Akangateitei Atu i te Tangata Ravarai
“E akangateitei atu i te tangata ravarai. . . . Ka mataku i te Atua. Ka akateitei i te ariki.”—1 PETERO 2:17.
1. (a) Koai ma i te pae atu i te Atua e te Mesia te tau ra kia akangateiteiia? (e) I teea au ngai te tika ra kia akangateitei atu i te tangata kia tau kia 1 Petero 2:17?
KUA KITE tatou e e apainga na tatou te oronga i te akangateitei anga ki te Atua ko Iehova e kia Iesu Mesia katoa oki. Ko te reira te apinga tika, pakari e te aroa no te rave. Inara te akaari katoa maira te Tuatua a te Atua e ka tau katoa tatou kia akangateitei i te au taeake tangata nei. “E akangateitei atu i te tangata ravarai,” te akaueia maira tatou. (1 Petero 2:17) I te mea te taopenga maira teia irava ma te akauenga, “ka akateitei i te ariki,” te akakite maira e ko te akangateitei anga ka tau katoa kia orongaia ki te aronga e tika to ratou no to ratou turanga. Koai ma i reira, ta tatou ka tika kia akangateitei atu? Ko te numero o te aronga te tau ra kia akangateiteiia penei te kapiti ra e manganui ua atu i ta tetai papaki i manako ana. E a tuanga ta tatou ka karanga e te tika ra tatou kia akangateitei kia etai atu tangata ke ra.
E Akangateitei i te Aronga Tutara Poritiki
2. Akapeea tatou i kite ei e ko “te ariki” tei taikuia ra ia 1 Petero 2:17 te tuatua ra no tetai ua atu ariki me kare tutara poritiki?
2 Ko te tuanga mua ia ratou ra ko te au kavamani enua. Ka tika rai tatou kia akangateitei i te aronga tutara poritiki. I ta Petero ako anga: “Ka akateitei i te ariki,” eaa tatou i tuatuaʼi e te manako ra a Petero i te aronga tutara poritiki? No te mea te tuatua ra aia no te turanga i vao ake i te putuputuanga Kerititiano. Koi oti ua ake ra iaia te tuatuaanga: “E kauraro atu kotou uaorai i te au tangata taoonga katoa ra: ki te ariki koia ra tei teitei ake me kare ki te au kavana nana ra i unga mai.” Ka akara, katoa oki, e kua akanoo maira Petero i te tuke anga o te Atua ma “te ariki,” i te na ko anga: “Ka mataku i te Atua, ka akangateitei i te ariki.” (1 Petero 2:13, 14, NW) No reira ko “te ariki” ta Petero e raurau ra ia tatou kia akangateitei atu te taiku ra i tetai ua atu ariki tangata nei me kare tetai tutara poritiki katoa oki.
3. Koai ma “te aronga mana taoonga,” e eaa te tau ra no ratou?
3 Kua akaue katoa a Paulo mei te reira te tu e: “Kia kauraro marie te tangata katoatoa i te aronga mana taoonga ra.” Ko teia “aronga mana taoonga” kare ia i te Atua ko Iehova me kare ko Iesu Mesia, mari ra e au tutara poritiki, e aronga mana no te kavamani. Kua tuatua ua atura Paulo ma te manako anga i teia aronga: “E tuku atu i te mea tau i te tangata katoatoa ra, . . . ko tei akateiteiia ra, ka akateitei atu ïa.” Ae, ko te reira aronga tei akatikaia ra e te Atua kia akono ei tutara poritiki te tika ra kia akangateiteiia ratou.—Roma 13:1, 7.
4. (a) Akapeea te akangateitei anga i te au tutara poritiki ra? (e) Eaa te akatauanga ta te apotetoro ko Paulo i akanoo maira i te akangateitei anga i te aronga tutara ra?
4 Akapeea tatou me akaari i te akangateitei anga ki te aronga tutara poritiki? Ko tetai mataara na te akonoanga ia ratou ma te kauraro marie atu. (Akaaiteia atu kia 1 Petero 3:15.) No to ratou taoonga, te tau ra te kauraro kia ratou noatu me e tangata rave kikino ratou. Kua akataka mai te tangata tata tuatua enua o Roma ko Tacitus i te Kavana ko Feliki e e tangata tei “manako e ka tau aia kia rave i tetai ua atu ravenga kino ma te kore e akautungaia.” Tera ra i akamata a Paulo i tana paruru anga iaia ki mua ia Feliki na roto i te tu kauraro atu. Mei te reira katoa oki, kua akakite kauraro atura Paulo ki te Ariki kia Heroda Ageripa II ra e, “kua meitaki rava au, ko au e tuatua iaku uaorai i teianei rā ki mua i toou aroaro nei,” noatu rai e kua kite a Paulo e te noo ra a Agripa i te pirianga ainga no tetai peretana kopu tangata. Mei te reira katoa, kua akaari a Paulo i te akangateitei anga i te Kavana ko Fesito, na te tapaanga iaia ko “Fesito Teitei,” noatu rai e ko te akonoanga a Fesito e akamori itoro ia.—Angaanga 24:10; 26:2, 3, 24, 25.
5. Eaa tetai atu mataara no te akangateitei atu i te aronga mana o te kavamani, e akapeea te au Kite o Iehova i te akanoo anga i te akatauanga meitaki i te raveanga i te reira?
5 Ko tetai atu mataara no te akaari anga i te akangateitei atu i te aronga mana o te kavamani te akakiteia maira e te apotetoro ko Paulo i tana tata anga no te orongaanga ki te aronga mana o te kavamani i tei tau ia ratou ra. Kua karanga aia e kia tuku atu i te “taūnga tana ra, ei tautaūnga atu rai; e telo tana ra, ei telo ïa.” (Roma 13:7) Te oronga ra te au Kite o Iehova i te reira mea tau noatu teiea te enua i teianei ao ta ratou e noo ra. I Itaria kua akakite mai te nuti pepa La Stampa e: “Ko ratou te au tangata tiratiratu katoa te ka anoanoia e tetai tangata: kare ratou e akakore i te tutaki tero kare katoa e kimi kia akakore i te au ture ngata no te akono ei meitaki no ratou uaorai.” E kua akakite katoa mai The Post o Palm Beach, i Florida, i Marike, no te au Kite o Iehova e: “Te tutaki nei ratou i ta ratou tero. Ko ratou tetai papaki tangata tiratiratu rava atu i te Ripapuriki nei.”
E Akaari i te Akangateitei ki te Pu Angaanga
6. Koai atu ta te apotetoro ko Paulo raua ko Petero i karanga e te tau ra kia akangateiteiia atu?
6 Ko te rua o te ngai te tau ra te akangateitei anga ko to tatou ngai angaanga ia. Kua raurau maira a Paulo raua ko Petero i te puapinga maata o te akangateitei anga i te aronga tei tukuia ki rungao ia ratou i tetai ngai angaanga. Kua tata a Paulo e: “Ko te au tavini katoa i roto i te zugo ra, kia akangateitei rava atu ratou i to ratou uaorai au pu; kia kore te ingoa o te Atua e tana tuatua e akakinoia. E te au tavini e pu akarongo to ratou ra, eiaa ratou e akavaavaa atu, no te mea e e taeake; kia maata atura to ratou akono i reira.” E kua karanga a Petero: “E te au tavini ra, e kauraro marie i to kotou aronga pu tikai ra ma te mataku, eiaa i te pu meitaki anake ra e te maru, i te aronga maru kore katoa ra.”—1 Timoteo 6:1, 2; 1 Petero 2:18; Ephesia 6:5; Kolosa 3:22, 23.
7. (a) Akapeea te ako a te Puka Tapu no te akangateitei atu te “au tavini” i to ratou “au pu” i te akono tika anga i teia tuatau nei? (e) E ta te aronga angaanga e Kerititiano e e Kerititiano katoa to ratou pu, ka tau kia matakite i te akono?
7 Tera ra, kare te tavini anga i totoa i teia tuatau nei. Inara ko te au kaveinga te akatere nei i te au Kerititiano i tetai pirianga o te pu e te tavini te aiteite ra ki te pirianga o te tangata angaanga ma tona pu. E no reira, ko te aronga angaanga e Kerititiano e apainga ta ratou kia akaari i te akangateitei anga ki to ratou au pu tei ngata ra no te akamareka atu. E akapeea me e taeake akarongo katoa te pu? Eiaa e manako kia akono meitakiia mai koe me kare kia akaperepereia no te reira pirianga, ka tau te tangata angaanga kia tavini atu i tona pu Kerititiano e kia maata ua atura rai ia, auraka kia manako e kia akaperepereia mai aia na tetai ua atu mataara.
Akangateitei Anga i Roto i te Ngutuare Tangata
8, 9. (a) Te umuumuia ra te au tamariki kia akangateitei atu iaai? (e) Eaa ra i tau ei te tamariki kia akaari i te reira akangateitei anga, e akapeea ratou i te akaari anga i te reira?
8 Ko te toru o te ngai tau kia akangateiteiia ko roto ia i te ngutuare tangata. Ei akatauanga, ko ta te tamariki apai anga kia akangateitei atu i to ratou au metua. Kare e e umuumuanga anake te reira i te Ture tei orongaia kia Mose ra mari ra te kapiti katoa ra e kaiou na te au Kerititiano. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “E te au tamariki ra, e akarongo atu i to kotou au metua i tei tau i te Atu ra; e tuatua-tika oki te reira: ‘E akangateitei atu i to metua tane e to metua vaine.’”—Ephesia 6:1, 2; Exodo 20:12.
9 Eaa ra i tau ei kia akangateitei atu te tamariki i to ratou au metua? Ka tau kia akangateitei atu ia ratou no te mea e mana to te nga metua no te Atua mai e pera katoa oki no te angaanga i raveia e to ratou metua, te akono anga kia anauia mai ratou te utuutuanga e te akonokonoanga ia ratou mei te tamariki varevare anga mairai. Akapeea te tamariki me akangateitei atu i to ratou au metua? Ka tau ratou kia rave i te reira na te akarongo anga e te kauraro anga ia ratou. (Maseli 23:22, 25, 26; Kolosa 3:20) I te akono anga i te reira akangateitei anga penei ka umuumuia te tamariki kua pakari mai kia maata atu te tauturu, i te pae kopapa e te pae vaerua, i to ratou nga metua e te nga. Te anoanoia ra kia akatanotano meitakiia ki tetai atu au apainga mei te akono anga i ta tetai uaorai tamariki e te pirianga atu ki te taokotai anga Kerititiano e te angaanga tutu aere.
10. Koai ta te vaine apainga kia akangateitei atu, e na teea mataara ratou i te rave anga i te reira?
10 Inara kare ko te tamariki anake ua te anoanoia ra i roto i te ngutuare tangata kia rave i te apainga akangateitei ia etai atura. Kia oronga te au vaine i te akangateitei atu i ta ratou au tane e tikai. Kua karanga katoa te apotetoro ko Paulo e “te vaine oki e kauraro aia i tana tane.” (Ephesia 5:33; 1 Petero 3:1, 2) Te akaarianga “e kauraro” i te au tane te kapiti ra i te akangateitei anga ia ratou. Kua akangateitei a Sara i tana tane ia Aberahama i tana tuatua anga nona e ko tona “atu.” (1 Petero 3:6) No reira, e te vaine e aru ia Sara. E akono i te akangateitei i ta kotou au tane na te ariki anga i ta ratou au tuku anga tika e te rave anga kia puapinga te reira. Na te ravenga i te au mea ravarai e rauka ia kotou ei tauturu i ta kotou au tane i te apai i ta ratou au apainga, eiaa e tapiri atu ki te reira, te akangateitei ra etai ki tetai.
11. No runga i te akangateitei anga, eaa ta te au tane apainga, e no teaa ra?
11 Akapeea te au tane? Te apiiia ra ratou i te Tuatua a te Atua: “Te au tane, e noo ia ratou ra ma te kite, i te akangateitei anga i [ta kotou vaine], i te āriki paruparu ra, e ei atu katoa oki i te aroa ua ra i te ora; kia kore ta kotou pure e topa.” (1 Petero 3:7) Ka tau tikai te reira kia manakoia e te au tane ravarai. Mei te mea rai e e akairo ta te vaine e apai aere ra ko te “Akaperepere. E Paruparu. Kia matakite te akono anga! E akangateitei atu!” No reira kia maaraara te au tane e me ka akakore ratou i te akangateitei atu i ta ratou au vaine na te akaari anga i te akamanakoanga tau no ratou, ka akakino ratou i to ratou pirianga ma te Atua ko Iehova ra, no te mea ka akatopaia ta ratou au pure. E tika tikai, e mea puapinga kia akangateitei atu te au mema o tetai ngutuare ia ratou rai.
I Roto i te Putuputuanga
12. (a) Naai ma te apainga no te akangateitei anga i roto i te putuputuanga? (e) Akapeea ta Iesu akakite mai anga e te tika ua ra te akangateiteiia mai?
12 Te vai katoa ra te apainga na te katoatoa i roto i te putuputuanga kia akangateitei atu i to roto i reira. Te akoia maira tatou: “E arataki i te akangateitei anga tetai i tetai.” (Roma 12:10, NW) Kua akakite maira Iesu i tetai akatutuanga nana e e mea tika te ariki atu i te akangateitei anga. Kua karanga aia e kia patiia tatou ki tetai kaikai anga, ka tau tatou kia noo ki te ngai taakaaka, ei reira te tangata o te ngutuare e pati mai ei ia tatou kia aere ki te nooanga teitei, e ka rauka ia tatou te akangateitei anga ki mua i to tatou au taeake manuiri ra. (Luka 14:10) I teianei, i te mea e ariki tatou ravarai i te akangateitei anga, kare ainei tatou e tau kia taokotai i te manako e kia akangateitei atu tetai i tetai? Akapeea tatou i te rave anga i te reira?
13. Eaa etai mataara no tatou e akangateitei atu ei ia etai ke atu i roto i te putuputuanga ra?
13 Te au tuatua akameitaki no tetai angaanga tei oti meitaki ra te aite ra ki te akangateitei anga. No reira ka rauka ia tatou i te akangateitei atu tetai i tetai na te tuatua akameitaki atu anga, penei no te tuatua me kare no tetai pauanga tei orongaia i te putuputuanga. Kapiti katoa, ka rauka ia tatou i te akangateitei atu tetai i tetai na te tatuaanga ia tatou uaorai ma te manako taakaaka ki mua i to tatou au taeake e te au tuaine Kerititiano, na te akonoanga ia ratou ma te kauraro marie anga. (1 Petero 5:5) Ka akakite tatou i reira e te manako maata ra tatou ia ratou ei au taeake tavini ngateitei no te Atua ko Iehova.
14. (a) Akapeea te au taeake i te putuputuanga i te oronga anga akangateitei tau ki te au tuaine? (e) Eaa te akaari maira e ko te rave anga apinga ko tetai mataara ia no te akangateitei anga?
14 Kua ako atura te apotetoro ko Paulo ia Timoteo ou ra kia akono i te au tuaine Kerititiano pakari ei au tuaine e ei au metua vaine e te aronga tuaine ou mei te au tuaine i te pae kopapa ra, “ma te manako ma.” Ae, kia matakite te au taeake kia kore e manako tau kore atu i to ratou au tuaine Kerititiano, mei te akaari anga i te tu tumanava te akangateitei atu ra ratou ia ratou. Kua tata katoa a Paulo: “E akangateitei atu i te au vaine takaua ra e takaua tikai.” Ko tetai mataara no te akangateitei atu i te vaine takaua te ngere ra, na te tauturu atu anga i te apinga kopapa. Inara e tikai aia no te reira, e mea tau nona “kia akakitea tana angaanga meitaki.” (1 Timoteo 5:2-10, NW) No te pae o te apinga orongaia no te kopapa, kua tata a Luka no te au tangata o te enua i Melita: “E kua akangateitei maata maira ratou ia matou: e kia vaitata matou i te aere, kua akateiaa ratou i te pai ki nga mea e tau.” (Angaanga 28:10) Ka rauka te akari ia te akangateitei ki tetai mei te aronga i te au apinga aroa.
15. (a) E apainga takake ta tatou kia akangateitei atu iaai ma? (e) Eaa tetai mataara e raukai ia tatou i te akangateitei atu i te aronga arataki ra?
15 I te tata ua atu anga i tana reta kia Timoteo, kua tata a Paulo: “Ko te au aronga [pakari, NW] i arataki meitaki ra, kia maata atu ïa i te akateitei atu, kia maata atura i tei angaanga i te ako e te apii ra.” (1 Timoteo 5:17) Na teea mataara ta tatou akangateitei atu i te aronga pakari me kare akaaere? Kua karanga a Paulo: “E aru mai kotou iaku mei iaku katoa i aru i te Mesia nei.” (1 Korinetia 11:1) Me akarongo tatou i te au tuatua a Paulo kia aru iaia, te akangateitei ra tatou iaia. Te piri atura teia ki te aronga te rave ra i te arataki anga i rotopu ia tatou i teia tuatau nei. Na te maata o ta tatou aru anga ia ratou, e ta tatou aru i ta ratou akatauanga, te akangateitei atu ra tatou ia ratou.
16. Eaa etai atu au mataara no te akangateitei anga i te aronga arataki ra?
16 Ko tetai atu mataara no tatou e akangateitei atu ei i te au akaaere ra, na te akarongoanga i te akamaroiroi anga: “E akarongo atu i te aronga arataki ia kotou na, ka kauraro atu ei, no te mea ko ratou te tiaki ra i to kotou au meta e na ratou e akakite to kotou tu.” (Ebera 13:17, NW) Mei te aerenga aiteite to te tamariki e akangateitei ra i to ratou au metua na te akarongo anga ia ratou, mei reira katoa tatou i te akangateitei anga i te aronga te arataki ra ia tatou na te akarongo anga e te kauraro anga ia ratou. E, mei ia Paulo e tona au taeake i akangateiteiia ra i te au apinga orongaia mai no te kopapa e te aronga takinga meitaki o Melita ra, e manganui te aronga tutaka aere o te Totaiete e aiteite ia kua akangateiteiia na teia mataara i etai tuatau. Inara, auraka ratou e pati i taua au apinga oronga uaia ra me kare auraka kia tuatua e te arikiia ra te reira me kare tei anoanoia ra.
17. Eaa te apainga a te aronga e taoonga akaaere to ratou, no te akaari akangateitei anga?
17 I tetai pae, ko te aronga katoatoa e turanga akaaere to ratou i roto i te akaaerenga a te Atua ra—me tei roto i te putuputuanga, i te kotinga, me kare i tetai tapere ei akaaere tutaka aere, i tetai opati manga o te Totaiete Punanga Tiaki Anga me kare i roto ua i te ngutuare tangata—tei runga ia ratou te apainga kia akangateitei atu i te aronga na ratou ra e akaaere ana. Te umuumuia ra kia aite atu to ratou manako tangi no ratou ra i te manako no ratou uaorai ei au taeake. Ka anoanoia kia rauka te aravei atu ia ratou i te au tuatau ravarai, ma te ngakau maru e ngakau taakaaka e te manako, mei ta Iesu i akakite maira nona uaorai.—Mataio 11:29, 30.
E Rave i te Akangateitei Anga Tetai i Tetai
18. (a) Eaa te ka arai ia tatou i te akangateitei anga i te aronga tei tau ra ia? (e) Eaa ra i kore ei e tika no te manako paruparu e te manako akaapa ua?
18 Ka tau tatou kia rave pakari i te akangateitei anga tetai i tetai, no te mea te vaira te patoi anga ririnui i ta tatou raveanga i te reira. Ko te reira patoi anga, me kare arai anga, ko to tatou ngakau apa ua ra ia. “Kino uaorai te manako o te ngakau tangata mei tona tamariki mea riki anga mai,” ko ta te Puka Tapu tuatua ia. (Genese 8:21) Ko tetai tu manako o te tangata te ka arairai i ta tatou akangateitei anga tau kia etai ke atura, ko te manako apikepike e te akaapa ua. E au tangata paruparu pouroa tatou e te apa ua te anoano anga i to Iehova tu akaaroa e te takinga meitaki oronga uaia. (Roma 3:23, 24) No reira na te ariki anga i teia kia matakite tatou auraka e tamouia te manako ki runga i te au tu apikepike o to tatou au taeake me kare auraka e oronga i te au manako papu kore ki to tatou au taeake.
19. Eaa te ka tauturu ia tatou kia kopae ke i te tu manako paruparu?
19 Ko te vairakau no teia tu ekoko manako apai ua o te tangata nei, ko te aroa ia e te akono memeitaki. Ko te tu manako tau no tatou ko te tangi i to tatou au taeake, te tiratiratu, te tu akono papu atu, ma te akara anga i to ratou au tu memeitaki. Me e apinga tetai kare tatou i marama, kia akatika ua tatou i te manako e puapingaiaʼi to tatou au taeake e akarongo tatou i te ako a Petero: “Ko te aroa rai, kia maata tikaia ïa ia kotou uaorai: ka ngaro oki te apa e manganui i te aroa.” (1 Petero 4:8) Ka tau rai te reira tu aroa no tatou kia raukai ia tatou i te akangateitei atu i to tatou au taeake i tei tau ia ratou ra.
20, 21. Eaa tetai atu tu te ka arairai i ta tatou akangateitei anga tetai i tetai? (e) Eaa te ka tauturu ia tatou kia kopae ke i te reira tu?
20 Ko tetai atu tu, penei ka arairai i ta tatou akangateitei anga tau ki etai ke ra ko te viviki ua i te riri, me kare te manako tau kore ua ra. Te vaira te ngai no te manako anga viviki. Te aronga peni tutu ka tau kia viviki i te kite i te tangitangi me kare te au kara ei tuanga no ta ratou angaanga. Inara ko te viviki tau kore ua i te tamanako anga, me kare manako kare i papu, i to tatou pirianga ma etai ke ra e tu noinoi ia te ka akakore i te au no tatou e ka arai kia kore tatou e akangateitei atu ia etai ke ra.
21 Te oronga maira te au tuatua ia Koheleta 7:9 i te ako meitaki ia tatou no teia manako: “Auraka kia rapurapu ua to ngakau i te riri: tei te manava o te neneva ra te riri i te vai marie anga.” No reira te akakiteia maira te ngere i te pakari, te manako meitaki, pera katoa te ngere i te aroa, me ka viviki ua te tuku i te manako tau kore e te rapurapu i te riri. Ka tau ra tatou kia paruru i to tatou au manako tei topa ra, mei te ngakau kore ra, te akaapa maata roa, me kare te manako viviki tau kore ua, kia koe e araiia tatou i te akangateitei atu i te aronga katoatoa te tau ra te reira.
22. Akapeea te akataka anga i ta tatou apainga i te akangateitei anga?
22 E tika tikai, e manganui te au tumu no tatou kia akangateitei atu ia etai ke ra. E, mei ta tatou i kite akenei, e manganui, e manganui ua atu te au mataara e raukai ia tatou te akaari i te reira akangateitei anga. I te au tuatau ravarai ka tau tatou kia matakite kia kore tetai tu noinoi me kare tu akono apikepike e arai kia kore tatou e akaari i te akangateitei anga. E maata atu oki, ka tau tatou kia matakite kia akangateitei atu i te aronga o to tatou uaorai ngutuare, te au tane e te au vaine tetai ki tetai e te tamariki katoa ki to ratou au metua. E i roto i te putuputuanga, tei runga ia tatou te apainga kia akangateitei atu i te au taeake o te akamori anga e, kia maata atu oki, ki te aronga te angaanga pakari ra i rotopu ia tatou i te au turanga akaaere. I roto i teia au tu pouroa, ei puapinga no tatou te akangateitei tika atu i te aronga tei taikuia ra i runga akenei, mei ta Iesu i tuatua ra: “E mea meitaki te oronga atu i te rave mai.”—Angaanga 20:35.
Akapeea Koe Me Pau?
◻ Eaa ra e akapeea tatou i te akangateitei anga i te aronga mana taoonga o te kavamani?
◻ Eaa te ako anga no te Puka Tapu te tika ra no te pirianga o te tangata angaanga ma tona pu?
◻ Akapeea te akaari anga i te akangateitei i roto i te ngutuare tangata katoa?
◻ Eaa te akangateitei takake te tau ra kia akaariia i roto i te putuputuanga, e no teaa ra?
◻ Akapeea e raukai i te takore atu i te au tu paruparu o te tangata i te kore e akangateitei atu ia etai ke ra?