E Akarongo Mei To Aberahama Ra!

“Ko te tangata ravarai e akarongo ra, e tamariki ïa na Aberahama.”​—GALATIA 3:7.

1. Akapeea ta Aberama akono anga ma tetai timataanga ou i Kanaana ra?

KUA akaruke a Aberama i tetai oraanga pumaana i Ura ra i te akarongo anga i te akauenga a Iehova. Te au tu ngata tana i kite i te au mataiti tei aru maira e akamataanga ua ia i te timataanga no te akarongo tana i aro atura i Aiphiti. Te akakite ra te tataanga Pipiria: “E onge oki tei taua enua ra.” Mei teaa ra te ngoie ua no Aberama kia manako ngakau reka kore no tona turanga! Kareka ra, kua rave aia i te au takainga tau kia oronga apinga na tona ngutuare tangata. “Aere aturā Aberama ki Aiphiti i te tuitarere anga i reira; e onge kino oki tei taua enua ra.” Kare e kore e kitea atu te ngutuare tangata maata o Aberama ra i Aiphiti. Ka rave mou ainei a Iehova ki tana au taputou e kia paruru ia Aberama mei te kino?​—Genese 12:10; Exodo 16:​2, 3.

2, 3. (a) Eaa a Aberama i uunai i te akataka anga tika o tana vaine? (e) I te ariuanga ki taua turanga, akapeea a Aberama i te akono anga i tana vaine?

² Ka tatau tatou ia Genese 12:​11-13: “E vaitata maira Aiphiti iaia kua karanga atura aia ki tana vaine kia Sarai, I na, e vaine purotu koe na kia akaraia mai, kua kite au: E riro to Aiphiti i te tuatua, kia akara mai ratou ia koe, Ko tana vaine teia; e ka riro ratou i te ta mai iaku, e akaora ra ia koe. E tenana, e karanga atura koe e, e tuaine koe noku: kia kiteia mai au e ratou ia koe ra; e ora iora au ia koe.” Noatu rai kua tere atu i te 65 mataiti a Sarai, te vaira tona tu purotu meitaki. Kua tuku te reira i te oraanga o Aberama ki te tu kino.a (Genese 12:​4, 5; 17:17) E tumu maata atu oki, ta Iehova au apinga i akakoro tei roto i tetai tu kino, no te mea kua tuatua aia e na roto i te uanga o Aberama ra e akameitaki ei to te pa enua ravarai o te enua nei ia ratou uaorai. (Genese 12:​2, 3, 7) I te mea te vaira kare a Aberama tamaiti, kua riro ei tumu maata e kia ora aia.

³ Kua tuatua a Aberama ki tana vaine no te taangaanga i tetai ravenga ta raua i akatika i mua akera, koia oki, kia tuatua e tuaine aia nona. E akamanako ra e noatu e mana pateriareka tona, kare aia i akono tau kore i tona turanga mari ra kua pati aia i tana taokotai anga e te turu anga. (Genese 12:​11-13; 20:13) I teia tu, kua akanoo a Aberama i tetai akatauanga meitaki no te au tane kia akono i te upoko anga aroa, e ko Sarai, na tona kauraro anga kua akakite i tetai akatauanga no te au vaine i teia tuatau nei.​—Ephesia 5:​23-28; Kolosa 4:6.

4. Akapeea te au tavini tiratiratu o te Atua i teia tuatau i te akono ia ratou uaorai me o atu te au oraanga o to ratou au taeake ki roto i te turanga kino?

⁴ Ka rauka katoa oki ia Sarai kia tuatua e e tuaine aia no Aberama no te mea e apa tuaine tikai aia nona ra. (Genese 20:12) Pera katoa oki, kare aia i raro ake i tetai apai anga kia oronga akakite anga ki te au tangata kare ra i tau. (Mataio 7:6) Te au tavini tiratiratu o te Atua i teia tuatau nei te akarongo ra i te akauenga Pipiria kia tiratiratu. (Ebera 13:18) Ei akatauanga, kare rava ratou e pikikaa i raro ake i tetai tia anga i roto i tetai akavaanga no te ture. Inara, me tei roto te au oraanga o to ratou au taeake i te tu kino i te pae kopapa me kare i te pae vaerua, mei te au tuatau takinga kinoia ra me kore te au pekapeka tangata ra, ka akarongo ratou i ta Iesu akoanga kia “pakari kotou mei te ovi, e te apa kore mei te kukupa ra.”​—Mataio 10:16; akara i Te Punanga Tiaki, Noema 1, 1996, kapi 18, parakaoa 19.

5. Eaa ra a Sarai i marekai kia akarongo i ta Aberama pati anga?

⁵ Akapeea ta Sarai akono anga ki ta Aberama patianga? Te akataka maira te apotetoro ko Petero i te au vaine mei iaia ra e “i irinaki i te Atua.” No reira kua kite a Sarai i te au tumu pae vaerua tei kapitiia atura. I te pae atu, e aroa tona e te akangateitei i tana tane. No reira kua iki a Sarai kia ‘kauraro marie i tana tane’ e kia uuna i tona turanga akaipoipo anga. (1 Petero 3:5) Inara, na te rave anga i te reira kua tuku atu iaia ki te tu kino. “E tae aturā Aberama ki Aiphiti, kua akara maira to Aiphiti i taua vaine ra, e vaine purotu maata. Kite akera ra oki te ui ariki ki o Pharao iaia, e kua paapaa oki iaia kia Pharao ra: e aratakiia atura taua vaine ra ki roto i te are o Pharao ra.”​—Genese 12:​14, 15.

Ta Iehova ra Akaora Anga

6, 7. I roto i teea turanga pekapeka ta Aberama raua ko Sarai ra kite anga ia raua uaorai, e akapeea ta Iehova ra akaora anga ia Sarai?

⁶ Mei teaa rai te pekapekaanga o teianei tu no Aberama raua ko Sarai! I te akara anga te vaitata ra a Sarai i te akakinoia. Pera katoa oki, ko Pharao, no te kite kore i to Sarai tu tikai o te akaipoipo anga, kua oronga maata i te au apinga kia Aberama, “e e mamoe tana, e te au puaka-toro, e te au asini toa, e te tavini tane, e te tavini vaine, e te au asini ua, e te au kamela.”b (Genese 12:16) Mei teaa ra to Aberama manako anga ngakau tau kore no teianei au apinga! Noatu rai te kino o te akara anga o taua turanga ra, kare ra a Iehova i akaruke ia Aberama.

⁷ “Kua tuku maira rā Iehova i te mate maata kia Pharao e tona ngutuare katoa, ia Sarai, i te vaine a Aberama ra.” (Genese 12:17) Na roto i etai au tu kare i akakiteia mai, kua akakitea kia Pharao te tumu tikai no teianei “mate.” Kua akono viviki atura aia: “Kua tiki mairā Pharao ia Aberama, e kua na ko maira, Eaa koe i akapera mai ei kiaku nei? eaa i kore ei koe i tuatua mai kiaku e, e vaine aia naau? Eaa koe i tuatua mai ei e, E tuaine aia noku, kia rave au iaia ei vaine naku? E tenana tera taau vaine, ka rave, ka aere. E kua karanga aturā Pharao ki te au tangata ra iaia: e kua aere katoa atura ratou i te aru aere iaia, e tana vaine, e tana au apinga katoa.”​—Genese 12:​18-20; Salamo 105:​14, 15.

8. Eaa te tu paruru anga ta Iehova i taputou ki te au Kerititiano i teia tuatau nei?

⁸ I teia tuatau, kare a Iehova e akapapu mai kia tatou i tana paruru anga mei te au akapou anga i te mate, te rave kino, te onge, me kare etai au tumatetenga natura ra. Te taputouia maira kia tatou e ka paruru mai a Iehova i te au apinga te ka akakino i to tatou turanga pae vaerua. (Salamo 91:​1-4) Te rave ra aia i te reira na te orongaanga kia tatou i te au akamatakiteanga tau na mua na roto i tana Tuatua e “te tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:45) Akapeea oki te akakoko anga no te mate mei te takinga kinoanga? Noatu e penei ka akatikaia te aronga tataki tai kia mate, kare rava te Atua e akatika kia akapouia tona au tangata katoatoa. (Salamo 116:15) E me ka taka ke atu tetai papaki o te aronga tiratiratu ra, ka rauka ia tatou kia irinaki e tuakaouanga to ratou ra.​—Ioane 5:​28, 29.

Tukuanga Atinga kia Tamou Marie i te Au

9. Eaa te akakite maira e kua ori aere ua a Aberama iaia i Kanaana ra?

⁹ Ma te akara anga e kua akamutu te onge i Kanaana ra, “kua aere mairā Aberama, e tana vaine, ma te au apinga nana ra, e Lota katoa, mei Aiphiti mai [ki te pae i apatonga o te au maunga i Iuda] ki te pae i apatonga i Kanaana ra. E apinga maata roa ta Aberama i te puaka, i te ario, e te auro.” (Genese 13:​1, 2) No reira kua akara atu te au tangata iaia ra ei tangata mana, ei rangatira mana. (Genese 23:6) Kare o Aberama inangaro kia noo ki reira e kia riro kia o atu ma te au poritiki Kanaana ra. Kareka ra, “kua aere ua oki aia i tona aerenga, mei apatonga mai, e ki Betela roa, ki te ngai i patiaiaʼi tona puakapa i muatangana ra, i rotopu i te va i Betela e Ai.” Mei tana e rave tamou ana, kua oronga a Aberama i te tuanga mua ki te akamori anga ia Iehova i tana ngai ravarai i aere ana.​—Genese 13:​3, 4.

10. Eaa te manamanata i tupu i rotopu i te au tiaki puaka a Aberama raua ko Lota ra, e eaa ra i puapinga maatai e kia viviki te akaoti anga i te reira?

¹⁰ “E ko Lota oki, ko tei aere katoa raua ko Aberama, e mamoe katoa tana, e te puaka-toro, e te au puakapa. Kare akera raua e o i te enua kia okotai ua ngai i te noo anga: i te maata oki o ta raua apinga, kare atura e tika kia kapiti katoa to raua noo anga. E kua tupu iora oki te tauetonoanga i te au tiaki puaka a Aberama, e te au tiaki puaka a Lota ra. E te noo ra te ngati Kanaana, e te Perizi i taua enua ra.” (Genese 13:​5-7) Kare e rava te vai e te matie o taua enua no ta Aberama e ta Lota au anana puaka katoa. Kua tupu te pekapeka e te au manako ngakau ngata i rotopu i te aronga tiaki puaka ra. Ko taua tu taitaia ra kare i tau ki te aronga akamori o te Atua mou ra. Me tupu ua atu te tauetonoanga, penei ka riro ei taka keanga tamouia. No reira ka akapeea ta Aberama akono anga i teia turanga? Kua akatamaiti oki aia ia Lota i muri ake i te matenga to Lota metua, penei kua akono iaia mei tana uaorai. E ko tei pakari ia raua uaorai, kare ainei e tau kia rave a Aberama i te tuanga meitaki nana uaorai?

11, 12. Eaa te oronga anga maoraora ta Aberama i akono kia Lota, e eaa ra i pakari kore ei ta Lota iki anga?

¹¹ Inara “kua tuatua mairā Aberama kia Lota, Teia taku tuatua kia koe, auraka roa to taua ei tauetonoanga, e ta toku nei au tangata tiaki puaka, e te au tiaki puaka noou ra; okotai oki o taua kopu-tangata. Kare ainei te vai ua io na te enua katoa nei i mua ia koe? Ka akataka atu ana koe iaku nei; kia na te pae kaui koe, ko au te na te pae katau; e kia na te pae katau koe, ko au te na te pae kaui.” I vaitata ki Betela te vaira tei karangaia “ko tetai o te ngai akara anga meitaki o Paretaina.” Penei mei reira mai “kua nānā akerā Lota i tona mata ki runga, e kitea atura i te ngai maniania katoa i Ioridana ra, e tae roa atura ki Zoara, (kare oki Sodoma e Gomora i mate ia Iehova i reira,) e e ngai meitaki i te vai e pini ua ake, mei te kainga o Iehova ra, e mei te enua ra mei Aiphiti.”​—Genese 13:​8-10.

¹² Noatu rai e te akataka ra te Pipiria ia Lota ei “tuatua-tika,” no etai tumu, kare aia i tuke kia Aberama i teianei tumu kare katoa oki i akara anga e kua kimi aia i ta te tangata pakari ra akoanga. (2 Petero 2:7) “E kua rave iorā Lota i taua ngai maniania katoa i Ioridana ra nona, e aere atura Lota ki te pae i te itinga o te rā ra. Taka ke atura raua tetai e tetai. Noo iorā Aberama i taua enua ra i Kanaana; e noo aturā Lota i te au oire i taua ngai maniania ra, patia iora i tona puakapa i vaitata i Sodoma.” (Genese 13:​11, 12) E apinga maata to Sodoma e kua oronga mai i te au apinga puapinga e manganui. (Ezekiela 16:​49, 50) Noatu rai e akara ikianga pakari ta Lota mei te manako anga pae apinga, e iki anga tau kore ra i te pae vaerua. No teaa ra? No te mea “e kino maata ra to te au tangata o Sodoma, e te rave maata i te ara ki mua i te aroaro o Iehova,” ta Genese 13:13 i tuatua maira. Ta Lota ikianga kia aere ki reira ka akatupu i te mamae ngakau maata ki tona pamiri i muri akera.

13. Akapeea ta Aberama akatauanga i tau ei ei tauturu i te au Kerititiano penei te o atura ki tetai taumaro anga no te moni?

¹³ Inara, kua akakite a Aberama i te akarongo i ta Iehova ra taputou e ka riro te enua katoa ra i tona uanga i te openga; kare aia i taumaro no tetai tuanga meangiti ua o te reira. Maoraora ua, tana rave anga kua rotai ma te kaveinga tei taikuia i muri mai ia 1 Korinetia 10:24: “Auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra.” Ko tetai akamaaraara anga meitaki teia no te aronga penei te o atura ki roto i tetai taumaro anga no te moni ma tetai atu oa akarongo ra. Kare i aru i te akoanga ia Mataio 18:​15-17 ra, kua apai atu tetai papaki i to ratou au taeake ki te akavaanga. (1 Korinetia 6:​1, 7) Kua akaari ta Aberama akatauanga e e meitaki atu te ngere anga i te moni i te apai maianga i te akakino anga ki runga i te ingoa o Iehova me kare te akakino anga i te au o te putuputuanga Kerititiano ra.​—Iakobo 3:18.

14. Akapeea to Aberama akameitaki angaia no tana oronga anga maoraora ua?

¹⁴ Kua akameitakiia a Aberama no tona tu maoraora. Kua akakite te Atua: “E ka akaaite oki au i toou na uanga mei te ungaunga-one o te enua nei; e kia ope te ungaunga-one o te enua nei i te tatauia e te tangata ra, ei reira katoa toou uanga e ope ei i te tatauia.” Mei teaa ra te akamaroiroianga o teia akakiteanga kia Aberama kare ra ana tamariki! I muri iora, kua akaue atura te Atua: “Ka tu, ka aere na te tiroa o taua enua nei, e na te tipoto; ka oronga oki au i te reira noou.” (Genese 13:​16, 17) Kare, kare a Aberama e akatikaia kia noo ki roto i te pumaana anga o tetai oire. Kia vai taka ke aia mei te ngati Kanaana ra. Ka tika katoa te au Kerititiano kia aiteite te vai taka keanga mei to teianei ao i teia tuatau nei. Kare ratou e akamanako e e meitaki atu ratou ia etai ke ra, inara kare ratou e taokotai piri vaitata ma etai atu penei ka akavare mai ia ratou kia rave i te tu akono tau kore i te tuatua tapu ra.​—1 Petero 4:​3, 4.

15. (a) Penei eaa te puapinga maata i tupu i ta Aberama ra aaere anga? (e) Eaa te akatauanga ta Aberama i akanoo no te au pamiri Kerititiano i teianei tuatau?

¹⁵ I te au tuatau Pipiria ra, i mua ake ka raukai i tetai tangata te potonga enua, kua akatikaia aia kia akara matatio i te reira ra. Penei ko te aaereanga ka riro ei akamaaraara anga tamou marie e a tetai tuatau ka riro teianei enua i te anaunga o Aberama. No te tu akarongo “kua kiriti akerā Aberama i tona puakapa i reira, e aere atura, e noo atura ki te au ale i Mamera i vaitata ki Heberona ra; e kua akatu aia i tetai atarau na Iehova i reira.” (Genese 13:18) Kua akakite akaou ra Aberama i te tu teitei tana i akatika ra ki te akamori anga. Te orongaia ra ainei te apii a te pamiri, te pure a te pamiri, e te aereanga ki te au uipaanga ei mea teitei i roto i toou pamiri?

Kua Tamaki Maira te Enemi

16. (a) Eaa ra te au tuatua akamata anga ia Genese 14:1 i tangi anga kino ei? (e) Eaa ra te tumu i aru ei te au vaeau o nga ariki e a ra?

¹⁶ “Tei taua tuatau ra to te ariki o Sinara to Ameraphela, e te ariki o Elasara ko Arioka, e te ariki o Elama ko Kedalaoma,c e te ariki o Goima ko Tidala, Tamaki anga mai.” I roto i te reo Epera mua, te au tuatua akamataanga ra (“Tei taua tuatau ra to te . . . ”) e tangi anga kino tona, te tou maira “ki tetai tuatau timataanga te ka akaopeia ki roto i te akameitakianga.” (Genese 14:​1, 2, tataanga i raro ake) Kua akamata taua timataanga ra i te rave anga nga ariki e a o te itinga ra ra i ta ratou aerenga kia akavi ia Kanaana ra. To ratou akakoroanga? Kia takore atu i te meameaau a nga oire e rima o Sodoma, Gomora, Adama, Zeboima, e Bela oki. I te takore atuanga i te araianga katoa ra “kua kuku anake iora ratou i te ngai maniania ra i Sidima, koia te Tai Taitai nei.” Te noo ra a Lota e tona pamiri i te pae vaitata maira.​—Genese 14:​3-7.

17. Eaa ra te apainga tuikaa ia Lota ra i riro ei, ei timataanga i te akarongo o Aberama ra?

¹⁷ Kua arai pakari te au ariki o Kanaana ra i taua aronga tamaki atura, inara kua mamae ratou i te koreanga e re. “E rave iora tei autu i te apinga tini ravarai o to Sodoma, e to Gomora, e ta ratou kai katoa e ope roa akera, e aere atura. E te tamaiti a te tuakana o Aberama ra ko Lota, (i Sodoma oki tona nooanga,) e tana katoa ra au apinga i te aō katoa anga atu, ka aere ei ratou.” Kare i roaia kua tae atura te nuti no teianei au tupu anga kia Aberama: “E kua aere maira tetai tangata i ora maira, kua akakite maira kia Aberama ngati Ebera, i noo i te au ale i o Mamera ngati Amori ra, e taeake oki no Esekola raua ko Anera; ko tei kapiti katoa ra kia Aberama ra. E kite akerā Aberama e, kua riro tona taeake.” (Genese 14:​8-14) Mei teaa ra tetai timataanga no te akarongo! Ka akamoupuku ainei a Aberama i tana nepeu no te raveanga i te tuanga meitaki o te enua? Kia maara katoa oki, e ko teianei aronga aru no ko mai i tona enua kainga i Sinara ra. Kia tamaki atu ia ratou ra ka riro kia akapou i tetai ua atu tika no te oki akaou anga ki te kainga. Pera katoa oki, eaa ta Aberama ka rauka kia rave atu i tetai vaeau kare ra i rauka kia re te au pupu taokotaiia o Kanaana ra?

18, 19. (a) Akapeea ra i raukai ia Aberama kia akaora mai ia Lota ra? (e) I rauka mai iaai te akameitaki anga no teianei autu anga?

¹⁸ Kua tuku akaou a Aberama i tona irinaki anga kia Iehova. “Kua akaputuputu iora aia i tona au tangata i apiiia ra, i tei anau i tona uaorai ngutuare, e toru anere okotai ngauru e varu ara, e aru atura i te enemi e tae roa atura ki Dana. E kua akataka atura aia i tona au tavini, e tamaki ia ratou i te po, kua ta roa atura ia ratou, e aruaru roa atura, e tae atura ki Hoba, ki te pae kaui i Damaseko ra. E kua akaoki maira aia i te apinga ravarai, e tona taeake ia Lota, e tana ra apinga, e te au vaine, e te au tangata ra, ko tana ïa i akaoki maira.” (Genese 14:​14-16) I te akakite anga i te akarongo maroiroi kia Iehova, kua taki atura Aberama i tona nuku tokoiti ua ra ki te autu anga, te akaoraanga ia Lota e tona ngutuare tangata. Kua aravei atura Aberama ia Melekizedeka i teianei, i te ariki kautaunga o Salema ra. “E kua apai atura oki te ariki o Salema, ko Melekizedeka, i te areto e te wina: e taunga oki aia na te Atua teitei. Kua akameitaki atura aia iaia, na ko atura, Kia akameitakiiā Aberama e te Atua teitei, te Pu o te rangi e te enua nei: E kia akameitakiia oki te Atua teitei, ko tei tuku mai i toou au enemi ki toou rima na. Kua tuku mairā Aberama i te ngauru i taua au apinga katoa ra nona.”​—Genese 14:​18-20.

¹⁹ Ae, na Iehova te autu anga. No tona akarongo, kua kite akaou a Aberama i ta Iehova ra akaora anga. Kare te au tangata o te Atua e rave i te tamaki anga kopapa i teianei tuatau, inara te aro atura ratou i te au timataanga e te au akaaoanga e manganui. Ka akaari ta tatou atikara te aru mai nei e akapeea ta Aberama ra akatauanga i te tauturu anga ia tatou kia akono autu ia ratou ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Kua Kite Ainei Koe?

• I akapeea te onge kai i te enua o Kanaana ra i te riro anga ei timataanga i te akarongo o Aberama ra?

• Akapeea ta Aberama raua ko Sarai akanoo anga i tetai akatauanga meitaki no te au tane e te au vaine i teia tuatau nei?

• Eaa te au apiianga ta tatou ka kite mei ta Aberama akono anga i te taumaro anga i rotopu i tona au tavini e to Lota ra?

[Tutu i te kapi 22]

Kare a Aberama i akakite i tona au tika mari ra kua tuku i to Lota au tika ki mua i tona uaorai

[Tutu i te kapi 24]

Kua akaari a Aberama i tona irinaki anga ki runga ia Iehova ra i te akaoraanga i tana nepeu ia Lota