Rave Kapiti te Ngutuare Tangata Kerititiano i te Au Mea Katoa

“E teianei, e te au taeake, te ako atu nei au ia kotou . . . kia kapiti marie ra kotou ma te ngakau okotai e te manako okotai.”​—1 KORINETIA 1:10.

1. Eaa te turanga o te taokotai anga i te au ngutuare tangata e manganui?

E NGUTUARE tangata taokotaiia ainei toou? Me kare te aere ua ra ainei ratou tonao e tonao uaorai mataara? Te rave kapiti ra ainei kotou i te au angaanga? E takitai ua ainei taime to kotou katoatoa i te ngai okotai ra? Ko te tuatua “ngutuare tangata” te akataka maira i tetai ngutuare taokotaiia.a Inara, kare te au ngutuare tangata ravarai e taokotaiia. Kua tuatua maira tetai tangata ako no Peritane e: “Ko te ngutuare tangata e mamao roa ia i te tumuanga no te totaiete meitaki . . . ko te tumu ia no to tatou au pekapeka katoatoa.” Ko te tika ainei te reira no toou ngutuare tangata? Me koia ia, e mea tau ainei e kia riro ei te reira tona tu?

2. Koai ma te au tangata o te Puka Tapu te oronga maira i te akakite anga e no roto mai ratou i tetai ngutuare tangata meitaki?

² Ko te tu taokotai e te kore e taokotai o tetai ngutuare tangata e mea matauia e tei runga ia i tona arataki anga, me no nga metua e rua e me no te metua okotai ua. I te tuatau o te Puka Tapu, kua rekareka te au ngutuare tangata tei akamori kapiti ra, i te akameitakianga a Iehova. Ko te tika te reira i Iseraela i taito ra, kua akakiteia mai i te tamaine a Iepheta, ia Samasona, e Samuela oki, e tuke tuke ta ratou mataara i te akakiteanga e no roto mai ratou tataki tai i te ngutuare tangata akono Atua. (Akava 11:30-40; 13:2-25; 1 Samuela 1:21-23; 2:18-21) I te tuatau Kerititiano mua ra, ko Timoteo, e oa tiratiratu ia no Paulo i etai tutaka anga mitinari a Paulo ra, kua akatupuia ake aia ma te kite i te Au Tuatua Tapu Ebera na tona tupuna vaine ko Loi e tona metua vaine, ko Eunike. Mei teaa ra te meitaki tona riro mai anga ei pipi e ei mitinari!​—Angaanga 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:14, 15; akara katoa ia Angaanga 21:8, 9.

Eaa ka Rave Kapiti ei i te Au Mea Katoa?

3, 4. (a) Eaa te au tu tau kia kiteia i roto i tetai ngutuare tangata taokotaiia ra? (e) Akapeea te kainga e riro ei kia tere atu i tetai ngutuare ua ra?

³ Eaa ka puapingaʼi no te au ngutuare tangata kia rave kapiti i te au mea katoa? No te mea ka akatupu te reira i te kite e te akangateitei okotai. Kare e kia akataka ke ia tatou uaorai tetai mei tetai, ka piri vaitata ua tatou e ka tauturu. Ko tetai atikara kare i roa akenei i roto i te makatini Family Relations kua tuatua e: “Kua mama mai tetai tutu marama i te akatakaanga i te au tu o ‘te au ngutuare tangata maroiroi.’ Te kapiti ra te reira au tu i te akono anga tetai i tetai e te ariki anga tetai i tetai, e kapiti anga komunikeiti anga meitaki, te kite i te akakore manamanata, e te tu tika maroiroi i te pae vaerua.”

⁴ Me vai anake teia au tu i roto i tetai ngutuare tangata, kare te ngutuare e riro mei tetai ngai pikao anga penitini rai, tetai ngai e tapu ei no te penitini. E maata atu ia te reira i tetai ngutuare ua. E ngai te reira te pati maira e te akaanga maira i te au mema o te ngutuare tangata. E uapu ia no te pumaana e te inangaro, te aroa, e te kite oki. (Maseli 4:3, 4) E koanga ia te ngai te kitea ra te taokotai anga ngutuare tangata, kare i tetai ngai no te kauta ra no te pekapeka e te tataka ke. Inara akapeea te reira e raukai?

Rave Kapiti Anga i te Apii Ngutuare Tangata

5. Eaa ta tatou ka taangaanga kia kite ei i te akamori mou ra?

⁵ Te kiteia ra te akamori mou ia Iehova na te taangaanga i to tatou mana manakoanga, me kare “te mana no te manako.” (Roma 12:1, NW) Kare e tau to tatou tu akono kia riro na te manako ngakau poto ua e akatere mei to te aronga tei akakeuia ra e te au ako akavare e te rekaia o te au akaaerenga akonoanga o te tivi ra. Kareka ra, te akakeuia ra tatou na to tatou apii putuputu e te tamanako anga i te Puka Tapu e te au puka apii Puka Tapu tei orongaia maira e “te tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:45) Ko ta tatou au angaanga Kerititiano e tupu anga no te raukaanga te manako o Karaiti no tetai ua atu turanga me kare timataanga te ka tu mai. I te reira tu, ko Iehova to tatou Pu Apii Maata.​—Salamo 25:9; Isaia 54:13; 1 Korinetia 2:16.

6. Eaa te akaraanga na tatou no te apii ngutuare tangata i te ao katoa nei?

⁶ Te akono ra te apii Puka Tapu a te ngutuare tangata i tetai tuanga meitaki i te tu o te pae vaerua o te au ngutuare tangata Kerititiano katoa. Eaa toou taime no te au apii ma to ngutuare tangata? Me kare e akatakaia te tuatau no te reira e me ka akaruke uaia no tetai tuatau iki poto uaia, e penei kare e rave putuputuia te reira. Te umuumuia ra kia rave putuputuia te taokotai anga apii a te ngutuare tangata na te akanoo anga i te akapapaanga. Ei reira ka kite te katoatoa e eaa te ra e te ora te manakoia ra kia tae atu kia rekareka i tetai taokotai anga i te pae vaerua no te ngutuare tangata ra. Te au mema e tere atu i te 12,000 o te ngutuare tangata o te Betela i te ao katoa nei kua kite e ko te aiai Monite ta ratou apii ngutuare tangata. Mei teaa ra te ngakau pumaana no teia aronga angaanga Betela kia manako e te rave kapiti ra ratou ravarai i te apii anga okotai i te openga o taua ra ra, i te au motu o te Patipika e Nu Tirani, e i Otereria, i Tiapani, i Taiuana, i Ongo Konga, e muri ake i te pae ki Asia, ki Aperika, e Europa, e i te openga ki te au enua Marike ra. Noatu rai e te taka ke ra e au tauatini ua atu maire e te au reo e manganui, te akauru ra teia apii ngutuare tangata i te au mema ngutuare tangata o te Betela i te manako kapiti anga. Na roto i te tu meangiti mai, ka rauka ia koe i te tatanu i taua manako rai na roto i taau apii ngutuare tangata ra.​—1 Petero 2:17; 5:9.

7. Kia tau ki ta Petero, eaa te manako tau na tatou i te tuatua mou?

⁷ Te ako maira te apotetoro ko Petero ia tatou e: “Kia kaki tikai kotou mei te tamariki anau ou, i te u iro koreia ra, i te tuatua, kia pakari kotou i te reira; Mei te mea kua tongi kotou i te takinga-meitaki o te Atu.” (1 Petero 2:2, 3) Mei teaa ra te manea te tutu ta Petero i akakite mai ma taua au tuatua ra! Kua taiku aia i te verepa Ereni e·pi·po·theʹsa·te, ko tei akamaramaia mai e te Linguistic Key to the Greek New Testament, no te tuatua mai ko tona aiteanga “kia anoano atu, kia inangaro, kia kaki.” Te akataka maira i te inangaro maata. Kua kite ana ainei koe i tetai punua manu i te kimi maroiroi anga i te u o tona tinana e te rekareka anga te pepe a te tangata nei i te ngoteanga i te u o tona metua vaine ra? Ka tau ra kia aite atu ki te reira to tatou inangaro i te tuatua o te tuatua mou ra. Kua karanga te tangata apiipii Ereni ko William Barclay e: “No te Kerititiano ngakau tae ra, kare te apii i te tuatua a te Atua ra i te angaanga, mari ra e rekareka anga ia, no te mea kua kite aia e tei roto i reira ka kitea e tona ngakau te akamatutu anga te inangaro pakariia ra.”

8. Eaa te akaaoanga ta te upoko ngutuare tangata e aro atura i te akonoanga i te apii ngutuare tangata?

⁸ Te tuku ra te apii ngutuare tangata i te apainga maata ki runga i te upoko ngutuare. Ka akapapu aia e ka manako marekaia te apii e te katoa e ka rave te katoatoa i te apii anga. Kare e tau kia manako te tamariki e ko te apii na te aronga anake kua pakari ra. Ko te tu meitaki o te apii e maata atu te puapinga i to te maata o te apiianga i raveia ra. E akariro kia ora mai te Puka Tapu. I te ngai tau, e tauturu i taau tamariki kia akara akamanako i te au ngai e te au tu o Paretaina te ngai i tupu ei te au tumu i uriuri manakoia ana. E mea tau kia akamaroiroiia te katoatoa kia rave i ta ratou kimikimianga tataki tai e kia akakitekite atu tetai ki tetai o te ngutuare tangata ra. Na teia mataara oki te au tamariki e ‘tupu ake ei ma Iehova ra.’​—1 Samuela 2:20, 21.

Rave Kapiti i te Tutu Evangeria

9. Akapeea te akariro anga i te angaanga tutu aere ei tupuanga mataora no te ngutuare tangata?

⁹ Kua karanga a Iesu: “E na mua ra te evangelia nei i te akakiteia atu i to te pa enua ravarai e tikaʼi.” (Mareko 13:10) Kua oronga mai te reira au tuatua i tetai angaanga na te au Kerititiano ngakau tae katoa ra​—kia tutuia te evangeria, kia rave i te tutu aere i te tuatua meitaki o te tutara Patireia o te Atua ma etai katoa ra. Ko te rave kapiti anga i te reira ei ngutuare tangata ka riro ei akamaroiroianga e ei tupuanga rekareka. Ka mareka e ka mataora te au metua vaine e te au metua tane i te oronga anga ta ratou tamariki i te tuatua meitaki. E toru nga tamaroa a tetai nga tokorua, e 15 ki te 21 mataiti, kua akakite mai raua e e ravenga tamou na raua te aere kapiti ma ta raua nga tamariki i te tutu aere anga i te Ruitoru i muri ake i te apii e i te popongi Maanakai. Kua karanga te metua tane e: “Te apii ra maua ia ratou i tetai apinga i te au taime ravarai. E ka akapapu maua e ei rekareka anga ia, e ei tupuanga akamaroiroi oki.”

10. Akapeea e puapingaiaʼi te tamariki i to ratou nga metua i te raveanga angaanga orometua?

¹⁰ Ko te angaanga kapiti anga ei ngutuare tangata i te tutu aere e te apiianga ka riro ei mea uua maata mai. I etai tuatau ka akarongo papu mai te au tangata i te oronga anga ngoie ua a te tamaiti ma tona ngakau katoa. Tei reira a Mama me kare a Papa ei tauturu me ka anoanoia. Ka rauka i nga metua i te akapapu e kia tereni tamouia ta raua tamariki e kia riro mai ei au orometua “kare e akama anga, e te tika oki i te tua i te tuatua-mou ra.” Na te tutu kapiti anga i teia mataara e tuku i nga metua kia akara i te tu akono o ta raua tamaiti, te rave tau anga, e te mako oki i te rave angaanga orometua. Na te rave putuputuanga, ka kite raua i te tupu anga te tamaiti e te oronga anga tamou i te terenianga e te akamaroiroi anga ei akamatutu i tona akarongo. I taua tuatau katoa ra, ka kite te tamariki i te au akaraanga meitaki o to ratou nga metua ra i te angaanga orometua. I teianei tuatau kino e te ta ua, ko te rave anga ei ngutuare tangata taokotaiia e te utuutuanga ka oronga mai i te tuanga e oraʼi i roto i te ngai te tupu ra te rave anga maata te kino.​—2 Timoteo 2:15; Philipi 3:16.

11. Eaa te ka akameangiti ngoie ua i te maroiroi o te tamaiti no te tuatua mou ra?

¹¹ Ka ngoie ua te tamariki i te kite i nga turanga rua o te aronga kua pakari. Me kare nga metua e akaari i te inangaro tikai no te tuatua mou e no te angaanga tomo ngutuare, e mea ngata i reira kia manakonakoia te tamariki kia maroiroi i te rave i te reira. E no reira, ko te metua erata meitaki tona e ko tana angaanga anake e rave ana no te tutu anga ko te apii epetoma i te Puka Tapu ma te tamariki penei ka tupu kiaia te au mea mareka kore me pakari mai te tamariki ra.​—Maseli 22:6; Ephesia 6:4.

12. Akapeea e raukai i etai ngutuare tangata tetai akameitakianga takake mei ko mai ia Iehova ra?

¹² Ko tetai apinga puapinga no te “kapiti marie . . . ma te manako okotai” e kia rave kapiti te ngutuare tangata kia riro tetai o te ngutuare ei tavini i te au tuatau ravarai ei orometua painia tamou i roto i te putuputuanga. E manganui te au ngutuare tangata takapini teianei ao te rave nei i teia, e kua rauka ia ratou katoatoa te akameitakianga mei te au tupu anga e te maata anga te kite o to ratou mema painia ra.​—2 Korinetia 13:11; Philipi 2:1-4.

Raveanga Kapiti i te Akono i te Au Manamanata

13, 14. (a) Eaa te au turanga te ka akatuke i te tu rotai o tetai ngutuare tangata ra? (e) Akapeea te arai anga i te au manamanata o te ngutuare tangata?

¹³ I teia au tuatau ngata no te “pekapeka” e te “kino,” te kite nei tatou pouroa i te taomianga. (2 Timoteo 3:1, Revised Standard Version; Phillips) Te au manamanata i te angaanga, i te apii, i runga i te arataa, e i roto katoa oki i te ngutuare uaorai. Te mamae ra tetai papaki i te maki me kare i te au manamanata manako ngakau kua roa, tei taki atura i etai tuatau ki te au taitaia e te tu pekapeka i roto i te ngutuare tangata. Akapeea me akono i te reira au turanga? Na te kore anga i te komakoma? Na te akataka keanga iaia uaorai e noatu te noo ra i te ngutuare okotai ra? Kare. Mari ra, ka tau tatou kia komunikeiti i to tatou au apiapi e ka pati ei i te tauturu. E eaa te ngai meitaki atu no teia i to roto i te kapitianga ngutuare tangata?​—1 Korinetia 16:14; 1 Petero 4:8.

¹⁴ Mei ta te au taote katoatoa e kite ra, e meitaki atu te arai atu i te maki, i to te rapakau anga i te reira. Mei te reira katoa oki te tika no te au manamanata o te ngutuare tangata. E putuputu te uriuri anga manako atea e te tau i te arai atu i te au manamanata kia kore e tupu kia kino. Noatu rai me ka tu mai etai manamanata kikino, ka rauka kia akonoia e kia akakoreia me ka akamanako kapitiia e te ngutuare tangata te au kaveinga Puka Tapu no te reira. E putuputu te pekapeka te akaariuia ei pirianga meitaki na te akonoanga i te au tuatua a Paulo ia Kolosa 3:12-14 (NW): “Ka akakakau ia kotou uaorai ma te ngakau aroa ua, te takinga meitaki, te manako akaaka, te tu maru, e te akakoromakianga roa. E tamou rai i te akakoromaki anga tetai e tetai e te akakore ua anga i te ara tetai e tetai me e tumu ta tetai no te tapepeanga ki tetai. . . . E akakakau ia kotou uaorai ki te aroa, no te mea e tapeka anga tiama te reira no te taokotai anga.”

Rave Kapiti i te Tamataora Anga

15, 16. (a) Eaa te tu tau no te akataka i te au ngutuare tangata Kerititiano ra? (e) Eaa te tu o te au tangata ta etai akonoanga e akatupu maira, e no teaa ra?

¹⁵ E Atua mataora a Iehova, e e tuatua mataora te tuatua mou ra​—e manakonako anga ia no te au tangata katoa. Pera katoa oki, ko tetai ua o te vaerua ko te rekareka ia. Ko teia rekareka e tuke roa ia i to te mataora o tetai tei autu ra i tetai tarekareka taemoemoanga ra. E manako ngakau oonu tamouia no te merengoanga te ki maringiringi i te ngakau tei tupu maira no te tatanuanga i tetai pirianga vaitata ma Iehova ra. E rekareka tei akatumuia ki runga i te au puapinga e te au pirianga akamatutu ra.​—Galatia 5:22; 1 Timoteo 1:11.

¹⁶ E no reira, ei au Kite Kerititiano no Iehova, kare e tumu no tatou kia maromaroa ua me kare kia kore e takatakata. Te akatupu ra etai akonoanga i te au tangata mei te reira te tu no te mea te akaketaketa maira to ratou tu akarongo i te au tumu no te papu kore anga. Te akatupu ra ta ratou au apiianga i tetai tu poiri, e akamori reka kore, kare ra i aite ki ta te Puka Tapu e kare katoa i tau. Kare ratou e akatupu mai i te au ngutuare tangata mataora i te angaanga na te Atua ra. Kua kite a Iesu e ka umuumuia te tamataora anga e te akaangaroianga. I tetai atianga, ei akaraanga, kua pati aia i tana au pipi e kia taki aere ratou “i tetai ngai motutaa, e noonoo iti ua na.”​—Mareko 6:30-32; Salamo 126:1-3; Ieremia 30:18, 19.

17, 18. Eaa etai tu tau no te tamataora anga a te ngutuare tangata Kerititiano ra?

¹⁷ Te anoano katoaia ra te tuatau no te au ngutuare tangata kia rekareka i te tamataora anga. Kua tuatua tetai metua no tana tamariki e: “E maata ta matou rave kapiti anga i te tamataora anga​—te aere ki taatai, te kanga poro i te paka, te akapapa i tetai pikiniki i te maunga ra. I etai taime, ka rave kapiti katoa matou i tetai ‘ra painia’ i te angaanga tutu aere; i muri akera ka kai matou i tetai kaikai anga takake ra, e ka oronga i te au apinga aroa na tetai e tetai.”

¹⁸ Etai atu ikianga na te au metua e akamanako kia tutaka te ngutuare tangata i te ngai putuputu o te au animara, i te au paka tamataora anga, te ngai o te au apinga taito, e etai atu au ngai manea ra. Te ori aere i roto i te vao rakau, te matakitaki manu, te au angaanga i te kainga tanutanu te ka rauka kia rekareka te rave kapiti anga. Ka rauka katoa oki i te au metua i te akamaroiroi i ta ratou tamariki kia apii i te akatangi i te au apinga akatangi imene me kare kia rave i tetai angaanga tau ta ratou i inangaro ra. E mea tika, ka akataka nga metua i te tuatau kia tamataora ma ta raua tamariki. Me ka tamataora kapiti te au ngutuare tangata, e ngoie ua atu no ratou kia noo kapiti i reira!

19. Eaa te tupu anga i teia tuatau nei te ka akakino i te ngutuare tangata?

¹⁹ Ko te peu matauia i teia tuatau ka anoano te au mapu kia takake i te ngutuare tangata e kia rave i ta ratou uaorai apinga no te tamataora anga. Noatu rai e kare e kino i te rave anga tetai mapu i tana angaanga inangaro me kare tana uaorai apinga akapou taime, kare i te mea pakari kia tuku i te reira au manako kia akatupu i tetai akataka tamou ke anga mei te toenga atu o te ngutuare tangata ra. Ka tau ra tatou kia akono i te kaveinga ta Paulo i tuatua maira: “Auraka te tangata e akono i tona anake uaorai au mea, e akono katoa ra i to etai ke ra au mea.”​—Philipi 2:4.

20. Akapeea e riro ei te au akaputuanga maata e te au uruoaanga ei tuatau rekareka anga?

²⁰ Mei teaa ra te rekareka no tatou katoatoa kia akara i te au ngutuare tangata i te noo kapiti anga i te au uruoaanga e te au akaputuanga maata! Na tera tu e putuputu te au tamariki kua pakari mai i te tauturu anga i te aronga ou ra. Na te reira akanoonoo anga ka akakore i te inangaro o tetai papaki o te aronga te mapu maira kia aere i etai pupu ke ki te au nooanga o muri e e meangiti ua te manako anga i te porokarama o te uruoaanga ra. Noatu rai ko te aereanga e te oki mai anga mei te au akaputuanga maata ra ka riro ei mea rekaia me ka tuatua kapitiia e na teea mataara te aere anga, ko teea te au ngai te akarakara i te aere anga, e ka noo ki ea. E tamanako ana i te tuatau mataora i tupu ana i to Iesu tuatau ra no te aere kapiti anga te au ngutuare tangata ra tae roa ki Ierusalema!​—Luka 2:41, 42.

Te Au Akameitakianga o te Rave Kapiti

21. (a) Akapeea tatou me tauta kia puapinga te akaipoipo anga? (e) Eaa nga manako meitaki e a no te akaipoipo anga no te tuatau roa?

²¹ Te au akaipoipo anga puapinga e te au ngutuare tangata taokotaiia kare i te mea ngoie ua te akatupuanga, e kare oki ratou i te mea tupu ua mai. Te akaraanga e ngoie ua ki tetai papaki ‘i te akakore i te tauta anga,’ takore atu i te akaipoipo anga na te kopae anga, e ka tamata i te akamata akaou anga. Inara, e putuputu taua au manamanata rai i te tupu akaou mai i te rua me kare te toru o te akaipoipo anga. Ko te pauanga meitaki atu ko ta te Kerititiano ia: E tauta kia puapingaia na te akono anga i te au kaveinga Puka Tapu o te aroa e te akangateitei anga. Ko te au ngutuare tangata taokotaiia te irinaki ra i tetai vaerua no te oronga atu e te rave mai, no te noinoi kore ra. Kua oronga maira tetai tangata apii i te akaipoipo anga i tetai papaanga ei akariro kia roa te akaipoipo anga. Kua tata aia: “Ko nga tu ngata e a te kitea ra vaitata i te au akaipoipo anga meitaki katoa ra ko te rekareka i te akarongo atu, te rave anga i te tataraara, ko te rave i te turu tamou i te manako ngakau, e te anoano i te amiri aroa anga.” Ka rauka i taua au tu ra i te tauturu kia riro te akaipoipo anga kia roa no te mea kua akatumu katoaia ki runga i te au kaveinga tau no te Puka Tapu ra.​—1 Korinetia 13:1-8; Ephesia 5:33; Iakobo 1:19.

22. Eaa etai puapinga no te taokotai anga i te ngutuare tangata?

²² Me ka aru tatou i te ako a te Puka Tapu, ka rauka ia tatou tetai tumuanga ketaketa no tetai ngutuare tangata taokotaiia, e ko te au ngutuare tangata taokotaiia te pange no tetai putuputuanga taokotaiia e te maroiroi i te pae vaerua ra. E na reira, ka rauka ia tatou te au akameitakianga maata mei ko mai ia Iehova ra ia tatou e oronga taokotai ra i te akapaapaa anga kia maata kiaia ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei Ia Koe?

◻ Eaa ka puapingaʼi no te au ngutuare tangata kia rave kapiti i te au mea katoa?

◻ Eaa ra i meitaki ei kia putuputu te apii Puka Tapu a te ngutuare tangata?

◻ Eaa i meitaki ei no te au metua kia rave i te angaanga tutu aere ma ta ratou tamariki katoa ra?

◻ Eaa ka meitaki ei kia uriuri manako i te au manamanata o te ngutuare tangata ra?

◻ Eaa i tau kore ei no te au ngutuare tangata Kerititiano kia poiri e kia reka kore?

[Picture on page 17]

Te rekareka ra ainei toou ngutuare tangata i te kaikai anga kapiti okotai i te au ra tataki tai?

[Picture on page 18]

E mea tau kia mataora e kia rekareka te au tutaka anga a te ngutuare tangata ra