Te Vaitata Mai Nei te Ra Mataku o Iehova

“Kua tataia iora tetai buka manakoanga ki mua iaia, no te aronga e mataku ia Iehova, e tei manako i tona ra ingoa.”​—MALAKI 3:16.

1, 2. Ko teea ra mataku ta Malaki e akamatakite maira?

MATAKU! I te maiata o Aukute ra 6, 1945, kua akapueurikirikiia tetai oire maata i roto i tetai tuatau poto ua. Ko etai 80,000 tei mate! E au raungauru ua atu tei kino te au kopapa! Kua mura maata te ai! Kua oti te angaanga a te pomu nukiria. I akapeea te Au Kite o Iehova i taua tumatetenga ra? Okotai ua Kite i Hiroshima​—kua tukua aia ki roto i nga paruru o tetai are tapekaanga no tona tu tiratiratu ei Kerititiano. Kua pururu taua are tapekaanga ra e kua riro ei putunga teita, inara kare to tatou taeake i kino. Mei tana i tuatua ra, kua pomu atomuia mai aia ki vao i te are tapekaanga​—penei ko te reira anake ua te mea meitaki i oti i taua pomu ra.

² Noatu rai te tu mataku o taua aruru anga pomu ra, ka topa ua te reira ki roto i te meangiti ua me akaaiteia atu ki “taua rā maata e te mataku o Iehova ra” te vaitata mai nei i mua. (Malaki 4:5) Ae oki, i tupu ana te au ra mataku i te tuatau kua topa, inara ko teia ra o Iehova ka maata roa atu ia i te reira katoatoa.​—Mareko 13:19.

3. Eaa te tuke anga tei kiteaia i rotopu i te “tangata ravarai” e te ngutuare tangata o Noa ra i te taki atu anga ki te Tiruvi ra?

³ I te tuatau ia Noa ra “kua kino roa te aerenga o te tangata ravarai i te enua nei,” e kua tuatua maira te Atua: “Kua ki oki te enua i te takinga-kino ia ratou; e i na, ka akapou au ia ratou e te enua katoa nei.” (Genese 6:12, 13) Mei tei tataia ia Mataio 24:39, kua karanga a Iesu e ko te au tangata “kare rava i kite, e rokoia iora ratou e te diluvi, e ope takiri akera ratou i te mate.” Inara ko Noa tiratiratu, “te tangata i ako i te tuatua-tika ra,” kapiti katoa ma tona ngutuare tangata mataku i te Atua ra, kua ora atu i taua Tiruvi ra.​—2 Petero 2:5.

4. Eaa te akaraanga akamatakiteanga tei orongaia maira e Sodoma e Gomora ra?

⁴ “Mei ia Sodoma oki e Gomora,” te tuatua maira Iuda 7, “e te au oire katoa i vaitata ra, ko tei tuku ua . . . i te ravenga kanga ra, e te anoano tika kore mei ia raua katoa ra, ko tei akonoia ei akaraanga, i te rave anga i te mate i te ai mate kore ra.” Kua mate atu taua aronga tangata akono kore i te Atua ra no to ratou tu oraanga viivii kino ra. Kia akamatakiteia te aronga rave i te ainga tau kore o teianei ao nei! Inara, e tamanako ana, e kua akaoraia atu a Lota mataku i te Atua ra e tana nga tamaine i taua tumatetenga ra, ka pera katoa te aronga akamori ia Iehova ra ka paruruia i te tuatau o te mate maata te viviki maira te aerenga mai.​—2 Petero 2:6-9.

5. Eaa ta tatou ka kite mei te akava anga ki runga ia Ierusalema ra?

⁵ E akamanako ana i te au akaraanga akamatakite anga tei orongaia maira i ta Iehova taangaanga anga i te au vaeau tamaki kia takore atu ia Ierusalema ra, koia te oire kaka tei riro ra i mua ana “e rekareka anga no te enua katoa.” (Salamo 48:2) Kua tupu teia nga tumatetenga, te taime mua i te 607 M.T.N. e i te 70 T.N. kua tupu akaou, no te mea kua akaruke te au tangata manako ra e no te Atua ratou i te akamori anga mou. E mea mataora, kua ora mai te au tavini tiratiratu o Iehova ra. Te tumatetenga o te 70 T.N. (akatutuia i raro akenei) te akatakaia ra ki tetai mate “kare ïa i aite mei muatangana mai o te au mea katoa ta te Atua i anga, e tae rava akenei i teianei rā.” Na te reira i takore takiri atu i te akatereanga ngati Iuda i te au mea ra tei patoi i te akonoanga mou ra, e mea tika oki i te reira tu e “kare rai oki a muri ake.” (Mareko 13:19) Inara noatu rai ko teia akatupu anga i te akautunga tu-Atua ra e ata ua ia no “te mate maata” te akakoko maira i teianei i te akatereanga o teianei ao katoa i te au mea nei.​—Apokalupo 7:14.

6. Eaa ra a Iehova i tuku uaʼi kia tupu te au tumatetenga?

⁶ Eaa ra te Atua i akatika uaʼi i te au tumatetenga, ma te mate anga e manganui ua atu oraanga? I te tuatau ia Noa ra, to Sodoma e Gomora, e to Ierusalema, te rave ra a Iehova i te akautunga ki runga i te aronga tei akakino ra i to ratou aerenga ki runga i te enua nei, tei taviivii ra i teia paraneta manea ma te taviiviianga tikai e te taeke anga tau kore, e tei akaruke ra, me kare tei kopae ke ra i te akamori mou. I teia tuatau te tu nei tatou i te tapa o tetai rave anga akautunga te ka kapiti i te ao katoa nei.​—2 Tesalonia 1:6-9.

“Ki te Au Rā Openga Ra”

7. (a) Eaa te akatutuia maira e te au akava anga tu-Atua taito ra? (e) Eaa te manakonako kaka te vai maira ki mua?

⁷ Ko taua au akapouanga o te au tuatau taito ra e totou anake ia i te mate maata matakuia ra tei akatakaia mai ia 2 Petero 3:3-13 ra. Te na ko ra te apotetoro: “Kia kite ra kotou i teia e, kia tae ki te au rā openga ra, e kitea mai ei e aronga taitoito, i te akono anga i ta ratou uaorai anoano.” Ei reira, i te akaraanga i te tuatau ia Noa ra, kua tata a Petero: “I mate ei te reira enua i te tapoki angaia e te tai: Kareka te rangi e te enua e vai nei, te tāpuia nei ïa e taua tuatua ra no te ai, kia tae ki te rā akavaanga, e te mate o te aronga akono kore i te Atua ra.” Ka aru mai i taua au mate maata rava ra, ka rave te tutara Patireia o te Mesia ra tei roa ra te tatari angaia i etai au turanga ou​—“i te rangi ou e te enua ou . . . , i te vai tika anga o te tuatua-tika ra.” Mei teaa ra tetai manakonako anga rekareka!

8. Akapeea te aere atu anga o te au tupu anga o teianei ao ki tetai take?

⁸ I to tatou 20 anere mataiti nei, kua aere atu ki mua te au tupu anga o teianei ao ki tetai take. Noatu rai e kare te akataneaanga o Hiroshima i tetai ravenga tu-Atua, penei ka tau kia kapitiia atu i roto i te “mea rikarika” ta Iesu i totou maira no te tuatau o te openga. (Luka 21:11) Kua akamata mai te reira i tetai akakoko anga nukiria te vaira mei tetai tumurangi uriia ki rungao i te au tangata. No reira, ko tetai tumu tuatua i The New York Times o Noema 29, 1993, te tatau ra: “Penei kua Manga Tutae Auri te Au Pupui Inara ko te Au Pupui Nukiria te Vai Kanapanapa Ra.” I teianei, te rave ua atura te au tamaki pa enua, au iti tangata, e te au kopu, i te kokoti anga i tetai mou mataku. I te au tamaki i mua ana ko te maata anga o te aronga tei mate e i kino no roto i te vaeau. I teia tuatau, e 80 patene o te aronga ripotiia tei mate e i kino e aronga tangata noa ua, kare i taikuia te aronga e au mirioni ua atu tei akaruke i to ratou au enua kainga ei aronga akapuanga.

9. Akapeea te au arataki akonoanga i te akakite anga i te oaoa anga ma teianei ao?

⁹ E putuputu te au arataki akonoanga i te akaari anga, e te rave ua atura i te akaari, “ei oa no teianei ao” na te piri atu anga ki roto i te au tamaki e te au meameaau akamaringi toto. (Iakobo 4:4) Kua piri atu tetai papaki ki te aronga mana noinoi o te ao okooko apinga i te maani anga kia maata te au apinga pupui e te maani anga kia maata te au apinga akakona. Ei akatauanga, i te ripotianga i te ta anga muna i tetai atu okooko apinga akakona no Marike Apatonga, kua akakite mai The New York Times e: “I te uunaanga i tana okookoanga apinga akakona i muri ake i tana tuatua anga e pitiniti apinga tau i te ture e e tutu no tetai apinga akapuapinga, kua rauka tana uaorai akakitekite anga ratio e e putuputu te kapitiia atu e te au orometua Katorika Roma.” Kua ripotiia e The Wall Street Journal e kapiti atu ki te akakinoanga i te au oraanga o te aronga e au mirioni ua atu tei riro ra ei aronga kai apinga akakona, kua arataki katoa teia atu apinga akakona i te ta anga i te aronga e au tauatini ua atu. Kua akakite mai The Times o London e: “E putuputu te aronga ta i te tutaki no tetai Oroa takake ei oronga akameitaki anga . . . i taua taime rai te raveia ra te pure tanumanga o tei taia ra ki tetai atu ngai ke.” Mei teaa ra te rave anga kino!

10. Eaa te manako tau no tatou i te au tu o teianei ao te kino ua atura?

¹⁰ Koai te kite ra eaa te kino penei ka akatupuia ki te enua nei e teia aronga tangata akauruia e te au temoni ra? Mei ta 1 Ioane 5:19 e akakite maira, “te vai ua nei rai to te ao ravarai i raro ake i taua vaerua kino ra,” koia Satani te Tiaporo. I teia tuatau nei “e mate ra oki to te enua e to te tai! tei raro atu na oki te diabolo ia kotou na, e riri maata oki tona, no te mea kua kite aia e manga tuatau poto ua tona e toe nei.” (Apokalupo 12:12) Inara, ma te mataora, kua akapapu maira Roma 10:13 ia tatou e “ko te kapiki i te ingoa o [“Iehova,” NW] ra, e ora ïa.”

Te Akavaitata Maira te Atua ki te Akavaanga

11. Eaa te au tu i Iseraela ra i akakeuiaʼi ta Malaki ra totou anga?

¹¹ No te tuatau poto ua ki mua o te au tangata nei, te akakite maira te totou a Malaki eaa te vaitata ra i te tupu. Ko Malaki tei papa opengaia i te papa anga roa o te au peroveta Epera taito ra. Kua kite to Iseraela i te akatanea anga o Ierusalema i te 607 M.T.N. Inara e 70 mataiti i muri mai kua akakite a Iehova i te aroa takinga meitaki i te akaoki akaouanga i taua iti tangata ra ki tona enua. Inara, i roto i te anere mataiti, kua panu akaou atura Iseraela ki te akaruke anga i te akarongo mou e kua rave akaou i te kino. Kua akangateitei kore taua aronga tangata ra i te ingoa o Iehova, ma te manako koreanga i tana au ture tuatua tika, e te taviiviianga i tona iero na te apai atu anga i te au manu matapo, te pirikoki, e te maki ei atinga. Kua kopae atu ratou i ta ratou vaine i to ratou mapu anga kia raukaʼi ia ratou te akaipoipo i te au vaine no te enua ke.​—Malaki 1:6-8; 2:13-16.

12, 13. (a) Eaa te tama anga tei tau ra no te pupu kau taunga akatainuia? (e) Akapeea katoa oki te urupu maata e puapingaʼi i te tamaanga?

¹² Kua anoanoia te angaanga tamaanga. Te akatakaia ra te reira ia Malaki 3:1-4. Mei ia Iseraela i taito ra, kua anoanoia te tama anga no te Au Kite o Iehova o teia tuatau nei, no reira kua akatakaia mai te angaanga tamaanga e Malaki te ka tau katoa kia akapiriia atu kia ratou. I te vaitata anga te openga o te tamaki mua o te ao nei, kare etai papaki o te Aronga Apii Puka Tapu, te ingoa matauia ra te Au Kite i reira, kare i vai takake takiri i te au akatereanga o teianei ao. I te 1918, kua tonokia mai e Iehova Tana “karere a te koreromotu,” koia a Iesu Karaiti, ki Tana akanoonoo anga iero vaerua kia tama i te pupu meangiti ua o Tona aronga akamori, mei te au viivii o teianei ao. Na te tu totou, kua ui a Iehova: “Ka tika ra iaai ra kia akakoromaki i te rā e aaere mai ei [te karere] ra? e koai te ka mou kia mama mai aia ra? kua aite oki aia ki te ai a te tamā moni ra, e mei te pua a te tamā kakau ra. Ka noo mai aia mei te tamā e te akameitaki i te ario ra; ka akameitaki aia i te au tamariki a Levi, e ka tamā aia ia ratou mei te auro, e mei te ario ra, kia apai oki ratou i te atinga tuatua-tika kia Iehova ra.” Ei au tangata tamaia ra, kua rave tikai ratou i te reira!

¹³ Ko te reira pupu kau taunga akatainuia ra e 144,000 ua ratou. (Apokalupo 7:4-8; 14:1, 3) Inara, ka peea oki etai atu o te au Kerititiano akatapuia i teia tuatau? Te tupu nei i teianei ki te au mirioni ua atu, kua riro teia aronga ei “urupu maata” te ka tau katoa kia tamaia i te au aerenga o teianei ao, ‘na te oreianga i to ratou kakau e te akariroanga kia teatea i te toto o te Punua mamoe ra.’ (Apokalupo 7:9, 14, NW) No reira, na te akonoanga i te akarongo i te atinga oko o te Punua Mamoe ra, koia a Iesu Karaiti, ka rauka ia ratou kia tamou i tetai turanga ma ki mua ia Iehova. Kua taputouia kia ratou te ora atu anga na roto i te mate maata katoa ra, koia te ra mataku o Iehova ra.​—Zephania 2:2, 3.

14. Eaa te au tuatua ka tau te au tangata o te Atua i te akarongo i teia tuatau nei ia ratou e tamou ua ra i te tatanu i te tu tangata ou?

¹⁴ Kapiti katoa ma te toenga o te kau taunga, ka tau teia urupu maata kia akarongo i ta te Atua au tuatua ra: “E akavaitata atura au ia kotou i te akava anga; e riro ïa au ei kite viviki ki runga i te aronga purepure, e ki runga i te aronga akaturi, e ki runga i te aronga e taputou pikikaa, e ki runga i te aronga e akangere i tei ouia ra i tana tutaki, te vaine takaua, e te matiroeroe, e tei ruri ke atu i te tangata ke i tana, e kare i mataku mai iaku . . . No te mea, ko Iehova au, kare au e tu ke ke.” (Malaki 3:5, 6) Kare, kare ta Iehova au turanga e tauiia, no reira i te mataku anga ia Iehova, ka tau tona au tangata i teia tuatau nei kia kopae ke i te akamori itoro e kia tuatua tika, kia tiratiratu, e kia maoraora ia ratou e rave tamou ra i te tatanu i te tu Kerititiano.​—Kolosa 3:9-14.

15. (a) Eaa te patianga aroa ta Iehova e oronga maira? (e) E akapeea tatou i te kopae anga i te “keia” ia Iehova ra?

¹⁵ Te oronga nei a Iehova i te patianga ki tetai ua atu tei uri ke ana mei tana au aerenga tuatua tika, i te na ko anga: “E ariu mai kotou kiaku, e naku e ariu atu kia kotou.” Me ka ui teia aronga: “E oki atu matou ki te aa?” ka pau aia: “Kua keia maira kotou i taku ra.” E i te pauanga i tetai atu uianga: “I keia matou i taau i te aa?” kua akakite atura Iehova e kua keia ratou i tana na te koreanga e apai mai i ta ratou apinga meitaki rava ra ei au orongaanga no tana angaanga i te iero ra. (Malaki 3:7, 8) I te riro anga ei tuanga no to Iehova ra au tangata, ka tau tatou kia anoano i te oronga i te tuanga meitaki o to tatou ririnui, te au kite, e te au apinga kopapa oki i te angaanga na Iehova. Na reira, kare e keia i ta te Atua, ka rave tatou ‘i te kimianga i te basileia na mua e te tuatua-tika nana ra.’​—Mataio 6:33.

16. Eaa te akamaroiroianga ta tatou ka kite ia Malaki 3:10-12?

¹⁶ Te vaira tetai tutaki meitaki no te aronga katoa te ka tuku i te tavinianga no ratou uaorai, e te au aerenga noinoi apinga o teianei ao ki muri ia ratou, mei ta Malaki 3:10-12 e akakite maira: “Ei timata anga te reira iaku nei i tenana, te tuatua mairā Iehova Sabaota ra; i te kore anga au i te kiriti anga i te au māramārama o te rangi ra, ka riringi atu ei i te apinga maata ua atu, kare e ngai e o ei, ei meitaki no kotou.” Te taputou maira a Iehova ki te aronga ariki katoatoa, i te puapinga no te pae vaerua e te uua anga maata. Kua tuatua katoa aia: “Ka tuatuaia oki e te pa enua katoa, Ko kotou tei meitaki, e riro oki kotou ei enua inangaroia.” Kare ainei te reira i te tika i roto i te aronga e au mirioni ua atu te akameitaki ra i te Atua takapini te enua katoa i teia tuatau nei?

Aronga Tiratiratu i Roto i te Puka o te Ora

17-19. (a) I akapeea te akatupu anga a te rave kino i Ruanata ra, ki to tatou au taeake i reira? (e) Eaa te irinaki anga o teia aronga tiratiratu katoatoa i raukai te aere ua atu ki mua?

¹⁷ I teia ngai, ka tuatua tatou no te tiratiratu o to tatou au tungane e te au tuaine i Ruanata. Kua apai tamou mai ratou i te au orongaanga meitaki i te pae vaerua ki te are akamori ia Iehova i te pae vaerua. Ei akatauanga, i ta ratou Uruoaanga Tapere “Apiianga Tu-Atua” ia Titema 1993, kua kokoti to ratou au papuritia Patireia e 2,080 ra e 4,075 te katoatoa o te aronga i tae atu ki reira. E 230 Au Kite ou tei papetitoia, e io ratou ra, vaitata i te 150 te aronga i akaki pepa no te angaanga painia tauturu i te marama i muri maira.

¹⁸ I te akamata viviki anga te makitakita o te aronga no te enua ke ke ia Aperira 1994, mei tetai 180 Au Kite, kapiti katoa i te akaaere o te oire maata i Kigali, e tona ngutuare tangata katoatoa, kua tamateia. Kua rave ua atura te aronga uri reo e toko ono i te opati o te Totaiete Punanga Tiaki i Kigali i te angaanga no etai epetoma i raro ake i te akakoko anga, e a o ratou e Hutu e rua e Tutsi, tae roa ki te oro anga nga Tutsi, e kua tamateia raua i te ngai akara anga. I te openga iora, kua oro atu nga toko a i toe maira ki Goma, i Taire, ma te apaianga i ta ratou apinga komopiuta tei vai maira, te ngai i rave tiratiratu ua atu ratou i te uri i Te Punanga Tiaki ki roto i te reo Kinyarwanda.​—Isaia 54:17.

¹⁹ Ko teia Au Kite akapuangaia, noatu rai e turanga ngere to ratou, kua pati anake i te kaikai vaerua na mua ake i te au apinga no te kopapa. Na te oronga anga atinga maata, kua rauka i te au taeake mei etai au enua ke atu i te apai atu i te au apinga kia ratou ra. Na te tuatua vaa e na to ratou tu mako tikai i raro ake i te taomi anga, kua rauka i teia aronga akapuanga i te oronga i tetai akakitekite anga meitaki. Kua rauka tikai ia ratou i te apai tamou i ta ratou apinga meitaki i te akamori anga ia Iehova ra. Kua akakite ratou i te irinaki anga mei to Paulo ra tei taikuia ia Roma 14:8 e: “Te ora nei tatou, i ora ïa tatou ei akatupu i ta [Iehova]; e te mate nei tatou, i mate ïa tatou ei akatupu i ta [Iehova]: e teianei, te ora nei tatou, e te mate nei oki, no [Iehova] rai tatou.”​—Akaaite ia NW.

20, 21. (a) Noai ma te au ingoa kare e tataia ki roto i ta Iehova ra puka manako anga? (e) Noai ma te au ingoa te kitea ra i roto i taua puka ra, e no teaa ra?

²⁰ Te akono ra a Iehova i te tataanga o te aronga katoatoa tei tavini iaia ma te tiratiratu. Te tuatua ua atura te totou a Malaki: “I reira te aronga i mataku ia Iehova i te tuatua putuputu anga ki tetai ki tetai: e kua akarongo mairā Iehova, e kua kite e kua tataia iora tetai buka manakoanga ki mua iaia, no te aronga e mataku ia Iehova, e tei manako i tona ingoa.”​—Malaki 3:16.

²¹ Mei teaa ra te puapinga maata i teia tuatau nei kia akaari tatou i te mataku tu Atua i te akangateiteianga i te ingoa o Iehova! Na te rave anga i te reira, kare tatou e mamae i te akava anga patoi, te ka akatupuia ki te aronga turu mareka ua ra i te au akatereanga o teianei ao. Te akakite maira a Apokalupo 17:8 e “ko tei kore i tataia to ratou ingoa i te buka ora.” E mea tau i reira, ko te ingoa maata tei tataia i te puka ora a Iehova ko to te Rima Rave Maata ia i te ora, koia ta te Atua uaorai Tamaiti, ko Iesu Karaiti. Te akakite maira Mataio 12:21: “E i tona ingoa e irinaki ei te au etene ra.” Te akapapu maira te atinga oko o Iesu i te ora mutu kore no te aronga katoatoa tei akono i te akarongo i te reira. Mei teaa ra te meitaki o te reira kia kapitiia atu to tatou au ingoa ki to Iesu ra ingoa i taua puka ra!

22. Eaa te tu ke anga te ka kiteaia me raveia ta Iehova ra akava anga?

²² Ka akapeea te turanga o te au tavini o te Atua ra i te akava anga? Te pau maira a Iehova ia Malaki 3:17, 18: “Naku e akaperepere ia ratou, mei te tangata e akaperepere i tana uaorai tamaiti kia tavini atu kiaia ra. Ei reira kotou e kite akaou ei i te tu ke anga i te tangata tuatua-tika e te tangata kino, i te tangata i akamori i te Atua, e i tei kore i akamori iaia.” Ka kite meitakiia te takakeanga ki te katoatoa: te aronga kino, ka akatakaia no te tipu keanga mutu kore, e ko te aronga tuatua tika, ka marekaia no te ora mutu kore i te tuanga no te Patireia. (Mataio 25:31-46) No reira ka ora atu te urupu maata o te aronga tu mamoe i te ra maata e te mataku o Iehova ra.

Te Maara Nei Ainei Koe?

◻ Eaa te au akava anga ta Iehova i rave i te tuatau o te Puka Tapu ra?

◻ Akapeea te au turanga o teia tuatau i aiteite ei ki to te au tuatau taito ra?

◻ Eaa te tama anga tei raveia ei akatupu i te totou a Malaki ra?

◻ Noai ma te au ingoa tei tataia ra ki roto i ta te Atua ra puka manako anga?