Tupuanga Mamae no te Mate

“TAMATE TETAI TAMAINE E ONO MATAITI IAIA UAORAI.” Te taiku maira teia tumu tuatua rikarika i te tumatetenga te mate anga tetai manga tamaine ko Jackie te ingoa. Koi mate ua ake nei tona mama no tetai maki kino. I mua ake ka tu ei a Jackie ki mua i tetai rerue, kua akakite aia ki tona ai taeake e te inangaro ra aia ‘kia riro mai ei angera e kia noo ma tona mama.’

E 18 o Ian mataiti i te ui anga aia ki tona orometua kia akamarama mai e eaa oki to Ian papa i mate ei i te maki cancer. Kua karanga te orometua e no te mea e tangata meitaki te papa o Ian, te inangaro ra te Atua kia aere atu aia ki te rangi. I muri ake i te akarongo anga i taua akamarama anga, kua manako a Ian e kare aia e inangaro i te kite i taua Atua kino ra. Mei te mea e e akara anga puapinga kore ua te oraanga, kua iki a Ian i te aruaru i tetai oraanga navenave. No reira, kua anga atu aia ki te kava, te au apinga akakona, e te tu tau kore. Kare i rauka iaia i te akatere i tona oraanga.

“Kua Kite oki te Aronga e Ora nei e ka Mate Ratou”

Te akatutu maira teia nga tupuanga taitaia e rua e akapeea te mate i te akakino anga i te au oraanga o te au tangata, tera tikai me tupu mai te reira kare i tapapaia atu ana. E tika ua ra e, te kite ra te katoatoa i teia tika anga tei akakiteia mai i roto i te Pipiria e: “Kua kite oki te aronga e ora nei e ka mate ratou.” (Koheleta 9:5) Inara e manganui te inangaro ra i te kopae i taua tika anga tikai. Akapeea koe? E manganui te au maroanga ta te oraanga i akatupu mai ki to tatou taime e te manako e penei ka opara ke atu tatou mei to tatou au manako ra i te manakonako anga mamao no te mate.

“Te maata anga o te au tangata te mataku ra i te mate e te tauta ra i te kopae ke i te manako anga atu no runga i te reira,” i akakite mai ei The World Book Encyclopedia. Noatu rai, penei na tetai u anga kino me kore na tetai maki tei akakino i te oraanga e maro mai ia tatou kia akara atu i te tika anga no runga i te mate. Me kore penei na te tanumanga o tetai oa me kore o tetai kopu tangata e oronga mai kia tatou i tetai akamaaraanga pakari no te tupuanga te tatari maira i te au tangata ravarai.

Noatu rai, e tuatua putuputu ana te aronga mii i ko i te au ngai tanu mate i tetai mea mei teia rai, “Ka aere ua te oraanga.” E e tika te reira. Ko te tika, penei i te akara anga te aere viviki ra te oraanga e kare i roa ana ka aro atu ei i te au manamanata no te ruaine anga. I reira tikai, kare te mate e tupu akaou mai ei manakonako anga no te tuatau ki mua. E maata rai oki te au tanumanga te raveia ra, i te akakoromaki anga te takake anga te au oa e manganui e roa te tuatau. Ki te aronga pakarikari e manganui, te uianga taitaia, “Aea au e mate ei?” ko te mea maataia.

Te Uianga Maata

Noatu e kare e rauka i tetai tangata i te akakore i te akapapu anga tikai o te mate, tei tupu mai i muri ake i te matenga ka riro mei tetai uianga maata rai. Penei ka taki atu te au akatakaanga ekoko e manganui i te akamanako anga te aronga ekoko i taua au akatakaanga e uianga puapinga kore ua no runga i te mea kitea koreia. Penei ka taopenga te tangata manako tau e mei te mea e “okotai ua rai oou oraanga,” e mea tau kia rekareka koe i te au mea memeitaki o te oraanga te rauka ra ia koe.

Ei tuke anga, kua patoi tetai ke i te irinaki e ko te mate te openga no te au mea katoatoa. Noatu rai, kare o ratou manako e eaa te ka tupu mai i muri mai. Kua manako etai e ka aere ua te oraanga i roto i tetai ngai meitaki no te mutu kore, te manako ra tetai pae e ka ora akaou mai ratou i etai tuatau ki mua, penei ei tangata ke.

E ui ua ana te kopu tangata mamae ngakau kia ratou uaorai e, “Teiea tei mate ra?” I te au mataiti e manganui i topa akenei, te aere ra tetai au mema o tetai pupu tueporo ki tetai ngai tipoti te u viviki anga mai tetai toroka ki runga i to ratou pati meangiti, i te takaviriviri anga i te pati mei runga mai i te mataara. Toko rima mema o te pupu i mate. Mei te ra i mate ei tana tamaiti i roto i taua u anga, vaitata rai e kua akamutu ua te oraanga o tetai metua vaine. Kua putoto aia ma te manako anga e teiea oki tana tamaiti. E atoro putuputu ana aia i tona vaarua e te tuatua anga kiaia no etai au ora. “Kare au e irinaki ana e e kare atu e mea i muri ake i te mate,” i mii ei aia, “inara kare i papu iaku.”

Te taka meitaki ra, e ka akakeu to tatou tu ki te mate i to tatou oraanga i teianei. I te akamanako anga i te au manako o te tangata ki te tumatetenga o te mate, e manganui te au uianga tei tupu mai. E akamanako ana e ka akapeea koe i te ariu anga atu ki te reira. Ka akangaropoina ua ainei tatou i te mate e ka akamanako ua atu ki runga i te ora anga? Ka akatika ainei tatou i te tu kino o te mate ra kia tamanamanata mai i to tatou oraanga? Ka akarukena uaia mai ainei tetai kopu tangata kia manakonako e tuatau ua atu e teiea ra tetai aronga akaperepereia tei mate ra? Ka vai ainei te mate ei uianga maata?