,” ta Iehova i tuatua, “kare ainei koe e kiteia mai?” E kua ui katoa aia ia Kaina no tona riri ta ua: “E kauraro ra aia ia koe, e ei runga ake koe iaia”?

I teia tuatau nei ka tau te aronga pakari i te putuputuanga Kerititiano kia aru i ta Iehova ra akaraanga. Mei tei akakiteia maira ia 2 Timoteo 4:2, ka tika ratou i etai taime kia “akakite ua i te apa,” e “e ako atu” e te akataka anga tikatika atu i te au tupu anga no te aerenga tarevake o tetai tei ara ra. I taua tuatau rai ka tau te aronga pakari kia “akamaroiroi atu.” Te tuatua Ereni pa·ra·ka·leʹo tona aite anga “kia akamaroiroi atu.” “Kare te akamaroiroi anga ra i te kokoi, i te maroanga, me kare akaapa anga,” ta te Theological Dictionary of the New Testament i akakite mai. “Ko te tika e ko te pumaana tetai atu aite anga te tou maira i taua aerenga rai.”

E mea puapinga maata rai, ko tetai atu tuatua Ereni te piri maira e pa·raʹkle·tos, ka tau kia taiku i tetai tauturu me kare akakitekite i tetai tumu no te ture. No reira, noatu me ka oronga te aronga pakari ra i te ako anga tikatika atura, ka tau ratou kia maara e e au tauturu ratou​—kare i te tua patoi​—no tei umuumu ra i te akoanga. Mei ia Iehova rai, ka tau te aronga pakari kia papu, i te akaarianga i te irinaki anga e ko tei akoia ra ka rauka kia autu i taua manamanata ra.​—Akaaite ia Galatia 6:1.

Inara, i te akaotianga openga ra, tei runga ia i taua tangata ra kia akono i te akamaroiroi anga ra. (Galatia 6:5; Philipi 2:12) Penei ka kitea e te aronga ako atura e kare tetai papaki e akarongo i ta ratou au akamatakite anga, mei ia Kaina tei iki ra kia kore e akarongo i te ako anga mei ko mai i Tei Anga maira. Inara, me aru te aronga pakari ia Iehova, te Akaraanga apa kore no te aronga ako Kerititiano, ka papu ia ratou e kua rave ratou i tei tau ra kia tauturu i te aronga takitai ra.