Ei Aronga Angaanga i te Tuatua, Eiaa ei Akarongo Anake Ua
“Kare ko te aronga katoa e tuatua mai kiaku, ‘E te Atu, e te Atu’ te ka tomo ki te patireia o te au rangi ra, mari ra ko tei rave i te anoano o taku Metua i te au rangi ra.”—MATAIO 7:21, “NW.”
1. Eaa ta te au pipi a Iesu kia rave tamou ua atu?
E PATI ua atu. E kimi ua atu. E topapa ua atu. E rave tamou i te pureanga, te apiianga, e te raveanga i to Iesu au tuatua i tataia maira i tana Tuatua i te Maunga ra. Kua akakite a Iesu ki tana au pipi e ko ratou te tai o te enua nei, ma te tuatua akaoraanga tei tarekaia i te tai kia kore ratou e tuku kia reka koreia, kia ngaro tona reka me kare tona mana akaoraanga. Ko ratou te marama o te ao nei, na te akakiteanga i te marama no ko mai ia Iesu Mesia e te Atua ko Iehova ra kare na ta ratou tuatua anake ua mari katoa ra na ta ratou angaanga. Ka kaka katoa mai ta ratou au angaanga memeitaki mei ta ratou au tuatua akamarama maira—e penei ka maata atu te tuatua anga i roto i te ao tei matau i te au pikikaa a te Pharisea ra e te au akonoanga atua e te au arataki poritiki katoa oki, tei maata ra te tuatua e e mea ngiti te angaanga.—Mataio 5:13-16.
2. E ta Iakobo akamaroiroi anga i oronga, inara eaa te turanga manata kore te akono tarevakeia ra e tetai papaki?
2 Te akamaroiroi maira a Iakobo: “Ei aronga rave oki kotou i te tuatua nei, auruka ei aronga akarongo ua, i te pikikaa ua anga ia kotou uaorai.” (Iakobo 1:22) E manganui te akavare ra ia ratou uaorai i te apiianga e ‘me akaoraia ka ora ua atu rai,’ mei te mea rai e, ka tau ua ratou kia akaoti i te angaanga e ka tapapa atu ei i te tutaki te manakoia ra i te rangi. E apiianga pikikaa ia e e manakonakoanga e kare ua. “Kareka te tāpu tikai e tae ua atu ki te openga ra,” e na Iesu ei, “ka ora ïa.” (Mataio 24:13) E raukai te ora mutu kore, “kia mou marie ra koe e tae ua atu ki te matenga.”—Apokalupo 2:10; Ebera 6:4-6; 10:26, 27.
3. Eaa te apiianga no te akaapaanga ta Iesu i oronga atu i te Tuatua i te Maunga ra i muri maira?
3 I to Iesu rave ua atu anga i tana Tuatua i te Maunga ra, kua akaputu maira etai atu au tuatua tei tau te au Kerititiano ra kia tauta i te aru. Teia tetai tei akaraanga mama ua ra, inara te akaapa ra i tetai tu manako ngata rava kia akakoreia: “Auraka e akakino atu; kia kore kotou e akakinoia mai. Ko ta kotou oki e akakino ia etai ke ra, e akakino katoaia kotou i te reira; ko te aite ta kotou e aite atu, ko ta kotou rai ïa kia akaateia mai. E eaa koe i akaraʼi i te tanga iti i roto i te mata o to taeake ra, e kare koe i kite e tei roto i toou uaorai mata te rakau maata? E eaa oki koe e tikaʼi kia karanga atu ki to taeake, O mai, naku e kiriti i te tangata iti i roto i toou mata, e i na, tei roto i toou uaorai mata te rakau maata? E tera ra pikikaa e, e timata ana i te kiriti i te rakau maata i roto i toou uaorai mata; ei reira koe e kite meitaki ei, kia kiriti i te tanga iti i roto i te mata o to taeake.”—Mataio 7:1-5.
4. Eaa te apiianga tei kapitiia atu i ta Luka tataanga ra, e eaa te ka tupu na te akono anga i te reira?
4 I ta Luka tataanga no te Tuatua i te Maunga ra, kua karanga atu a Iesu ki tana au pipi e auraka e kimi i te apa no etai ke atu ra. Mari ra, “e akakore atu i te ara,” koia oki, e akakore atu i te au tarevake o to ratou au tangata ra. Na te reira e akariro ia etai ke ra kia na reira katoa mai, mei ta Iesu i tuatua maira: “Ka oronga, e ka rauka ta kotou; e ki te aite, e taomiia, e ruruia, e maringi ua atu, na te tangata e riringi mai ki roto i to kotou kakau. Ko te aite ta kotou e aite atu, ko ta kotou rai ïa kia akaaiteia mai.”—Luka 6:37, 38.
5. Eaa ra i ngoie uaʼi te kite i te tarevake o etai ke atu, i te kite i to tatou uaorai?
5 I te anere mataiti mua T.N., no te au apiianga a te tangata, kua rave te au Pharisea ra i te akakino pakari atu ia etai ke ra. Te aronga te akarongo atura ia Iesu tei rave ua ra i te reira kua tau kia akaoti i te rave akapera. E mea ngoie ua oki i te kite i te au tanga iti i roto i te au mata o etai ke ra e kare e kite i te au rakau i roto i to tatou uaorai mata—e ka akapapu i to tatou uaorai akateiteianga! Mei ta tetai tangata i karanga ra, “E reka ana au i te akaapa atu ia etai ke ra no te mea ka apai mai i te akameitaki kiaku!” Penei na te akaraanga i te apa o etai ke ra ka rauka te manako ngakau e e tuatua tika ta tatou ei mono i to tatou uaorai tarevake e te anoano ra tatou e kia uuna ia. Inara ka anoanoia te akatikatika anga, ka tau kia orongaia na roto i te vaerua o te maru. Tei oronga i te akatikatika anga ra ka tau katoa aia kia manako i tona uaorai au tarevake.—Galatia 6:1.
I Mua ake i te Akavaanga, e Tauta kia Marama
6. E tau ta tatou akaapaanga kia tukuia na runga i teea akatumu anga me ka anoanoia, e eaa te tauturu ka tau tatou kia kimi kia kore e maata roa te akaapa anga?
6 Kare a Iesu i aere mai e akaapa i to te ao, e akaora ra i to te ao. Te au akavaanga tana i rave kare nana ua mari ra kua akatumuia ki runga i te au tuatua ta te Atua i oronga mai nana kia tuatua. (Ioane 12:47-50) Pera katoa oki ta tatou au akavaanga ka tau kia rotai ki te Tuatua a te Atua ra. Ka tau tatou kia akapaii i te manako o te tangata no te akavaanga. I te raveanga i te reira, ka tau tatou kia rave e te tukumoe i te pure no ta Iehova ra tauturu: “E pati ua atu, e ka orongaia mai ta kotou; e kimi ua atu, e ka kitea ia e kotou; e topapa ua atu, e ka vaiia mai kia kotou. No te mea ko te aronga katoa e pati ka rauka ia ia ratou, e ko te aronga katoa e kimi ka kitea ia e ratou, e te aronga e topapa ka vaiia mai kia ratou ra.” (Mataio 7:7, 8, NW) Kua karanga rai a Iesu: “Kare ua e mea e tika iaku anake ra kia rave: te akatau nei au i taku e akarongo nei, e tuatua-tika oki taku ra akatau anga, kare au i kimi i toku uaorai anoano, ko te anoano ra o te Metua ko tei tono mai iaku nei.”—Ioane 5:30.
7. Eaa te ravenga tau na tatou kia akatupu ei tauturu ia tatou i te akonoanga i te Ture Auro ra?
7 Ka tau rai tatou kia akatupu i te ravenga, kare i te akavaanga i te au tangata, mari ra kia tauta kia marama ia ratou na te tukuanga ia tatou uaorai ki to ratou ngai—kare ia i te mea ngoie ua kia rave inara e mea tau ia na tatou kia tamou ei i te Ture Auro ra, koia ta Iesu i tuatua mai i muri akera: “E te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou: ko ta te ture ïa, e ta te au peroveta.” (Mataio 7:12) No reira e mea tau no te au pipi a Iesu kia matakite e kia marama te kite i te pae manako, te manako ngakau, e te tu o etai ke ra i te pae vaerua. Ka tau ratou kia kite e kia marama i te au mea tei umuumuia no etai ke ra e kia tauturu atu ia ratou tatakitai. (Philipi 2:2-4) E au mataiti roa i muri akera i tataʼi a Paulo e: “Kua tika rava oki te Ture i te reo okotai nei, ko teia; ‘E aroa atu koe i to tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.’”—Galatia 5:14.
8. Eaa nga arataa e rua ta Iesu i tuatua maira, e eaa te maataanga o te tangata i iki ei i tetai?
8 Kua tuatua katoa mai a Iesu e: “E tomo kotou na te ngutupa o iti; te atea maata nei te ngutupa, e te pararauare nei te ara, e tae atu ei ki te mate; e manganui te na reira i te tomo. Te kokota ua nei te ngutupa, e te piri oki o te ara, e tae atu ei ki te ora, e tokoia ua ake tei kite atu i te reira.” (Mataio 7:13, 14) E manganui i te reira tuatau tei iki i te ara ki te mate e e manganui te pera nei i teianei. Te akatikaia ra te au tangata i te ara atea kia manako i ta ratou e inangaro ra, e kia noo mei ta ratou e inangaro ra, kia rave i ta ratou uaorai apinga. Kare e ture, kare e apainga, e oraanga noonoo ua, e ngoie ua te au apinga ravarai. Kare atu teia “e uapou ua atu na i te tomo na te ngutupa o iti” no ratou!—Luka 13:24.
9. Eaa te anoanoia ra no te aaere anga i te ara o iti ra, e eaa te akamatakiteanga ta Iesu i oronga no te aronga te aaere ra na reira?
9 Inara ko te ngutupa o iti te tuera atura ki te ora mutu kore. Ko te mataara ia te anoanoia ra te akono meitaki. Penei ka o atu te ako te ka kimi i toou au manako e ka timata i te maroiroi o toou akatapuangaia. Kia akamata mai te takinga kino, ei reira kua kino te mataara e ka umuumuia te akakoromaki roa. Kua akamatakite mai a Iesu i te aronga te ka aaere i teia mataara. Kua na ko maira: “Kia matakite ra i te peroveta pikikaa, ko tei aere mai ia kotou ma te kakau mamoe ra, kareka i roto, e luko taae ïa.” (Mataio 7:15) Kua tau meitaki te reira akatakaanga no te au Pharisea ia. (Mataio 23:27, 28) “Te noo ra ratou uaorai i te nooanga o Mose,” ma te karangaanga e te tuatua ra na te Atua tera ra te aru ra i te au apiianga na te tangata nei.—Mataio 23:2, NW.
Akapeea te au Pharisea i te “Topiri Anga i te Patireia”
10. Na teea mataara tikai ta te au tata tuatua e te au Pharisea kimi anga i ‘te topiri i te basileia i mua i te au tangata ra’?
10 Pera katoa oki, kua tamata te au orometua o te ngati Iuda i te arai i te aronga te kimi ra kia tomo na roto i te ngutupa o iti. “E aue kotou, e te aronga tata tuatua e te au Pharisea e, te aronga pikikaa! no te mea te topiri nei kotou i te patireia o te au rangi i te tangata nei; kare ra kotou e tomo ki roto, te inangaro kia tomo ra, kare kotou e akatika kia tomo.” (Mataio 23:13, NW) Te ravenga a te au Pharisea mei ta Iesu rai i akamatakite maira. Ka “akarukeia e ka akakinoia to kotou ingoa [o tana au pipi], no te Tamaiti a te tangata nei.” (Luka 6:22) No tei irinaki ia Iesu e ko te Mesia ia, tetai tangata anau matapoia mai nana ra i akaora, kua akaateaia aia mei roto i te sunago ra. Kare tona nga metua e pau i te au uianga no te mataku e ka akaatea katoaia raua i te sunago ra. No te reira tumu katoa oki, ko tetai papaki tei irinaki ia Iesu e ko te Mesia ia kua tapupu i te tuatua i te reira i te ngai tangata ra.—Ioane 9:22, 34; 12:42; 16:2.
11. Eaa te au ua no te akatakaanga ta te au orometua o Kerititome e akatupu nei?
11 “Ka kite kotou ia ratou i to ratou ua,” ko ta Iesu ia i karanga. “E ua mai te au rakau meitaki katoa i te ua meitaki; e te au rakau kikino ra, e ua mai ïa i te ua kino.” (Mataio 7:16-20) Mei te reira katoa ra i teia tuatau nei. E manganui te au orometua o Kerititome te tuatua ra i tetai apinga e te rave ra e apinga ke. Noatu e te karanga ra e te apii ra i te Puka Tapu, te turu ra i te au tuatua akakino mei te Toru Tai rai e te ai i ate. Te akakore ra etai i te oko, e te apii ra i te tupu ua mai [evolution] kare i te anga mai anga, e te ako maira i te manako ke e te tuke ei akanavenave i te taringa. Mei te au Pharisea rai, e manganui te au orometua i teia tuatau te inangaro maata ra i te moni, ma te aruanga e au mirioni ua atu au tara na ta ratou au anana. (Luka 16:14) Te kapiki nei ratou katoatoa, “E te Atu, e te Atu,” inara ko ta Iesu pau anga ia ratou: “Kare takiri au i kite ia kotou: ka aere ke atu kotou, te aronga rave tuatua kino.”—Mataio 7:21-23.
12. Eaa tetai papaki tei aaere na te ara o iti i mua ana i akamutu ei i te reira i teianei, e eaa tei tupu mai?
12 I teia tuatau, ko tetai papaki tei aaere na te ara o iti kua akamutu i te rave i te reira. Te karanga ra e te inangaro ra ratou ia Iehova, kare ra e akarongo i tana akauenga kia tutu aere. Te karanga ra e te inangaro ra ratou ia Iesu, inara kare e angai ana i tana mamoe. (Mataio 24:14; 28:19, 20; Ioane 21:15-17; 1 Ioane 5:3) Kare ratou e akatika kia kapitiia ratou ma te aronga aaere na to Iesu ra takainga vaevae. Kua kitea e ratou e e o iti rava te ara ra. Kua roiroi ratou i te raveanga i te meitaki, no reira kua “aere atura ratou mei roto atu ia tatou nei, kare ra ratou i to tatou; naringa oki ratou no tatou ra, kua noo ra ïa ki o tatou nei.” (1 Ioane 2:19) Kua oki ratou ki roto i te poiri, e “eaa ua te aite i te reira poiri i te maata!” (Mataio 6:23) Kua kopae ratou i ta Ioane pati anga: “E aku au tamariki ra, auraka to tatou i te aroa vaa ua, e te aroa arero; ei aroa rave ra, ei mea mou.”—1 Ioane 3:18.
13, 14. Eaa te akatutu anga ta Iesu i oronga mai no te akonoanga i tana au tuatua i to tatou oraanga, e eaa ra i tau ei no te aronga i Paretaina ra?
13 Kua akaoti a Iesu i tana Tuatua i te Maunga ra ma te akatutuanga meitaki roa: “Ko tei akarongo mai i taku nei tuatua, e akono atura, e arite au iaia i tetai tangata pakari, ko tei akatu i tona are ki runga i te papa. E topa iora te ua, e taʼe iora te vai puke, e te matangi oki i te arara viviki anga mai i rungao i taua are ra, kare rava i keu, no te mea e papa te turanga.”—Mataio 7:24, 25.
14 Te au ua pakari e te maata i Paretaina e tuku mai ana i te vai ririnui te oro viviki ra ki raro i te au o maro ra i te ta kino angaia e te au vai puke ra. Me akatu tamouia te au are ki reira, ka anoanoia te au pange ki runga i te papa ngaueue kore. Te akaariia maira i ta Luka tataanga e kua “ko atura [te tangata] ki raro roa, tamou iora te pange ki rungao i te papa.” (Luka 6:48) E angaanga ngata tikai ia, inara kua tutaki meitakiia i te tupuanga te uriia. No reira ko te akanooanga i te au tu Kerititiano ki runga i te au tuatua a Iesu ra ka tutaki meitakiia me topa mai te au akakino anga viviki ki rungao.
15. Eaa te ka tupu ki te aronga tei aru i te apiianga a te tangata e kare e akarongo i te au tuatua a Iesu ra?
15 Kua akatuia tetai are ra ki runga i te one: “Kareka tei akarongo ua mai i taku nei tuatua, e kare i akono, e arite au iaia ki te neneva, ko tei akatu i tona are ki runga i te one. E topa iora te ua, e taʼe iora te vai puke, e te matangi oki i te arara viviki anga mai ki rungao i taua are ra; inga iora; e e ngaangaa maata to taua are ra.” Ko te tu ïa no te aronga tei tuatua ua “e te Atu e te Atu” kare ra i rave i te au tuatua a Iesu ra.—Mataio 7:26, 27.
“Kare mei to Ratou Tata Tuatua Ra”
16. Eaa tei tupu ki te aronga tei akarongo rai i te Tuatua i te Maunga ra?
16 Eaa tei tupu no taua Tuatua i te Maunga ra? “Oti akera ta Iesu tuatua anga, kua va ua te urupu tangata ra i tana apiianga; no te mea i apii aia ia ratou mei te tangata e mana tona, e kare mei to ratou tata tuatua ra.” (Mataio 7:28, 29, NW) Kua akaoraora oonuia ratou e tei tuatua ra ma te mana kare ra ratou i kite i mua ana.
17. Eaa ta te au tata tuatua i rave ei akamana i ta ratou apiianga, e eaa ta ratou i tuatua no te aronga akateiteiia tei mate ra e kua taikuia mai ra?
17 Kare tetai tata tuatua okotai i tuatua e nona uaorai te mana, mei ta teianei tataanga e akakite mai nei: “Kua rave mai te au tata tuatua i te akameitakianga no ta ratou apiianga i te apiianga a te tangata, e to ratou ai metua ra: e kare e tuatua na tetai ua atu tata tuatua e e mana tona me kare e puapinga, kare [e akakiteanga] . . . E apiianga ta te au rapi ra, me kare . . . Te tuatua ra te au tangata pakari; me kare na roto i tetai totou a te taunga te apiianga mei te reira te tu. Kua apii tikai a Hillel Maata, e i te mea e apiianga no tetai apinga; ‘Inara, noatu e i tuatua aia i te reira tumu no te ra roa, . . . kare ratou i ariki i tana apiianga, e tae roa ki te openga o tana tuatua, No reira kua akarongo au ia Shemaia e Abtalion [nga tangata mana i mua ake ia Hillel].’” (A Commentary on the New Testament From the Talmud and Hebraica [E tuatua no runga i te Koreromotu Ou no te Talmud e te Hebraica Mai], na John Lightfoot). Kua karanga katoa te au Pharisea e na te aronga pakari kua roa ra te mate anga: “Ko te au ngutu o te aronga tuatua tika kia tuatua tetai tangata i tetai apiianga no te ture i to ratou ra ingoa—ka koumuumu to ratou au ngutu ma ratou katoa ra i roto i te vaarua.”—Torah—From Scroll to Symbol in Formative Judaism (Torah—Mei te Pokaikai ki te Akatutuanga i te Apiianga akonoanga ngati Iuda maira).
18. (a) Eaa te tuke anga o te apiianga a te au tata tuatua e ta Iesu ra? (e) Na teea au tu i meitaki roa atu ei ta Iesu apiianga ra?
18 Kua taiku mai te au tata tuatua e ko to ratou mana, no ko mai i tei mate ra; kua tuatua a Iesu ma te mana no ko mai i te Atua ora ra. (Ioane 12:49, 50; 14:10) Kua rave mai te au rapi i te vai takere no te au vairanga tei topiriia ra; kua rave mai a Iesu i te au puna vai ou tei akapangiaia te kaki vai no roto maira. Kua pure aia e kua tamanako i te po katoa, e i tona tuatua anga, kua akatuki atura aia i te ngai oonu o te au tangata ra kare ratou i kite i mua ana. Kua tuatua aia ma te mana tei kite ngakauia e ratou ra, e mana tei matakuia e te au tata tuatua, te au Pharisea, e te au Sadukea kia patoi akaou atu. (Mataio 22:46; Mareko 12:34; Luka 20:40) Kare e tangata i tuatua mei te reira te tu i mua ana! I te openga o tana tuatua, kua akarukeia maira taua aronga tini ra ma te va ua!
19. Eaa i aiteite ei te au ravenga e te apiianga a te au Kite o Iehova i teia tuatau nei ki te Tuatua a Iesu i te Maunga ra?
19 Akapeea i teia tuatau nei? Ei au orometua tutu aere i tera are i tera are, te aiteite ra te au ravenga a te au Kite o Iehova. Kia karanga atu te tangata ngutuare kia koe: “Te tuatua nei taku akonoanga e ka tutungiia te enua nei.” Kua ariki koe: “Te tatau ra koe i taau uaorai Puka Tapu King James ia Koheleta 1:4: ‘Ka vai ua rai te enua e tuatau ua atu.’” Kua poitirere te reira tangata. “Kare rava au i kite e tei roto te reira i taku Puka Tapu!” Kua na ko maira tetai ke atu: “Kua akarongo ua ana au e ka tutungiia te aronga ara ki roto i te ai i ate ra.” “Inara te akakite maira taau uaorai Puka Tapu ia Roma 6:23 e: ‘E utunga te mate no te ara.’” Me kare no te Toru Tai: “Te karanga ra toku orometua e aiteite a Iesu raua ko Iehova.” “Inara ia Ioane 14:28 te akakite maira taau Puka Tapu i ta Iesu tuatua e: ‘E maata oki toku Metua iaku.’” Kua tuatua katoa maira tetai atu tangata kia koe: “I akarongo ana rai au e tei roto ia koe te Patireia o te Atua.” Kua pau atu koe: “Ia Daniela 2:44 te na ko ra taau Puka Tapu e: ‘E i te au ra o taua au ariki ra, e akatupu ei te Atua no te rangi i tetai patireia, te ka kore rava e akakoreia e tuatua ua atu: . . . E riro na te reira e akapueurikiriki e e akapou i taua au patireia katoa ra, e ka vai rai te reira, e tuatau ua atu.’ Akapeea e tau ei e tei roto te reira ia koe na?”
20. (a) Eaa te tuke anga o te apiianga a te au Kite e ta te au orometua o Kerititome? (e) E tuatau teia no te aa?
20 Kua tuatua a Iesu ma te mana no ko mai i te Atua ra. Te tuatua nei te au Kite o Iehova ma te mana o te Tuatua a te Atua ra. Te tuatua nei te au orometua o Kerititome i te au apiianga tei tukuia mai mei Babulonia e Aiphiti, kua kairoia ki roto i ta ratou apiianga no te ekaretia. Kia akarongo ra te au tangata manako tae i te akaapa angaia ta ratou au irinakianga mei te Puka Tapu maira, kua va ua ratou e kua karanga: ‘Kare au i kite e tei roto te reira i taku Puka Tapu!’ Inara tei roto tikai i reira. Ko teianei te tuatau no te aronga katoa te manako ra i tei anoanoia no ratou i te pae vaerua, kia akarongo i te au tuatua a Iesu i te Tuatuaanga i te Maunga ra e na reira te akatu anga ki runga i te papa toka ngueue kore ra e te tinamou.
Au Uianga no te Manako Akaou
◻ Eaa ta tatou ka tau kia rave e eiaa e akaapa ua, e no teaa ra?
◻ Akapeea te iki anga a te aronga e manganui i teia tuatau i te ara pararauare?
◻ Eaa ra i akaraanga tuke roaʼi ta Iesu apiianga mei ta te au tata tuatua ra?
◻ Eaa tei tupu ki te aronga i akarongo atu i te Tuatua i te Maunga ra?