RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI Punanga Tiaki
Punanga Tiaki
RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI
Reo Rarotonga
  • PIPIRIA
  • AU PUKA
  • AU UIPAANGA
  • w92 10/15 kapi 4-7
  • Te Apiapi o te Ngutuare Tangata—E Akairo o te Au Tuatau

Kare e vitio.

Akakoromaki mai kare te vitio e angaanga.

  • Te Apiapi o te Ngutuare Tangata—E Akairo o te Au Tuatau
  • Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1992
  • Tumu Tuatua
  • Tetai Atu Manako
  • Te Moni e te Angaanga
  • Au Tapeka Anga Akaipoipo Paruparu
  • Te Aronga Ou i Raro Ake i te Tamaki Anga
  • Te Au Aka o te Apiapi Ngutuare Tangata
  • Te Au Ngutuare Tangata te Tupu Meitaki Ra
  • E Aruaru i te Au Tu Atua i te Ora Anga Ngutuare Tangata
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1997
  • Te Akamataanga e te Akakoroanga o te Oraanga Akaipoipo
    Te Punanga Tiaki Akakiteanga i te Patireia o Iehova (Tuanga Apii)—2016
  • E Rekareka i te Oraanga Pamiri
    E Rekareka i te Oraanga Pamiri
  • Rave Kapiti te Ngutuare Tangata Kerititiano i te Au Mea Katoa
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1993
Tetai Atu
Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1992
w92 10/15 kapi 4-7

Te Apiapi o te Ngutuare Tangata​—E Akairo o te Au Tuatau

TE APIAPI o te ngutuare tangata​—e manganui te kite ra i te reira ei akairo e kare te au ture i mua ana o te akaipoipo anga e te metuaanga e angaanga akaou ana. Te kite ra tetai pae i te reira ei apinga no te poritiki, te pae o te puapinga, e te taui anga tangata. Noatu rai te kite ra tetai pae i te reira e ko tetai tumatetenga akaou atu o te ravenga kimikimi anga i teia tuatau. Te tika anga tikai ko te au manamanata ta te au ngutuare tangata e putoto ra i teia tuatau te tou ra te reira ki etai mea puapinga maata rava atu. Ka akara ana i te au tuatua a te Puka Tapu i roto ia 2 Timoteo 3:1-4 (NW):

“Kia kite i teia, e i te au ra openga ra ka tae mai te au tuatau kikino tei ngata roa no te akono atu. E riro te au tangata ei inangaro ia ratou uaorai, ei noinoi i te moni, ei manako iaia uaorai, ei akateitei, ei ta­pepe pikikaa, ei akarongo kore ki te au metua, ei akameitaki kore, ei akarongo akaaka kore, kare e aroa natura, kare i va no tetai ua atu koreromotu anga, ei akakino, ma te kore e akatere iaia uaorai, ei roto riri, ma te kore e aroa no te tu meitaki, ei pikikaa ra, ei manako pakari, ei kiia i te tu parau, ei aronga inangaro i te au mea e navenave ra kare ei aronga inangaro i te Atua.”

Kare ainei teia au tuatua e akakite ra i te aka tikai o te au manamanata i teia tuatau? Te apiapi o te ngutuare tangata i teia tuatau te papu ra e ko te tupu anga tikai o te au turanga tei totouia e ka tupu i te tuatau o te au ra openga o teianei ao. E te vaira te au kite anga papu e kua akamata teia tuatau apiapi i te mataiti 1914.a Mei te reira taime mai, kua riro te mana o te vaerua maata atu i te tangata ra tei kapikiia ko te Tiaporo ko Satani ra ei mea kino tikai.​—Mataio 4:8-10; 1 Ioane 5:19.

Te tuku angaia mai ki te enua nei mei te 1914 mai, e “riri maata oki [to Satani], no te mea kua kite aia e e manga tuatau poto ua tona e toe nei.” (Apokalupo 12:7-12) I te mea e e enemi koreromotuia a Satani no te Atua e “nona oki te ingoa i tapaia i te kopu-tangata ravarai, to runga i te rangi, e to te ao katoa nei,” e mea poitirere ainei e kua riro mai te enua ei ngai kino no te au ngutuare tangata? (Ephesia 3:15) Te tauta tikai ra a Satani no te akaanga ke i te au tangata ravarai mei te Atua. Na roto i teea atura mataara meitaki e raukai iaia i te akatupu i teia na te taangaangaanga i te au manamanata no te takino i te au ngutuare tangata?

E maata atu i te au manako maani ua o te aronga tei tamanakoia e e kite no te paruru i te au ngutuare tangata mei te reira tu tamaki anga maata atu i te tangata. Pera katoa, te karanga ra te Puka Tapu no runga ia Satani: “Kare oki tatou i te kite kore i tana au ravenga.” (2 Korinetia 2:11) Te vaira tetai paruru anga i te kiteanga i etai au mataara tikai i te rave anga i tana takino anga.

Te Moni e te Angaanga

Ko te taomi anga i te pae o te puapinga tetai o ta Satani apinga tamaki maata rava atu o te takino anga. E “au tuatau kikino tei ngata roa no te akono atu,” me kore mei ta te Revised Standard Version e tuatua ra ia 2 Timoteo 3:1, “e au tuatau apiapi.” I te au enua tutupu, te au manamanata mei te kare e ngai angaanga, te tutaki anga meangiti, e te rava kore o te au apinga tumu tei anoanoia, kua akatupu te reira i te au tu ngata no te au ngutuare tangata. Inara, pera katoa i roto i te ngai tei puapingaia mei ia Unaite Teite, te tupu ra te au taomi anga i te pae o te puapinga. Kua akaari tetai tare anga U.T. e ko te moni tetai tumu maata o te au taumaro anga ngutuare tangata. Te akamarama ra te puka Secrets of Strong Families e ko te “taime, te akarongo, [e te] maroiroi” tei akonoia no te araveianga i te au anoano o te ngai angaanga ka riro katoa te reira ei “enemi ngoie ua” tei takino ra i te au tapeka anga akaipoipo anga.

Kua riro te au turanga ei maro i te au numero o te au vaine ki roto i te au ngai angaanga. Kua ripoti te tangata tata ko Vance Packard e: “I teianei, i Marike, e tai koata o te au pepe e te tamariki rikiriki i raro ake i te toru mataiti te rave ra to ratou au mama i tetai ngai angaanga i vao ake i te kainga.” Te akonoanga i te au anoano merengo kore o te tamariki rikiriki e pera katoa tetai ngai angaanga ka riro te reira ei ravenga ngata, roiroi​—ma te au tu papu kore te ka tupu ki runga i te nga metua e te tamariki. Kua tuatua a Packard e no te rava kore o te akono anga tau no te tamariki i te Unaite Teite, “e manga mirioni tamariki i teia tuatau te meangiti roa ra to ratou akono meitaki angaia i to ratou au mataiti akamata anga.”​—Our Endangered Children.

I te maata anga o te taime ka riro katoa te ngai angaanga ei takino i te rotai anga o te ngutuare. E manganui te aronga angaanga te o atura ki roto i te au ravenga akaturi ma te au oa angaanga. Noatu rai te opunaia atura tetai pae ki roto i te tarere anga puapinga kore kia manuia e te akaatinga i to ratou oraanga ngutuare no te akamaata anga i ta ratou ngai angaanga. (Akaaiteia atu kia Koheleta 4:4.) Ko tetai tangata tei angaanga maata ra i tana ngai angaanga ei komono okooko anga kua tuatua tana vaine iaia uaorai ei “metua noo taka ua.”

Au Tapeka Anga Akaipoipo Paruparu

Kua takino katoaia te taokotai anga akaipoipo. Kua karanga te puka The Intimate Environment e: “I mua ana, tei tapapaia ka noo akaipoipo ua te tokorua na te rave roa tetai o te tokorua ra i etai ara kino maata i roto i te akaipoipo anga​—te akaturi, te tu kino, e te akangaropoina takiri anga. I teianei te kite ra te maata anga o te au tangata i te akakoro anga o te akaipoipo ei tupu anga no tetai uaorai.” Ae, kua raveia te akaipoipo anga ei anitote no te mataora kore, te roi ua, me kore te maromaroa​—kare ei rave anga roa ma tetai atu peretana. I teianei tei runga te akara anga i taau ka rauka mei te akaipoipo anga, kare i taau ka tuku ki roto i te reira. (Akatuke kia Angaanga 20:35.) Teia “taui anga maata i roto i te au mea puapinga te takapini ra i te akaipoipo anga” kua akaparuparu maata te reira i te au tapeka anga akaipoipo. Me peke ke ana ta ratou i akatupu ra, te maata anga o te taime kua rave te au tokorua i te kopae ei pau anga viviki.

Te au tangata i roto i teia “au ra openga” kua akatutuia ratou i roto i te Puka Tapu e “e tutu akono i te Atua ra inara kua pikikaa ia i tona ririnui.” (2 Timoteo 3:4, 5, NW) E manganui te aronga kite tei manako e kua riro te topa anga o te akonoanga ei tuanga i roto i te takinoanga i te akaipoipo anga. I roto i tana puka The Case Against Divorce, kua tata te Taote ko Diane Medved e: “I tau ki te maata anga o te au akonoanga, kua karanga te Atua e e rave anga tamou te akaipoipo anga. Me kare koe i kite i te Atua e me kare i irinaki ki roto Iaia ra, ka rave i reira koe i taau i inangaro.” Te ka tupu, me tupu te au manamanata i roto i te akaipoipo anga, kare te au tokorua e kimi i te au pau anga tau. “Ka akaope viviki ua ratou i te akaipoipo anga.”

Te Aronga Ou i Raro Ake i te Tamaki Anga

Te kite nei te tamariki i te manamanata mei te au taomi anga o teia tuatau. E maata tikai te au tamariki te papa kinoia ra e te takinoia ra na roto i te tuatua ua anga me kore te ravenga ainga a to ratou uaorai au metua. Na roto i te kopae anga, e mirioni maata atu te akangereia ra i te tu aroa o nga metua e rua, e te maata anga o te taime ka vai te mamae o te kopae anga o nga metua no tetai tuatau roa.

Kua taomiia te aronga ou ma te au tu ririnui ra. E tae atu ei ki te taime e 14 ei tetai mapu Marike, kua kite ana aia e 18,000 au tamate anga e e maata ua atu te au tu ta anga, te rave ua i te ainga, te navenave anga i te kino pakari, e te kino na te akarakara ua anga i te tivi. Te akakeu katoa ra te tangi anga imene i te tu mana maata ki runga i te aronga ou, te maata anga i te reira e tau kore tikai, ma te rave anga ainga tikai, me kore ra te tu satani. Te maeu ra te au apii i te aronga ou ki te au manako mei te au mea tupu ua tei riro ra ei takino i te akarongo ki roto i te Atua e te Puka Tapu. Na te taomi anga a tetai pae e akakeu ana i te manganui kia piri ki roto i te ainga i mua ake i te akaipoipo anga e te rave anga kino o te kava e te apinga akakona.

Te Au Aka o te Apiapi Ngutuare Tangata

No reira kua tupu maata te takino anga o te au ngutuare tangata e ka riro ia ei mea kino tikai. Eaa te ka tauturu i te au ngutuare tangata kia ora atu? Kua manako te tangata ako ngutuare tangata ko John Bradshaw e: “Kare ta tatou ture na te au metua i taaki tikaiia ki runga no tetai 150 au mataiti. . . . Taku irinaki anga e kare te au ture taito e angaanga akaou.” Inara, noatu te maata o te au ture tei maaniia e te tangata kare ko te reira te pau anga. Ko te Atua ko Iehova Tei Akamata ra i te ngutuare tangata. E maata atu tana ka kite i tetai ua atu e mei teaa te puapinga ta te oraanga ngutuare tangata tuanga e rave ra i to tatou uaorai mataora e eaa tei anoanoia no tetai ngutuare tangata kia mataora e te maroiroi. E tau ainei kia poitirere tatou e ko tana Tuatua, koia te Puka Tapu, te oronga maira te reira i te pau anga no te apiapi o te ngutuare tangata?

Te akamarama maira te reira puka taito e akapeea te ngutuare tangata i te aere anga i te kaveinga ke. Kua tukunaia te tokorua mua, koia a Adamu raua ko Eva, ki roto i tetai aua manea te akanooanga e kua orongaia te akaao anga o te tauianga i te enua ei parataito i te ao katoa. Kua akaue te Atua ia Adamu ei upoko no te ngutuare tangata. Kua anoanoia a Eva kia taokotai atu ki tana upoko anga ei “tauturu,” me kore “ei akaki” nona. Inara kua patoi a Eva i teia akanoo anga. Kua kopae aia i te upoko anga a tana tane e kua akarongo kore i te arai anga anake ua ra ta te Atua i tuku ki runga ia raua. I reira a Adamu i akaruke ei i tana upoko anga e kua piri kiaia i roto i teia patoi anga.​—Genese 1:26–3:6, NW.

Kua kitea vivikiia teia tu kino o te akaatea anga mai mei te akanoo anga a te Atua. Kare e tu ma e te apa kore akaou, kua rave atu a Adamu raua ko Eva ma te akama e te apa ra. Ko Adamu tei tuatua i tana vaine i mua ana ma te au tuatua tau, e te pee, e i teianei kua tuatua iaia ma te anu ra e ‘ko te vaine taau i oronga mai naku ra.’ Kua riro te reira tuatua papu kore ei akamataanga ngoie ua o te manamanata o te akaipoipo anga. Ta Adamu tauta anga puapinga kore no te akaoki i tana upoko anga ka tupu te reira ki roto i tana ‘akaaereanga iaia.’ I tetai tua, ka tupu to Eva “kakianga” no tana tane, te akara anga e na roto i tetai mataara maata me kore tau kore.​—Genese 2:23; 3:7-16, NW.

Kare i te mea poitirere, e kua riro to Adamu raua ko Eva manamanata akaipoipo anga ei mea kino ki rungao i ta raua uanga. Ta raua tamaiti mua, ko Kaina, kua riro mai aia ei tangata ta tangata. (Genese 4:8) Kua piri katoa atu a Lameka, tetai uanga o Kaina, ki te topa anga o te oraanga ngutuare tangata na te riroanga mai ei tangata taki rua vaine i tei papaia. (Genese 4:19) I reira kua tuku mai a Adamu raua ko Eva kare anake ua ko te tuanga o te ara e te mate mari katoa ra tetai tu ngutuare tangata maki tei riro ana ei turanga no te au tangata mei te reira taime mai. I te tuatau o teia au ra openga, kua taea tetai take teitei no te tu taokotai kore o te ngutuare tangata.

Te Au Ngutuare Tangata te Tupu Meitaki Ra

Inara kare ko te katoa anga o te au ngutuare tangata te pururu ra i raro ake i te au taomi anga o teia tuatau. Ei akaraanga, ko tetai tane, te noo ra ma tana vaine e nga tamariki tamaine e rua i roto i tetai ngai tangata meangiti ua i te Unaite Teite. Noatu e e manganui o to ratou au tangata i te pae mai te tupu ra te uki va i rotopu i te au metua e ta ratou uanga, kare aia e tana vaine e pera ra, e kare katoa raua e manata ana e penei e kangakanga ta raua tamariki tamaine ma te au apinga akakona me kore ainga. I te au aiai Monite, koi akara uaʼi te au mapu i te tivi, kua akaputuputu mai to raua ngutuare tangata katoa takapini i te kaingakai no tetai uriuri anga Puka Tapu. “Ko te po Monite to matou po takake no te noo kapipiti e te tuatua,” i akamaramaʼi aia. “Kua va ua ta maua tamariki tamaine no te tuatua i to raua au manamanata kia maua.”

I tetai tua, te vaira tetai metua taka ua i New York City tei rekareka katoa i tetai taokotai anga ngutuare tangata tuke ma tana tamariki tamaine e rua. Tana ravenga tau? “Ka tamate ua rai matou i te tivi e tae ua atu ki te openga epetoma,” i tuatuaʼi aia. “E uriuri anga irava Puka Tapu ta matou i te au ra katoatoa. Kua akanoo katoa matou i tetai aiai no tetai uriuri anga Puka Tapu no te ngutuare tangata.”

E Au Kite o Iehova teia nga ngutuare tangata. Te aru ra ratou i te ako anga no te au ngutuare tangata tei akanooia i roto i te Puka Tapu​—e te angaanga ra te reira. Inara, kare ko ratou anake ua. Te vai atura e anere e te tauatini ua atu au ngutuare tangata mei ia ratou rai te rauka ra te au tupu anga meitaki na te taangaangaanga i te au ture no te oraanga ngutuare tangata tei kitea i roto i te reira puka.b Eaa ra te reira au ture? Akapeea koe e toou ngutuare tangata e puapingaʼi mei te reira? Ei pau anga te pati nei matou ia koe kia tamanako ma te uriuri i te au atikara te akamata ra i te kapi ka aru mai.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

a No tetai akakite anga maata atu e kua akamata te au ra openga i te 1914, e akara i te pene 18 o te puka Ka Rauka ia Koe te Ora Mutukore i Paradaiso i te Enua Nei, tei neneiia e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Na roto i tetai apii Puka Tapu oronga ua i te kainga, te oronga ra te Au Kite o Iehova i te tauturu no tetai ua atu i te taangaangaanga i te au kaveinga Puka Tapu i roto i te ngutuare tangata. E raukaʼi i te aravei ia ratou e tata atu ki te aronga tei nenei i teia makatini.

[Tutu i te kapi 4]

Na te au turanga kino i te pae o te puapinga e akatupu ana i te maata anga o te au apiapi no te au ngutuare tangata i te au enua tutupu

[Akameitakianga]

Na te U.S. Navy te tutu

[Tutu i te kapi 7]

Na te taangaangaanga i te au kaveinga o te Puka Tapu, e manganui te au ngutuare tangata te patoi ra i te au taomi anga o teia tuatau

    Au Puka Reo Rarotonga (1983-2025)
    Akaruke
    Aere ki Roto
    • Reo Rarotonga
    • Akaari ki Etai Ke
    • Taau e Inangaro
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ture no te Taangaanga Anga i te Web Site
    • Ture Akamanaia
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Aere ki Roto
    Akaari ki Etai Ke