Komunikeiti Anga Tau Meitaki—E Taviri ki te Akaipoipo Anga Meitaki
I te 1778, kua maaniia e Robert Barron tetai roka e rua tuanga ka rave te angaanga, e lever-tumbler tei vai e ko te tumuanga no te au roka i teia tuatau. Kua anoano tana akapapaanga i te taviri okotai kia ngaa ei te ngai roka anga.
AITEITE katoa oki, ki tetai akaipoipoanga puapinga te vaira ki runga i tetai tane e te vaine rave angaanga kapiti i te tu taokotai ra. Kia akatuera i te roka e kite ei i te au rekareka anga okomaata no tetai akaipoipo anga meitaki, ko tetai tumu ko te komunikeiti anga tau meitaki.
Eaa tei o Atura ki te Komunikeiti Anga Tau Meitaki
Eaa te o atura ki te komunikeiti anga tau meitaki? Kua akataka tetai tikitinari i te komunikeiti anga e “te orongaanga me kare uriuri anga manako, au kiteanga me kare akakiteanga na te tuatua, te tataanga, me kare au akairo.” No reira i te komunikeiti anga te o atura tetai tuaanga au kite e te au manako. E ko te komunikeiti anga tau meitaki te kapiti maira i te au apinga akamatutu ra, akapumaana, tu tika, mea paapaaia ra, e te akarekareka anga.—Ephesia 4:29-32; Philipi 4:8.
Te rauka ra te komunikeiti anga tau meitaki na te irinaki anga, tiratiratu, e te kite aiteite anga. Ka tupu mai teianei au tu me manakoia te akaipoipo anga ei pirianga no te oraanga roa e me e tamanako anga tika tikai tetai kia akariro kia tupu te reira. I te tuatuaanga no taua pirianga ra, kua tata a Joseph Addison e tangata tata tua i te 18 anere mataiti ra: “Nga tangata e rua tei iki ra tetai i tetai no roto mai i te au uanga tangata katoa ra, ma te akakoroanga kia riro ei akapumaana tetai i tetai e ei akamareka oki, kua rave i taua tu ra, ei tapeka ia raua uaorai kia ngakau maru, kia aroa, e te pakari, kia akakore ara, kia akakoromaki, e kia rekareka no runga i te au tu apikepike o tetai e tetai e te au tu apa kore oki; tae roa ki te openga o to raua ora anga.” Mei teaa ra te mataora i taua taokotai anga ra! E ka rauka i taua au tu toka meitaki ra kia akamanea i to korua akaipoipo anga, no te mea ka rauka ia ia korua na te komunikeiti anga tau meitaki.
Au Arairai ki te Komunikeiti Anga Tau Meitaki
Ka akavaitata atu te au tokorua i te akaipoipo anga ma te manako papu, pera katoa te mataora maata. Inara, no te aronga e manganui kare e roaia ka ngaro ke taua tu mataora ra, e ka kore aere atu te tu manako papu ra. Penei ka monoia te tu manako papu ma tetai tu reka kore no te pekapeka, te riri, te rave kino, e te mareka kore katoa. Kua riro te akaipoipo anga ei turanga no te akakoromaki anga ua “na te mate taua e akataka ke.” Kia akameitaki mai me kare kia akatinamou i te komunikeiti anga tau meitaki te anoanoia ra no tetai akaipoipo anga meitaki, i reira, ka tika kia akakoreia etai au arairai anga.
Ko tetai arai anga tikai ki te komunikeiti anga tau meitaki ko te mataku ia e ka akapeea te manako o tetai tokorua akaipoipoia ra no tetai akakite anga me kare anoano tei akakiteia ra. Ei akatauanga, penei ka tu mai te mataku i muri ake i te kite anga tetai e te tupu maira tetai tu apikepike pakari. Akapeea ta tetai akataka anga ki tona tokorua e na tetai apinga te ka tupu mai ka taui takiri i te akaraanga o tetai ra me kare tona kite kia rave atu? I taua au tu ra, te anoanoia ra te komunikeiti anga tiratiratu e te paranianga manako meitakiia no te tuatau ki mua ra kia maata atu i to mua ana. Na te au tuatua akapapu anga i te aroa tamouia, kapiti katoa ma te au angaanga maru putuputu, ka komunikeiti i tetai tu aroa te ka tauturu kia akatapu i tetai akaipoipo anga akamerengoanga tikai. I roto i te akaipoipo anga ka tau teianei materi kia kite i tona akakiteanga apinganui: “E aroa mairai te taunga i te au tuatau katoa ra, i anau maira te taeake no te tuatau e tumatetengaʼi ra.”—Maseli 17:17.
Ko te akamoupuku tetai atu araianga i te komunikeiti anga tau meitaki. Kua tuatua tauia e ko tetai akaipoipo anga mataora ko te taokotai anga o nga tangata e rua tei akakore meitaki ra i te ara. Kia tau ei ki taua akatakaanga ra, ka tika nga tokorua akaipoipoia ra kia rave i te tauta anga ravarai kia aru i te ako tau a te apotetoro ko Paulo ra: “Auraka e topa te rā i to kotou riri anga.” (Ephesia 4:26) Na te akonoanga i teianei akoanga eiaa e utuutu i te riri me kare te akamoupuku te anoano tikaia ra te komunikeiti anga taakaaka. Nga tokorua o tetai akaipoipo anga meitaki kare e putuputu te o atu ki te riri, te taumaroanga, e te akamoupuku anga. (Maseli 30:33) Ka kimi raua kia aru i te Atua, kare ra e akamou riri. (Ieremia 3:12) Ko te tika, ka akakore raua i te ara tetai e tetai mei te ngakau maira.—Mataio 18:35.
Ko tetai arai anga tikai ki tetai ua atu tu komunikeiti anga ko te akono anga muteki ua. Penei ka o atu ki teianei te riri muteki ua, te ngakau teiaa, te angaanga ropoti rai, i tetai pae e tai ua ra te tuatua anga. Ko tetai tokorua akaipoipoia tei rave ra i teia tu te komunikeiti ra i tetai tu mareka kore. Inara ko te tuatuaanga i toou manako ngakau na tetai tu tau e te autu ka rave kia meitaki atu te akaipoipo anga i to te vai mutekianga e te riri ua.
Ko te kore e akarongo meitaki me kare te kore ua e akarongo me tuatua atu tetai tokorua ko tetai rere anga te tika ra kia akakoreia no te komunikeiti anga meitaki i te pirianga vaitata o te akaipoipo anga. Penei te roiroi roa ra tatou me kare e piti roa ra kia oronga i te manako me kare te manako ngakau te umuumuia ra kia akarongo marie atu tetai ki tetai. Penei ka tupu ua mai te taumaro anga no te akanoonoo anga kare ra i taka meitaki te akakiteanga tei manako ra tetai tokorua e i akataka meitakiia inara te maro ra tetai e kua akarongoia no te taime mua. E tika ra, te komunikeiti anga kare i taka meitaki e tumu ia no taua au tu ngata ra.
Akapeea me Akatupu Komunikeiti Anga Tau Meitaki
Mei teaa ra te puapinga kia akataka te taime no te, komunikeiti anga aroa taka meitaki! Te akapou ra tetai papaki e maata te taime ki mua i te tivi i te matakitakianga i te au ora anga o etai au tangata ke e e meangiti ua no to ratou uaorai. No reira, ko te tamateanga i te tivi e putuputu te umuumuia kia rave i te komunikeiti anga tau meitaki.
Me te tika ra tetai tuatau no te tuatua, inara, e tuatau tetai no te muteki ua. Kua tuatua te tangata pakari ra: “E atianga to te au mea katoa nei, . . . e tuatau to te muteki ua, e e tuatau to te tuatua.” E tika oki, te vai katoa ra te au tuatua kia tuatuaia. “Te tuatua ra i tuatuaia i te tuatau e tau ei, e meitaki roa ïa” ta te materi i akakite. (Koheleta 3:1, 7; Maseli 15:23) No reira e tamanako ko teea te tuatau tika kia akakite i taau tumu me kare kia akakite i te manako o toou ngakau. E ui kia koe uaorai: ‘Te roiroi ra ainei toku tokorua me kare tei roto i tetai tu akaangaroi ua e te pumaana oki te manako? Ka riro ainei te tumu taku e anoano ra kia akakite atu ei aruru anga? Eaa ta toku tokorua i reka kore i taku au tuatua i iki ra i to maua tuatua anga openga no teia tumu?’
E mea meitaki kia maara e ka meitaki atu te akarongo anga te au tangata me ka kite ratou e akapeea te akatikaanga me ko te raveanga i tetai patianga ei puapinga no ratou. Me kua tupu mai etai taitaia i rotopu i nga tokorua, penei ka tuatua ua tetai o raua ra, “E apinga tetai te tamanata nei iaku, e ka rave taua i te akatikatika anga i te reira i teianei tikai!” Inara, ko te au tuatuaanga tikai tei runga ia i te au turanga, inara penei e meitaki atu kia tuatua i tetai apinga mei teianei, “E taku akaperepere, i manako ana au no te tumu ta taua i uriuri i mua akera e penei akapeea te au apinga e meitaki ei.” Ko teea te tamataanga te ka arikiia e to tokorua i toou manako?
Ae, akapeea te tuatua anga i tetai apinga e mea puapinga maata ia. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Ei tuatua aroa ua anake ta kotou, kia rapakauia i te tai.” (Kolosa 4:6) E tauta kia tangi aroa to reo e te au tuatua ikiia. E tamou i te manako e “e tau te tuatua meitaki ki te topatapata meli ra, e vene i te vaerua nei, e ora oki to te ivi.”—Maseli 16:24.
No etai tokorua, te rave kapitianga i etai angaanga i te kainga ka oronga i tetai reva meitaki no te komunikeiti anga. Ka akatupu taua taokotai anga ra i tetai tu no te tua anga manako i te tuatau no te tuatuaanga tau meitaki ra. No etai atu tokorua akaipoipoia, ko tetai tuatau kapiti anga ko raua anake kare e turituri kare e tautaanga kia rave angaanga e meitaki atu e e tano atu oki no te komunikeiti anga tau meitaki.
E maata te putuputu ra te kiteaia na te akaraanga e i akapeea te komunikeiti anga nga tokorua akaipoipo tau ra tetai ma tetai. Na teaa i akariro ia raua kia pera te tu? E mea tika, to raua tu rotai e te ngoie ua to raua komunikeiti anga kua tupu mai no te tauta anga, te akakoromaki, e te manako anga aroa tetai ki tetai. I te akara anga e maata ta raua i apii ana, no te mea kare te akaipoipo anga meitaki i tupu ua mai. Mei teaa ra te puapinga maata i reira, kia akamanako atu i te tumu manako o toou tokorua, kia ariki atu i tona au umuumuanga, e kia takore atu i te au turanga pekapeka ma tetai tuatua pakari. (Maseli 16:23) I reira, me kua akaipoipoia koe, e tauta kia marekaia koe kia noo kapiti atu e kia ngoie ua kia tataraara atu. Ka mamao oki te aerenga o te reira i te akariroanga i toou akaipoipo anga ei mea meitaki atu.
Te anoano ra te Atua ko Iehova kia rekareka te au tangata, i te akaipoipo anga mataora e te tinamou oki. (Genese 2:18, 21) Inara te vaira te taviri i roto i nga rima o te aronga taokotaiia ra i te akaipoipo anga. Ka riro na nga tangata aroa e rua tei rave angaanga kapiti tikai kia vai i te roka o te ngutupa ki tetai akaipoipo anga puapinga na te raveanga i te akono tika i te komunikeiti anga tau meitaki.
[Tutu i te kapi 22]
Na te tamateanga i te tivi ka akatika kia maata atu te tuatau no te komunikeiti anga
[Au Tutu i te kapi 23]
Na te komunikeiti anga tau meitaki e tauturu i nga ngakau ki roto i te aroa tinamou ra