Autu te Akonoanga Kerititiano Mou!
“Te maata oki i te tupu anga e te autu anga te tuatua a [“Iehova,” NW] ra.”—ANGAANGA 19:20.
1. E akataka mai i te tupuanga o te Akonoanga Kerititiano i te anere mataiti mua.
I TE akakeu angaia e te mana o te vaerua tapu, kua akakitekite te au Kerititiano mua i te tuatua a te Atua ma te maroiroi tei kore i rauka kia akaparuparuia. Kua tata tetai tata tuatua enua: “Kua totoa te Akonoanga Kerititiano ma te tu viviki maata ki rungao i te ao o Roma ra. Kia tae ki te mataiti 100 penei te au tapere ravarai tei piri atura ki te Mediterranean e akaputuputuanga Kerititiano tetai i roto i te reira ra.”
2. Akapeea ta Satani tauta anga kia patoi i te tuatua meitaki, e akapeea teia i te totou angaia?
2 Kare i rauka ia Satani te Tiaporo ra te akamuteki atu i te au Kerititiano mua ra. Kareka ra, kua patoi aia i te raveanga maroiroi i te tuatua meitaki ra na tetai atu tu—te apoteiti. Kua akakite ke ana a Iesu i teia tupu anga i roto i tana parapore no te titona e te au titania ra. (Mataio 13:24-30, 36-43) Kua akamatakite ke ana te apotetoro ko Petero e ka tu mai te au orometua pikikaa i roto rai i te putuputuanga, ma te apaianga mai i te tuatua pikikaa mate ra. (2 Petero 2:1-3) Aiteite katoa oki, kua akamatakite ke ana te apotetoro ko Paulo e ka na mua mai te akonoanga apoteiti i te ra o Iehova ra.—2 Tesalonia 2:1-3.
3. Eaa tei rokoia i muri ake i te matenga o te au apotetoro?
3 I muri ake i te matenga te au apotetoro ra, kua riro te tuatua meitaki kia akapoiriia e te au apiianga e te au peu peikani. Mei tei totouia maira, kua taruri ke i te au orometua pikikaa e kua akataeroia te akakiteanga ma o te tuatua mou. Kua tapoki marieia, te Akonoanga Kerititiano mou e tetai akonoanga akameamea ua ko Kerititome. Kua tu mai tetai pupu orometua tei tauta ra kia arai i te Pipiria kia kore e tae ki te au rima o te au tangata noa ua ra. Noatu rai e kua tupu te numero o taua aronga tei karanga ra ia ratou uaorai ei Kerititiano, kare i ma ta ratou akamori anga. Kua tupu te numero o Kerititome i roto i te au enua e kua riro ei pupu akaaere ririnui e ko tetai mana i te peu o te pae opunga ra, inara kare tei iaia te akameitaki anga a te Atua kare katoa oki tona vaerua.
4. Eaa ra i kore ei e autu ta Satani ravenga kia akakore i ta te Atua ra akakoroanga?
4 Inara, ko ta Satani ravenga kia akakore i ta Iehova akakoroanga ka puapinga kore uaia. Noatu rai i te tuatau poiri roa o te apoteiti, te ora ua ra rai te Akonoanga Kerititiano mou i roto i etai. Te au tangata tei kopi ra i te Pipiria kua tauta kia tika te tataanga. No reira, kua vai mai te Pipiria uaorai, noatu e kua aere ke te urianga a te aronga tei manako ra e mana to ratou kia apii i te reira. I te au anere mataiti i topa kua uri mataku kore te au tangata kite mei ia Jerome raua ko Tyndale e kua akatotoa i te Tuatua a te Atua. E au mirioni ua atu te au tangata tei akapiriia atu ki te Pipiria e ki tetai tu Akonoanga Kerititiano, noatu rai e akameamea ua.
5. Eaa ta te peroveta ko Daniela i totou no te “kite”?
5 I te openga ra, mei tei totouia maira i te puka a Daniela, ‘kua tupu atura te kite i te maata anga.’ Kua rokoia teia i “te tuatau openga ra”—te tuatau te ora nei tatou i teianei. (Daniela 12:4) Kua taki atu te vaerua tapu i te aronga inangaro i te tuatua mou i te ao katoa ki tetai kite tika no te Atua mou e tana akakoroanga. Noatu rai e au anere ua atu mataiti i muri ake i te apiianga apoteiti, te autu nei te tuatua a te Atua! I teia tuatau, te akakitekiteia nei te tuatua meitaki i te au ngai ravarai, i te touanga i te au tangata ki te manakonakoanga no tetai ao ou marekaia. (Salamo 37:11) E akara matatio tatou i te tupu anga o te tuatua a te Atua ra i teianei tuatau.
Tupuanga o te Tuatua i Teia Tuatau
6. Eaa te au tuatua mou ta te Aronga Apiipii Pipiria i kite i te mataiti 1914 ra?
6 I te tuanga openga o te 19 anere mataiti, kua akamaroiroi mai te tuatua mou Patireia i tetai pupu meangiti o te Aronga Apiipii Pipiria, tei kiteia i teia tuatau e ko te Au Kite o Iehova. Kia tae mai ki te 1914 kua oraora mai te Pipiria kia ratou ra. Kua kite ratou i te au tuatua mou meitaki no ta te Atua ra akakoroanga. Kua akakeu oonuia ratou no te aroa o te Atua i te tono mai anga i tana Tamaiti ki te enua nei, na reira te akatuera anga i te aerenga ki te oraanga mutu kore. Kua kite katoa oki ratou e kua ariki i te ingoa e te tu o te Atua ra. Pera katoa, kua kite ratou e ko “te au tuatau o te Kenitara” kua ope ke, i te akakiteanga e kua vaitata te tuatau no te kavamani Patireia o te Atua ra kia apai mai i te au akameitakianga no te au tangata nei. (Luka 21:24, King James Version) Mei teaa ra tetai tuatua meitaki kaka! Ko teianei au tuatua mou ririnui ka tuaia ma te au tangata ravarai, i te au ngai ravarai. Te vai nei te au oraanga i roto i te tu kino.
7. Akapeea te autu anga o te tuatua mou Pipiria i teianei tuatau?
7 Kua akameitakiia e Iehova taua au Kerititiano akatainuia i te vaerua. I teia tuatau, te numero te takave ra i te Akonoanga Kerititiano mou kua tere atu i te ono mirioni. Kua totoa katoa te tuatua a te Atua i te enua katoa, no te mea te kitea nei te Au Kite o Iehova i te 235 enua. Pera katoa oki, kua tuku te tuatua mou Pipiria i te mana ririnui, ma te autuanga i rungao i te au arairaianga katoatoa, te au akonoanga e etai atura. Te kapiti ra teianei angaanga tutu aereanga i te ao katoa i te akapapu anga tika e tei konei a Iesu i tona mana Patireia oki.—Mataio 24:3, 14.
8. Eaa ta tetai papaki i tuatua no te tupuanga o te Au Kite o Iehova ra?
8 Mei ta te au tata tuatua enua i akakite ra i te tupu anga maata roa o te Akonoanga Kerititiano i te anere mataiti mua ra, e manganui te aronga apiipii kua tuatua no runga i te tupu anga o te au tangata o Iehova i teia tuatau. I Marike, e rua tangata apiipii kua tata kapiti e: “I te 75 mataiti i topa akenei kua tamou marie te Au Kite o Iehova i tetai tuanga maata no te tupu anga . . . e kua rave i te reira i te ao katoa nei.” Kua taiku tetai tianara i Aperika Itinga i te Au Kite ra e ko “tetai akonoanga viviki te tupu anga i te ao katoa nei e te akangateiteiia ra te kiteia ra i te pa enua ravarai no tona akarongoanga ki te au apiianga Pipiria katoa ra.” E ko tetai tianara Katorika tau ua, tei neneiia i Europa, kua taiku i “te tupu anga maata roa o te Au Kite o Iehova.” Na teaa i tauturu atu i teianei tupu anga?
Te Angaanga nei te Vaerua Tapu i Teia Tuatau
9. (a) Eaa te tumu maata i autu ei te tuatua a te Atua i teia tuatau? (e) Akapeea ta Iehova ra akavaitata anga i te au tangata kiaia?
9 Tetai tumu mua i autu ei te tuatua a te Atua i teianei tuatau no te mea te rave angaanga ririnui ra te vaerua o Iehova, mei ta te reira i rave i te anere mataiti mua ra. Kua tuatua Iesu: “Kare te tangata e tae mai kiaku nei, mari ra kia akatae mai te Metua ko tei tono mai iaku nei iaia.” (Ioane 6:44) Te akakite maira teianei au tuatua e te akaaere marie maira te Atua i te aronga i akonoia te tau ra, na te patianga ki te au ngakau. Na te angaanga tutuanga a tona Au Kite, te akavaitata maira Iehova no tana tavini anga i “tei inangaroia e te au enua katoa ra”—te aronga akaaka, te au tangata mei te mamoe rai o te enua nei.—Hagai 2:6, 7.
10. Eaa te au tu tangata tei akarongo atu ki te tuatua a te Atua?
10 Kare e kua akamaroiroi anake te vaerua tapu i te au tangata o te Atua kia apai mai i te tuatua a te Atua ki te openga o te enua ra; kua akakeu katoa ia i te au tu tangata ravarai kia akarongo ki te tuatua meitaki. E tika tikai, te aronga tei takave atu i te tuatua a te Atua ra, kua aere mai “no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki.” (Apokalupo 5:9; 7:9, 10) Ka kitea ratou i roto i te aronga apinganui e te putaua, te aronga kite apiianga teitei e te kamakura oki. Kua ariki tetai papaki i te tuatua i raro ake i te au turanga o te tamaki e te takinga kino anga, e ko etai ke kua rave i te reira i te au tuatau o te au e te puapinga. I raro ake i te au tu kavamani ravarai, i roto i te au peu katoatoa, mei te au puakapa tamamaeia ki te au are ariki oki, te au tangata e te au vaine i te au ngai ravarai kua akarongo mareka mai ki te tuatua meitaki.
11. Akapeea ta te vaerua tapu angaanga i roto i te au oraanga o te au tangata o te Atua ra, e eaa te tuke anga te kitea ra?
11 Noatu rai te tuke maata o te au tangata o te Atua, te noo taokotai ra ratou ma tetai e tetai. (Salamo 133:1-3) Te kapiti atura teia ki te tika e te angaanga ra te vaerua tapu i roto i te au oraanga o te aronga te tavini ra i te Atua. E mana ririnui tona vaerua no te meitaki te akariro ra i tona au tavini kia akaari i te inangaro, rekareka, au, te takinga meitaki, e tetai atu au tu marekaia. (Galatia 5:22, 23) I teia tuatau, te kite meitaki ra tatou i ta te peroveta ko Malaki i totou i te tuatau roa kua topa: “Ei reira kotou e kite . . . ei i te tu ke anga i te tangata tuatua-tika e te tangata kino, i te tangata i akamori i te Atua, e i tei kore i akamori iaia.”—Malaki 3:18.
Te Autu ra te Tuatua a te Atua i te Aronga Angaanga Totomapu
12. Akapeea to te Au Kite o Iehova manako ngakau no te angaanga evangeria ra, e eaa te manako anga ki ta ratou angaanga tutu aereanga ta ratou e tapapa ra?
12 Kare te Au Kite o Iehova i teia tuatau i te aronga aere pure ua ma te rave kore i te angaanga. Te rave ra ratou i tetai tuanga angaanga i te angaanga evangeria. Mei te au Kerititiano mua ra, te oronga puareinga ra ratou ia ratou uaorai kia rave i to te Atua anoano, i te kimi anga kia tauturu ia etai ke kia kite i te au taputou no te Patireia o Iehova ra. E au oa rave angaanga ratou no te Atua, tei rotai ra ma te vaerua tapu, kia akaputu atu i etai ke kia tavini atu ia Iehova. I te raveanga i te reira, te akaata ra ratou i to Iehova aroa ua e te aroa oki ki te au tangata akarongo kore ra. E te rave ra ratou i te reira noatu e te manako koreia maira, te akakinoia maira, e te takinga kinoia maira. Kua teateamamao a Iesu i tana au pipi no te au ravenga kairoia ki te tuatua meitaki ra. Kua tuatua aia: “Kare te tavini i maata i tona pu. I takinga-kino ana ratou iaku ra, e takinga-kino katoa ratou ia kotou; i akono ana ratou i taku tuatua, e akono katoa ratou i ta kotou.”—Ioane 15:20.
13. Eaa te au tuanga te ngere ra Kerititome te maata ra ia i roto i te Au Kite o Iehova?
13 Kare e rauka ia tatou kia kore e kite ngakau i te aiteite anga i rotopu i te Au Kite o Iehova i teia tuatau e te aronga tei takave ra i te Akonoanga Kerititiano i te anere mataiti mua ra. Te aiteite ra te kiteia te tuke anga i rotopu i te Au Kite o Iehova e to Kerititome i teianei tuatau. I muri ake i te tataanga no te totomapu o te au Kerititiano mua ra no te evangeria, kua mii tetai tangata apiipiiia ra: “Kia tupu rava tetai taui anga i roto i te oraanga ekaretia i teianei tuatau e kia kite akaouia te angaanga evangeria e ko tetai apinga te akaraia ra e ei apainga ki rungao i te au Kerititiano papetito ravarai, e kia kiteia oki na tetai tu oraanga tei meitaki atu i ta te aronga akarongo kore ka rave, kare e rauka ia tatou tetai tereanga ki mua.” Ko te au tuanga tikai te ngere ra a Kerititome ko te apinga tupu maata ia i roto i te Au Kite o Iehova! E akarongo ora to ratou, e akarongo tika tikai, e ko tetai akarongo tei akatumuia ki runga i te tuatua mou o te Pipiria ta ratou i manako ngakau ra kia akakeu kia akakite atu ma te aronga katoatoa te ka akarongo mai.—1 Timoteo 2:3, 4.
14. Akapeea ta Iesu manako anga i tana angaanga orometua, e eaa te tu akono ta tana au pipi e akakite ra i teia tuatau?
14 Kua rave a Iesu i tana angaanga orometua ma te ngakau tae tikai, i te akariroanga i te reira ei mea mua i tona manako. Kua tuatua aia kia Pilato: “I anau mai ei au nei, i aere mai ei au ki te ao nei, e akakite i te tuatua-mou.” (Ioane 18:37) Kua manako ngakau te au tangata o te Atua mei ia Iesu rai. Ma te tuatua mou Pipiria i roto i to ratou ngakau, kua tauta ratou kia kitea te au ravenga kia tua aere i te reira ki te aronga e manganui te ka rauka. Ko etai o teianei au ravenga te akaata maira i te kite tikai.
15. Akapeea ta tetai papaki akakite anga i te tu karape o te tutuanga i te tuatua meitaki?
15 I tetai enua i Marike Apatonga, kua aaere atu te Au Kite na tetai manga o te Kauvai Amazon kia itae atu i te au tangata ma te tuatua mou. Inara, i te tupuanga te pekapeka i roto i te au tangata i te 1995, kua araiia te teretere anga na taua kauvai ra. I te tamanako anga kia rave tamouia te tukuanga i te au puka apii Pipiria ki te aronga inangaro ra, kua iki te Au Kite kia akapanu atu i te tuatua na te kauvai ra. Kua tata ratou i te au reta e kua tauru atu ma te au kopi o te au makatini Te Punanga e te Awake! ki roto i te au moina paratiki. Kua titiri atu ratou i te au moina ki roto i te kauvai. Kua rave uaia atu teia no te a e te apa mataiti tae roa kia tuera akaou ia te kauvai ki te au tangata. Aere atu i te pae o te kauvai katoa ra kua akameitaki te au tangata i te Au Kite no te au puka ra. Tetai vaine tei riro ana ei vaine apiipii i te Pipiria kua takave atu ia ratou ma te au roimata i tona nga mata e kua tuatua: “Kua manako au e kare au e kite akaou ia kotou. Inara, i te rauka anga iaku te au puka i roto i te au moina ra, kua kite au e kare kotou i akangaropoina iaku!” Ko etai atu tei noo ra i te pae o te kauvai kua akakite e kua tatau putuputu ratou i te au makatini. E manganui te au ngai tangata e “opati mere” ta ratou—e ara vai te ngai te akaputuia ra te au apinga e papanu atura i taua tuatau ra. I reira te ngai i akara putuputuia ei te “mere” e te aronga inangaro mei te kauvai mai.
16. Akapeea te oronga ua anga ia tatou uaorai i te akatuera anga i te akariro anga i te au tangata ei pipi i etai tuatau?
16 Te aratakiia ra te tutuanga i te tuatua meitaki e te turuia ra e te Atua ko Iehova e tana au angera mana ririnui. (Apokalupo 14:6) Na te akariro anga kia papa tatou uaorai, i etai tuatau ka tu mai etai tuatau tau kia akariro te au tangata ei pipi. I Nairobi, Kenya, koi oti ua akera i nga vaine Kerititiano e rua te tutu aere anga i te au are tei akatakaia kia raua. Kua aravei viviki atura tetai vaine ou ia raua e kua tuatua rapurapu atura: “No te pure au kia aravei atu i etai mei ia korua na.” Kua pati atu aia i nga Kite ra kia aere atu ki tona kainga i reira tikai no tetai uriuri anga manako, e kua akamataia tetai apii anga Pipiria kiaia i taua ra rai. Eaa ra taua vaine ra i aravei ei i nga Kerititiano e rua ma taua tu rapurapu ra? Vaitata e rua epetoma i mua akera, kua takake tana pepe i te matenga. No reira i tona kite anga i tetai tamaiti i te apaianga i tetai aenga pepa ma te tataanga “Eaa te Manakonakoanga no te Aronga Akaperepereia tei Mate Ra?” kua inangaro maata aia i te reira e kua pati atu i taua tamaiti ra kia oronga atu i te reira kiaia. Kare aia i akatika, mari ra kua tou atu ki te Au Kite tei oronga atura kiaia i taua aenga pepa ra. Kare i roaia kua tere meitaki taua vaine ra ki mua i te pae vaerua e kua meitaki mai i te akono ma te au mamae te ngere anga i tana tamaiti.
Ka Tika kia Autu te Aroa o te Atua
17-19. Eaa te aroa ta Iehova i akakite ki te au tangata na te oko ra?
17 Te tupu anga o te tuatua a te Atua i te enua katoa nei te kapiti piri vaitataia ra ki te atinga oko o Iesu Karaiti. Mei te oko rai, ko te angaanga tutuanga e akakiteanga i to Iehova aroa no te au tangata i te au ngai ravarai. Kua akauruia te apotetoro ko Ioane kia tata: “I aroa mai te Atua i to te ao [o te tangata] nei, kua tae rava ki te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.”—Ioane 3:16.
18 E tamanako i te aroa ta Iehova i akakite i te oronga anga i te oko ra. No te au tuatau roa, kua rekareka te Atua i tetai pirianga vaitata ma tana Tamaiti anau tai akaperepereia ra, “te tumu o te au mea ravarai a te Atua i angaia ra.” (Apokalupo 3:14) Kua anoano oonu a Iesu i tona Metua, e kua akaperepere a Iehova i tana Tamaiti i “ou teianei ao i angaiaʼi.” (Ioane 14:31; 17:24) Kua akatika a Iehova i teianei Tamaiti akaperepere kia mate kia raukai i te au tangata te ora mutu kore. Mei teaa ra tetai akakiteanga maata i te aroa no te au tangata.
19 Te tuatua ra Ioane 3:17: “Kare oki te Atua i tono mai i tana Tamaiti ki te ao nei e akaapa mai i to te ao, kia ora ra to te ao iaia.” No reira, kua tono maira Iehova i tana Tamaiti ma tetai angaanga aroa no te ora, kare i tetai no te akavaanga me kare akaapa anga. Kua rotai teia ma ta Petero au tuatua: “Kare rava [a Iehova] i anoano e kia mate atu tetai, kia rauka katoatoa ra te tataraara.”—2 Petero 3:9.
20. I roto i teea tu te piri anga o te ora ki te tutuanga i te tuatua meitaki?
20 I te oronga anga i te tumu anga i te ture no te ora ma tana uaorai tutaki anga maata, te anoano ra Iehova kia maata te aronga kia rave i te reira. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “‘Ko te kapiki i te ingoa o te Atu ra, e ora ïa.’ Eaa ua ra te tangata e tikaʼi kia kapiki atu kiaia i tei kore i akarongoia e ratou ra? e eaa oki ratou e tikaʼi kia akarongo iaia i tei kore i kitea e ratou ra? e eaa oki ratou e kite ei i te akakite kore?”—Roma 10:13, 14.
21. Eaa te manako ngakau tau no tatou me kapiti atu ki te angaanga tutuanga?
21 Mei teaa ra tetai tika meitaki kia rave kapiti i teianei angaanga tutuanga e te apiianga i te ao katoa nei! Kare te reira i tetai angaanga ngoie ua, inara te rekareka ra Iehova me akara aia i tona au tangata i te akono tiratiratu anga i te tuatua mou e te tuaanga i te tuatua meitaki ma etai ke ra! No reira noatu eaa toou au turanga, e tuku i te vaerua o te Atua e te inangaro i roto i toou ngakau kia akakeu ia koe kia rave kapiti i teianei angaanga. E kia maara e ko ta tatou e kite ra i te rave angaia i te ao katoa nei ka oronga mai i te irinakianga papu e kare e roaia ka akatupu te Atua ko Iehova i tana taputou kia turou mai i te “te rangi ou e te enua ou” kaka i reira te “vai tika anga o te tuatua-tika ra.”—2 Petero 3:13.
Maara Ainei ia Koe?
• Eaa i kore ei i rauka i te akonoanga apoteiti i te akamuteki i te aronga tutu aere i te tuatua meitaki?
• Akapeea te autu anga te tuatua a te Atua i to tatou tuatau?
• I roto i teea au tu te rave angaanga a te vaerua o te Atua i teia tuatau?
• Akapeea te kapiti anga o te oko ra ki te tutuanga i te tuatua meitaki?
[Tutu i te kapi 16]
(No runga i teia, akara i te puka)
Tupuanga te numero o te aronga tutu Patireia i te 20 anere mataiti
Au Avereti Papuritia (au mirioni)
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
[Au Tutu i te kapi 15]
JEROME
TYNDALE
GUTENBERG
HUS
[Akameitakianga]
Gutenberg and Hus: From the book The Story of Liberty, 1878
[Tutu i te kapi 15]
Akakite te Aronga Apiipii Pipiria i te tuatua meitaki i te au mataiti 1920
[Au Tutu i te kapi 16, 17]
Takapini i te ao te ariu maira te tangata ki te tuatua meitaki
[Tutu i te kapi 18]
Mei te atinga oko rai o Iesu Karaiti, te akamaata ra te angaanga tutuanga i to te Atua aroa