Kauraro Tiratiratu ki te Mana Taoonga a te Atua

“Ko Iehova oki to tatou akava; ko Iehova ta tatou tuku ture; ko Iehova to tatou ariki.”​—ISAIA 33:22.

1. Eaa te au tumu tei akariro i to Iseraela i taito ra kia tuke i roto i to te pa enua ra?

I TE 1513 M.T.N., kua mama mai te iti tangata o Iseraela. I taua tuatau ra, kare ona oire maata, kare e enua kainga, e kare e ariki akara mataia. Ko tona au tangata e au tuikaa i mua ana. Inara, e takake taua iti tangata ou ra i roto i tetai ua atu tu. Ko te Atua ko Iehova tona Akava akara koreia, Tuku Ture, e te Ariki. (Exodo 19:5, 6; Isaia 33:22) Kare e rauka i tetai atu iti tangata kia tuatua i te reira tika!

2. Eaa te uianga tei tu mai no runga i to Iseraela ra akanoo angaia, e eaa te pauanga i puapingai kia tatou?

² I te mea ko Iehova e Atua no te tu tau, pera katoa e Atua no te au, ka rauka kia manako atu tatou e ko tetai ua atu iti tangata tana ka tutara ka riro kia akanoonoo meitakiia. (1 Korinetia 14:33) Ko tera tikai te tu ia Iseraela ra. Inara akapeea e raukai tetai akaaerenga akara mataia i te enua nei, kia aratakiia e tetai Atua akara koreia ra? Ka puapingaia tatou kia akamanako i te tu o ta Iehova ra tutara anga i taua iti tangata taito ra, ma te akara tikaanga i akapeea tana au akonoanga i to Iseraela ra ma te akateitei anga i te puapinga maata o te kauraroanga tiratiratu ki te mana taoonga a te Atua ra.

Akapeea te Tutara Anga ia Iseraela Taito Ra

3. Eaa te au akanoonoo anga tau ta Iehova i rave no te arataki anga i tona au tangata ra?

³ Noatu rai e ko Iehova te Ariki akara koreia o Iseraela, kua akataoonga aia i etai au tangata tiratiratu ei au mono akara mataia nona. E au rangatira etai, e au upoko etai no te au ngutuare metua ra, e te aronga pakari kia tavini atu i te au tangata ei aronga ako e ei au akava. (Exodo 18:25, 26; Deuteronomi 1:15) Inara, kare tatou e tika kia manako e noatu kare e au arataki tu-Atua ka rauka i taua aronga e apainga ra ta ratou kia rave i te au tumu akava anga ma te kite oonu apa kore e te maramaanga oki. Kare ratou i te apa kore ua, e kare e rauka ia ratou i te akara i te au ngakau o to ratou au oa akamori ra. Inara, ka rauka i te au akava mataku i te Atua ra te oronga atu ki to ratou au oa irinaki ra i te akoanga tauturu no te mea kua akatumuia te reira ki runga i te Ture a Iehova.​—Deuteronomi 19:15; Salamo 119:97-100.

4. Eaa te au ravenga i apiapi te au akava tiratiratu o Iseraela ra kia kopae ke, e no teaa ra?

⁴ Inara, e maata atu te umuumuia ra i te riroanga ei akava, i te kite anga i te Ture anake ra. I te mea e tu apa ua to ratou, kua tau te aronga pakari ra kia matakite e kia akakore i tetai ua atu o to ratou uaorai au tu manako ke​—mei te noinoi ra, te akono i te tu o te tangata, e te noinoi​—te ka akaaere ke i ta ratou akavaanga. Kua tuatua a Mose kia ratou: “Auraka kotou e akono i te tu o te tangata kia akava ra; kia okotai rai aite to kotou akarongo i tei iti e tei maata; auraka kotou e mataku i te mata tangata; na te Atua oki te tuku anga utunga ra.” Ae, te au akava o Iseraela ra kua rave i te akavaanga na te Atua. Mei teaa ra tetai angaanga umere tikai o te reira!​—Deuteronomi 1:16, 17.

5. Kapiti atu ki te akapapaanga i te au akava, eaa etai atu au apinga ta Iehova i maani ei akono i tona au tangata?

⁵ Kua oronga a Iehova i etai atu akanoonooanga ei akono i te au umuumu anga pae vaerua o tona au tangata. Noatu rai i mua atu i to ratou tae anga ki te Enua Taputouia, kua akaue atu aia ia ratou kia akatu i te tapenakara, te ngai no te akamori anga mou. Kua akanoonoo katoa aia i te kau taunga kia apii i te Ture, kia oronga i te au atinga manu, e kia tutungi i te atinga kakara anga i te popongi e te aiai. Kua akataoonga te Atua i te tuakana o Mose, ia Aarona, ei taunga maata mua no Iseraela e kua akataoonga i nga tamaroa a Aarona ei tauturu i to raua metua i tana au angaanga.​—Exodo 28:1; Numero 3:10; 2 Paraleipomeno 13:10, 11.

6, 7. (a) Eaa te pirianga i rotopu i te kau taunga e te au ngati Levi kare ra i te kau taunga? (e) Eaa te apiianga ta tatou ka kite mei te tika e kua rave te au ngati Levi i te au angaanga tuke tuke ra? (Kolosa 3:23)

⁶ Te akonoanga no te au umuumu anga pae vaerua o te au mirioni ua atu tangata ko tetai angaanga maata ia, e e tokoiti ua te numero o te kau taunga ra. No reira kua raveia te akanoonooanga no ratou kia tauturuia e etai atu au mema o te kopu o te ngati Levi. Kua tuatua a Iehova kia Mose: “E kave atu koe i te ngati Levi kia Aarona, e ana puke tamariki: tei iaia anake oki ratou ra no roto i te tamariki a Iseraela ra.”​—Numero 3:9, 39.

⁷ Kua akanoonoo meitakiia te ngati Levi. Kua akatakaia ratou kia tau ki nga kopu tangata e toru​—te ngati Geresona, te ngati Kohata, e te ngati Merari​—e angaanga akatakaia ta ratou takitai kia rave. (Numero 3:14-17, 23-37) Ko etai angaanga penei kua akaraanga maata atu te puapinga i etai atu, inara e mea puapinga te katoatoa. Te angaanga a te ngati Kohata o Levi ra kua apai mai ia ratou kia piri vaitata mai ki te aruna tapu o te koreromotu ra e te au apinga o te tapenakara ra. Inara, te ngati Levi katoatoa, me e ngati Kohata me kare, kua rekareka i te au angaanga meitaki. (Numero 1:51, 53) E mea mii ra, kare tetai papaki i ariki i ta ratou au angaanga. Kare i kauraro tiratiratu ki te mana taoonga o te Atua, kua reka kore ratou e kua riro i te ngakau parau, te inangaro ke, e te vareae. Ko tetai ngati Levi ko Kora te ingoa no taua numero ra.

“Te Umuumu Katoa Nei Ainei Kotou i te Taoonga Taunga Nei?”

8. (a) Koai a Kora? (e) Penei na teaa i akariro ia Kora kia akamata i te manakoanga i te kau taunga mei te akaraanga kopapa tikai?

⁸ Kare a Kora i te upoko o te ngutuare metua o Levi, kare katoa aia i te upoko o te au pamiri o te ngati Kohata ra. (Numero 3:30, 32) Inara, e rangatira akaperepereia aia i Iseraela. Penei kua apai vaitata atu ta Kora angaanga iaia kia Aarona e tana nga tamaroa. (Numero 4:18, 19) I te kite mata anga i te au tu apa o teia au tangata, penei kua manako a Kora: ‘Ko teia au taunga e aronga apa ua ratou inara te manakoia nei au kia kauraro atu kia ratou! Kare i roa akenei kua maani a Aarona i tetai punua puakatoro auro. No te akamorianga i taua punua puakatoro ra kua topa to matou au tangata ki roto i te akamorianga itoro. I teianei, a Aarona te tuakana o Mose, te tavini ra ei taunga maata! Mei teaa ra te akaperepere anga! Akapeea oki nga tamaroa a Aarona, a Nadaba raua ko Abihu? Eaa oki, kua akaari raua i te akangateitei kore no ta raua angaanga e kua tamate a Iehova ia raua ra!’a (Exodo 32:1-5; Levitiku 10:1, 2) Noatu rai e eaa to Kora ra manako anga, te taka meitaki ra e kua akamata aia i te manako i te kautaunga mei ta te tangata rai akara anga. Kua taki atu te reira ki tana meameaau anga ia Mose raua ko Aarona, e i te openga, kia Iehova.​—1 Samuela 15:23; Iakobo 1:14, 15.

9, 10. Eaa te akaapa anga ta Kora ratou ko tona au oa meameaau i rave kia Mose, eaa ratou i tau ei kia meitaki atu te kite anga?

⁹ I te mea e tangata mana aia, kare i riro kia ngata no Kora kia kapiti mai kiaia ia etai tei aiteite ra te manako. Kua kitea e ia ma Datana raua ko Abirama, e 250 aronga manako aiteite atu​—pouroa e ui mataiapo no te akaputuanga. Kapiti katoa kua aere atu ratou kia Mose raua ko Aarona e kua tuatua atu: “No te mea te tapu katoa nei te uipaanga katoa e pini ua ake, e tei roto a Iehova ia ratou ra; e tenana, eaa korua i akateitei ei ia korua uaorai, e akaaka io nei te uipaanga o Iehova nei?”​—Numero 16:1-3.

¹⁰ Kua tau kia kite te aronga meameaau ra e auraka e akatupu akaaoanga i te mana taoonga o Mose. Kare i roa i mua akera, kua rave a Aarona raua ko Miriama i te reira tikai. No teaa ra, kua taangaanga tikai raua i te manakoanga aiteite ki to Kora ra! Kia tau ki ta Numero 12:1, 2, kua ui raua: “Ia Mose anake ra ainei ta Iehova tuatua anga mai? Kare aina aia i tuatua ia taua katoa nei?” Te akarongo ua maira Iehova. Kua akaue atura aia ia Mose, ia Aarona e ia Miriama kia akaputu atu ki te ngutupa o te puakapa no te uipaanga ra kia akakite atu Aia i tana i iki ei arataki. I reira, na roto i te au akataka anga meitaki kua tuatua atu a Iehova: “E peroveta tetai i roto ia kotou, kua mātau au nei ko Iehova i te akakite iaku uaorai kiaia i roto i te orama, e i te tuatua kiaia i roto i te rika-moe. Kare ra au i pera ki toku tavini nei kia Mose, ko tei akono meitaki i toku katoa nei ngutuare.” Aru mai i te reira, kua reperaia a Miriama e Iehova no te tuatau poto.​—Numero 12:4-7, 10.

11. Akapeea ta Mose akonoanga i te turanga o Kora?

¹¹ Ko Kora e te aronga tei piri atura kiaia kua tika kia matakite i taua tupu anga ra. Kare e kotoeanga no ta ratou meameaau. Inara, kua tauta a Mose i te tuatua atu kia ratou ma te akakoromaki. Kua raurau aia ia ratou kia ariki maata atu i ta ratou au angaanga i te na koanga: “E mea ngiti aina ia kotou, kotou i akatakaia e te Atua no Iseraela no rotopu i te uipaanga Iseraela nei, kia apai aia ia kotou i vaitata iaia uaorai ra.” Kare, kare i te “mea ngiti”! Kua maata ta te ngati Levi. Eaa atu ta ratou ka inangaro? Na te au tuatua ke atu a Mose i akakite atea mai i te au manakoanga o to ratou ngakau: “E te umuumu katoa nei ainei kotou i te taoonga taunga nei?”b (Numero 12:3; 16:9, 10) Inara, akapeea, ta Iehova akono anga i teia meameaau anga i te mana taoonga a te Atua ra?

Kua Tomo Atu te Akava o Iseraela ki Roto

12. I runga i teaa to Iseraela ra pirianga meitaki ki te Atua ra e tamouiai?

¹² I ta Iehova oronga anga i te Ture kia Iseraela, kua tuatua atu aia ki te au tangata e me ka akarongo ratou, ka riro ratou “ei iti-tangata tapu” e ka vai tapu ua te iti tangata me ka ariki ratou i ta Iehova akanoonooanga. (Exodo 19:5, 6) I teianei, ma te meameaau tuera ua ko te tuatau ia no te Akava o Iseraela e te Tuku Ture kia kapiti ia mai! Kua tuatua a Mose kia Kora: “Ei mua koe e toou ra pouou katoa i te aroaro o Iehova, ko koe, e ko ratou, e ko Aarona, apopo: E rave oki te tangata ravarai i tana āriki ai, ka tuku ei i te atinga kakara ki rungao, e e rua anere e rima ngauru āriki ai ta kotou e apai mai ki mua i te aroaro o Iehova, ko te tangata ko tana uaorai āriki ai; ko koe oki, e ko Aarona, ta korua ravarai āriki ai.”​—Numero 16:16, 17.

13. (a) Eaa ra i kauraro kore ei i te tuanga o te aronga meameaau kia oronga i te atinga kakara ki mua ia Iehova ra? (e) Akapeea ta Iehova akono anga i te aronga meameaau ra?

¹³ Kia tau ki te Ture a te Atua, ko te kau taunga anake te ka oronga i te atinga kakara. Te manako tikai no te ngati Levi kare i te taunga kia oronga i te atinga kakara ki mua ia Iehova ka tau kia akaruketekete i taua aronga meameaau ra kia tamanako tikai. (Exodo 30:7; Numero 4:16) Kare ra a Kora e tona aronga turu i pera! I te ra i muri maira “kua akaputuputu mairā Kora i te uipaanga katoa ra i reira ia [Mose raua ko Aarona] i te ngutupa o te Are uipaanga ra.” Te akakite maira te tataanga kia tatou: “Kua tuatua mairā Iehova kia Mose raua ko Aarona, na ko maira, Ka akataka ke ana korua ki vao i teianei uipaanga, kia akapou takiri au ia ratou mei te kamoanga mata nei.” Inara kua pati a Mose raua ko Aarona no te au oraanga o te au tangata ra kia akaoraia. Kua akatika a Iehova i ta raua patianga. E no Kora e tona urupu, “kua puroro maira te ai mei ko mai ia Iehova ra, pou iora te au tangata, e rua anere e rima ngauru tei apai i te atinga kakara ra.”​—Numero 16:19-22, 35.c

14. Eaa ra a Iehova i rave ketaketai i te uipaanga o Iseraela ra?

¹⁴ E mea poitirere ra, ko to Iseraela tei akara ra i akapeea ta Iehova akono anga i te aronga meameaau ra kare i kite i te apiianga no ratou. “Popongi akera ra, kua urutoe anake iora te uipaanga tamariki a Iseraela ia Mose raua ko Aarona, tuatua akera, Kua ta korua i te tangata no Iehova.” Kua akono to Iseraela i te tuanga a te aronga akono tau kore i te ture ra! I te openga, kua akaopeia to Iehova ra akakoromaki anga. Kare tetai​—noatu ko Mose me kare ko Aarona​—i rauka kia tauturu atu i te au tangata ra i teianei. Kua akatupu atura Iehova i te maki mate kia tupu ki te aronga akarongo kore ra, “e te aronga i mate takiri ra i taua maki-mate ra, okotai ïa ngauru ma a i te tausani, e itu oki anere, e aronga ke oki tei mate i te mea ia Kora ra.”​—Numero 16:41-49.

15. (a) No teea au tumu i tau ei to Iseraela ra kia ariki viviki ua i te arataki anga a Mose raua ko Aarona? (e) Eaa ta teia tataanga i apii mai ia koe no Iehova ra?

¹⁵ Kare ra i umuumuia no taua au tangata katoatoa ra kia ngere i to ratou au oraanga. Naringa ratou i tamanako ua i taua au tumu ra. E rauka ia ratou uaorai kia ui i te au uianga mei: ‘Koai ma tei mama mai ki mua ia Pharao i te tukuanga i to raua oraanga ki roto i te tu kino? Koai ma tei pati e kia tukua to Iseraela kia aere ua atu? Koai anake tei patiia kia kake atu ki te Maunga Horeba i muri ake i te akaora anga i to Iseraela kia tuatua e mata ki te mata ki te angera a te Atua ra?’ E mea tika tikai ko te au tataanga umere no Mose raua ko Aarona kua oronga i te akapapu anga i to raua tiratiratu kia Iehova e to raua aroa no te au tangata. (Exodo 10:28; 19:24; 24:12-15) Kare a Iehova i mareka i te tamateanga i te aronga meameaau ra. Inara, i te riro anga kia kite puia e ko te au tangata ra ka rave ua atu i ta ratou meameaau anga, kua rave aia i te angaanga papu. (Ezekiela 33:11) Pouroa teia e mea maata ia kia tatou i teianei tuatau. No teaa ra?

Akatakaanga i te Aerenga i Teia Tuatau

16. (a) Eaa te akakite anga tei tau kia akairinaki i te au ngati Iuda e ko Iesu te komono o Iehova ra? (e) Eaa ra a Iehova i mono ei i te kau taunga ngati Levi ra, e ma teaa ra?

¹⁶ I teia tuatau, e “iti-tangata” ou tetai ko Iehova tona Akava akara koreia, tona Tuku Ture, e tona Ariki oki. (Mataio 21:43) Kua vai mai taua “iti-tangata” ra i te anere mataiti mua T.N. I taua tuatau ra, ko te tapenakara o to Mose tuatau ra kua monoia ma te iero manea i Ierusalema ra, te ngai e vaira to te ngati Levi i te angaanga anga. (Luka 1:5, 8, 9) Inara, i te mataiti 29 T.N., kua vai mai tetai atu iero, e mea vaerua, ma Iesu Karaiti ei Taunga Maata. (Ebera 9:9, 11) Kua tu akaou mai te tumu no te mana taoonga a te Atua ra. Koai ta Iehova ka taangaanga ei arataki i teia “iti-tangata” ou? Kua akapapu a Iesu iaia uaorai e tu tiratiratu tikai ki te Atua. E aroa tona i te au tangata. Kua akono katoa aia i te au akairo umere e manganui. Inara, mei to ratou ai tupuna kaki ketaketa ra, te maata anga o te au ngati Levi ra kare i ariki ia Iesu. (Mataio 26:63-68; Angaanga 4:5, 6, 18; 5:17) I te openga, kua monoia e Iehova te kau taunga ngati Levi ra ma tetai tei tuke ra​—e kau taunga ariki. Te vai nei taua kau taunga ariki ra tae roa mai ki teia tuatau.

17. (a) Eaa te pupu o te kau taunga ariki i teia tuatau nei? (e) Akapeea ta Iehova taangaanga anga i te kau taunga ariki ra?

¹⁷ Koai ma teia kau taunga ariki i teia tuatau nei? Kua pau mai te apotetoro ko Petero i taua uianga ra i tana reta mua i akauruia ra. Ki te au mema akatainuia o te kopapa o Karaiti, kua tata a Petero: “E uki ikiia ra kotou, e kau taunga ariki, e iti-tangata tapu, e aronga okoia; kia akakite ua kotou i tona meitaki, to tei kapiki ia kotou i to roto i te poiri, kia tae ki tona mārama umereia ra.” (1 Petero 2:9) Mei teianei au tuatua te taka meitaki ra e, ei pupu, te aronga pipi akatainuia ra a Iesu ko ratou teia “kau taunga ariki,” ta Petero i karanga ra “e iti-tangata tapu.” Ko ratou te aerenga ta Iehova e taangaanga ra kia oronga ki tona au tangata i te apiianga e te arataki anga pae vaerua.​—Mataio 24:45-47.

18. Eaa te kapitianga i rotopu i te aronga pakari akataoongaia ra e te kau taunga ariki ra?

¹⁸ Te mono ra i te kau taunga ariki ko te aronga pakari akataoongaia, te tavini ra i te au turanga o te apainga i roto i te au putuputuanga o te au tangata o Iehova takapini te enua katoa. Te tau ra ta tatou akangateitei anga e te turuanga ngakau katoa i teia au tangata, me no tei akatainuia e me kare. No teaa ra? No te mea, na roto i tona vaerua tapu, kua akataoonga a Iehova i te aronga pakari ki to ratou au turanga. (Ebera 13:7, 17) Akapeea e raukai te reira?

19. I roto i teea tu te akataoonga anga a te vaerua tapu i te aronga pakari ra?

¹⁹ Kua tu teia aronga pakari i te au umuumu anga tei akanooia maira i te Tuatua a te Atua, e akatupu anga oki na te vaerua o te Atua ra. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9) No reira, ka rauka kia tuatuaia to ratou akataoonga anga e na te vaerua tapu. (Angaanga 20:28) Te aronga pakari, me kare te au tangata pakari, ka tika kia kite tikai i te Tuatua a te Atua ra. Mei te Akava Teitei tei akataoonga ra ia ratou, ka tika katoa te aronga pakari kia makitakita i tetai ua atu apinga te akatutu maira i te tu papaki tai i te akavaanga.​—Deuteronomi 10:17, 18.

20. Eaa taau i ariki no te angaanga maata a te aronga pakari ra?

²⁰ Kare e kia akaao i to ratou mana taoonga, te ariki tika ra tatou i to tatou aronga pakari e rave angaanga maata ra! To ratou raveanga i te tavini anga tiratiratu, e putuputu no etai raungauru mataiti e manganui, te akauru maira i to tatou irinaki anga. Te teateamamao tiratiratu ra ratou no te au uipaanga e te akonoanga oki i te putuputuanga, e te angaanga anga i te pae mai ia tatou i te tutuanga i te “evangelia o te basileia,” e te oronga mai i te apii Tuatua Tapu me te umuumu ra tatou i te reira. (Mataio 24:14; Ebera 10:23, 25; 1 Petero 5:2) Te atoro maira ratou ia tatou me te maki ra tatou e ka akapumaana mai ia tatou me te aue ra tatou. Te turu tiratiratu ra ratou ma te tu noinoi kore i te au apinga no te Patireia. Tei runga te vaerua o Iehova ia ratou; e tei ia ratou tona mareka anga.​—Galatia 5:22, 23.

21. Eaa ta te aronga pakari ka tika kia matakite, e no teaa ra?

²¹ Inara, e apa ua oki te aronga pakari. I te manako anga i to ratou au kotinga anga, kare ratou e tauta kia riro ei atu ki rungao i te anana, “te tuanga a te Atua ra.” Kareka ra, te akamanako ra ratou ia ratou uaorai ‘ei au oa rave angaanga no te rekareka anga o to ratou au taeake.’ (1 Petero 5:3; 2 Korinetia 1:24) Te inangaro ra te aronga pakari angaanga maata e te akaaka ia Iehova, e te kite ra ratou e ko te vaitata atu i to ratou aerenga i te aruanga iaia, ko te maata atu ia o te meitaki ta ratou ka rauka kia rave i roto i te putuputuanga. Ma teia i roto i te manako, ka tauta marie ratou kia tatanu i taua au tu tau i te Atua ra, mei te aroa, te inangaro e te akakoromaki.

22. Akapeea te akara akaouanga i te tataanga no Kora i te akamaroiroi anga i toou akarongo i te akaaerenga akara mataia a Iehova ra?

²² Mei teaa ra to tatou mataora kia riro ko Iehova to tatou Tutara akara koreia ra, ko Iesu Karaiti ei Taunga Maata no tatou, te au mema o te kau taunga ariki ra ei au puapii no tatou, e te aronga pakari Kerititiano tiratiratu ra ei ako mai ia tatou! Noatu rai e kare e akaaerenga aratakiia e te au tangata apa kore ua, te mareka nei tatou i te rauka anga kia tavini atu i te Atua ma te kapiti anga ki te au oa irinaki tiratiratu, tei kauraro mataora ra ki te mana taoonga tau i te Atua ra!

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Eaa Taau i Kite?

• Eaa te au apinga aroa ta Iehova i maani ei akono i to Iseraela ra?

• Eaa ra ta Kora ra meameaau anga kia Mose raua ko Aarona i kore ei i tau?

• Eaa te apiianga te vaira no tatou i te tu o ta Iehova ra akono anga i te aronga meameaau ra?

• Akapeea tatou i te akaari anga e te ariki ra tatou i ta Iehova ra au akanoonoo anga i teia tuatau?

[Tutu i te kapi 9]

Te akamanako ra ainei koe i tetai angaanga i roto i ta Iehova ra tavini anga ei meitaki noou?

[Tutu i te kapi 10]

“Eaa korua i akateitei ei ia korua uaorai, e akaaka io nei te uipaanga o Iehova nei?”

[Tutu i te kapi 13]

Te komono ra te aronga pakari i te kau taunga ariki