Tinakwanisa Kupitiriza Kukhala Akucena
‘Sambani manja anu, . . . cenesani mitima yanu.’—TGO. 4:8.
MALEMBA AWA ANATIPHEDZA TANI TOERA KUPITIRIZA KUKHALA AKUCENA?
1. Ndi makhaliro api anaona anthu ninga akutawirika?
LERO tikukhala mu dziko yakudzala na ulukwali. M’madziko mazinji, kupita m’mabonde mamuna na mamuna peno nkazi na nkazi, kupita m’mabonde kunja kwa banja pisaoniwa ninga pyakutawirika. Makhaliro anewa asapangizwa pakweca m’mavidyu, nyimbo na mu pinthu pinaphatisirwa toera kudziwisa pya malonda. (Sal. 12:8) Ulukwali wadzatekera kakamwe kwakuti panango munasaka kudziwa: ‘Mphyakukwanisikadi kukhala na umaso wakucena?’ Ntawiro wathu wakunyindirika ndi inde, na ciphedzo ca Yahova Akristu anakwanisa kupitiriza kukhala akucena.—Lerini 1 Atesalonika 4:3-5.
2, 3. (a) Thangwi yanji tisafunika kucalira pifuno pyakuipa? (b) Ninji pinafuna ife kudinga mu nsolo uno?
2 Mbwenye pakutoma tisafunika kudzindikira kuti toera kukhala na umaso wakucena, tisafunika kukhonda pifuno pyaulukwali. Ninga ng’ambo pa cimedzo inakwanisa kutundusa ntsomba, manyerezero na pifuno pyaulukwali pingakhonda kubuluswa mwakucimbiza, pinakwanisa kukula na kupeusa Nkristu. Ipyo pinakwanisa kutundusa manungo athu akusowa ungwiro na kutigwisa m’macitiro aulukwali. Mukupita kwa ndzidzi, kutundusa kwa macitiro a madawo kusakhala kwakuwanga kakamwe kwakuti pifuno pyakuipa pisakula. Pyenepi pingacitika, ungaoneka mwai, ntumiki wa Yahova anakwanisa kucita pinthu mwakubverana na pifuno pyace. Inde, “kusirira kunabala . . . madawo.”—Lerini Tyago 1:14, 15.
3 Natenepa, mphyadidi kudziwa kuti kunyerezera pinthu pyakuipa, maseze mu ndzidzi wakucepa, kunakwanisa kukulisa pifuno pyakuipa mpaka kugwa m’madawo makulu. Mbwenye mphyakuwangisa kudziwa kuti tingacita pyonsene toera pifuno pyakuipa pikhonde kumera mitcitci muntima mwathu, nee tinadzagwa m’makhaliro aulukwali na kuthabuka na nyatwa zakutsukwalisa za makhaliro anewa! (Agal. 5:16) Tendeni tidinge njira zitatu zakuti zinadzatiphedza toera kuthimbana na pifuno pyakuipa: Uxamwali wathu na Yahova, uphungu wa Bhibhlya na ciphedzo ca Akristu akukola.
‘FENDEDZERANI MULUNGU’
4. Thangwi yanji tisafunika kufendedzera Yahova?
4 Kwa ale anafuna kufendedzera Mulungu, Bhibhlya isalonga: ‘Sambani manja anu, . . . cenesani mitima yanu.’ (Tgo. 4:8) Tingapasa ntengo uxamwali wathu na Yahova, ife tinawangisira toera kunkomeresa m’makhundu onsene a umaso wathu, kuphatanizambo manyerezero athu. Ife tisafuna kukhala na ‘ntima wakucena’ mu kunyerezera pinthu pyakucena, pyadidi na pyakusimbwa. (Sal. 24:3, 4; 51:6; Afil. 4:8) Mwandimomwene, Yahova asadziwa kuti ndife akusowa ungwiro. Iye asadziwa kuti tiri na cipendamiro ca pifuno pyakuipa. Mbwenye ife tisadziwa kuti iye asatsukwala tinganyerezera pinthu pyakuipa mbuto mwakucita pyonsene pinakwanisa ife toera kucalira manyerezero anewa. (Gen. 6:5, 6) Kunyerezera pyenepi mwacidikhodikho, kusatikulumiza toera kukhala akutonga kupitiriza na manyerezero akucena.
5, 6. Kodi phembero inatiphedza tani toera kuthimbana na pifuno pyaulukwali?
5 Njira yakufunika kakamwe toera kupangiza cinyindiro cathu cakukwana kuna Yahova ndi kuwangisira kucita phembero toera kucalira manyerezero akuipa. Tingafendedzera Yahova kubulukira mu phembero, iye asafendedzerambo kuna ife. Iye asatipasa nzimu wace wakucena mwakudzala manja, natenepa tisawangisa kutonga kwathu toera kucalira manyerezero aulukwali mbatipiriza na makhaliro akucena. Munjira ineyi, tendeni tidziwise Mulungu cifuno cathu cikulu ca kunkomeresa na manyerezero a muntima mwathu. (Sal. 19:14) Mphyadidi kakamwe kucita phembero kuna Yahova toera atiphedze kudzindikira “njira yakuipa”, ninga pifuno na pipendamiro pyakuipa pyakuti pinatitsogolera ku madawo makulu. (Sal. 139:23, 24) Kodi tisacita phembero ndzidzi onsene kuna iye toera atiphedze kukhala akukhulupirika tingathimbana na mayesero?—Mat. 6:13.
6 Mbatidzati kupfundza Bhibhlya panango tikhakomerwa na kucita pinthu pinaida Yahova. Panango tisapitiriza kuthimbana na manyerezero akuipa. Mbwenye iye anakwanisa kutiphedza kucita macinjo toera tikwanise kupitiriza kuntumikira mwakutawirika. Mambo Dhavidhi andzindikira pyenepi. Pidamala iye kucita upombo na Bateseba, Dhavidhi adembetera Yahova: ‘Ndipaseni pontho ntima wakucena; ikhani mwa ine manyerezero mapswa na akuwanga.’ (Sal. 51:10, 12) Pifuno pyakuipa pinakwanisa kutikulumiza toera kucita madawo, mbwenye Yahova anakwanisa kutipasa ntima wakufuna kumbvera na kucita pinthu pyadidi. Ngakhale kuti pifuno pyakuipa piri na mitcitci yakuwanga toera kuphingiza manyerezero athu akucena, Yahova anakwanisa kutitsogolera toera kubvera matongero ace na ntima onsene. Iye anakwanisa kutitsidzikiza toera tikhonde kucita pinthu pyakuipa.—Sal. 119:133.
‘KHALANI ANYAKUCITA MAFALA’
7. Kodi Mafala a Mulungu anatiphedza tani toera kucalira manyerezero akuipa?
7 Yahova anakwanisa kutawira maphembero athu kubulukira m’Mafalace, Bhibhlya. Udziwisi unagumanika m’Mafala a Mulungu ‘pakutoma ndi wakucena.’ (Tgo. 3:17) Kuleri Bhibhlya ntsiku zonsene na kunyerezera mwacidikhodikho pinthu pinaleri ife pinatiphedza toera kutsidzikiza manyerezero athu ku pinthu pyaulukwali. (Sal. 19:7, 11; 119:9, 11) Kusiyapo pyenepi, Bhibhlya iri na pitsandzo na uphungu wakubveka mwadidi wakuti unatiphedza toera kucalira manyerezero na pifuno pyakuipa.
8, 9. (a) Ninji pidacitisa mphale unango kupita m’mabonde na nkazi waulukwali? (b) Ndi m’makhaliro api a lero akuti tinakwanisa kuphatisira cenjezo inagumanika pa Misangani kapitulu 7?
8 Pa Misangani 5:8 Bhibhlya isalonga: ‘Khala kutali na nkazi wa kunja peno waulukwali, mbukhonda kufendedzera nsuwo wa panyumba yace.’ Ngozwi yakukhonda kubvera uphungu unoyu isapangizwa pa Misangani kapitulu 7. Penepa tisaleri kuti mphale unango wakuti asapita cifupi na nyumba ya nkazi waulukwali. Dzuwa ikubira. Pa gurai ya nseu iye afendedzerwa na nkazi adabvala munjira yaulukwali. Nkazi aphata mphale mbapswompswona. Mafalace akutundusa acitisa mphale kukhala na cifuno cakuti acimwana kucikunda. Mphale acita ulukwali na iye. Pisaoneka kuti mphale nee akhasaka kucita pyaulukwali. Basi ene iye nee akhali na cidziwiso cakukwana, pontho nee akwanisa kudzitonga. Ngakhale tenepo, iye akhafunika kupirira nyatwa zakutsukwalisa za macitiro ace. Mbapidakhala pyadidi kakamwe kwa iye kucalira nkazi unoyu!—Mis. 7:6-27.
9 Ninga mphale unoyu, midzidzi inango tinapangiza makhaliro mabodzi ene akusowa cidziwiso cakukwana, panango kucita cinthu cakuti cinalamusa pifuno pyakuipa. Mwacitsandzo, camasiku maprogramu anango a Televizau asapangiza pinthu pyaulukwali. Mphapo, ndiye tani khala tisacinja-cinja maprogramu a Televizau? Panango, mwakukhonda funa tinafufudza mphangwa zinapangizwa mu Interneti peno kucedza na anthu mu Interneti na kupita m’mbuto zinango zinapereka micemerero toera kuona pinthu pya ucipezipezi peno pinthu pinango pyaulukwali. M’makhaliro anewa, pinthu pinaona ife pinakwanisa kulamusa pifuno pyaulukwali mbaticimwana kupitiriza na makhaliro akucena.
10. Thangwi yanji kupangiza citsalakano cakukhonda thema ndi kwakugopswa? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)
10 Njira inango inatambira ife ciphedzo ca Bhibhlya ndi uphungu wakuti amuna na akazi anatsalakanana tani. (Lerini 1 Timoti 5:2.) Uphungu unoyu usakhondesa pakweca kupangiza citsalakano cakukhonda thema kuna munthu wakuti nee si ndzathu wa m’banja. Anango asaona kuti kupfinyira munthu diso na njira zinango zakupangiza ufuni si zakuipa tayu thangwi nkhabe kuphataniza kugwentsana manungo. Mbwenye kupangiza pyenepi peno kupitawira, pinakwanisa kulamusa manyerezero akuti anatitsogolera ku macitiro aulukwali. Pyenepi pyacitika kale nduli, mbwenye pinakwanisa kucitika pontho.
11. Ndi citsandzo cipi cadidi cidakhazikisa Zuze?
11 Zuze ndi citsandzo cadidi kwa ife. Pidayeserwa iye na nkazi wa Putifare, Zuze akhonda. Mbwenye nkazi unoyu nee asiya kumuyesera. Ntsiku zonsene iye akhaphemba Zuze toera kupita naye m’mabonde. (Gen. 39:7, 8, 10) Nyakudziwisa pya Bhibhlya unango afokotoza kuti nkazi wa Putifare akhadikhira kuti angakhala paokha, Zuze mbadansirira. Mbwenye Zuze akhadatonga kuti cipo mbadakulumiza peno kutawirisa macitiro akutundusa a nkazi unoyu. Iye akhonda mayesero ace, pontho cipo mbadapangiza macitiro akukhonda thema kwa iye. Natenepa iye mbadakwanisa kucalira kukulisa cifuno cakuipa muntima mwace. Mudayesera nkazi unoyu kukakamiza Zuze toera kupita naye m’mabonde, Zuze acita pinthu mwakucimbiza. Zuze ‘asiya nguwo m’manja mwace mbathawira kunja.’—Gen. 39:12.
12. Tisadziwa tani kuti pinaona ife pinakwanisa kukhuya ntima wathu?
12 Bhibhlya isaticenjezambo thangwi ya ngozwi yakutawirisa kupeuswa na maso athu. Pinaona ife pinakwanisa kukulisa peno kuthimizira pifuno pyakupita m’mabonde. Yezu acenjeza kuti ‘munthu onsene anayang’anisa nkazi mbansirira, acita naye kale upombo muntima mwace.’ (Mat. 5:28) Kumbukani pidacita Mambo Dhavidhi. Iye akhali padzulu pa nyumba yace. Na ‘penepo iye aona nkazi akhasamba.’ (2 Sam. 11:2) Iye apitiriza kumuyang’anisa na kunyerezera pya iye. Pyenepi pyancitisa kusirira nkazi wa mwanaciro mbacita masasanyiro toera kucita naye upombo.
13. Thangwi yanji tisafunika kucita cibverano na maso athu? Kodi pyenepi pisaphatanizanji?
13 Toera kukunda manyerezero aulukwali, tisafunika ‘kucita cibverano na maso athu’ ninga pidacita Yobe. (Yobe 31:1, 7, 9) Tisafunika kutonga maso athu na ntima onsene, mbatikhonda kuatawirisa kuyang’ana munthu na cifuno caulukwali. Pyenepi pisaphataniza kucalira kuona mafoto anapangiza pyaulukwali, mwakukhonda tsalakana khala ndi pa ntcini wandzeru, mbuto zinadziwisa pya malonda, marevista, mabukhu, peno m’mbuto zinango.
14. Tinaphindula tani na uphungu wakuti tisafunika kupitiriza kukhala akucena?
14 Khala pinthu pidamala ife kudinga ciripo cidapangiza khundu inafunika imwe kusasanyira toera kukunda pifuno pyakuipa, citani pyenepi mwakucimbiza. Bverani uphungu wa Bhibhlya na ntima onsene. Pyenepi pinakuphedzani toera kucalira makhaliro akuipa na kupitiriza kukhala wakucena.—Lerini Tyago 1:21-25.
‘CEMERANI AKULU A MPINGO’
15. Khala tisathimbana na pifuno pyakuipa, thangwi yanji tisafunika kusaka ciphedzo?
15 Khala musathimbana na pifuno pyakupita m’mabonde, cedzani pyenepi na Nkristu wakuti anakuphedzani toera kuphatisira uphungu wa Bhibhlya. Ndimomwene kuti pisanentsa kucedza na anango pya nyatwa ninga zenezi, mbwenye mphyadidi kusaka ciphedzo ca Nkristu wakukola. Pyenepi pinatiphedza toera kucalira pifuno pyakuipa. (Mis. 18:1; Aheb. 3:12, 13) Kucedza na Akristu akukola mwauzimu thangwi ya kufewa kwathu, pinatiphedza toera kudzindikira madodo athu na kucita macinjo akufunika toera tipitirize mu ufuni wa Yahova.
16, 17. (a) Kodi akulu a mpingo anakwanisa tani kuphedza ale anathimbana na pifuno pyakuipa? Perekani citsandzo. (b) Thangwi yanji ale anaona ucipezipezi asafunika kusaka ciphedzo?
16 Akulu ampingo ndi akuthema toera kutiphedza. (Lerini Tyago 5:13-15.) Mphale unango ku Brazil athimbana na pifuno pyakuipa mu pyaka pizinji. Iye alonga: “Ndikhadziwa kuti manyerezero anga akhatsukwalisa Yahova, mbwenye ndikhali na manyadzo toera kulonga na anango pya mabvero anga.” Mwakutsandzayisa, nkulu unango wa mpingo adzindikira kuti mphale unoyu akhafuna ciphedzo. Iye amuwangisa toera asake ciphedzo. Mphale unoyu asakumbuka: “Ndadzumatirwa kakamwe na kukoma ntima kudapangiza akulu a mpingo kwa ine, kukoma ntima kakamwe na kubvesesa kupiringana pikhadikhira ine. Iwo abvesera mwacidikhodikho pya nyatwa zanga. Iwo aphatisira Bhibhlya toera kugomezera pya ufuni wa Yahova kwa ine, mbacita phembero na ine. Pyenepi pyandicitisa kutawira mwakukhonda nentsa uphungu wa Bhibhlya udapereka iwo.” Mudapita pyaka pingasi, iye athambaruka mwauzimu. Iye alonga: “Cincino ndisaona kuti mphyakufunika kakamwe kusaka ciphedzo, mbuto mwakuyesera kuthukula tekhene mitolo yathu.”
17 Khala cinaticitisa kukhala na manyerezero aulukwali ndi nsambo wakuona ucipezipezi, mphyakufunika kakamwe kusaka ciphedzo. Tingadembuka kakamwe kusaka ciphedzo, ngozwi inakula kakamwe. Pyenepi pinacitisa kuti pifuno pyakuipa pikule mpaka kubala madawo akuti anatsukwalisa anango na kupswipisa dzina ya Yahova. Cifuno cakukomeresa Yahova na kupitiriza kukhala m’mpingo Wacikristu, pisakulumiza atumiki ace azinji toera kutawira ciphedzo caufuni.—Tgo. 1:15; Sal. 141:5; Aheb. 12:5, 6.
TONGANI KUPITIRIZA KUKHALA WAKUCENA!
18. Kodi muli wakutonga toera kucitanji?
18 Mu ndzidzi wakuti makhaliro a dziko ya Sathani asapitiriza kugwa, Yahova asakomerwa kakamwe kuona atumiki ace mbakacita pyonsene pinakwanisa iwo toera kupitiriza kukhala na manyerezero akucena na kuphedzera midida yace yakucena kakamwe! Natenepa, m’bodzi na m’bodzi wa ife asafunika kutonga kupitiriza kukhala cifupi na Yahova na kutawira ciphedzo cinapereka iye kubulukira m’Mafalace na mpingo Wacikristu. Kupitiriza kukhala wakucena kusabweresa kutsandzaya na ntendere wa m’manyerezero lero. (Sal. 119:5, 6) Ntsogolo, pakumala kufudzwa kwa Sathani, ife tinadzakhala na mwai wakukhala maso kwenda na kwenda mu dziko ipswa yakucena ya Mulungu.