Apiianga Tu-Atua Patoi i te Au Apiianga Temoni

“E akaruke ei tetai papaki i tei akarongoia nei, i te akono anga atu i te au vaerua pikikaa, e te tuatua o te au demoni ra.”​—1 TIMOTEO 4:1.

1. Eaa te tamaki anga nei tei rotopu te au Kerititiano?

E AKAMANAKO i te nooanga i toou oraanga katoa ki roto i tetai ngai te tamaki ra. Eaa te tu no te aere anga ki te roi ma te akarongo anga i te aruru o te pupui e kia ara mai ki te tangi anga o te au pupui ra? E mea mataora kore ra, i etai tuanga o teianei ao, ko te reira tikai te tu o te noo anga o te au tangata. Inara, i te pae vaerua, ko te reira te tu noo anga o te au Kerititiano ravarai. Tei rotopu ratou i tetai tamakianga maata tei raveia ana no etai 6,000 mataiti e te kino roa atura i to tatou tuatau nei. Eaa teia tamakianga kua roa nei te tuatau? Ko te tamakianga a te tuatua mou i te au pikikaa ra, te patoianga te apiianga tu-Atua i te au apiianga temoni ra. Kare i tetai tuatua anga akamaata ua kia tapaia te reira tamaki anga​—i te tuanga a tetai no te tua patoi ra e—​ko te mea aroa kore rava atu ia e te maroanga ta kino rava atu i te tuatua enua o te tangata nei.

2. (a) Kia tau ki ta Paulo, ko teea nga tuanga e rua te patoi ra tetai i tetai? (e) Eaa te aite anga o ta Paulo tuatua no “tei akarongoia nei”?

² Kua taiku maira te apotetoro ko Paulo i nga tua patoi e rua o teia maroanga i tana tataanga kia Timoteo: “Te tuatua pu ua maira te Vaerua, e kia tae ki te au tuatau a muri atu e akaruke ei tetai papaki i tei akarongoia nei, i te akono anga atu i te au vaerua pikikaa, e te tuatua o te au demoni ra.” (1 Timoteo 4:1) E akamanako ana e ka mana te au apiianga temoni kia maata ki “te au tuatau a muri atu.” Mei tei manakoia maira i to Paulo tuatau, te noo nei tatou i taua tu tuatau ra. E tamanako katoa oki, eaa te patoi atura i taua au apiianga temoni ra, koia “tei akarongoia nei.” I konei, ko “tei akarongoia nei” te akatutu maira i te apiianga tu-Atua, tei akanooia ki runga i te au tuatua akauruia tu-Atua a te Atua ra i roto i te Puka Tapu. Te oronga maira te reira akarongo i te ora. Te apii ra te reira i te Kerititiano kia akono i to te Atua anoano. Ko te tuatua mou ia te ka taki atu ki te ora mutu kore.​—Ioane 3:16; 6:40.

3. (a) Eaa te ka tupu ki te aronga mate i te tamaki anga i rotopu i te tuatua mou e te au pikikaa ra? (e) Koai te turu ra i te au apiianga temoni ra?

³ Ko te aronga te ka akaruke i te akarongo ra ka ngere ratou i te ora mutu kore. E aronga mate ratou i te tamaki anga. E tupu anga tumatetenga tikai no te tukuanga iaia uaorai kia akavareia e te au apiianga temoni ra! (Mataio 24:24) Akapeea tatou tataki tai i te kopae keanga i te riroanga ei aronga mate i te tamaki anga? Na te kopae takiri anga i teia au apiianga pikikaa, te akono anake ra i te akakoro anga o “te mana o te demoni maata ra,” koia ko Satani te Tiaporo ra. (Mataio 12:24) Kua tau ra te kiteia e, e pikikaa te au apiianga a Satani, i te mea ko Satani “e metua oki no te pikikaa.” (Ioane 8:44) E akamanako ana i tona karape i te pikikaa anga ei akavare i to tatou nga metua mua ra.

Akakite Anga i te Au Apiianga Temoni

4, 5. Eaa te pikikaa ta Satani i tuatua atu kia Eva ra, e eaa te reira i riro ei ei rave anga kino roa?

⁴ Kua tataia mai te au tupu anga ki roto i te Puka Tapu ia Genese 3:1-5. Na te taangaanga anga i tetai ovi, kua aravei atura Satani i te vaine ia Eva e kua ui atura kiaia: “Koia ïa, kua tuatua mai te Atua e, Auraka korua e kai i to te au rakau katoa o te kainga nei?” Kua akara anga kino kore ua taua uianga ra, inara e akara akaou i te reira. “Koia ïa?” E tangi anga poitirere to Satani, mei te mea rai i te karanga anga e, ‘Eaa te Atua ka tuatuaʼi i tetai apinga mei te reira?’

⁵ I tona tu kite kore, kua akakite atura Eva e ko te tika te reira. Kua kite aia i te apiianga tu-Atua no te reira tumu, ta te Atua i tuatua atura kia Adamu e ka mate raua me ka kai raua mei to te rakau o te kite i te meitaki e te kino. (Genese 2:16, 17) E mea papu e kua akakeu ta Satani uianga i te manako o te vaine ra, e kua akarongo atura aia i te taeanga ki te tumu maata o tana tuatua anga: “Kua tuatua maira taua ovi ra ki te vaine, Kare rava korua e mate.” Mei teaa ra tetai apinga kino kia tuatuaia! Kua akaapa a Satani ia Iehova, i te Atua o te tuatua mou, te Atua o te aroa, Tei Anga maira, no te pikikaa anga ki Tana nga tamariki tangata ra!​—Salamo 31:5; 1 Ioane 4:16; Apokalupo 4:11.

6. Akapeea ta Satani akaaoanga i te tu meitaki e te ngateitei oki o Iehova ra?

⁶ E maata atu ta Satani i tuatua. Kua tuatua aia e: “Kua kite oki te Atua e, i te ra e kai ei korua i to reira, ka puera ïa to korua mata, e ka riro korua mei te Atua ra te tu, i te kite i te meitaki e te kino.” Kia tau ki ta Satani i tuatua ra, ko te Atua ko Iehova​—nana ra i akono te au apinga maata na to tatou nga metua mua ra—​kua anoano kia akangere ia raua i tetai apinga meitaki ra. Te anoano ra aia kia arai ia raua kia kore e aite atu ki te au atua ra. E na reira, kua rave a Satani i te akaaoanga i te tu meitaki o te Atua. Kua akatupu katoa aia i te akameitaki anga iaia uaorai e akakoro anga kia kore e akarongo i ta te Atua au ture, i te na ko anga e na te raveanga i te reira tu ka riro ei puapinga. Tona aite anga, kua rave a Satani i te akaaoanga i to te Atua ra tu ngateitei ki rungao i Tana uaorai au mea i anga maira, i te tuatua anga e kare o te Atua ra tikaanga kia tuku i te au kotinga ki runga i ta te tangata ka rave.

7. I naea i rongona muaiaʼi te au apiianga temoni ra, e akapeea to ratou tu aiteite anga i teia tuatau nei?

⁷ Na taua au tuatua a Satani ra, kua akamata mai te akarongoia o te au apiianga temoni ra. Te akatupu maira teia au apiianga kikino nei i te au kaveinga aiteite te tau kore i te Atua ra. Mei tana rai i rave i te kainga i Edene ra, kua rave a Satani i teianei i te kapiti anga ma etai atu au vaerua meameaau ra, i te rave ua atu i te akaaoanga i to te Atua ra tikaanga kia akanoo i te au turanga no te angaanga. Te akaao ua atura aia i to Iehova ra tu ngateitei e te tauta ra kia mana aia ki rungao i te au tangata kia kore e akarongo i to ratou Metua i te rangi ra.​—1 Ioane 3:8, 10.

8. Eaa tei ngere ra ia Adamu raua ko Eva i Edene ra, inara i akapeea te akapapu anga e ko ta Iehova tei tika ra?

⁸ I taua maroanga mua i te tamaki anga i rotopu i te apiianga tu-Atua e te au apiianga temoni ra, kua tarevake ta Adamu raua ko Eva tuku anga tika e kua ngere raua i te manakonako anga no te ora mutu kore. (Genese 3:19) I te topa anga te au mataiti i muri akera e te akamata anga to raua nga kopapa i te apikepike aere, kua rava ua te akapapu anga no raua e koai tei pikikaa e koai tei tuatua i te tuatua mou i Edene ra. Inara, e au anere ua atu au mataiti i mua ake i to raua mate anga i te pae kopapa ra, kua riro ko raua nga tangata mua tei mate i te tamaki anga i rotopu i te tuatua mou e te au pikikaa ra i to raua akavaanga e e tau kore no te ora e Tei Anga mai ia raua e te Tumu oki o te ora. I reira raua i mate ei i te pae vaerua ra.​—Salamo 36:9; akaaite Ephesia 2:1.

Te Au Apiianga Temoni i Teia Tuatau Nei

9. I akapeea te tupu anga o te au apiianga temoni mei roto mai i te au anere mataiti i topa ra?

⁹ Mei tei rekotiia ra i te puka o Apokalupo, kua apai akauruia atu te apotetoro ko Ioane e te vaerua i “te rā o te Atu ra,” tei akamata ra i te 1914. (Apokalupo 1:10) I taua tuatau ra kua uriia mai a Satani e tana au temoni ki vao i te rangi ki raro nei i te tuanga o te enua nei​—e unui anga maata ia ki muri no tei patoi ra i Tei Anga Mekameka mai ia tatou nei. Kua kore e rongona putuputuia tona reo i te rangi ra i te akaapa anga i te au tavini o Iehova ra. (Apokalupo 12:10) Mei teaa ra, i reira, te tupu anga, te au apiianga temoni ki runga i te enua nei mei Edene mairai? Te tuatua ra te tataanga: “Uriia atura oki te taae maata ki vao, ko taua ovi taito ra ïa, ko tei karangaia i te diabolo ra, e ko Satani oki, ko tei pikikaa i to te ao katoatoa nei.” (Apokalupo 12:9) Ko to te ao katoatoa tei riro i te akavare anga pikikaa a Satani ra! Kare i te mea poitirere e kia tapaia a Satani e ko “te ariki o teianei ao”!​—Ioane 12:31; 16:11.

10, 11. Na roto i teea au mataara ta Satani ratou ko tana au temoni i te rave anga angaanga i teia tuatau nei?

¹⁰ I akatika ainei a Satani e kua ruti aia i muri ake i tona makaia mai anga mei te rangi? Kare rava ia! Kua manako tamou aia kia maro ua atu i te apiianga tu-Atua e pera katoa i te aronga tei mou i te reira ra. I muri ake i tona uriia mai anga ki vao i te rangi ra, kua rave ua atu a Satani i tana tamaki anga: “Riri rava akera te taae [ko Satani] i taua vaine ra, aere atura e tamaki atu i te toenga a tona uanga, ko tei akono i te au akauenga a te Atua ra, i tei mou marie i te tuatua-akakite a Iesu Mesia ra.”​—Apokalupo 12:17.

¹¹ Kapiti katoa ki te tamakianga i te au tavini o te Atua, te akaki katoa nei a Satani i teianei ao i tana au tuatua pikikaa, i te tautaanga kia tamou i tana mou anga ki rungao i te tangata katoa. I roto i tetai o tana au orama ia Apokalupo no te ra o te Atu ra, kua akara te apotetoro ko Ioane e toru manu taae tei akatutu maira ia Satani, i tana akaaerenga poritiki i te enua nei, e te mana tutara maroiroi o teianei ao i to tatou tuatau nei. No roto mai i te vaa o teia nga taae e toru, kua aere maira etai rana ki vao. Eaa ta teia i akatutu mai? Kua tata a Ioane e: “E au vaerua demoni ratou, ko tei aere ki te ui ariki o te ao katoa nei, ma te rave i te au akairo ra, e akaputuputu ia ratou i te tamaki i taua rā maata o te Atua mana katoatoa ra.” (Apokalupo 16:14) Te taka meitaki ra e, te angaanga pakari nei te au apiianga temoni i te enua katoa nei. Te rave tamouia ra ta Satani e tana au temoni tamakianga i te apiianga tu-Atua, e ka rave ua atu rai ratou i te rave i te reira e tae roa kia riro na Iesu Karaiti ratou e tapu, na te Ariki Mesia ra.​—Apokalupo 20:2.

Akatakaanga i te Au Apiianga Temoni

12. (a) Eaa ra ka raukaʼi kia arai atu i te au apiianga temoni? (e) Akapeea ta Satani tamata anga kia rauka tana au akakoro anga ma te au tavini o te Atua ra?

¹² Ka rauka ainei i te au tangata mataku i te Atua i te arai atu i te au apiianga temoni? Ka raukaia ia ratou, no nga tumu e rua. Te mea mua, no te mea e maata atu te ririnui o te apiianga tu-Atua; e te rua, no te mea kua akakite ateaia mai e Iehova ta Satani au ravenga kikite kia raukaʼi ia tatou i te arai atu ia ratou. Mei ta te apotetoro ko Paulo i tuatua ra, “kare oki tatou i te kite kore i tana au ravenga.” (2 Korinetia 2:11) Kua kite tatou e te rave ra a Satani i te takinga kinoanga ei tetai ravenga e raukaʼi tana akakoro anga. (2 Timoteo 3:12) Inara, e maata roa atu te kikite, ka tamata aia kia mana ki runga i te au manako e te au ngakau o te aronga te tavini ra i te Atua. Kua akavare aia ia Eva e kua tuku i te au inangaro tarevake ki roto i tona ngakau. Te tauta ra aia i taua apinga rai i teianei tuatau. Kua tata a Paulo ki to Korinetia: “Te mataku nei ra au, ko te akakinoia aea to kotou ngakau kia kore atu te tavaitai ua e tau i te Mesia nei, mei ta te ovi i pikikaa atu ia Eva i tona pakari.” (2 Korinetia 11:3) E akamanako ana i akapeea tana taviivii anga i te manako anga o te au tangata katoa nei.

13. Eaa te au pikikaa ta Satani i tuatua ki te au tangata mei Edene mairai?

¹³ Kua akaapa atura a Satani ia Iehova kia Eva no te pikikaa anga e kua tuatua atura e ka rauka kia aite te au tangata mei te au atua ra me ka kore ratou e akarongo i Tei Anga mai ia ratou ra. Na te tu apa ua o te au tangata katoa i teia tuatau nei te akapapu maira e ko Satani, kare ko Iehova, tei pikikaa ra. Kare te au tangata i teianei i te au atua! Inara, kua rave tamou atu a Satani i etai atu pikikaa i muri ake i taua pikikaa mua ra. Kua oronga katoa maira aia i te manako e ko te meta tangata nei e mate kore ia, kare e mate. Kua oronga timata maira aia ki mua i te au tangata katoa e ka rauka kia riro ratou mei te au atua rai na tetai atu mataara ke. E kua akatumuia maira ki runga i te reira apiianga pikikaa, kua tamataia mai e ia te au apiianga no te ai i era, te purukatorio, te purepure, e te akamori ai tupuna katoa oki. Kua mouia e au anere ua atu au mirioni te aronga tangata te vaira ei tuikaa ki teia au pikikaa nei.​—Deuteronomi 18:9-13.

14, 15. Eaa te tuatua mou no runga i te mate e te manakonako anga no te tangata no te tuatau ki mua ra?

¹⁴ Tera ra, ko ta Iehova i tuatua atu kia Adamu ra ko te tuatua mou ia. Kua mate rai a Adamu i tona apa anga ki te Atua ra. (Genese 5:5) I te mate anga a Adamu e tona au uanga katoa, kua riro ratou ei au meta mate katoa, kare e manako e kare e rave angaanga. (Genese 2:7; Koheleta 9:5, 10; Ezekiela 18:4) No te akatuanga angaia i te ara mei ko mai ia Adamu ra, kua mate te au meta tangata katoatoa. (Roma 5:12) Inara, i Edene ra, kua taputou mai a Iehova i te aerenga mai o tetai uanga te ka takore atu i te au angaanga a te Tiaporo ra. (Genese 3:15) Ko taua Uanga ra ko Iesu Karaiti ia, ko ta te Atua uaorai Tamaiti anau tai. Kua mate ara kore ua a Iesu, e kua riro tona oraanga tei tuku atingaia ra ei oko kia peke mai te au tangata katoa mei roto mai i to ratou tu mate ua ra. Ko te aronga tei akono akarongo tikai i te akarongo ia Iesu tei ia ratou te tika kia rauka te ora mutu kore tei ngaro ke ra ia Adamu.​—Ioane 3:36; Roma 6:23; 1 Timoteo 2:5, 6.

¹⁵ Ko te oko, kare ko tetai manako taka kore ua e e meta tetai te ka ora atu i te matenga ra, ko te manakonako anga tika tikai ia no te au tangata katoa. Ko te apiianga tu-Atua teia. Ko te tuatua mou ia. E akaari anga umere katoa ia i to Iehova ra aroa e te pakari. (Ioane 3:16) Mei teaa ra te akameitaki anga tau no tatou i te kite anga i teia tuatua mou e i te matara anga mai mei te au apiianga temoni i roto i teia au tumu katoa nei!​—Ioane 8:32.

16. Eaa te au tupu anga no to te tangata aru anga i tona uaorai pakari?

¹⁶ Na tana au pikikaa i te kainga i Edene ra, kua akamaroiroi atu a Satani ia Adamu raua ko Eva kia anoano i te tu taka ke i te Atua ra e kia irinaki i to raua uaorai pakari. I teia tuatau nei, te kite nei tatou i te tupu anga roa no te reira i te rave anga kino, te au tu ngata i te pae o te puapinga, te au tamaki, e te tu aiteite kore takiri te vai nei i te ao katoa i teianei. No reira rai i tuatuaʼi te Puka Tapu e: “Te pakari oki o teianei ao, e mea neneva ïa i te Atua”! (1 Korinetia 3:19) Inara, te iki neneva ra te maata anga o te au tangata kia mamae ratou e kare e tamanako i te au apiianga a Iehova ra. (Salamo 14:1-3; 107:17) Ko te au Kerititiano, tei ariki ra i te apiianga tu-Atua, te kopae ke ra i te topaanga ki roto i taua ereere ra.

17. Eaa tei “tapikipikiia e e kite” ta Satani i akakoro, e eaa tana au ua?

¹⁷ Kua tata atu a Paulo kia Timoteo: “E Timoteo e, e akono meitaki i tei tukuia atu ia koe na, e ariu ke koe i te tuatua rikiriki mako kore kare e puapinga ra, e te tuatua taumāroia ra i tapikipikiia e e kite: Ko tei tāpuia e tetai pae ra, e tatipake rava akenei i te akarongo.” (1 Timoteo 6:20, 21) Ko taua “kite” ra te akatutu katoa ra oki i te au apiianga temoni. I to Paulo tuatau ra, penei te taiku katoa ra i te au manako a te aronga patoi i te tuatua mou tei akatumuia maira e tetai papaki i roto i te au putuputuanga ra. (2 Timoteo 2:16-18) I muri maira, ko te tapikipikiia e e kite, mei te apii anga Ngotiki rai e te apiianga Ereni, kua taviivii i te putuputuanga ra. I te ao nei i teia tuatau, ko te apii anga Atua kore, kare e papu me e Atua tetai, au apiianga tupu ua, e te akaapa teitei i te Puka Tapu e akatauanga anake ia no te tapikipikiia e e kite, mei te au manako tau kore i te tuatua tapu te akatumuia maira e te aronga patoi o teia tuatau nei. Te kitea ra te au ua katoatoa o teia tapikipikiia e e kite i te tu tau kore o te akono anga, te totoa anga atea o te akangateitei kore i te mana taoonga, te tiratiratu kore, e te tu noinoi oki te akataka maira i te akatereanga a Satani i te au mea nei.

Mouanga i te Apiianga Tu-Atua

18. Koai ma te kimi ra i te apiianga tu-Atua i teia tuatau?

¹⁸ Noatu rai e kua akaki a Satani i te enua nei i te au apiianga temoni mei te tuatau mairai i Edene ra, kare i kore ana tetai papaki tei kimi marie ra i te apiianga tu-Atua ra. Kua tae te numero o te reira aronga ki te au mirioni ua atu i teia tuatau nei. Te kapiti ra ratou i te toenga o te au Kerititiano akatainuia ra tei ia ratou ra te manakonako anga papu no te tutara kapiti anga ma Iesu ki tona Patireia i te rangi e kapiti katoa oki i te urupu maata o te “au mamoe ke atu” te tupu nei no ratou ra te manakonako anga kia noo i te tuanga o te reira Patireia ki runga i te enua nei. (Mataio 25:34; Ioane 10:16; Apokalupo 7:3, 9) I teia tuatau, kua akaputuputuia teia aronga ki roto i tetai akaaerenga no te ao katoa te taikuia ra te au tuatua a Isaia no ratou: “E te au tamariki katoa naau ra e apiiia e Iehova; e ei au nuingangare to te au tamariki naau ra.”​—Isaia 54:13.

19. Eaa te kapitiia ra ki ta Iehova ra apii anga mai?

¹⁹ E maata atu te aite anga o te apiiia e Iehova ra i to te kiteanga anake i te apii tuatua mou​—noatu rai e e puapinga maata te reira. Te apii maira Iehova ia tatou e akapeea te akono i te ora anga, akapeea te akono anga i te apiianga tu-Atua i to tatou uaorai oraanga. Ei akatauanga, ka arai atu tatou i te tu noinoi, te tu tau kore, e te vaerua no te taka keanga te tupu maata nei i te ao takapini ia tatou. Te kite nei tatou i te kimi anga tau kore i te apinganui i teianei ao​—te taki atura ki te mate. (Iakobo 5:1-3) Kare e ngaropoina ia tatou te apiianga tu-Atua te taikuia maira i te au tuatua a te apotetoro ko Ioane: “Auraka e anoano i teianei ao, e te au mea ravarai o teianei ao. Ko te tangata i anoano i teianei ao ra, kare te anoano o te Metua i roto iaia ra.”​—1 Ioane 2:15.

20, 21. (a) Eaa ta Satani e taangaanga ra i tana tauta anga kia akapoiri i te au tangata nei? (e) Eaa te au akameitakianga te rauka ra i te aronga tei mou ra ki te apiianga tu-Atua?

²⁰ Te tupu anga no te au apiianga temoni ra ki runga i te aronga i peke iaia te kitea ra i te au tuatua a Paulo ki to Korinetia: “I akapoiriia to ratou ngakau akarongo kore [e Satani], kia kore te mārama o te evangelia kakā o te Mesia, ko te tutu o te Atua ra, kia kakā mai i roto ia ratou.” (2 Korinetia 4:4) Ka anoano ra a Satani kia akapoiriia te au Kerititiano mou na roto i teia mataara katoa. I Edene ra, kua rave aia na tetai ovi e akavare i tetai o ta te Atua ra au tavini. I teia tuatau, te taangaanga ra aia i te ta ua me kare te au teata tau kore e te au porokarama tivi. Te akatere ra aia i te ratio, te au puka, e te akatangi anga imene oki. Ko tetai apinga ririnui roa atu tei iaia ra ko te piri anga oa tarevake ra. (Maseli 4:14; 28:7; 29:3) Kia matakite tamou ra i taua au apinga ra e noea mai ratou​—e au ravenga e te au apiianga temoni ia.

²¹ Kia maara ra, ko te au tuatua a Satani i Edene ra e pikikaa ia; ko ta Iehova au tuatua ra tei tika. Mei te reira au ra mua mairai, kua vai tamouia rai te reira tu. Kua papu e e pikikaa a Satani i te au taime ravarai, e ko te apiianga tu-Atua kare rava i kore tona tika tikai. (Roma 3:4) Me ka mou tatou i te Tuatua a te Atua, ka vai rai tatou i te tua te ka re i te tamaki anga i rotopu i te tuatua mou e te au pikikaa. (2 Korinetia 10:4, 5) E rave ua atu tatou i te manako kia kopae ke i te au apiianga katoatoa a te au temoni ra. Na tera mataara ka tamou marie tatou e tae ua atu ki te taime e oti ei te tamaki anga i rotopu i te tuatua mou e te pikikaa. Kua re te tuatua mou i reira. Kua kore atu a Satani, e ko te apiianga tu-Atua anake ua te ka rongonaia i te enua katoa nei.​—Isaia 11:9.

Ka Rauka Ainei Ia Koe i te Akataka?

◻ I naea i rongona muaiaʼi te au apiianga temoni?

◻ Eaa etai pikikaa tei akamataia mai e Satani e tana au temoni katoa ra?

◻ Na roto i teea au mataara ta Satani rave anga maroiroi i teia tuatau nei?

◻ Eaa ta Satani e taangaanga ana ei akatupu i te au apiianga temoni ra?

◻ Eaa te au akameitakianga no te aronga tei mou ra ki te apiianga tu-Atua?

[Tutu i te kapi 9]

Kua rongona muaia te apiianga temoni i te kainga i Edene ra

[Tutu i te kapi 10]

Te oronga maira te apiianga tu-Atua no te oko e te Patireia i te manakonako anga anake ua no te au tangata nei