Au Atinga tei Akamareka i te Atua
“I akatakaia oki te kau taunga nunui katoa ra, e apai i te atinga e te tarangaara ra.”—EBERA 8:3.
1. Eaa ra te au tangata i manako ngakau ei i te umuumu anga kia ariu atu ki te Atua ra?
“KIA tuku atinga e akara anga ‘natura’ ra ki te tangata mei te pure rai; te akakite ra tetai e eaa tona manako ngakau nona uaorai; ko tetai e eaa tona manako ngakau no te Atua,” ta te tata enua Pipiria ko Alfred Edersheim i tata. Mei te tuatau i tomo mai ei te ara ki roto i te ao nei, kua apai mai ia i te mamae no te apa, te takake anga mei te Atua, e te tu puapinga kore. Kua umuumuia te akaora anga mei te reira tu. E ngoie ua kia kite e me kite te au tangata ia ratou uaorai i roto i taua tu apiapi ra, ka manako ngakau ratou i te umuumu anga kia ariu atu ki te Atua ra no te tauturu.—Roma 5:12.
2. Eaa te tataanga o te au atinga mua ki te Atua ra ta tatou i kite i te Pipiria?
2 Te tataanga mua i te Pipiria no te au orongaanga atinga tei raveia ki te Atua kua kapitiia atu ma Kaina raua ko Abela. Ka tatau tatou: “E tae akera ki tetai tuatau, kua apai aturā Kaina i te kai o te enua ei atinga na Iehova. E kua apai katoa aturā Abela i to roto i te anaunga mua o tana ra anana, e tei matu oki i reira.” (Genese 4:3, 4) I muri iora, kua kite tatou ia Noa, tei akaoraia e te Atua na roto i te Vaipuke maata tei akapouia ra te uki kino o tona tuatau ra, kua akakeuia ‘kia apai atu i te au atinga karakaratio ra ki runga i te atarau’ kia Iehova. (Genese 8:20) I etai au atianga, kua akakeuia te tavini tiratiratu e tona oa oki koia Aberahama, ma ta te Atua au taputou e te au akameitakianga, “e kua akatu oki aia i tetai atarau na Iehova i reira, e kua tautopa iora aia i te ingoa o Iehova.” (Genese 12:8; 13:3, 4, 18) I muri iora, kua aravei atu a Aberahama i te timataanga maata roa i tona akarongo i ta Iehova akaueanga iaia kia oronga i tana tamaiti ia Isaaka ei atinga karakaratio. (Genese 22:1-14) Ko teianei au tataanga, noatu e poto ua, kua akaiti mai i te marama maata ki runga i te tumu no te atinga, mei ta tatou ka kite.
3. Eaa ta te au atinga ra tuanga i roto i te akamorianga?
3 Mei teianei mai e mei etai atu tataanga Pipiria oki, te taka meitaki ra e ko te orongaanga i etai tu no te atinga ko tetai tuanga maata ia no te akamorianga i mua roa atu i ta Iehova ra oronga anga mai i te au ture akatakaia no te reira. Kia tau ki te reira, te akataka maira tetai angaanga uriurianga i te “atinga” ei “tetai peu akonoanga te orongaia ra tetai apinga ki tetai tu-Atua kia raukai te akanoo, te akatamou, me kare akaora i tetai tika pirianga no te tangata ki te akanoonoo anga tapu.” Inara te akatu maira te reira i etai au uianga puapinga maata te tau ra no ta tatou akamanako anga matakite, mei: Eaa ra te atinga i umuumuiai i te akamorianga? Eaa te au tu atinga te arikiia ra e te Atua? E eaa te aiteanga o te au atinga taito ra no tatou i teia tuatau?
Eaa ra i Umuumuiai te Atinga?
4. Eaa tei tupu kia Adamu raua ko Eva i te ara anga raua?
4 I ta Adamu ara anga, kua rave akakoro aia i te reira. Ko tana raveanga e te kaianga i te ua mei te rakau e kite ei i te meitaki e te kino ko tetai raveanga akakoroia no te akarongo kore. Ko te akautunga no taua raveanga akarongo kore ra ko te mate ia, mei ta te Atua i tuatua taka meitaki atura: “I te rā e kai ei koe i to reira, ka mate ïa koe.” (Genese 2:17) I te openga kua kokoti atura Adamu raua ko Eva i te utunga no te ara—kua mate raua.—Genese 3:19; 5:3-5.
5. Eaa ra a Iehova i tamata ei kia akono no te anaunga o Adamu ra, e eaa Tana i rave no ratou?
5 Inara, ka peea te anaunga o Adamu ra? I te akatuangaia i te ara e te tu apa ua mei ia Adamu maira, kua o atu ratou ki taua turanga te takake anga mei te Atua, te puapinga kore, e te mate oki ta nga tangata mua e rua i kite ra. (Roma 5:14) Inara, kare a Iehova i tetai Atua tika anake e te mana mari katoa ra—ko te tika, te mea mua—no te aroa. (1 Ioane 4:8, 16) No reira kua rave aia i te tamata anga kia rapakau i taua tarevake ra. I muri ake i te tuatuaanga e “e utunga te mate no te ara,” kua tuatua katoa maira te Pipiria, “kareka te ora mutu kore ra, e mea oronga uaia mai e te Atua i roto i to tatou Atu ia Iesu Mesia.”—Roma 6:23.
6. Eaa to Iehova ra anoano no te kino i raveia ra e ta Adamu ara?
6 Ta te Atua ra ko Iehova i rave i muri akera ei akariro kia meitaki taua mea oronga uaia maira kua oronga mai i tetai apinga te ka tapoki i tei ngaro ra tei tupu mai mei to Adamu ra apaanga. I te reo Epera, penei te aiteanga mua o te tuatua ka·pharʹ ra e “tapoki” me kare penei e “orei ke atu,” e kua uri katoaia e “tapokianga ara.”a I tetai atu tu, kua oronga maira Iehova i tetai apinga tau kia tapoki i te ara akatuangaia maira ia Adamu e kia orei ke atu i te kino tei tupu maira kia riro ei te aronga tei tau ra no taua mea oronga uaia maira kia akamataraia mei te apaanga i te ara e te mate oki.—Roma 8:21.
7. (a) Eaa te manakonako anga tei orongaia mai na roto i ta te Atua ra akautunga anga ia Satani? (e) Eaa te tutaki ka tika kia tutakiia no te akamataraanga i te tangata mei te ara e te mate ra?
7 Te manakonako anga kia akamataraia mei te ara e te mate kua taikuia i muri tika mai i te ara anga nga tangata mua e rua ra. I te akakiteanga i tana akautunga ki runga ia Satani, tei akatutuia maira e te ovi, kua tuatua a Iehova: “Ka tuku oki au i te ke ia korua ko te vaine, e to uanga e tona uanga; nana e akaparuparu i to mimiti, e naau e akaparuparu i tona pooavae.” (Genese 3:15) Na taua tuatua anga totou ra, kua mura mai tetai manakonako anga no te aronga ravarai te ka tuku i te akarongo ki taua taputou ra. Inara, te vaira tetai tutakianga kia tutakiia no tatou akamatara anga ra. Kare taua Uanga taputouia ra e aere ua mai e ka akapou ei ia Satani; ka tika taua Uanga ra kia akaparuparuia tona pooavae, koia oki, ka tika kia mamae aia i te mate, inara kare i te tu tamou.
8. (a) Akapeea a Kaina i riro ei ei mea mareka koreanga ra? (e) Eaa ra ta Abela atinga i riro ei kia arikiia i nga mata o te Atua ra?
8 Kare e ekoko anga kua oronga a Adamu raua ko Eva i te manako anga maata i te akataka anga i taua Uanga taputouia ra. I to Eva anau anga i tana tamaiti anau muaia maira, koia Kaina, kua akakite aia: “E tangata taku i rauka io nei ia Iehova.” (Genese 4:1) Te manako ra ainei aia e penei ka riro ko tana tamaiti te Uanga ra? Mei i manako pera aia me kare, kua riro a Kaina, pera katoa tana orongaanga, ei mea marekaanga kore. I tetai pae, kua akaari tona teina ko Abela i te akarongo i te taputou a te Atua e kua akakeuia kia oronga i etai mamoe momua no tana anana ei atinga kia Iehova. Ka tatau tatou: “No te akarongo i meitaki ravaʼi ta Abela atinga i apai i te Atua i ta Kaina, i tuatuaia mai ei aia e e tangata tuatua-tika aia.”—Ebera 11:4.
9. (a) Kua tuku a Abela i tona akarongo ki teaa, e akapeea taua akakite anga i te reira? (e) Eaa ta te orongaanga a Abela i akatupu?
9 Kare to Abela akarongo i te akarongo ua i te Atua ra, tei ia Kaina katoa ia ra. E akarongo to Abela i te taputou a te Atua no tetai Uanga kia apai mai i te ora no te au tangata tiratiratu ra. Kare ra i akakiteia kiaia e akapeea te reira e akatupuiai, inara na ta te Atua ra taputou i akariro kia matakite a Abela e ka akaparuparuia te pooavae o tetai ra. Ae, penei kua manako aia e ka akamaringiia te toto—ko te manako tikai ia no te atinga. Kua oronga ua a Abela i tetai apinga tei kapiti ra i te oraanga e te toto ki te Tumu no te oraanga, penei ei akairo no tona inangaro maata e te tapapa anga no te kiteanga i ta Iehova ra taputou. Na teianei akakite anga i te akarongo i akariro kia marekaia e Iehova ta Abela atinga ra, e na roto i tetai tu kotingaia, kua akakite mai ia i te tu tikai no te atinga ra—ei tumu e raukai i te au tangata ara ua nei kia akavaitata atu ki te Atua kia raukai tana akaperepereanga.—Genese 4:4; Ebera 11:1, 6.
10. Akapeea te puapinga o te atinga tei akataka meitakiia ra na ta Iehova ra patianga ia Aberahama kia oronga ia Isaaka?
10 Kua akakite maataia te aiteanga o te atinga ra i ta Iehova akaue anga ia Aberahama kia oronga i tana tamaiti ia Isaaka ei atinga karakaratio ra. Noatu rai kare taua atinga ra i oronga tikaia, kua akatutu mai ia i ta Iehova uaorai ka rave i muri maira—i te oronga anga i tana Tamaiti anau tai ei atinga maata rava tei raveia kia oti ei Tona anoano no te tangata nei. (Ioane 3:16) Ma te au atinga e te au orongaanga o te Ture a Mose ra kua akanoo a Iehova i te au akaraanga totou kia apii i tona au tangata ikiia ra i ta ratou ka tika kia rave kia raukai te akakore anga no ta ratou au ara e kia akaketaketa oki i to ratou manakonako anga no te ora. Eaa ta tatou ka kite mei teianei maira?
Au Atinga Arikiia e Iehova Ra
11. Eaa nga tuanga orongaanga e rua tei orongaia e te taunga maata o Iseraela ra, e eaa nga akakoroanga?
11 “I akatakaia oki te kau taunga nunui katoa ra, e apai i te atinga e te [apinga oronga uaia],” ta te apotetoro ko Paulo i tuatua. (Ebera 8:3, akaaite ia NW.) E tamanako e kua akataka a Paulo i nga orongaanga tei raveia e te taunga maata o Iseraela i taito ra kia rua tuanga, koia te “apinga oronga uaia” e te “atinga,” me kare “te tarangaara.” (Ebera 5:1) E mea matauia no te au tangata kia oronga uaia te apinga ei akakite aroa e te arikianga oki pera katoa kia tatanu akaoa anga, akaperepere, me kare arikianga. (Genese 32:20; Maseli 18:16) Mei te reira katoa, e manganui te au orongaanga akatakaia i te Ture ka rauka kia manakoia ei “apinga oronga uaia” ki te Atua kia kimi i tana arikianga e te akaperepere oki.b Te apaanga i te Ture kua umuumuia te akatikatika anga, e kia raveia te au akakore anga apa, kua orongaia “te tarangaara.” I te Penetatuku, e maata oki ia Exodo, Levitiku, e ia Numero, te oronga maira i tetai tuanga maata no te au apinga no te au tu tuke tuke o te au atinga e te au oronga anga oki. I te mea e akaaoanga tikai no tatou kia tauru e kia maara oki i te au tumu rikiriki katoatoa ra, ko etai au tumu tavini no runga i te au tu tuke tuke o te au atinga ra te tau ra tatou kia akamanako marie.
12. Tei ea i roto i te Pipiria e kiteai e tatou tetai akataka anga i te au atinga ra, me kare au orongaanga, i roto i te Ture?
12 Penei kua kite tatou e i roto ia Levitiku nga pene 1 ki te 7, e rima katoa tu maata no te au oronga anga—atinga karakaratio, atinga kai, atinga au, tarangaara, e te tutakiangaara—kua akataka tataki taiia, noatu rai e ko tetai o ratou ra kua oronga kapitiia. Ka kite katoa tatou e ko teia au oronga anga e taki rua te akataka anga i roto i eia nga pene nei, ma te au akakoroanga tuke tuke ra: tetai, ia Levitiku 1:2 ki te 6:7, i te akakiteanga i tei orongaia ki runga i te atarau, e i te rua o te taime, ia Levitiku 6:8 ki te 7:36, i te akakiteanga i te au tuanga tei akatakaia na te kau taunga ra e te tuanga tei akatakaia na tei oronga ra. I reira, i roto ia Numero i te pene 28 e te 29, ka kite tatou i tei manakoia ei papaanga tuatau, i te akapapaanga eaa te ka orongaia i te ra tataki tai, te epetoma, te marama, e i te au oroa mataiti katoa oki.
13. E akataka mai i te au orongaanga tei oronga uaia ra ei au apinga aroa ki te Atua ra?
13 I roto i te au oronga anga tei oronga uaia ra ei au apinga oronga uaia ra me kare tetai akavaitata anga ki te Atua kia raukai tana akaperepere anga ko te au atinga karakaratio, te au atinga kai, e te atinga au. Te mou ra etai aronga apiipiiia i te manako e ko te tuatua Epera no te “atinga karakaratio,” te aite anga ko “tetai atinga kake anga” me kare “e kakeanga atinga.” Te tau ra teianei no te mea i tetai atinga karakaratio, kua tutungiia te manu tamateia ra ki runga i te atarau e kua kake atu tetai kakara reka, me kare kakara meitaki ki te rangi ra ki te Atua. Ko tetai tuanga taka meitaki no te atinga karakaratio ra e i muri ake i te pipiangaia te toto takapini i te atarau ra, kua oronga takiriia taua manu ra ki te Atua. Na te au taunga “e taʼu e kia pou takiri ki runga i te atarau; e atinga karakaratio, e atinga ai ïa, ei mea aunga kakara na Iehova.”— Levitiku 1:3, 4, 9; Genese 8:21.
14. Akapeea te oronga anga atinga varaoa ra?
14 Kua akatakaia mai te atinga varaoa ra i roto ia Levitiku pene 2. Ko tetai atinga oronga uaia te reira e varaoa tamauuia i te inu, ma te tapou kakara ki rungao. “E rave [te taunga] i tetai manga faraoa e kia ki tona rima, e tetai manga inu, e te tapou kakara auraka kia toe; ka taʼu ei te taunga i te reira ki runga i te atarau ei manakoanga, e atinga ai ïa, ei mea aunga kakara na Iehova.” (Levitiku 2:2) E tapou kakara tetai o te au apinga no te akakakara tapu tei tauia ra ki runga i te atarau akakakara i te tapenakara e te iero. (Exodo 30:34-36) Penei ko teia i roto i te manako o te Ariki ko Davida i tana tuatua anga: “Kia ana atu taku pure ki mua ia koe mei te atinga kakara ra; te apai anga o toku rima ki runga mei te atinga kai aiai ra.”—Salamo 141:2.
15. Eaa te akakoroanga no te atinga au ra?
15 Tetai atu atinga oronga uaia ko te atinga au, tei akatakaia maira ia Levitiku pene 3. Ka rauka katoa taua ingoa ra kia uriia ko “tetai atinga orongaanga au.” I te reo Epera, e maata atu te aiteanga o te tuatua “au” i to te kore ua e tamaki me kare pekapeka. “I roto i te Pipiria te akataka maira i te reira, e pera katoa oki te tu me kare pirianga au ma te Atua, te puapinga, te rekareka, e te mataora,” ta te puka Studies in the Mosaic Institutions i tuatua. No reira, kua orongaia te au atinga au, kare e kia rauka te au ma te Atua ra, mei te mea rai kia akamareka iaia, mari ra kia akakite akameitaki anga me kare kia akono i te turanga akameitakiia no te au ma te Atua tei rekarekaia ra e te aronga te marekaia ra e ia. Ko te au taunga e tei oronga maira te ka kai i taua atinga ra i muri ake i te oronga angaia te toto e te matu ra kia Iehova. (Levitiku 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Na roto i tetai tu manea e te akatutu anga, ko tei oronga maira, te au taunga, e te Atua ra ko Iehova oki kua rave kapipiti i tetai kaikai anga, te akakite maira i te pirianga ponuiaau te vaira i roto ia ratou ra.
16. (a) Eaa te akakoroanga no te atinga tarangaara e te atinga tutakiangaara? (e) Akapeea te tuke anga o teia mei te atinga karakaratio ra?
16 Te au atinga tei orongaia ra kia kimi akakoreanga ara me kare ei tapoki no te au apa i te Ture te kapiti ra i te atinga ara e te atinga apa. Noatu rai e ko eia nga atinga te tutungi katoaia ra ki runga i te atarau, te tuke ra ratou mei te atinga karakaratio i te mea kare te manu katoa ra i orongaia ki te Atua, ko te matu anake e etai tuanga oki o te reira. Ko te toenga atu o te manu ra kua akaateaia atu ki vao i te puakapa me kare i etai au tu kua kainga e te au taunga ra. E aiteanga maata to teianei akatakaanga. Ko te atinga karakaratio kua orongaia ei apinga oronga uaia ki te Atua ei akatika i te akavaitata anga kiaia, no reira kua oronga takiriia ki te Atua te katoa. E meitaki kia akamanako, te mea matauia ka raveia tetai atinga ara me kare atinga apa i mua ake i te atinga karakaratio ra, i te akakiteanga e kia riro tetai apinga orongaia e tetai tangata ara kia arikiia e te Atua ra, kua umuumuia te akakoreanga ara.—Levitiku 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.
17, 18. Kua orongaia te atinga tarangaara no teaa ra, e eaa oki te akakoroanga o te tutakiangaara?
17 Te atinga ara ka arikiia anake no te ara i te Ture kare ra i akakoroia, te ara raveia ra no te paruparu o te kopapa. “Kua ara tetai tangata i te kite kore i te au akauenga katoa a Iehova ra, kua rave i te au mea kare i tika kia rave,” ei reira ka rave tei ara ra i te atinga ara kia tau ki tona tu, me kare turanga, i roto i te pupu tangata ra. (Levitiku 4:2, 3, 22, 27) I tetai pae, ko te aronga rave ara, tataraara kore ra kua tipu keia; kare e au atinga tei vai maira no ratou.—Exodo 21:12-15; Levitiku 17:10; 20:2, 6, 10; Numero 15:30; Ebera 2:2.
18 Te aiteanga e te akakoro anga no te tutakiangaara te akataka meitakiia maira ia Levitiku pene 5 e te 6. Penei kua rave akakoro kore ua tetai tangata i te ara. Tera ra, penei kua kapiti atu tana ara i te apa anga i te au tika o tona au oa me kare no te Atua ko Iehova ra, e kua tau taua tarevake ra kia tutakiia me kare kia akatikatikaia. E manganui te au tu ara te taikuia maira. Tetai papaki e au ara muna (5:2-6), ko etai e au ara i “te au mea tapu a Iehova ra” (5:14-16), e ko etai, noatu rai e kare i kiteaia, e au ara ra tei akatupuia mai no te au inangaro tarevake me kare no te tu paruparu kopapa ra (6:1-3). Kapiti atu ki te aakianga i taua au ara ra, kua umuumuia tei apa ra kia tutaki i te mea tau e ei reira ka oronga ei i tetai tutakiangaara kia Iehova.—Levitiku 6:4-7.
Tetai Apinga Meitaki te Aere Maira
19. Noatu rai ia ratou te Ture e tana au atinga, eaa ra i kore ei e rauka i to Iseraela ta te Atua ra akaperepere?
19 Kua orongaia mai te Ture a Mose, ma te au atinga e te au oronga anga e manganui, ki to Iseraela kia raukai ia ratou te akavaitata atu ki te Atua kia rauka e kia tamou i tana akaperepere e te akameitakianga e tae roa mai te Uanga taputouia ra. Kua tuatua te apotetoro ko Paulo, koia ra tetai ngati Iuda tika na teianei tu: “I riro ei oki te ture ei arataki ia tatou ki te Mesia, kia akatikaia tatou i te akarongo.” (Galatia 3:24) E mii ra, ko Iseraela ei iti tangata kare i akarongo ki taua apiianga ra e kua akono tau kore i taua tika ra. No reira, kua riro ta ratou au atinga tini ra ei mea puapinga kore kia Iehova, tei tuatua ra: “Kua iu au i te au atinga mamoe toa karakaratio ra, e te tongaua o te au puaka i angaiia ra: e te toto puakatoro, e to te au punua mamoe, e to te au puaka-nio ra, kare au e mareka atu.”—Isaia 1:11.
20. Eaa tei tupu i te 70 T.N. no runga i te Ture e tana au atinga ra oki?
20 I te 70 T.N., kua tae te akatereanga ngati Iuda o te au mea nei ki tona openga, ma tona iero e te kau taunga oki. I muri ake i te reira, te au atinga i te tu akatakaia ra i te Ture kua kore e puapingaia. Kua riro ainei te aiteanga e te au atinga, ei tuanga maata no te Ture, kua kore tona aiteanga katoa no te aronga akamori o te Atua i teia tuatau nei? Ka akara matatio tatou i teianei i te atikara ka aru mai.
[Au Tataanga Rikiriki i Raro]
a Te akataka maira te Insight on the Scriptures, tei neneiia e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., e: “Mei tei taikuia mai i te Pipiria ra, e manako akatumuia te ‘tapokianga’ no te ‘tapoki’ me kare ‘monoanga,’ e ko te apinga orongaia ei mono anga no tetai, me kare ei ‘tapoki’ no tetai, atu apinga ka tika kia aiteite atu. . . . E raukai kia raua te tapokianga no tei akangereia e Adamu ra, ka tau tetai oronga anga no te ara kia aiteite te puapinga ki tetai ora anga tangata apa kore ua ra kia orongaia.”
b Tetai tuatua Epera te uri putuputuia ra ei “orongaanga” e qor·banʹ. I te tataanga i ta Iesu akaapa anga i tetai raveanga tau kore na te aronga tata e te au Pharisea ra, kua akataka maira Mareko e ko te aite anga o te “corban” ko tetai apinga “orongaia na te Atua.”—Mareko 7:11.
Ka Rauka ia Koe te Akataka?
• Na teaa i akakeu i te au tangata tiratiratu i taito ra kia oronga atinga kia Iehova?
• Eaa ra i umuumuiai te au atinga?
• Eaa nga tu maata no te au atinga tei orongaia i raro ake i te Ture, e eaa ta ratou akakoroanga?
• Kia tau ki ta Paulo, eaa te akakoroanga maata o te Ture e tana au atinga ra i rave?
[Tutu i te kapi 14]
Kua marekaia ta Abela ra atinga no te mea kua akakite mai te reira i tona akarongo i ta Iehova ra taputou
[Tutu i te kapi 15]
Te ariki ra ainei koe i te puapinga maata no teianei tutu?