Aere Ua na “te Arataa Tapu”

1-2. Eaa te ikianga puapinga ka iki te au ngati Iuda e noo ra i Babulonia? (Ezera 1:2-4)

KUA tukunaia mai tetai akakite anga! Ko te ngati Iuda tei riro mai ei au tuikaa i Babulonia no tetai 70 mataiti, ka oki ratou ki to ratou enua, ki Iseraela. (E tatau ia Ezera 1:2-4.) Kua rauka ia Iehova i te akatupu i teia. Eaa tatou i tuatua akapera ai? No te mea kare a Babulonia e tuku ana i tona au tuikaa kia aere ua. (Isa. 14:4, 17) Inara kua uritumuia a Babulonia, e kua akakite te tutara ou ki te ngati Iuda e ka akaruke ratou i taua enua. Tei tupu mai, te au pu ngutuare ngati Iuda e ikianga ta ratou ka rave: me ka akaruke me ka noo ua ki Babulonia. Penei kare taua ikianga i te mea māmā ua. No teaa ra?

² Penei kua ruaine tetai papaki no te aere anga. E te maataanga o te ngati Iuda kua anauia ki Babulonia. Kua manako ratou e enua a Iseraela no to ratou ui tupuna. Kua puapingaia tetai au ngati Iuda i Babulonia, e e ngatā ia ratou i te akaruke i to ratou kainga e te pitiniti i te oki atu ki te enua kare ratou i mātau.

3. Eaa te akameitakianga te tiaki maira i te au ngati Iuda tiratiratu te ka oki atu ki Iseraela?

³ I roto i te manako o te au ngati Iuda tiratiratu, e maata ua atu te akameitakianga me oki ratou. Ko ta ratou akamorianga tetai akameitakianga. Mei te 50 tuma iero tau kore i Babulonia, kare ra o Iehova iero i reira. Kare o ratou atarau no te oronga i ta ratou atinga tei umuumuia e te Ture a Mose, e kare o ratou kau taunga i te rave i te akaatinga anga. E maata atu te aronga akamori atua pikikaa i to te iti tangata o Iehova, kare i akangateitei ia Iehova e tona au turanga. No reira te ngati Iuda mataku Atua—e tauatini ua atu—i tapapa ai i te oki ki to ratou enua kia akatupu akaou i te akamorianga mou.

4. Eaa te tauturu ta Iehova i taputou ki te ngati Iuda te ka oki atu ki Iseraela?

⁴ Ka pou rai e ā marama te aere mei ia Babulonia ki Iseraela, inara kua taputou a Iehova e ka akaatea aia i te au mea te ka arairai i to ratou tere. Kua tata a Isaia: “E akameitaki i te arataa o Iehova: e akatika ua i te medebara i tetai ara metua no to tatou Atua. . . . E akatika uaia te ara mingi, e te au ngai pukupuku ra e akariroia ei mea maniania ua.” (Isa. 40:3, 4) Akamanako ana i teia: e ara metua te na roto ra i te medebara, te au o ei ngai maniania ua. Ka mataora te aronga e aere ra na reira! Māmā ua ia ratou i te aere na runga i te mataara titika kare na roto e na runga i te au maunga, te tuaivi e te au o. E ka viviki katoa te aere anga.

5. Eaa te ingoa akatutu ua no te ara metua i rotopu ia Babulonia e Iseraela?

⁵ I teia tuatau, e maata te au mataara nui e tona ingoa me kore numero. Kua oronga katoaia tetai ingoa ki te ara metua ta Isaia i tata mai. Ka tatau tatou: “Ei reira oki tetai ara metua, e tetai arataa oki, e karangaia oki te reira, i te Arataa Tapu; kare rava e tangata viivii e na reira te aere.” (Isa. 35:8) Eaa te aiteanga o teia taputou ki te ngati Iseraela i taua tuatau? E eaa te puapinga o te reira kia tatou i teia tuatau?

“TE ARATAA TAPU”—TAUA TUATAU E TEIA TUATAU

6. Eaa i karangaia ai e e arataa tapu teia?

⁶ “Te Arataa Tapu”—e ingoa manea tikai teia! Eaa ra i karangaia ai e e arataa tapu? Kare e ngai i te enua ou o Iseraela no te “tangata viivii”—e ngati Iuda tei akaturi, akamori itoro e tetai au ara kino. Ka riro te au ngati Iuda tei oki atu ki Iseraela ei “aronga tapu” ki to ratou Atua. (Deu. 7:6) Kua anoano katoaia te aronga tei akaruke ia Babulonia kia taui kia akamareka ia Iehova.

7. Eaa te au tauianga ta tetai au ngati Iuda ka rave? Oronga mai i te akaraanga.

⁷ Mei tei akakiteia atu, te maataanga o te ngati Iuda kua anauia i Babulonia, e kua mātau i te au manako e te au peu a Babulonia. I te au mataiti i muri ake te oki anga te ngati Iuda mua ki Iseraela, kua kite mai a Ezera e kua akaipoipo tetai au ngati Iuda i te au vaine o tetai iti tangata ke. (Exo. 34:15, 16; Ezera 9:1, 2) I muri mai rai, poitirere te Tutara ko Nehemia te kite anga kare te au tamariki tei anauia i Iseraela i apii ana i te reo o te ngati Iuda. (Deu. 6:6, 7; Nehe. 13:23, 24) Akapeea taua au tamariki te apiianga kia akaperepere e te akamori ia Iehova me kare ratou i mārama i te reo Epera—te reo i tataia ai te Tuatua a te Atua? (Ezera 10:3, 44) No reira e maata te au taui anga ta te au ngati Iuda ka rave, e māmā ake te rave i te reira i Iseraela, te ngai i akamata akaou ei te akamorianga mou.​—Nehe. 8:8, 9.

8. Eaa teia au mea tei tupu i taito i puapinga ai no tatou i teia tuatau? (Akara i te tutu i te kapi mua.)

⁸ ‘E mea umere te reira,’ i na tetai pae ei, ‘inara e aiteanga ainei to te reira no tatou i teia tuatau?’ Ae, no te mea te aere nei tatou na “te Arataa Tapu.” Me no te aronga akatainuia me no te “mamoe ke atu” tatou, ka noo tamou tatou ki runga i “te Arataa Tapu” te ka arataki ia tatou na roto i te parataito pae vaerua ki te au akameitakianga o te Patireia no te tuatau ki mua.b (Ioa. 10:16) Mei te 1919 T.N., e mirioni ua atu tane, vaine, e te tamariki tei akaruke ia Babulonia Maata, te au akonoanga pikikaa o teianei ao, e kua aere na runga i taua mataara. Penei ko koe tetai. Kua tuera taua mataara e 100 mataiti i topa, kua teateamamaoia e anere tuma mataiti i mua atu ana.

TEATEAMAMAO I TE MATAARA

9. Kia tau kia Isaia 57:14, na roto i teea tu i teateamamaoia ai “te Arataa Tapu”?

⁹ Ko te au ngati Iuda tei akaruke ia Babulonia, kua akaatea a Iehova i te au mea te ka arairai ia ratou. (E tatau ia Isaia 57:14.) Akapeea ra “te Arataa Tapu” o teia tuatau? E anere tuma mataiti e tae ua atu ki te 1919, kua tuku a Iehova i te au tangata mataku Atua kia tauturu i te tangata kia akaatea mai mei ia Babulonia Maata. (Akaaite ia Isaia 40:3.) Kua rave ratou i te angaanga teateamamao—te angaanga mataara pae vaerua—kia rauka i te aronga ngakau tika i te akaruke ia Babulonia Maata e kia tomo ki roto i te parataito pae vaerua, te ngai kua akaokiia mai te akamorianga mou a Iehova. Eaa teia “angaanga mataara”? Akamanako ana i tetai au angaanga teateamamao tei raveia.

10-11. Akapeea te neneianga e te urianga i te Pipiria te akatotoa anga i te kite mou no te Pipiria? (Akara katoa i te tutu.)

¹⁰ Neneianga. Tae anga ki te mataiti 1450, na te rima tangata i tata i te Pipiria. Kua pou te tuatau no teia angaanga, e iti ua te au kopi o te Pipiria e te oko maata. Inara, te maaniia anga te matini neneianga, i neneiia ai e i tua aereia ai te Pipiria.

¹¹ Urianga. No te au anere mataiti, kua rauka ua te Pipiria i te reo Ratini, e aronga apii teitei anake tei mārama i te reira. Te maataanga mai te neneianga, kua maroiroi te aronga mataku Atua i te uri i te Pipiria ki te au reo tei matauia e te tangata. Teianei ka rauka i te aronga tatau Pipiria i te akaaite i ta te au orometua i apii mai ki ta te Pipiria e apii tikai ra.

12-13. Oronga mai i te akaraanga akapeea te aronga apii i te Pipiria mei te mataiti 1835 te akaari anga i te au apiianga akonoanga pikikaa.

¹² Tauturu i te apii Pipiria. E maata ta te aronga apii Pipiria i apii mai i roto i te Tuatua a te Atua. E kua riri te au orometua te akakite aere anga teia au tangata i ta ratou i apii mai. I te 1835, kua akamata tetai au tangata ngakau tae i te nenei i te au aenga pepa tei akaari i te au apiianga akonoanga pikikaa.

¹³ I te 1835 kua nenei te tangata tei mataku i te Atua ko Henry Grew i tetai aenga pepa no runga i te turanga o tei mate. I roto i reira, kua akapapu aia mei te au Tuatua Tapu e e apinga aroa na te Atua te ora mutu kore, kare tatou i anauia mai mei te reira, mei ta te au akonoanga e apii ra. I te 1837 kua kite mai te orometua ko George Storrs i teia aenga pepa i runga i te rerue. Kua tatau aia i te reira e kua irinaki i tetai tuatua mou puapinga tikai. Kua akakite aere aia i tana i apii mai. I te 1842 kua oronga aia i tetai au akoanga no runga i te tumu tuatua “E Kimikimi Anga—E Mate Kore Ainei te Aronga Kino?” Kua pakia te ngakau o te mapu tane ko Charles Taze Russell mei te tataanga a George Storrs.

14. Akapeea te Taeake Russell e tona au taeake i puapinga ai mei te angaanga pae vaerua o te tuatau taito? (Akara katoa i te tutu.)

¹⁴ Akapeea te Taeake Russell e tona au taeake i puapinga ai mei te angaanga pae vaerua o te tuatau taito? I roto i ta ratou apii, kua kimikimi ratou i te au puka akamārama anga, te akapapa anga tuatua, e te au urianga Pipiria tukeke, tei akapapaia i mua ake i to ratou tuatau. Kua puapinga katoa ratou mei te kimikimi anga Pipiria a Henry Grew, George Storrs, e te vai atura. Kua tauturu katoa te Taeake Russell e tona au taeake i te angaanga pae vaerua na te neneianga i te au puka e te au aenga pepa tei uriuri i te au tumu manako Pipiria.

15. Eaa te au angaanga puapinga tei tupu i te 1919?

¹⁵ I te 1919, kare o Babulonia Maata mana ki rungao i te iti tangata o te Atua. I taua mataiti, kua upokotu “te tavini akono meitaki e te pakari” i te āriki i te aronga ngakau tika kia aere na runga i “te Arataa Tapu.” (Mata. 24:45-47) Kia akameitakiia te tiratiratu o te “aronga angaanga o te mataara” i taito, kua rauka i te aronga tei aru i te mataara te akamaata atu i to ratou kite no runga i to Iehova au akakoroanga. (Mase. 4:18) Ka aru ratou i te oraanga tei tau ki to Iehova anoano. Kare a Iehova i anoano ana i tona iti tangata kia taui viviki i to ratou oraanga. Mari ra, kua akatanotano marie aia i tona iti tangata. (Akara i te pia “Akatanotano Marie a Iehova i Tona Iti Tangata.”) Ka mataora katoa tatou me akamareka tatou i to tatou Atua!​—Kolo. 1:10.

TUERA UA NEI “TE ARATAA TAPU”

16. Mei te 1919, eaa te angaanga i raveia i runga i “te Arataa Tapu”? (Isaia 48:17; 60:17)

¹⁶ Ka anoanoia te angaanga i runga i tetai ua atu mataara. Mei te 1919 mai, kua raveia te angaanga i runga i “te Arataa Tapu,” kia maata atu te tangata te akaatea mai mei ia Babulonia Maata. Kua orongaia ki te tavini akono meitaki e te pakari tei ikiia kia rave i te angaanga, e i te 1921, kua nenei ratou i tetai puka apii Pipiria ei tauturu i te aronga ou kia apii i te tuatua mou o te Pipiria. Kua tua aereia te puka, The Harp of God, mei te ono mirioni kopi e 36 reo, e maata tei apii i te tuatua mou. I ou akenei, e puka ou ta tatou no te apii i te Pipiria, ko te Oraanga Mataora e Tuatau Ua Atu! I teia au rā openga, kua taangaanga a Iehova i tana akaaerenga kia oronga putuputu mai i te kai pae vaerua ei tauturu ia tatou katoatoa kia aere na runga i “te Arataa Tapu.”—E tatau ia Isaia 48:17; 60:17.

17-18. Ka taki atu “te Arataa Tapu” ia tatou kiea?

¹⁷ Penei ka karanga tatou e ko tetai ua atu tei āriki i te apii Pipiria, ka rauka iaia i te aere na runga i “te Arataa Tapu.” Ka aere tetai pae no tetai aerenga poto e kua akaruke i te mataara. Ka aere tetai pae e tae ua atu ki te openga. Eaa te openga?

¹⁸ Te aronga e manakonakoanga to ratou no te rangi, ka taki atu “te Arataa Tapu” ki “te paradaiso a te Atua” i te rangi. (Apo. 2:7) Te aronga e manakonakoanga to ratou i te enua nei, ka taki atu te reira mataara ki tetai oraanga apa kore i te openga o te 1,000 mataiti. Me te aere nei koe na runga i te reira mataara i teia rā, auraka e akara ki muri. E auraka e akaruke i te reira e tae ua atu koe ki te ao ou! Te aroa pumaana atu nei matou ia koe no toou “tere maru.”