“Aaere ua Atu ei Tamariki no te Marama”

“Kia aao i te tu tangata ou tei angaia i tau ki to te Atua anoano i te tuatua tika ra e te tiratiratu.”​—EPHESIA 4:24, NW.

1. Eaa te au akameitaki anga i te aronga akamori ia Iehova ra? E no teaa ra?

KO TE Atua ko Iehova “te Metua o te au mārama ra,” e “kare rava e poiri o roto iaia.” (Iakobo 1:17; 1 Ioane 1:5) Kua karanga tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti, nona uaorai e: “Ko au te mārama o teianei ao: ko te aru mai kiaku nei, kare aia e aere ua i te poiri, e mārama ora tona.” (Ioane 8:12) E no reira, te akameitakiia ra te aronga akamori mou ia Iehova, tei aru i tana Tamaiti, ma te akamarama anga​—te manako, te tu akono tika, e te pae vaerua oki—​e ko ratou te “kaka ra ei turama i teianei ao.”​—Philipi 2:15, NW.

2. Eaa te tuke anga i rotopu i te au tangata o te Atua e to teianei ao tei totouia maira?

² Kua akauruia te peroveta ko Isaia kia totou i teia tuke anga i te tuatau roa kua topa ra: “I na! e tapokiia oki te enua nei e te poiri, e to te au pupu o te pa enua ra i te poiri tangotango; e ka iti maira Iehova ki runga ia koe, e ka kitea ua ia mai tona kaka ki runga ia koe na.” Ko te tika, kua tuatuaia te au tangata ravarai tei akataka keia ra mei te Atua e tei raro ake i te ririnui e te mana oki o “te au tutara o teianei ao poiri.”​—Isaia 60:2, NW; Ephesia 6:12.

3. Eaa te au tumu ka manako maataia e tatou no ta Paulo apii anga tau?

³ E manako manamanata maata to te apotetoro ko Paulo kia vai tapeka kore ua tona au taeake Kerititiano mei taua tu poiri ra. Kua raurau atu aia ia ratou “kia akamutu i te aaereanga mei te aere anga o te pa enua katoa ra” mari ra kia “aaere ua atu ei tamariki no te marama.” (Ephesia 4:17, NW; Ephesia 5:8, NW) Kua akataka katoa atu aia e akapeea e raukai ia ratou te rave anga i te reira. I teia tuatau nei, kua kino roa atu te tu poiri tangotango te tapoki nei i to te pa enua katoa. Kua oonu ua atu te tomo anga o teianei ao ki roto i te vari o te ngere i te pae kopapa e te pae vaerua katoa oki. Kua maata atu te tamaki maro anga na te aronga akamori ia Iehova ra. No te reira tu, te tere atu nei to tatou manako anga i ta Paulo i tuatua ra.

E Apii no te Karaiti

4. Eaa tei roto i to Paulo manako i tona tuatua anga e: “Kare ra mei te reira ta kotou i apii i te Mesia” ra?

⁴ I muri ake i te akatakaanga i te puapinga kore te kimikimi anga e te tu viivii katoa oki o teianei ao, kua akaariu akaou atura te apotetoro ko Paulo i tona manako ki tona au taeake Kerititiano i Ephesia ra. (E tatau ia Ephesia 4:20, 21, NW, ine.) E vaitata i te toru mataiti i pou ia Paulo i te tutuanga e te apiianga i taua oire ra, e e mea tau oki e manganui tana uaorai aronga i kite i roto i te putuputuanga ra. (Angaanga 20:31-35) E no reira, i tana tuatua anga, “Kare ra mei te reira ta kotou i apii i te Mesia,” te akakite ra aia i tona uaorai kite e kare te au Kerititiano i Ephesia ra i apiiia i etai au tu manako ua, no te tavai anga i te tuatua mou ra tei tuku ua i te au tu akono tarevake tana i akataka ra i nga irava 17 ki te 19. Kua kite aia e i taka meitaki tikai te apii anga ia ratou i te mataara oraanga Kerititiano mou tei akakiteia maira e Iesu Karaiti. No te reira tumu kua akamutu ratou te aaere anga i te poiri mei ta te pa enua i rave ra, e tamariki ra ratou no te marama.

5. Eaa te tuke anga i rotopu i te tuatua mou tei kare e oonu roa ana e te vai anga te tuatua mou ki roto ia tatou nei?

⁵ Eaa te puapinga i reira, kia “apii i te Mesia” na te tu tika! E au mataara tarevake ainei etai te ka akariro ia tatou kia kore tikai e apii i te Karaiti? Ae e tika rava. I mua akera, ia Ephesia 4:14, kua akamatakite atura a Paulo i te au taeake: “Kia kore tatou e tauriuriia, e akapeke aereia e te matangi ra, i tera tuatua i tera tuatua, mei te tamariki ra, i te ravenga a te tangata nei, e te pakari i te ravenga tini o te pikikaa ra.” I te akara anga ko tetai papaki kua apii no runga i te Karaiti mari ra te vaira ratou i te aaere anga i te au mataara o teianei ao e kua tauta katoa ia etai ke ra kia aru atu ia ratou. Te kite ra ainei tatou i te tu kino o te vai ua anga i roto i te tuatua mou, mei ta tetai papaki e matau ra i te tuatua anga, kare ra i te tauru anga i te tuatua mou ki roto ia tatou nei? I te tuatau ia Paulo ra ko te aronga kare i oonu te kite e mea ngoie ua e e viviki ua te akatapae ke angaia e etai ke ra, e te pera katoa ra oki i teia tuatau nei. Ei kopae ke anga i teia, kua tuatua ua atura a Paulo ki to Ephesia e te umuumuia ra ratou ‘kia akarongo ia Karaiti e na Iesu e apii atu ia ratou.’​—Ephesia 4:21, NW.

6. Akapeea e raukai ia tatou te apii, te akarongo, e te apiiia oki e te Karaiti i teia tuatau nei?

⁶ Ko nga tuatua “kia apii,” “kia akarongo,” e “kia apiiia” tei taikuia ra e Paulo te akataka maira i tetai rave anga apii e te apiianga, mei roto mai i tetai ngai apii ra. Inara, kare e rauka ia tatou te akarongo, te apii, me kare kia apiiia mai e Iesu uaorai i teianei. Mari ra te akono ra aia i tetai apiianga Puka Tapu i te ao katoa nei na roto i tona “tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:45-47; 28:19, 20) Ka rauka ia tatou kia “apii i te Mesia” kia tika e kia tau tikai me ka rave putuputu tatou i te kaikai vaerua tau te orongaia maira e te pupu tavini, kia apii pakari i te reira me ko koe anake ua me kare i roto katoa i tetai putuputuanga, e kia tamanako marie i te reira, e ka akono ei i taau i apii ana. E akapapu tatou e kia tamou marie tatou i te au apinga ravarai kia raukaʼi ia tatou te karanga tika tikai e ‘kua akarongo tatou iaia e kua apiiia mai e ia ra.’

7. Eaa te tumu maata te kitea ra i te au tuatua a Paulo, “tei roto ia Iesu te tuatua mou ra”?

⁷ E mea tau ra kia manakoia e ia Ephesia 4:21, i muri ake i te akaketaketaanga i te rave apiianga, kua kapitiia maira e Paulo e: “No te mea tei roto ia Iesu te tuatua mou ra.” Kua tou maira tetai papaki o te aronga tuatua no runga i te Puka Tapu, i te tika e e takitai ua ake ta Paulo taiku anga i te ingoa ko Iesu koia anake i roto i tana au tataanga ra. Ko teia anake ua te taiku anga i te reira i roto i te reta ki to Ephesia ra. E tumu maata ainei tetai no te reira? Penei te akamanako maira a Paulo i te akatauanga tei akanooia maira e Iesu iaia e tangata ra. E tamanako ana kua tuatua a Iesu nona uaorai i tetai taime e: “Ko au te mataara, e te tuatua-mou e te ora.” (Ioane 14:6; Kolosa 2:3) Kua karanga a Iesu: “Ko au . . . te tuatua-mou,” no te mea kare aia i tuatua anake ua e te apii i te reira mari ra kua akono e kua akatangata mai i te reira. Ae, kare te akonoanga Kerititiano mou i te manako ua mari ra e tu ia no te oraanga. Kia “apii i te Mesia” te kapiti ra i te apiianga kia aru iaia i te akonoanga i te tuatua mou ra. Te akono ra ainei koe i toou oraanga kia tau ki to Iesu? Te aru vaitata ra ainei koe i tona takainga vaevae? Na te rave anake i te reira e raukai ia tatou i te aaere ua atu ei tamariki no te marama.

“E Akaruke Atu i te Tu Tangata Taito”

8. Eaa te akatutu anga ta Paulo i taiku ia Ephesia 4:22, 24, e eaa ra i tau ei te reira?

⁸ Ei akaari anga e akapeea e raukai ia tatou te “apii i te Mesia” e te aere anga ei tamariki no te marama, kua tuatua katoa mai a Paulo, ia Ephesia 4:22-24, e toru nga takainga vaevae taka meitaki ka tau tatou kia aru. Ko te mea mua o teia: “E akaruke atu kotou i te tu tangata taito tei aru ra i to kotou tu akono i muatangana ra tei akaviiviiia ra kia tau ki tona anoano pikikaa ra.” (Ephesia 4:22, NW) Ko te tuatua “e akaruke atu” (“kiriti atu,” Kingdom Interlinear) e “kia aao” (i te irava 24) te akakite maira i te manako akatutu anga i te kiriti anga e te aao anga i tetai kakau. E akaaite anga te reira ta Paulo i taiku putuputu ra, e e taka meitaki katoa oki ia. (Roma 13:12, 14; Ephesia 6:11-17; Kolosa 3:8-12; 1 Tesalonia 5:8) Me ka repoia me kare ka topatapataia to tatou kakau, i te tuatau kaikai anga ra, ka taui tatou i te reira i te tuatau va mai i muri ua akera no tatou. Kare ainei tatou e tau katoa kia akamanako mei te reira no tetai ua atu tu repoanga o tatou i te pae vaerua ra?

9. Na teea mataara ta tetai akaruke anga i te tu tangata taito ra?

⁹ Akapeea, i reira, ta tetai akaruke anga i te tangata taito ra? Ko te verepa “akaruke atu” i te reo mua ra tei roto ia i tei karangaia ra e tu oti takiri. Te akakite maira ia i tetai angaanga te raveia ra e okotai ua taime me kare okotai taime e oti takiri atu ei. Te akakite maira te reira kia tatou e ko te “tu tangata taito” ra (“tangata taito,” Kingdom Interlinear), ma to tatou “tu akono i muatangana ra,” ka tauia kia akarukeia atu ma te rave anga papu e te taka papu, kia oti tika e kia oti takiri oki. Kare te reira i tetai apinga te ka rauka ia tatou i te tamanako akaou me kare kia manako ekokoia. Eaa ra ka kore ei?

10. Eaa ra i tau ei kia papu e kia taka meitaki oki to tetai manako i te akaruke anga i te tu tangata taito ra?

¹⁰ Ko te tuatua “tei akaviiviiia ra” te akaari maira e ko “te tu tangata taito” tei roto ia i tetai mataara te aere ua atura ki roto i te tu taeke anga, te aere atura mei te kino ki te kino rava atu. Ko te tika tikai, no te kopae anga i te akamarama anga i te pae vaerua, te topa atura te au tangata ravarai ki runga i te mataara ki raro. Ko te tupuanga ia no te “anoano pikikaa ra” ta Paulo i karanga. Ko te anoano o te kopapa ra e pikikaa ia no te mea penei ka akara anga kino kore ua, inara e kino anake te openga. (Ebera 3:13) Me kare e tapupuia, ka riro te openga ei viivii anga e te mate oki. (Roma 6:21; 8:13) Ko te tumu ia i tau ei kia akarukeia atu te tu tangata taito, kia kiriti papuia e kia oti takiri, ko te mataara no tetai kakau piro kua repo ra i ka kiriti takiriia ra.

E ‘Vaerua Ou no te Manako’

11. Ka tau kia akamata te akaou anga ki ea?

¹¹ Me ka aere mai tetai tangata mei roto mai i tetai vari oonu ka anoanoia kare kia kiriti anake i tona kakau repo mari ra kia tama tikai iaia uaorai i mua ake ka aao ei i etai kakau meitaki e te ma. Ko te reira tikai ta Paulo i akataka atu i te rua o te takainga ki te akamarama anga i te pae vaerua: “Kia akaouia kotou i te mana te taangaanga ra i to kotou manako.” (Ephesia 4:23, NW) Mei tana i akakite atu i mua akera, i nga irava 17 e te 18, te aere anga o to te pa enua katoa ra “i te tu puapinga kore o to ratou au manako” e tei “roto i te poiri te manako.” E mea tau i reira, ko te manako, koia to rotopu i te kite anga e te marama anga, ko te ngai ia e akamataʼi te akaou anga. Akapeea e raukai te reira? Kua akataka maira a Paulo e na te akaouanga i te mana te taangaanga ra i to tatou manako. Eaa te reira mana?

12. Eaa te mana taangaanga i te manako ra?

¹² Ko te vaerua tapu ainei te mana taangaanga i to tatou manako ta Paulo i taiku maira? Kare. Te takiota tuatua “te mana te taangaanga ra i to kotou manako” te taka meitaki ra te tatau anga ko “te vaerua o te manako o kotou na.” Kare e ngai i te Puka Tapu te tuatuaia ra te vaerua tapu o te Atua e no tetai tangata me kare e tuanga no tetai tangata. Ko te tumuanga o te tuatua “vaerua” tona aite anga e “aʼo,” inara te taiku katoaia ra i te Puka Tapu “ei akataka i te mana te akariro ra i tetai tangata kia akakite i tetai tu manako, tu akono, me kare manako ngakau me kare kia rave i tetai angaanga me kare mataara.” (Insight on the Scriptures, Voriumu 2, kapi 1026.) E no reira ko “te vaerua o te manako” ko te mana ia te akakeu ra me kare te taangaanga ra i to tatou manako, i to tatou uaorai tu manako e te irinaki anga.

13. Eaa i tau ei kia akaouia to tatou manako anga?

¹³ Ko te tu manako e te irinaki anga matauia o te manako apa ua ra te ariu atura ki te au apinga, kopapa ra, e te au apinga no te kopapa nei. (Koheleta 7:20; 1 Korinetia 2:14; Kolosa 1:21; 2:18) Noatu rai me ka akaruke atu tetai tangata i tona tu tangata taito ra ma tana au ravenga kikino katoa, kare e roa ka opara akaouia aia kia rave i tana i akaruke ra me kare i tauiia tona tu manako rave ra i te ara. Kare ainei teia i tupu ana ki te aronga e manganui tei tamata ra, ei akatauanga, kia akaruke i te kai avaava, te inu maata i te kava, me kare etai atu au ravenga kikino katoa ra? Me kare ratou e tauta tikai kia akaou i te mana taangaanga i to ratou manako, kare e rauka kia akakore atu i te oki akaou anga i te rave. Ka tau te taui anga tikai kia kapiti katoa i te akariro takiri anga kia tauiia te manako.​—Roma 12:2.

14. Akapeea e raukai kia akaouia te mana taangaanga i te manako ra?

¹⁴ Akapeea, i reira, te akaou anga a tetai i taua mana ra kia raukaʼi te akaanga i tona manako ki te arataki anga tika? Te verepa “kia akaouia” i te tataanga Ereni tei roto ia i te tu te raveia ra, te akamarama maira e angaanga rave tamouia. E no reira na te apii tamouanga i te Tuatua mou a te Atua e na te tamanakoanga oonu i tona aite anga na te reira e raukai i te mana taangaanga te akariro “kia akaouia” te manako ra. Te akakite maira te au taineti kia tatou e i roto i to tatou roro, ko te akakitekite anga i roto i te tu papaanga uira me kare akairo anga vairakau te aere ra mei tetai niuro (neuro) ki tetai niuro, no roto atu i te au paupau anga e manganui te karangaia ra e au ti­napi (synapses). “Kua akatupuia tetai tu maaraanga i te pau anga niuro tinapi ra i te aere anga te akairo papaia ra na roto, e kua akaruke mai i tona akairo ki reira ra,” ko ta te puka The Brain i tuatua mai. Me ka aere mai taua akairo na roto a tetai atu taime, kua kite te au teera niuro i te reira e kua viviki ua te maara anga. I muri akera, kua akatupu te reira i tetai tu ou no te manakoanga i roto i taua tangata ra. Ia tatou ka rave tamou i te tauruanga i te akakite anga vaerua meitaki, kua patuia tetai tu manako ou, e kua akaouia te mana taangaanga i to tatou manako.​—Philipi 4:8.

“Kia Aao i te Tu Tangata Ou”

15. I teea aite anga i ou ei te tu tangata ou ra?

¹⁵ Ei taopenga, kua tuatua maira a Paulo: “Kia aao [kotou] i te tu tangata ou tei angaia i tau ki to te Atua anoano i te tuatua tika ra e te tiratiratu.” (Ephesia 4:24, NW) Ae, ka aao te Kerititiano i te tu tangata ou. Te tuatua “Ou” te taikuia ra i konei, kare no te tuatau, mari ra no te tu. Koia oki, kare ia i te mea ou i te aite anga e ko te manako ou. E tu tangata ou takiri ia, e mea ou “tei angaia i tau ki to te Atua anoano.” Ia Kolosa 3:10 (NW), kua taiku mai a Paulo i te tuatua aiteite e kua na ko maira e “kua akaouia kia tau ki te tu o Tei anga maira i te reira.” Akapeea te tupu anga mai teia tu tangata ou nei?

16. Eaa i raukai kia tuatuaia e, te tu tangata ou kua “angaia i tau ki to te Atua ra anoano”?

¹⁶ Kua anga te Atua ra ko Iehova i nga tangata mua, ia Adamu raua ko Eva, i Tona ­uaorai tu e kia aite ki tona tu. Kua orongaia kia raua te tu tangata tika e te tu meitaki i te pae vaerua na te reira i akanoo ia raua kia taka ke ki runga rava ake i te au manu i angaia ra. (Genese 1:26, 27) Noatu rai e na to raua meameaau kua akatopa i te au tangata ravarai ki roto i te ara e te tu apa ua, ko tatou, te au uanga o Adamu, te vaira te tika kia akakite i te tu tika i te pae kopapa e te pae vaerua oki. Ko to te Atua ra anoano e ko te aronga te ka akono i te akarongo i te atinga oko ka tau kia akaruke i te tu tangata taito e kia rekareka “kia rauka te rangatira meitaki o te tamariki a te Atua ra.”​—Roma 6:6; 8:19-21; Galatia 5:1, 24.

17. Eaa te tuatua tika e te tiratiratu i tau ei ei aite anga meitaki no te tu tangata ou ra?

¹⁷ Ko te tuatua tika mou e te tiratiratu nga tu akatakaia e Paulo ei tumu anga no te tu tangata ou. Na teia katoa oki i akaketaketa mai e ko te tu tangata ou kua akaouia kia tau ki te tu o Tei anga maira i te reira. Te tuatua maira a Salamo 145:17 (NW) kia tatou e: “E tuatua tika a Iehova i tona katoa au aerenga ravarai ra e e tiratiratu i tana au angaanga katoatoa ra.” E te karanga ra a Apokalupo 16:5 (NW) no Iehova e: “Ko koe, Te vai nei e tei vai ana, Tei tiratiratu ra, e tuatua tika oki koe.” E tika tikai, ko te tuatua tika e te tiratiratu e tu meitaki anake raua me akono tatou kia tau ki tei angaia mai i to te Atua ra tu, ma te akaataanga i tona kaka. Kia aite atu tatou kia Zakaria, koia te metua o Ioane Papetito, tei akakeuia ra e te vaerua tapu kia akapaapaa i te Atua na te orongaanga ki Tona au tangata i “te tika kia mataku kore i te orongaanga kiaia te tavini anga tapu ma te tiratiratu e te tuatua tika.”​—Luka 1:74, 75, NW.

“Aaere Ua Atu ei Tamariki no te Marama”

18. Akapeea ta Paulo tauturu mai anga ia tatou kia kite i te au mataara o teianei ao i to ratou tu tikai?

¹⁸ I te oti anga te akamanako anga matatio i ta Paulo au tuatua ia Ephesia 4:17-24, e maata ta tatou apinga no te tamanako anga. I nga irava 17 ki te 19, te tauturu maira a Paulo ia tatou kia kite i te au aerenga o teianei ao i to ratou tu tikai. Te kopaeanga i te kite i te Atua e te akamarokiakia anga i to ratou ngakau kiaia ra, ko taua aronga te vaira i roto i teianei ao kua tipu keia ratou uaorai mei te tumu mou no te ora ra. E no reira, kare e akakoroanga mou me kare aratakianga, kua taopeia ta ratou au tauta anga ki roto i te tu neneva e te puapinga kore. Tomo atura ratou kia oonu atu ki roto i te tu ngere i te tika no te kopapa e te pae vaerua katoa oki. Mei teaa ra tetai turanga tangi tikai! E tumu ririnui ravaia no tatou kia manako papu kia aaere ua atu ei tamariki no te marama ra!

19. Eaa ta Paulo akamaroiroi anga openga ia tatou nei kia aaere ua atu ei tamariki no te marama?

¹⁹ E, i nga irava 20 e te 21, kua akaketaketa maira a Paulo i te puapinga maata no te apiianga i te tuatua mou ma te ngakau katoa kia kore tatou e kapiti ua atu i te tuatua mou ra mari ra kia akono tika i te reira mei ta Iesu i rave ra. I te openga iora, i nga irava 22 ki te 24, kua akamaroiroi mai aia ia tatou kia akaruke takiri i te tu tangata taito ra e kia aao i te tu ou​—kia papu, e kia taka meitaki oki. I teianei, ka tau tatou kia taki atu i to tatou au manako anga ki roto i tetai arataki anga meitaki, i te pae vaerua ra. I rungao i te au mea ravarai, e mea tau no tatou kia akara kia Iehova no te tauturu ia tatou e aaere ua atu ei tamariki no te marama. “Ko te Atua oki, ko tei akaue i te mārama kia kakā mai no roto i te poiri ra, ko tei kakā mai ïa i roto i to tatou ngakau, kia rauka te mārama ra o te kite i te kakā o te Atua i te mata o Iesu Mesia ra.”​—2 Korinetia 4:6.

Te Maara Nei Ainei Koe?

◻ Akapeea e raukai ia tatou te “apii i te Mesia” i teia tuatau nei?

◻ Eaa ra i tau ei kia akaruke takiri i te tu tangata taito ra?

◻ Eaa te mana taangaanga i te manako ra, e akapeea te akaou anga i te reira?

◻ Eaa te au tu te akairo ra i te tu tangata ou?

[Tutu i te kapi 15]

Kua karanga atura a Iesu kiaia: “Ko au te mataara, e te tuatua-mou, e te ora”

[Tutu i te kapi 16]

“Kiriti i te tangata taito ra ma tana ra au ravenga”​—te riri, te makitakita, te kino, te tuatua akakino, te tuatua viivii, e te pikikaa.​—Kolosa 3:8, 9.

[Tutu i te kapi 17]

“Kia aao i te tu tangata ou tei angaia i tau ki to te Atua anoano i te tuatua tika ra e te tiratiratu.”​—Ephesia 4:24, “NW”