Anyakubala Tsogolerani Ananu
‘Udziwe mwadidi mikumbi yako.’—MIS. 27:23.
MUNATAWIRA TANI?
Ndi munjira ipi anyakubala asalandaniswa ninga akumbizi?
Ninji cinafuna kuphedza anyakubala toera kudyesa anawo mwauzimu?
Kodi ana azinji asaphindula tani na kulambira kwa banja?
1, 2. (a) Kodi akumbizi mu Israele wakale akhali na basa yanji? (b) Kodi anyakubala asalandaniswa tani na akumbizi?
MU ISRAELE wakale, akumbizi akhali na umaso wakunentsa kakamwe. Iwo akhapirira kupisa na kutonthola, pontho akhatsidzikiza mabira toera akhonde kulumwa na pinyama na kubiwa na mambava. Ndzidzi onsene akumbizi akhadinga bira ibodzi na ibodzi toera kutsalakana ale akhaduwala peno adaphekeka. Iwo akhatsalakana kakamwe mabira mang’ono thangwi akhali akufewa kakamwe mwakusiyana na mabira makulu.—Gen. 33:13.
2 Munjira zinango, anyakubala Acikristu asalandaniswa na akumbizi, iwo asafunika kupangiza makhaliro akufunika kakamwe ninga anapangizwa na akumbizi a mabira. Iwo ali na basa yakukuza anawo “ninga munafunira [Yahova].” (Aef. 6:4) Kodi basa ineyi ndi yakukhonda nentsa? Nkhabe! Ana asathimbana na ngozwi zakugopswa za manyengerero a Sathani, kuphatanizambo pipendamiro pyawo pyakusowa ungwiro. (2 Tim. 2:22; 1 Jwau 2:16) Khala muli na ana, munaaphedza tani? Tendeni tidinge pinthu pitatu pyakuti munakwanisa kupicita toera kutsogolera ananu—kuadziwa, kuadyesa, na kuatsogolera.
DZIWANI MWADIDI ANANU
3. Kodi anyakubala anakwanisa tani kudziwa mwadidi anawo?
3 Nkumbizi wadidi asadinga mwacidikhodikho bira ibodzi na ibodzi toera kuonesesa khala iri na ungumi wadidi. Mwakuphiphirisa, imwe munakwanisambo kucita pyenepi kuna ananu. Bhibhlya isalonga: ‘Udziwe mwadidi mikumbi yako.’ (Mis. 27:23) Toera kucita pyenepi, musafunika kutsalakana macitiro a ananu, manyerezero awo na mabvero awo. Munacita tani pyenepi? Njira ibodzi yadidi kakamwe ndi kucedza ndzidzi onsene na ananu.
4, 5. (a) Ndi maonero api adidi akuti anacitisa ana kukhala akusudzuka toera kucedza na anyakubala awo? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ninji pinacita imwe toera ananu akhale akusudzuka toera kucedza na imwe?
4 Anyakubala anango asaona kuti kucedza na anawo kusanentsa kakamwe anawo angathuthuka—mu ndzidzi unoyu ana asacalira kulonga na anyakubala awo pya manyerezero awo na mabvero awo. Khala pyenepi pisacitika na ananu, munacitanji? Mbuto mwa kukakamiza mwananu wamamuna peno wankazi toera kucedza mu ndzidzi wakulapha, yeserani kucedza naye m’makhaliro akusudzuka. (Deut. 6:6, 7) Munakwanisa kuwangisira toera kucita pinthu pabodzi pene. Kufamba na iye, kucita masendzekero, peno kucita mabasa apanyumba pabodzi pene. M’makhaliro anewa, ananu anakhala akusudzuka toera kucedza pya manyerezero awo na mabvero awo.
5 Ndiye tani khala ananu asanyinyirika toera kucedza? Munakwanisa kuphatisira njira inango. Mwacitsandzo, mbuto mwa kubvundza mwananu wankazi kuti ntsiku yace yafamba tani, longani imwe kuti ntsiku yanu yafamba tani. Panango iye anakhala wakusudzuka toera kulonga pya ntsiku yace. Munjira inango, toera kudziwa maonero a mwananu thangwi ya nkhani inafuna imwe, citani mibvundzo yakuti inancitisa kulonga pya ntsonga ineyi, tayu pya iye. Mwacitsandzo, munakwanisa kumbvundza kuti axamwali ace asaona tani nkhani ineyi. Buluka penepo, munakwanisa kumbvundza kuti ndi uphungu upi wakuti mbadakwanisa kuupereka kuna axamwali ace.
6. Kodi pisabvekanji kukhala wakudzolowereka, na kukhala na ndzidzi toera kucedza?
6 Toera ananu akhale akusudzuka, asafunika kuona kuti ndimwe wakudzolowereka pontho muli na ndzidzi toera kucedza. Anyakubala angapangiza ndzidzi onsene kuti nkhabe ndzidzi toera kucedza thangwi aphatika na basa, ana asabisa nyatwa zawo. Ndiye tani pya kukhala wakudzolowereka? Pyenepi pisaphataniza pizinji kupiringana kulonga kuti “Ndiri dzololo toera kucedza na imwe ndzidzi onsene.” Ananu asafunika kuona kuti nee munapwaza nyatwa zawo peno kuapwekera. Anyakubala azinji asapangiza citsandzo cadidi. Kayla wa pyaka 19 pyakubalwa alonga: “Ndinakwanisa kulonga cinthu consene na pai wanga. Iye nkhabe kundigwandira mafala, nkhabe kundisumula; basi ene iye asabvesera. Buluka penepo, ndzidzi onsene iye asandipasa uphungu wadidi kakamwe.”
7. (a) Kodi nyakubala anatsalakana tani nkhani yakunentsa ninga ya kubanyirana? (b) Kodi anyakubala anacitisa tani anawo kukhala akutsukwala, ngakhale mwakukhonda funa?
7 Midzidzi inango munadzafuna kucedza na ananu pya nkhani zakunentsa ninga za kubanyirana. Mu ndzidzi unoyu citani mpholemphole toera mukhonde kugomezera kakamwe macenjezo, mbamuduwala kupfundzisa ananu pya njira yakuthema toera kutsalakana nkhani zenezi. Mwacitsandzo: Nyerezerani kuti mwafika pa restauranti, mbwenye ndandanda wa pyakudya usapangiza basi ene macenjezo akuti mungadya pyakudya pinaphikwa penepa munaphatwa na utenda wa m’mimba. Mwakukhonda penula imwe mbamudasiya restauranti ineyi mbamusaka inango. Pyenepi pinacitikambo na ananu khala “ndandanda” wa uphungu unaapasa imwe usaphataniza macenjezo basi. (Lerini Akolose 3:21.) Yeserani kukhala na maonero akulinganira. Mulongo unango anacemerwa Emily alonga: “Anyakubalanga angacedza na ine thangwi ya kubanyirana, iwo nee asalonga nkhani ineyi munjira yakuipa. Iwo asagomezera kutsandzayisa kwa kudziwana na munthu unango na kugumana munthu wakumanga naye banja. Pyenepi pisandiphedza kukhala wakusudzuka toera kucedza na iwo pya nkhani ineyi. Mwandimomwene, mbuto mwa kuabisira, ine ndisafuna kuti iwo adziwe pya uxamwali wanga na munthu anafuna ine kudzabanyirana naye ntsogolo.”
8, 9. (a) Ndi maphindu api anaoneka kubulukira mu kubvesera nee kugwandira mafala? (b) Musaphindula tani kubulukira mu kubvesera ananu?
8 Mwakubverana na pidalonga Kayla, imwe munakwanisa kupangiza kuti ndimwe munthu wakudzolowereka mu kubvesera mwananu mwakupfulika. (Lerini Tyago 1:19.) Mama unango anacemerwa Katia alonga: “Kale, nee ndikhapirira pikhacedza ine na mwananga wankazi. Nee ndikhampasa mwai toera kumalisa pikhafuna iye kulonga. Ndikhaneta na kubvesera, peno ndikhakhonda kunyangulwa. Cincino, nakuti ndacinja makhaliro anga, mwananga acinjambo makhaliro ace. Iye asabverana kakamwe na ine.”
9 Baba unango anacemerwa Ronald athimbana na makhaliro mabodzi ene na mwanace wankazi. Iye alonga: “Mudandipanga iye kuti akhabvundzirana na mphale unango kuxikola, pakutoma ndikhadaipirwa maningi. Mbwenye mudanyerezera ine kuti Yahova asapirira kakamwe na kupangiza maonero akulinganira kwa atumiki ace, ndaona kuti mphyadidi kakamwe kupasa mwai mwananga toera alonge mabvero ace mbandidzati kunsandika. Ndiri wakukomerwa thangwi ndacita pyenepi! Ukhali ulendo wakutoma udabvesesa ine mabvero a mwananga. Mudamalisa iye kulonga, pikhali pyakukhonda nentsa kwa ine kulonga naye munjira yaufuni. Mwakutsandzayisa, iye abvera mwadidi uphungu wanga. Iye apangiza cifuno candimomwene toera kucinja makhaliro ace.” Kucedza ndzidzi onsene na ananu kunakupasani miyai mizinji toera kudziwa manyerezero na mabvero awo. Pyenepi pinadzakuphedzani toera kucita khundu mu pisankhulo pinacita iwo mu umaso wawo.a
DYESANI ANANU
10, 11. Munaphedza tani ananu toera apitirize mu undimomwene?
10 Nkumbizi wadidi asadziwa kuti bira inakwanisa kutayana na nkumbi. Panango bira inatunduswa na thongwe yakuti iri kutali pang’ono, buluka penepo inatunduka na inango yakuti iri kutali pontho pang’ono, natenepa iyo inakwanisa kumwazana na nkumbi. Munjira ibodzi ene, mwana anakwanisa kuthauka mwapang’ono pang’ono kuenda munjira yakugopswa mwauzimu, kuyeserwa toera kucita uxamwali peno ubalangazi wakuipa. (Mis. 13:20) Munacitanji toera kuaphedza kucalira makhaliro anewa?
11 Pakupfundzisa ananu, citani pinthu mwakucimbiza mungaona pipangizo pya makhundu akuti musafunika kuaphedza. Wangisirani toera kukulisa makhaliro Acikristu akuti ananu ali nawo kale mbwenye musafunika kuawangisa. (2 Ped. 1:5-8) Kulambira kwa banja kunacita imwe mwakukhonda phonya, ndi ndzidzi wadidi toera kucita pyenepi. Thangwi ya masasanyiro anewa, Utumiki Wathu Wa Umambo wa nthanda ya Malandalupya ya caka 2008 walonga: “Misolo ya banja isawangiswa kuti ikwanirise mabasa awo pamaso pa Yahova mu kudinga mwadidi kuti programu ya pfundziro ya Bhibhlya ya pabanja yakukhonda phonya na yakuphindulisa isacitwa.” Kodi musabandza masasanyiro anewa aufuni toera kutsogolera ananu? Khalani na cinyindiro cakuti ananu asapasa ntengo kuwangisira kwanu toera kuikha pa mbuto yakutoma basa yanu yakutsalakana pifuno pyawo pyauzimu.—Mat. 5:3; Afil. 1:10.
12. (a) Kodi aphale na atsikana asaphindula tani na kulambira kwa banja kwakukhonda phonya? (Phatanizani bokosi yakuti, “Iwo Asakomerwa Nako.”) (b) Musaphindula tani na kulambira kwa banja?
12 Ntsikana unango anacemerwa Carissa alonga kuti ndandanda yawo ya Kulambira kwa Banja isaphedza tani banja yawo: “Ndisakomerwa kuti tonsene tisakwanisa kukhala pabodzi pene mbaticedza. Munacita ife pyenepi, tisakhala akuphatana na kukulisa manyerezero adidi. Pai wanga asacita pyonsene toera Kulambira kwa Banja kucitwe mwakukhonda phonya. Mphyakuwangisa kuona kuti iye asawangisira kakamwe toera kucita pyenepi—kwa ine pisandicitisambo kuwangisira toera kucita pibodzi pyene. Pontho pisandipasa mathangwi mazinji toera kumulemedza ninga babanga na nsolo wanga wauzimu.” Mulongo unango wacitsikana anacemerwa Brittney alonga: “Kulambira kwa banja kwandicitisa kukhala na uxamwali na anyakubalanga. Pyenepi pisapangiza kuti iwo asafuna kudziwa pya nyatwa zanga pontho kuti asanditsalakana. Pyenepi pisatiphedza toera kukhala banja yakuwanga na yakuphatana.” Mwandimomwene, kudyesa ananu mwauzimu—makamaka kubulukira mu kulambira kwa banja, ndi njira yakufunika kakamwe toera kukhala nkumbizi wadidi.b
TSOGOLERANI ANANU
13. Kodi mwana anawangiswa tani toera kukhala na cifuno cakutumikira Yahova?
13 Nkumbizi wadidi asaphatisira ndodo toera kutsogolera na kutsidzikiza nkumbi wace. Cibodzi mwa pifuno pyace ndi kutsogolera mabira ace toera kuenda ku “thongwe iwisi.” (Ezek. 34:13, 14) Ninga nyakubala, imwe muli na basa ibodzi ene. Imwe musafuna kutsogolera ananu toera kutumikira Yahova. Musafuna kuti ananu akhale na mabvero ninga a nyamasalmo adalemba kuti: “Ndakomerwa na kucita cifuno canu, Mulungu wanga, mwambo wanu walembwa muntima mwanga.” (Sal. 40:8, Tradução do Novo Mundo) Ana anakulisa mabvero ninga anewa anadzapereka umaso wawo kwa Yahova na kubatizwa. Mwandimomwene, toera kucita cisankhulo ceneci iwo asafunika kukhala na cidziwiso cakukwana, na kufuna kutumikira Yahova na ntima wawo onsene.
14, 15. (a) Kodi anyakubala Acikristu asafunika kukhala na cifuno canji? (b) Thangwi yanji aphale na atsikana anakwanisa kupangiza maonero akupenula ulambiri wandimomwene?
14 Mphapo, ndiye tani khala musaona kuti ananu nee akuthambaruka mwauzimu—peno kupenula pikhulupiro pyawo? Wangisirani toera kuaphedza kukulisa ufuni kuna Yahova Mulungu na kupereka takhuta thangwi ya pyonsene pidacita iye. (Apok. 4:11) Natenepa, ungadzafika ndzidzi wakuthema, iwo anadzakwanisa kucita cisankhulo cawo cakulambira Mulungu.
15 Mbwenye ndiye tani khala ananu akutoma kupangiza maonero akupenula undimomwene? Wangisirani toera kuakumbiza na kuaphedza kuona kuti kutumikira Yahova, mwandimomwene ndi njira yadidi kakamwe ya umaso, pontho inadzaaphedza toera kukhala na kutsandzaya kwakukhonda mala. Yeserani kudzindikira cinacitisa ananu kukhala na maonero akupenula. Mwacitsandzo, kodi mwananu wamamuna asapenula pipfundziso pya Bhibhlya, peno iye nkhabe cinyindiro cakukwana toera kutsidzikiza pipfundziso pyenepi pamaso pa axamwali ace? Kodi mwananu wankazi asapenula kuti midida ya Mulungu ndi yaudziwisi, peno iye asathimbana na kutsoperwa na kucalirwa na andzace?
16, 17. Ndi munjira zipi zakuti anyakubala anakwanisa kuphedza anawo toera kusankhula kufamba mu undimomwene?
16 Mwakukhonda tsalakana mathangwi awo, imwe munakwanisa kuphedza ananu toera kudula mitcitci yonsene ya kupenula undimomwene. Munaaphedza tani? Njira ibodzi yakuti anyakubala azinji asaiona kuti ndi yakuphindulisa kakamwe ndi kubvesesa maonero a anawo mu kucita mibvundzo ninga iyi: “Usaona kuti kukhala Nkristu ndi cinthu cakukhonda nentsa peno cakunentsa? Ndi zipi nkhombo za kutumikira Yahova? Ninji pinaluzika kwa munthu anatumikira Yahova? Usaona kuti pinaluzika ndi pikulu kakamwe kupiringana maphindu mazinji anakhala na ife lero na ale adapikirwa ntsogolo? Thangwi yanji?” Mwandimomwene, musafunika kucita mibvundzo ineyi mu kuphatisira mafala anu, pontho mwaufuni, munjira yadidi, tayu ninga kuti ndimwe nyakutonga. Mu ndzidzi unacedza imwe, munakwanisa kudinga lemba ya Marko 10:29, 30. Ana anango panango anakomerwa kulemba manyerezero awo pa tsamba mu kuphatisira makhundu mawiri—kukhundu ibodzi kulemba pinaluzika, kukhundu inango mbalemba maphindu. Kuona pinthu pyenepi pa tsamba, anakwanisa kudzindikira nyatwa zinathimbana na iwo na kugumana njira ya kuzimalisa. Khala anthu anapangiza cifuno tisafunika kuapfundzisa bukhu Biblya Isapfunzisanji na Ufuni wa Mulungu, tisafunikambo kucita pibodzi pyene kwa anathu! Kodi imwe mukucita pyenepi?
17 Ndzidzi ungafika, ananu anadzacita cisankhulo cawo cakuti anadzatumikira Yahova peno nkhabe. Mbwenye lekani kunyerezera kuti iwo anadzacita pyenepi thangwi imwe mwacita cisankhulo ceneci. Iwo asafunika kusankhula okhene kufamba mu undimomwene. (Mis. 3:1, 2) Ndiye tani khala mwananu akunentseka toera kukulisa uxamwali na Mulungu? Mphedzeni toera kunyerezera mwacidikhodikho mu kuphatisira mibvundzo ninga iyi: “Ndisadziwa tani kuti Mulungu alipo? Thangwi yanji ndisanyindira kuti mwandimomwene ndine wakufunika kuna Yahova? Thangwi yanji ndisakhulupira kuti kubvera midida ya Yahova kunandiphindulisa?” Pangizani kuti ndimwe nkumbizi wadidi kubulukira mu kutsogolera ananu mwakupirira, mbamupangiza kuti kutumikira Yahova ndi njira yadidi kakamwe ya umaso.c—Arom. 12:2.
18. Kodi anyakubala anakwanisa tani kusangizira Yahova wakuti ndi Nkumbizi Wankulu?
18 Akristu andimomwene onsene asafuna kakamwe kusangizira Nkumbizi Wankulu. (Aef. 5:1; 1 Ped. 2:25) Makamaka, anyakubala asafunika kudziwa makhaliro a mabira awo—anawo akuti ndi akufunika kakamwe, na kucita pyonsene pinakwanisa iwo toera kuatsogolera ku nkhombo zidapikira Yahova kwa iwo. Natenepa, khalani wakutonga toera kutsogolera ananu mu kupitiriza kuakuza mu njira ya undimomwene!
[Pidzindikiro pyapantsi]
a Toera kuona maonero anango, onani A Sentinela ya 1.° de Agosto de 2008 matsamba 10-12.
b Toera kudziwa mphangwa zizinji, onani nsolo wakuti, A adoração em Família é Vital para a Sobrevivência!” mu A Sentinela ya 15 de Outubro de 2009 matsamba 29-31.
c Toera kudziwa pizinji thangwi ya nkhani ineyi, onani A Sentinela ya 1.° de Fevereiro de 2012 matsamba 18-21.
[Bokosi pa tsamba 21]
IWO ASAKOMERWA NAKO
Nyerezerani mafala akubulukira muntima adalongwa na ana awiri athunga adakomerwa kakamwe na kulambira kwa banja.
“Kulambira kwa Banja kusaphedza munthu toera kukhala cifupi na acibale ace mu ndzidzi ubodzi mbafendedzera cifupi Yahova. Pisaphedza kuona kuti ndiwe ani pontho kuti uzimu wako uli tani. Pisaphedza toera kudzindikira makhundu akuti usafunika kuasasanyira.”
“Kulambira kwa banja kusatipasa mwai toera kucedza m’makhaliro akusudzuka. Ndi ndzidzi toera kuduwala kudzudzumika kwathu kwa ntsiku na ntsiku, mbatiikha manyerezero athu ku pinthu pyauzimu. Kale nee tikhapicita, mbwenye cincino tisapicita. Ineyi ndi nkhombo!”