Kuthumburuzwa Kwa Bhibhlya Yakukhuya Ntima

1. (a) Kodi Adhamu apaswa basa ipi na Mulungu? (b) Kodi atumiki a Mulungu asaphatisira tani cilongero kubulukira pa ndzidzi wa Adhamu?

YAHOVA MULUNGU apasa anthu muoni wa cilongero. Pidamala iye kuikha Adhamu m’munda wa Edheni, Mulungu ampasa basa yakupasa madzina pinyama. Adhamu aphatisira ndzeru na luso yace toera kupasa dzina yakuthema cinyama consene. (Gen. 2:19, 20) Mpaka lero, atumiki a Mulungu asapitiriza kuphatisira cilongero toera kusimba Yahova na kudziwisa anango pya iye. Mu pyaka pyacincino, atumiki a Mulungu aphatisira muoni unoyu toera kuthumburuza Bhibhlya kuti anthu azinji akwanise kupfundza pya Yahova.

2. (a) Kodi Komiti ya Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo yatowezera pitsogolero pipi toera kucita basa yawo? (b) Ninji pinafuna ife kudinga mu nsolo uno?

² Pana pikwi na pikwi pya Mabhibhlya, mbwenye anango ndi akundendemera kakamwe mwakubverana na malemba akutoma. Toera kuthumburuza Bhibhlya mwakundendemera, mu pyaka 1940, Komiti ya Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo yakhazikisa pitsogolero pyakuthumburuza pyakuti pikhaphatisirwa mu pilongero pyakupiringana 130. Pifuniro pya pitsogolero pyenepi ndi ipi: (1) Kucenesa dzina ya Mulungu mu kuibwerezera pontho m’mbuto ikhagumanika iyo kale m’Bhibhlya. (Lerini Mateo 6:9.) (2) Pingakwanisika, kuthumburuza Mafala a Mulungu fala na fala, khala njira ineyi inapereka mabvekero akuphonyeka, akhafunika kuthumburuza mabvekero a mafala anewa. (3) Kuphatisira mafala akubveka mwadidi na akukhonda nentsa kuleri.a (Lerini Nehemiya 8:8, 12.) Mu nsolo uno tinadzadinga kuti pitsogolero pyenepi pyaphatisirwa tani m’Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idasasanyirwa papswa mu caka 2013, pontho athumburuzi a pilongero pinango asapitowezerambo tani.

KULEMEDZA DZINA YA MULUNGU

3, 4. (a) Ndi malemba api akale anagumanika Tetragrama? (b) Kodi athumburuzi azinji a Bhibhlya acitanji na dzina ya Mulungu?

³ Ale anapfundza Malemba akale Acihebere, ninga mipukutu idagumanwa pa Bara Yakufa, asadzumatirwa thangwi mwakubwereza-bwereza asagumana Tetragrama, peno maletra manai Acihebere anaimirira dzina ya Mulungu. Dzina ya Mulungu nee isagumanika basi ene m’malemba anewa Acihebere, mbwenye isagumanikambo m’makopya mangasi a Septuaginta Yacigrego idabuluswa mu pyaka madzana mawiri M.N.W., mpaka pyaka dzana yakutoma N.W.

⁴ Mwakukhonda tsalakana pipangizo pyapakweca pyakuti dzina ya Mulungu isafunika kugumanika m’Bhibhlya, athumburuzi azinji abulusa dzina ya Mulungu m’Bhibhlya. Mwandimomwene, mudapita pyaka piwiri pakumala kubuluswa kwa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs mu caka 1950, yabuluswambo Bhibhlya ya Versão Padrão Revisada. Bhibhlya ineyi yafudza dzina ya Mulungu, mbakhonda kutowezera pitsogolero pya athumburuzi a Bhibhlya idabuluswa mu caka 1901. Thangwi yanji? Mafala akutoma a Bhibhlya ineyi asalonga: “Kuphatisira dzina yakuthema na yakupambulika ya Mulungu . . . nee ndi pyakutawirika mu cikhulupiro consene ca Igreja Yacikristu.” Maonero anewa asatowezerwa na athumburuzi azinji a Cingerezi na a pilongero pinango.

5. Thangwi yanji mphyakufunika kuti dzina ya Mulungu ipitirize m’Bhibhlya?

⁵ Thangwi yanji kuikhwa peno kubuluswa kwa dzina ya Mulungu m’Bhibhlya ndi nkhani ikulu? Nthumburuzi waluso asadziwa kuti asafunika kubvesesa cifuno ca ule adalemba bukhu; pyenepi pisakhuya pisankhulo pyace pizinji pakuthumburuza. Mavesi mazinji asapangiza kufunika kwa dzina ya Mulungu na kuceneswa kwayo. (Eks. 3:15; Sal. 83:18; 148:13; Iza. 42:8; 43:10; Jwau 17:6, 26; Mach. 15:14) Yahova ndi Nciti wa Bhibhlya​—iye apumira anyakulemba toera aphatisire mwakukwana dzina yace. (Lerini Ezekyele 38:23.) Kubulusa dzina ya Mulungu m’Bhibhlya, yakuti isagumanika m’maulendo pikwi na pikwi m’malemba akale, pisapangiza kusowa cilemedzo kuna Ule adaicita.

6. Thangwi yanji dzina ya Mulungu yathimizirwa m’maulendo matanthatu m’Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo?

⁶ Lero, pana umboni wakukwana unapangiza kuti dzina ya Mulungu isafunika kupitiriza m’Bhibhlya. Mwakusiyana na Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idabuluswa mu caka 1984, m’Bhibhlya idasasanyirwa mu caka 2013 mwathimizirwa dzina ya Mulungu m’maulendo 6, natenepa musagumanika dzina ya Mulungu m’maulendo 7.216. Maulendo maxanu adathimizirwa asagumanika pa 1 Samwele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Dzina ineyi yaikhwa thangwi ya m’mipukutu ya ku Bara Yakufa, dzina ya Mulungu isagumanika m’mavesi anewa. Mipukutu ineyi ndi ya pyaka 1.000 mbadzati kulembwa mipukutu ya Massorético Acihebere idaphatisirwa toera kuthumburuza Bhibhlya yakale ya Tradução do Novo Mundo. Dzina ya Mulungu yaikhwambo pa Atongi 19:18, pyenepi pyacitika thangwi yakufufudza mwakukwana malemba akale.

7, 8. Ndi api mabvekero a dzina ya Yahova?

⁷ Kwa Akristu andimomwene, dzina ya Mulungu iri na mabvekero akufunika kakamwe. N’thimiziro wa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo yakusasanyirwa papswa iri na mphangwa zipswa zinalonga pyenepi. Komiti ya Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo isabvesesa kuti dzina ineyi isapangiza mafala Acihebere hawáh’, akuti asabveka “Iye Asacitisa Pinthu Kukhalapo.”b Kale, mabukhu athu akhafokotoza mabvekero a dzina ya Mulungu mwakubverana na Eksodo 3:14, NM, inalonga kuti: “Ndinadzapangiza Kukhala Cinafuna Ine Kudzapangiza Kukhala.” Pyenepi pisabverana na mafokotozero a Bhibhlya idabuluswa mu caka 1984 analonga kuti: Yahova “asacitika ekhene kukhala Nyakukwanirisa mapikiro.”c Natenepa, N’thimiziro A4 wa Bhibhlya idasasanyirwa papswa mu caka 2013, isalonga: “Maseze dzina ya Yahova isaphataniza maonero anewa, nee pisabveka kuti basi ene iye asasankhula pinafuna iye kukhala. Dzina ya Yahova isabvekambo kuti iye asacitisa pinthu kucitika mwakubverana na pinatonga iye kwa pyakucitwa pyace na pakukwanirisa cifuniro cace.”

⁸ Yahova asacitisa kuti pidacita iye pikhale ninga munafunira iye. Mwakubverana na mabvekero a dzina yace, Mulungu acitisa kuti Nowa akhale nyakucita bote, Beselele kukhala mesiri, Gideoni kukhala nyankhondo wankulu, pontho Paulu kukhala mpostolo kwa anthu akunja. Inde, dzina ya Mulungu iri na mabvekero akufunika kakamwe kuna atumiki ace. Natenepa, Komiti ya Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo, cipo mbidabisa mabvekero a dzina ineyi mu kuibulusa m’Bhibhlya.

9. Thangwi yanji kuthumburuza Bhibhlya mu pilongero pinango ndi kwakufunika kakamwe?

⁹ Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo isagumanika mu pilongero pyakupiringana 130. Dzina ya Mulungu isapaswa mbiri mu pilongero pyenepi mu kuiyikha m’mbuto ikhagumanika iyo m’malemba akale a Bhibhlya. (Lerini Malakiya 3:16.) Mwakusiyana na pyenepi, athumburuzi azinji asabulusa dzina ya Mulungu m’Bhibhlya, mbaikha cidzo ninga “Mbuya” peno dzina ya mulungu wapacisa cawo. Na thangwi ineyi, Mathubo Akutonga a Mboni za Yahova aona kuti ndi kwakufunika kuti anthu akhale na Bhibhlya inalemedza dzina ya Mulungu.

BHIBHLYA YAKUNDENDEMERA NA YAKUBVEKA MWADIDI

10, 11. Ndi pinentso pipi pidathimbana na athumburuzi a Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo a pilongero pinango?

¹⁰ Pikhali pyakunentsa kuthumburuza Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo mu pilongero pinango. Mwacitsandzo, kale, Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo Yacingerezi ikhadatowezera Mabhibhlya anango a Cingerezi adaphatisira mafala Acihebere, ninga fala ya “Seol” mu lemba ya Koelete 9:10. Vesi ineyi isalonga: “Thangwi ku Seol, mbuto inaenda iwe, nkhabe basa, manyerezero, cidziwiso na ndzeru.” Athumburuzi a pilongero pinango pizinji athimbana na nkandzo unoyu: Fala yakuti “Seol” ndi yakukhonda kudziwika kwa anyakuleri awo, iyo nee isagumanika m’madisionaryo, pontho isabveka ninga mbuto inango ya dziko. Na thangwi ineyi athumburuzi atawiriswa toera kucinja fala Yacihebere “Seol” na fala Yacigrego “Hades” mbaikha fala yakuti “Nthumbi.”

¹¹ Fala Yacihebere néphesh na Yacigrego psykhé akuti asabveka “alma” mbidapangiza mabvekero akuphonyeka. Thangwi yanji? Thangwi mu pilongero pyenepi fala yakuti “alma” kazinji kene nee isabveka manungo a munthu, mbwenye isabveka nzimu peno ciphoko. Natenepa, athumburuzi atawiriswa kucinja fala yakuti “alma” mwakubverana na mabvekero a mafala anewa. Mabvekero anewa afokotozwa mu N’thimiziro wa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas​—Com Referências. Mwandimomwene, masasanyiro acitwa toera kubvekesa mwadidi malemba, pontho kazinji kene mafala anango akuphedzera mabvekero akhaikhwa pa pidzindikiro pyapantsi.

12. Ndi macinjo api mangasi adacitwa m’Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idasasanyirwa papswa mu caka 2013? (Onanimbo nsolo “Kusasanyirwa Papswa kwa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo Mu Caka 2013,” unagumanika mu nsolo uno.)

¹² Mibvundzo idacitwa na athumburuzi yapangiza kuti malemba anango a Bhibhlya akhabveka mwakuphonyeka. Mu nthanda ya Nyendzi ya caka 2007, Mathubo Akutonga atawirisa kuti Bhibhlya ya Cingerezi isasanyirwe papswa. Pikwi pya mibvundzo ya athumburuzi ikhadingwa mu ndzidzi ukhasasanyirwa iyo papswa. Mafala anango akale a Cingerezi acinjwa mbaikhwa ale anaphatisirwa cincino, pyenepi pyacitisa kuti Bhibhlya ineyi ikhale yakukhonda nentsa kuleri, yakubveka mwadidi na yakundendemera. Mabhibhlya a pilongero pinango akuti akhadamala kale kuthumburuzwa aphedzerambo kusasanyirwa kwa Bhibhlya ineyi.​—Mis. 27:17.

MAFALA AKUPEREKA TAKHUTA KAKAMWE

13. Ndi api mabvero a anthu azinji thangwi ya Bhibhlya idasasanyirwa papswa mu caka 2013?

¹³ Kodi anthu azinji asapibva tani na Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idasasanyirwa papswa? Abale na alongo atumiza pikwi pya matsamba akupereka takhuta ku ofesi ikulu ya Mboni za Yahova ku Brooklyn. Mafala a mulongo unango asapangiza mabvero a anthu azinji, iye alonga: “Bhibhlya ndi ninga mpfuma ikulu kakamwe, ninga bokosi yakudzala na miyala ya ntengo ukulu kakamwe. Kuleri mafala a Yahova mwakubveka mwadidi m’Bhibhlya idasasanyirwa papswa mu caka 2013, kunakwanisa kulandaniswa na kudinga mwala wakufunika kakamwe ubodzi na ubodzi, kudzuma kuyetimira kwayo, core na kubalika kwayo. Bhibhlya ineyi idathumburuzwa mukuphatisira mafala akukhonda nentsa kubvesesa, isandiphedza toera kudziwa mwadidi Yahova, wakuti ndi ninga baba asandikhumbatira mbakaleri mafala acibalangazo.”

14, 15. Kodi anthu asakhuyiwa tani na Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo mu pilongero pinango?

¹⁴ Kusiyapo Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idasasanyirwa papswa n’Cingerezi, Mabhibhlya a pilongero pinango akhuyambo kakamwe mitima ya anthu. Mamuna unango wakugwesera wa cisa ca Sófia ku Bulgaria alonga thangwi ya Bhibhlya ya cilongero ca Búlgaro: “Ndaleri Bhibhlya mu pyaka pizinji, mbwenye cipo ndaleri Bhibhlya yakubveka mwadidi na yakukhuya ntima.” Munjira ibodzi ene, mulongo unango wa ku Albanya alemba: “Mafala a Mulungu asabveka mwadidi kakamwe mu Albanês! Ndi mwai ukulu kakamwe thangwi Yahova asalonga na ife mu cilongero cathu!”

¹⁵ M’madziko mazinji Mabhibhlya asadhula kakamwe, pontho pisanentsa kuagumana, natenepa, kutambira Bhibhlya ndi nkhombo ikulu kakamwe. Mphangwa za ku dziko ya Rwanda zalonga: “Mu pyaka pizinji, anthu azinji akuti akhapfundza Bhibhlya na abale na alongo, nee akhathambaruka thangwi nee akhali na Bhibhlya. Iwo nee mbadakwanisa kugula Bhibhlya ya gereja yapacisa. Pontho, iwo kazinji kene nee akhabvesesa mabvekero a mavesi anango, pyenepi pikhabweza nduli kuthambaruka kwawo.” Mbwenye pinthu pyacinja mudabuluswa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo mu cilongero cawo. Banja inango ya ku Rwanda yakuti iri na ana anai athunga yalonga: “Tikupereka takhuta kakamwe kuna Yahova na kuna m’bandazi wakukhulupirika na wandzeru thangwi yakutipasa Bhibhlya iyi. Ndife akutcerenga kakamwe, pontho nee tiri na kobiri toera kugulira Mabhibhlya banja yonsene. Mbwenye cincino m’bodzi na m’bodzi wa ife ali na Bhibhlya yace ene. Toera kupangiza kupereka kwathu takhuta kuna Yahova, tisaleri Bhibhlya pabodzi ntsiku zonsene ninga banja.”

16, 17. (a) Kodi Yahova asafunanji kwa atumiki ace? (b) Tisafunika kutonga kucitanji?

¹⁶ Masasanyiro akucitwa toera Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idasasanyirwa papswa igumanikembo mu pilongero pizinji ntsogolo. Sathani asayesera kupingiza basa ineyi, mbwenye tisanyindira kuti Yahova asafuna kuti anthu onsene abve mafalace mwakubveka mwadidi. (Lerini Izaiya 30:21.) Ndzidzi unadzafika wakuti ‘dziko yapantsi inadzadzala na cidziwiso ca Yahova ninga mudadzalira bara na madzi.’​—Iza. 11:9.

¹⁷ Natenepa, tisafunika kutonga kuphatisira miyoni yonsene ya Yahova, kuphataniza Bhibhlya ineyi inapasa mbiri dzina yace. Siyani kuti iye alonge na imwe ntsiku zonsene kubulukira m’Mafalace. Iye asakwanisa kubvesera mwacidikhodikho maphembero athu onsene. Kucedza kweneku kunadzatiphedza toera kudziwa mwadidi Yahova, pontho ufuni wathu kwa iye unadzapitiriza kukula.​—Jwau 17:3.