Tua Oraanga
Na Iehova e Akavaitata Mai i te Aronga Akaaka ki te Tuatua Mou
AKAKITEIA E ASANO KOSHINO
I te 1949, i tetai nga mataiti i muri ake i te opeanga te Tamaki II o te Ao, kua atoro mai tetai tangata ke ma te roroa e te oaoa i te pamiri te angaanga ra au i roto ia Kobe City. Koia tikai te mitinari mua o te Au Kite o Iehova tei aere mai ki Tiapani. Kua akatuera tana atoroanga i te mataara kia akavaitata atu iaku ki te tuatua mou o te Pipiria. Inara e tuku mai ana kia akakite atu au na mua no runga i toku turanga.
KUA anauia au i te 1926 i roto i tetai oire meangiti i te tua tokerau ia Okayama Prefecture. Ko au te rima o te varu tamariki. E tangata irinaki a papa i te atua o te are pure Shinto o teia ngai. No reira kua rekareka matou te tamariki i te au akamaaraanga e te au taokotaianga ngutuare i te au oroa akonoanga i te au mataiti katoa.
Iaku e maata maira, e manganui taku au uianga no runga i te oraanga, inara te maata anga o toku manako no runga i te matenga. Te umuumu ra te peu e kia mate te au tangata i te kainga e kia tae mai te au tamariki ki te roi mateanga o te au mema ngutuare. Kua maromaroa tikai au te mate anga toku mama ruau e te mate anga toku tungane i mua ake ka tae ei aia ki te tai mataiti. Kua taitaia au i te reira i te akamanako anga i te mate o toku nga metua. ‘Ko teia ua ainei tikai? E akakoroanga maata atu ainei to te oraanga?’ Kua inangaro au i te kite.
I te 1937, iaku i roto i te pupu ono no te apii akamataanga, kua akamata te Tamaki Tiapani e te Tinito. Kua ikiia te au tane e kua tonokia ki te ngai tamakianga i Tinito. Kua tarevareva te au tamariki apii i to ratou au metua tane me kare te au tungane, i te kapiki anga e “banzai!” (kia ora ua atu) ki te emepera. Kua papu i te au tangata te autu anga no Tiapani, te pa enua tutara a te Atua, e tona emepera, e atua ora.
Kare i roa ana, kua akamata i te akakiteia mai te au akakiteanga e koai ma tei mate ki te au ngutuare mei te ngai tamakianga. Kare e rauka i te akapumaana atu i te au ngutuare te mamae ngakau ra. Kua tupu mai te makitakita i roto i to ratou au ngakau, e kua rekareka ratou me tupu mai te au kino maata ki runga i te enemi. Inara i taua taime rai, kua manako au e, ‘Te mamae ra rai te au tangata i te tua o te enemi mei ia matou rai me mate to ratou au tangata akaperepereia.’ Te tae anga ki te tuatau i karatuati mai ei au mei te apii akamataanga, kua akatotoa oonuia te tamaki ki Tinito.
Aravei Anga i Tetai Tangata Ke
Ei aronga pama, e ngutuare putaua toku, inara kua akatika mai toku metua tane kia aruaru au i te apii me kare ra e tutakiia. No reira, i te 1941, kua aere atu au ki tetai apii na te tamariki tamaine ki Okayama City, mei te 100 kiro mita te mamao. Kua akanooia te apii kia oronga i te apiianga na te au tamariki tamaine kia riro mai ei au vaine me kare ei au metua vaine meitaki, e kua tuku te reira i te aronga e apii ra kia noo ki te au pamiri apinganui ra i roto i te oire ei aronga apiipii i te tama i te are. I te popongi kua apiiia te aronga e apii ra na te angaanga anga i roto i teia au kainga, e i te avatea kua aere atu ratou ki te apii.
I muri ake te otianga te ravenga tomoanga apii, ko toku puapii, tei aao i tetai kimono, kua apai atu iaku ki tetai are maatamaata. Inara no tetai ua atu tumu ra kare te vaine o te are i ariki mai ana iaku. “Ka aere ainei taua ki te are o Mrs. Koda?” i ui mai ei te puapii. Kua apai atu aia iaku ki tetai are mei to te opunga ra te tu e kua akatangi atura i te ove. I muri ua mai, kua aere mai tetai vaine roroa ma te rauru inaina ki vao. Kua poitirere tikai au! Kare aia i te vaine Tiapani, e kare au i kite ana i tetai tangata mei te tua Opunga mai i roto i toku oraanga. Kua akaaravei atu te puapii iaku kia Mrs. Maud Koda e kua akaruke viviki atu. I te kika marie anga i taku au kiri, kua tomo matakutaku atu au ki roto i te are. Kua kitea mai e au i muri mai e e vaine Marike a Mrs. Maud Koda tei akaipoipo i tetai tangata Tiapani tei apii ana i Marike. Nana e apii ana i te reo Papaa i te ngai apii anga pitiniti.
Kua akamataia tetai oraanga maata te angaanga i tera mai popongi. Te tane a Mrs. Koda te mamae ra i te maki uti, e naku e tauturu ana i te akono iaia. No te mea e kare au e marama ana i te reo Papaa, kua manamanata au. Kua mataora au i te tuatua mai anga a Mrs. Koda kiaku na roto i te reo Tiapani. I te au ra ravarai, e akarongo ua ana au ia raua i te tuatua anga ki tetai e tetai i roto i te reo Papaa, e ma te aere marie ua anga kua matau toku nga taringa i te akarongo i taua reo ra. Kua reka au i te tu marekaanga i roto i te are.
Kua umere au i to Maud akono anga i tana tane makimaki. E reka ana aia i te tatau i te Pipiria. Kua kitea mai e au i muri mai e e kua rauka mai i nga tokorua tetai tataanga reo Tiapani no te puka The Divine Plan of the Ages no roto mai i tetai are toa te okooko ra i te apinga taito e e nga tangata kopenga ki te tataanga Papaa no Te Punanga Tiaki no tetai au mataiti e manganui.
I tetai ra kua orongaia mai kiaku tetai Pipiria ei apinga aroa. Kua mataora au no te mea ka tai nei au ka tu i te Pipiria naku uaorai i roto i toku oraanga. Kua tatau au i te reira i toku aere anga e te oki mai anga mei te apii inara kare au e marama ana i te reira. No te mea e kua utuutuia au ei tamaine akonoanga Shinto Tiapani, i te akaraanga e mamao ke atu tikai a Iesu Karaiti kiaku. Kare au i kite ana e ko teia te akamata anga o te au tupuanga te ka arataki atu iaku kia ariki i te tuatua mou Pipiria, te ka pau mai i taku au uianga no runga i te oraanga e te mate.
E Toru Au Tupuanga Maromaroa
Kare i roa ana kua tae te rua mataiti o te apii angaanga ki te openga, e kua akaruke au i te ngutuare. I muri ake i te oti anga taku apii, kua piri atu au ki tetai brigade tauturu a te au tamaine e kua rave i te angaanga i te maanianga i te au kakau vaeau o te moana. Kua akamataia te au pomu anga mareva e te aronga pomu anga B-29 no Marike mai, e ia Aukute 6, i te 1945, kua titiriia mai tetai pomu atomu ki runga ia Hiroshima. I tetai nga ra i muri mai, kua tukunaia mai tetai terekarama kiaku, i kite ei au e kua makiia a Mama. Kua kake atu au ki runga i te rerue te ka rauka mua mai no te kainga. Iaku e eke maira mei te rerue, kua aravei mai tetai kopu tangata iaku e kua akakite mai kiaku e kua mate a Mama. Kua mate aia i roto ia Aukute i te ra 11. Ko taku i mataku ana i te au mataiti kua tupu tika tikai mai! Kare aia e tuatua akaou mai kiaku e kare e katakata mai kiaku.
Ia Aukute 15, kua riro mai te autu kore anga o Tiapani e e tika anga tikai. No reira kua aro atu au e toru tupu anga maromaroa, pouroa i roto i te tuatau poto ua e tai ngauru ra: te aruruanga te pomu atomu mua, to Mama mate, e te autu kore anga tuatua enua o Tiapani. E mea pumaana te reira i te kite e kare te au tangata e mate akaou i roto i te tamaki. Ma te manako maromaroa i roto i toku ngakau, kua akaruke au i te vakatori e kua oki atu ki toku kainga.
Akavaitataia Atu ki te Tuatua Mou
I tetai ra, kua tae mai tetai reta tapapa koreia naku no ko mai ia Maud Koda i Okayama. Kua pati mai aia kia aere atu au e tauturu iaia ma te au angaanga i te kainga, i te mea e te akamata ra aia i tetai are apii reo Papaa. Kua manakonako au e eaa taku ka rave, inara kua ariki au i tana patianga. I nga mataiti i muri mai, kua neke atu au ki Kobe i ko ia Koda ma.
I te akamata anga o te tuatau maana o te 1949, kua atoro mai tetai tangata oaoa e te roroa i te ngutuare o Koda ma. Ko Donald Haslett tona ingoa, e no Tokyo mai aia i aere mai ei ki Kobe i te kimi i tetai are no te au mitinari i Kobe. Koia tikai te mitinari mua o te Au Kite o Iehova tei aere mai ki Tiapani. Kua kiteaia mai tetai are, e i roto ia Noema 1949, e maata te au mitinari tei tae mai ki Kobe. I tetai ra, e rima ia ratou tei aere mai i te atoro ia Koda ma. E rua ia raua, ko Lloyd Barry raua ko Percy Iszlaub, kua tuatua taki tai mai i roto i te reo Papaa mei te tai ngauru miniti ki te aronga tei akaputuputu mai ki te are. Kua kiteaia mai a Maud e ei tuaine Kerititiano e te au mitinari e i te akaraanga kua akamaroiroiia e te taokotaianga. I reira rai au i akakeuia ai kia apii i te reo Papaa.
Ma te tauturu a te au mitinari maroiroi, kua marama marie ua mai au i te au tuatua mou mama ua o te Pipiria. Kua kitea mai e au te au pauanga ki te au uianga taku i manako ana mei toku tamarikianga. Ae, te oronga maira te Pipiria i te manakonakoanga i te noo anga e tuatau ua atu ki runga i tetai enua parataito e te taputou no tetai tuakaouanga no te “aronga katoa i roto i te rua.” (Ioane 5:28, 29; Apokalupo 21:1, 4) Kua rekareka tikai au ia Iehova no te maani anga i taua manakonakoanga kia rauka mai na roto i te atinga oko o tana Tamaiti ra, ko Iesu Karaiti.
Au Angaanga Teokaratiki Mataora
Mei ia Titema 30, 1949, kia Tianuare 1, 1950, kua raveia te akaputuputuanga teokaratiki mua i Tiapani i te kainga mitinari i Kobe. Kua aere atu maua ko Maud. Ko te Nazi oki te ona mua o te are maatamaata e e manea tikai te akara atu anga i te Inland Sea e te Awaji Airani. Ma te rava kore i te kite o te Pipiria, e meangiti ua taku e marama ra i tei tuatuaia mai. Inara, kua umere tikai au i te au mitinari, tei taokotai ua atu ki te au tangata Tiapani. E 101 te katoaanga tei tae mai no te tuatua ki te katoatoa ki teia akaputuputuanga.
I muri poto ua ake i te reira, kua iki au kia piri atu ki roto i te angaanga orometua koro. Kua anoanoia te mataku kore kia aere atu au mei tera are ki tera are, no te mea e e tu akama toku. I tetai popongi, kua aere mai te Taeake a Lloyd Barry ki to matou are i te apai atu iaku ki roto i te angaanga orometua. Kua akamata tikai aia i te pae mai i te are o te Tuaine Koda ra. Mei te mea rai e te pipini ra au i muri iaia iaku e akarongo ra ki tana tuatua. I te rua o te taime i toku aere anga, kua angaanga au ma tetai nga mitinari. Kua pati mai tetai vaine Tiapani pakarikari ia maua ki roto, kua akarongo mai, e i muri mai kua oronga mai i tetai karati u kia maua. Kua akatika aia i tetai apii Pipiria i te kainga e i te openga kua riro mai ei Kerititiano papetitoia. E akamaroiroi anga te reira i te kite anga i tona tere anga ki mua.
I roto ia Aperira 1951, ko te Taeake ko Nathan H. Knorr, no ko mai i te au opati maata i Brooklyn, kua rave i tana atoro anga mua i Tiapani. Vaitata rai e 700 tangata tei aere mai ki te tuatua na te katoatoa tana i oronga i roto i te Otitoriomu Kyoritsu i Kanda, Tokyo. I teia uipaanga takake nei, kua rekareka pouroa te katoatoa tei tae mai i te tukunaia mai anga te tataanga i roto i te reo Tiapani o Te Punanga Tiaki. I tera mai marama, kua atoro mai te Taeake ko Knorr ia Kobe, e i te reira uipaanga takake ra, kua papetitoia au na te akatutuanga i toku akatapuanga kia Iehova.
Vaitata e tai mataiti i muri mai, kua akamaroiroiia au kia tomo atu ki roto i te angaanga orometua tamou, te angaanga painia. E tokoiti ua rai te au painia i Tiapani i taua tuatau ra, e kua manakonako au e akapeea e rauka ai iaku i te turu iaku uaorai. Kua manako katoa rai au e eaa te ka riro mai no toku au manakonakoanga no te akaipoipoanga. Inara i reira rai kua kite mai au e ko te tavinianga ia Iehova ko te mea mua ia i roto i te oraanga, no reira kua piri atu au ki te pupu painia i te 1952. Ma te mataora, kua rauka iaku i te angaanga i tetai au tuatau na te Tuaine Koda ra iaku e painia ra.
I taua taime rai, ko toku tungane, taku i manako ana e kua tamateia i roto i te tamaki, kua oki mai ki te enua ma tona ngutuare tangata no Taiuana mai. Kare toku ngutuare tangata i akaari mai ana i te inangaro no te Akonoanga Kerititiano, inara ma te maroiroi ei painia, kua akamata au i te tuku atu i ta ratou au makatini e te au puka rikiriki kia ratou. I muri mai, kua neke mai toku tungane ki Kobe ma tona ngutuare tangata no tana angaanga. “Kua tatau ainei koe i te au makatini?” taku ia i ui atu ki toku taokete. Ma toku poitirere, kua pau mai aia, “E au makatini reka tikai ratou.” Kua akamata aia i te apii i te Pipiria ki tetai o te au mitinari, e toku teina te noo ra i ko ia raua kua piri mai kiaia i roto i tana apii. Kare i roa ana, kua riro mai raua roa ai ei nga Kerititiano papetitoia.
Umere Tikai no te Taeake Taokotaianga Pa Enua
Kare i roa ana i muri mai, kua poitirere au i te tukunaia mai anga tetai patianga kia aere atu ki te pupu 22 o te Apii Pipiria Punanga Tiaki o Gileada. Ko maua ko te Taeake ko Tsutomu Fukase te nga tangata mua no Tiapani mai tei patiia mai ki te apii. I te 1953, i mua ake ka akamataia ai te apii, kua rauka ia maua i te aere atu ki te Akaputuputuanga no te Taiate Ao Ou tei raveia i te Yankee Stadium i New York. Kua umere maata tikai au no te taeake taokotaianga pa enua o te au tangata o Iehova.
I te rima o te ra o te uruoaanga, kua aao te au tereketi Tiapani, te maataanga e au mitinari, i te au kimono. No te mea e kare te kimono taku i tuku mai ana i tae mai ake, kua pati atu au i tetai no ko mai i te Tuaine Knorr. I te tuatau o te uruoaanga kua akamata te ua, e kua manamanata au e penei ka mau mai te kimono. I taua taime rai, kua tuku maru ua mai tetai tangata i te pereue ua ki runga iaku na muri mai. “Kua kite koe e koai aia?” i ui mai ei tetai tuaine te tu ua ra i te pae mai iaku. I muri mai kua kite au e ko te Taeake ko Frederick W. Franz te reira, ko tetai mema o te Pupu Akaaere. Kua kite tikai au i te tu maana o to Iehova akaaerenga!
E pa enua tika tikai te pupu 22 o Gileada, te vaira e 120 aronga apiipii mei te 37 enua. Noatu e te vaira te au marama kore anga o te reo, kua rekareka pu tikai matou i te taeake taokotaianga pa enua. I tetai ra kiona ia Peperuare 1954, kua karatuati mai au e kua orongaia mai tetai tuku anga angaanga akaou ki Tiapani. Ko tetai oa apii, ko Inger Brandt, e tuaine no Tuitene mai, kua riro mai ko toku patana i Nagoya City. I reira, kua piri atu maua ki roto i te pupu o te au mitinari tei akaateaia mai mei Kobe no te tamaki. Te nga mataiti taku i akapou ana i roto i te angaanga mitinari e mea akaperepere anga tikai naku.
Angaanga Rekareka ei Nga Tokorua
I roto ia Tepetema 1957, kua patiia mai au kia angaanga i te Betela i Tokyo. Kua taangaangaia tetai are rakau e rua taua ei opati manga i Tiapani. I roto i te manga, e toko a ua te au mema i reira, kapiti mai i te Taeake ko Barry, te akaaere manga. Te toenga o te pamiri e au mitinari. Kua tukunaia au kia rave i te urianga e te akatanotanoanga, kapiti mai te tama anga, te pua kakau, te tunu i te kai, e te vai atura.
Te akatotoaia ra te angaanga i Tiapani, e e maata te au taeake tei patiia ki te Betela. Ko tetai ia ratou kua riro mai ei akaaere i roto i te putuputuanga taku e piri atura. I te 1966 kua akaipoipo maua ko taua taeake ra, ko Junji Koshino. I muri ake i to maua akaipoipoanga, kua tukuia atu a Junji ki te angaanga kotinga. E mea rekareka tikai i te kite anga i te au taeake e te au tuaine e manganui i to maua tutaka aere anga i te au putuputuanga tukeke. No te mea kua tukunaia au kia rave i etai urianga, kua rave au i te reira i te kainga te ngai te noo ra maua i te epetoma. Ia maua e tutaka aere ra, ka apai maua i te au tikitinari teimaa e to maua kiri kakau e tetai atu au kiri.
Kua rekareka maua i te angaanga kotinga e tere atu e a mataiti e kua kitea mai te tupu anga maata o te akaaerenga. Kua neke atu te manga ki Numazu, e i tetai nga mataiti i muri mai ki Ebina, te ngai te vaira te au are manga i teianei. Kua roa to maua rekareka anga ko Junji i te angaanga Betela, i teianei te angaanga ra ma tetai pamiri e 600 mema. I roto ia Me 2002, kua akono aroa mai te au oa i Betela i toku 50 mataiti ra no te angaanga tamou.
Akameitakiia i te Kite Anga i te Maataanga
I toku akamata anga i te tavini ia Iehova i te 1950, e tokoiti ua rai te au papuritia i te reira tuatau i Tiapani. I teianei te vaira e tere atu i te 210,000 papuritia o te Patireia. E tika tikai, e tauatini ua atu te aronga mei te mamoe rai te tu tei akavaitata mai kia Iehova, mei iaku rai.
Te au taeake e te au tuaine mitinari toko a tei atoro mai ia matou i te kainga o te Tuaine Koda i te 1949 ra, e pera katoa te Tuaine ko Maud Koda, kua mate tiratiratu katoatoa. Pera katoa toku tungane, tei riro mai ei tavini orometua, e toku taokete, tei rekareka ana i te angaanga painia vaitata i te 15 mataiti. Eaa ra te au manakonako anga ki mua no toku nga metua, ko te mate taku i mataku ana i toku tamarikianga ra? Te taputou a te Pipiria no te tuakaouanga kua oronga maira kiaku i te manakonako anga e te pumaana.—Angaanga 24:15.
Iaku e manako ra i te tuatau i topa, ko toku manako ra te aravei anga au ia Maud i te 1941 kua riro mai ei tauianga i roto i toku oraanga. Me kare au i aravei ana iaia i taua tuatau ra e kare i akarongo ana ki tana patianga kia angaanga akaou nana i muri ake i te tamaki ra, papu e te noo ra au i runga i ta matou pama i te oire mamao e kare e aravei atu i te au mitinari i taua au ra mua ra. Mei teaa tikai toku rekareka ia Iehova no tei akavaitata mai iaku ki te tuatua mou na roto ia Maud e te au mitinari mua ra!
[Tutu i te kapi 25]
I te pae ia Maud Koda raua ko tana tane. Tei mua au i te tua kaui
[Tutu i te kapi 27]
Ma te au mitinari no Tiapani mai i te Yankee Stadium i te 1953. Tei te tua kaui au
[Au Tutu i te kapi 28]
I te Betela ma taku tane, ko Junji