Kodi Ndisaona Tani Makhundu Mang’onong’ono A Ciropa Na Ukonzi Unaphataniza Ciropa Canga Cene?

Biblya isapanga Akristu kuti “athawe [peno athunde] . . . chiropa.” (Mach. 15:20) Natenepa, Mboni za Yahova nkhabe tawira kuikhwa ciropa peno makhundu manai akutoma a ciropa—anacemerwa, maselula akufwira a ciropa, maselula akucena a ciropa, maplaketa na plasma. Iwombo nkhabe pasa peno kukoya ciropa cawo cene towera kudzaciikhwa.—Lev. 17:13, 14; Mach. 15:28, 29.

Kodi makhundu mang’onong’ono a ciropa ndi ninji, na thangwi yanji kuaphatisira ndi cisankhulo ca Nkristu mbodzi na mbodzi?

Makhundu mang’onong’ono a ciropa ndi pinthu pyakubuluswa m’ciropa kubulukira ku njira inacemerwa fracionamento. Mwacitsanzo, plasma, nkhundu ibodzi mwa manai akutoma a ciropa, ingakwanise kugawiwa m’makhundu mang’onong’ono awa: madzi, cifupi na mapurusento 91; maproteina tenepa ninga maalbumina, maglobulina na fibrinojenio, cifupi na mapurusento 7; na makhundu anango, ninga nutrientes (pyakudya), mahormona, gases (muya), mavitamina, pirombo na eletrólitos, cifupi na purusentu 1,5.

Kodi ntemo wa kuthunda ciropa usaphatanizambo makhundu mang’onong’ono a ciropa? Pinacimwanika kuti tikupaseni ntawiro. Biblya nkhabe pereka citsogolero cakuthonyeka pa ntsonga ya makhundu mang’onong’ono.a Ndimomwene kuti makhundu mang’onong’ono mazinji mbakubuluswa m’ciropa na aperekwa towera kukhala ntombwe. Nkristu mbodzi na mbodzi asafunika kucita cisankhulo mwakubverana na cikumbuntima cace khala iye anatawira peno anakhonda kuphatisira ntombwe wa makhundu anewa.

Pakufuna kucita pisankhulo pyenepi, dingani mabvunzo akutowerera awa: Kodi ndisadziwa kuti kukhonda makhundu mang’onong’ono onsene a ciropa pisabveka kuti nee ndinadzatawira mitombwe inango, ninga inathimbana na maviru pabodzi na mautenda peno inaphedza ciropa kukhotha mbacikhonda buluka? Kodi ndinakwanisa kufokotoza kwa dotoro thangwi yanji ndisakhonda peno kutawira kuphatisira makhundu mang’onong’ono anango a ciropa?

Thangwi yanji maphatisiro a mitombwe inango inaphataniza kuphatisira ciropa canga cene ndi cisankhulo ca munthu?

Maseze Akristu nkhabe pasa peno kukoya ciropa cawo cene towera kuciikhwa m’kupita kwa nzidzi, njira zinango peno kudinga kunaphataniza ciropa ca munthu ene nee kuli kwapakweca kakamwe kuti kusathimbana na midida ya Biblya. Natenepa, munthu mbodzi na mbodzi asafunika kucita cisankhulo mwakubverana na cikumbuntima cace khala anatambira peno anakhonda mitundu inango ya ukonzi inaphataniza ciropa cace cene.

Pakufuna kucita pisankhulo pyenepi, citikani mabvunzo anatowerera awa: Khala ciropa canga cinango cinadzabuluswa m’manungo mwanga mbicipita na kukhundu inango na kufamba kweneku mbukulimiriswa m’nzidzi wakucepa, kodi cikumbuntima canga cinadzanditawirisa kuona ciropa ceneci ninga canga basi, natenepa mbacikhonda kufunika ‘kutayiwa pantsi’? (Deut. 12:23, 24) Kodi cikumbuntima canga cakupfunziswa na Biblya cinadzandinesa ciropa canga cinango cingabuluswa, mbicicitwa pinango na kubwezerwa m’manungo mwanga? Kodi ndisadziwa kuti kukhonda ukonzi onsene unaphatisira ciropa canga cene kusabveka kuti ndisakhonda ukonzi ninga wa diálise peno kuphatisira ntcini wa ntima-mapapu? Kodi ndaphembera mbandisati kucita cisankhulo?b

Kodi pisankhulo pyanga ndi pipi?

Dingani matsamba mawiri akutowerera. Tsamba 1 isandandalisa makhundu mang’onong’ono adabuluswa m’ciropa na mwakudzoloereka asaphatisirwa tani m’ukonzi. Lembani pisankhulo pyanu khala munatawira peno munakhonda kuphatisira ibodzi na ibodzi ya makhundu mang’onong’ono anewa. Tsamba 2 isandandalisa ukonzi unango wakudziwika unaphataniza ciropa canu. Lembani cisankhulo canu khala munatawira peno munakhonda ukonzi unewu. Matsamba anewa si akudziwika na mwambo tayu, mbwenye imwe mungakwanise kuphatisira matawiro anu m’matsamba anewa towera kukuphedzani kulemba phaso yanu ya Instruções e Procuração para Tratamento de Saúde.

Pisankhulo pyanu pisafunika kukhala pyanu pyene na nkhabe kufunika kunyindira cikumbuntima ca munthu unango. M’njira ibodzibodzi, nee munthu m’bodzi asafunika kupokanya pisankhulo pya Nkristu unango. M’njira zenezi, ‘munthu onsene athema kutsamala nyatwa zace’ za kupitawirira.—Agal. 6:4, 5, Chiverano Chachinchino.

[Footnotes]

Tsamba 1

Cisankhulo Canu Cene

Ciropa Consene

Pyakukhondeka Kwa Akristu

Makhundu Mang’onong’ono

Sankhulani Pinafunika Imwe Kucita

PLASMA

ALBUMINA—MPAKA 4% A PLASMA

Proteina yakubuluswa m’plasma. Mitundu ya albumina isagumanikambo m’tsanga, m’pyakudya ninga m’nkaka, mazai na m’nkaka wa mama wakuyamwisa. Albumina wakubuluswa m’ciropa m’midzidzi inango asaphatisirwa m’expansores de volume towera kukonza munthu anaphata xoki na anapya kakamwe na moto. Expansores de volume ingakwanise kukhala na mapurusentu mpaka 25 a albumina. Ntsama zakucepa kakamwe zisaphatisirwa m’njira zinango zizinji za ukonzi, kuphataniza njira zingasi za eritropoetina (EPO).

Ndisatawira albumina

peno

Ndisakhonda albumina

MAIMUNOGLOBULINA—MPAKA 3% A PLASMA

Makhundu mang’onong’ono a proteina angaphatisirwe m’mitombwe inango yakuthimbana na maviru pabodzi na mautenda ninga difteria, tétano, hepatite viral, na ukali. Iwo angakwanisembo kuphatisirwa towera kuthimbana na nyatwa zinango za ungumi zakuti zisacimwanisa kukula kwa khombwani m’mimba na kumalisa nyongo ya nyoka peno ya buwe.

Ndisatawira maimunoglobulina

peno

Ndisakhonda maimunoglobulina

FATORES DE COAGULAÇÃO (PYAKUKHOTHESA)—YOKHONDA KWANA 1% YA PLASMA

Pana maproteina akusiyana-siyana akuti asaphedza kukhothesa ciropa towera cikhonde buluka. Maproteina anango asapaswa atenda anabuluka ciropa mokhonda nensa. Iwo asaphatisirwambo m’mitombwe ya kola towera kumata pironda na kulimirisa kubuluka kwa ciropa pakumala kucita operasau. Ubverani ubodzi wa pyakukhothesa usadziwika ninga crioprecipitado. Cidzindikiro: Pyakukhothesa pinango cincino pisacitwa mwakusowa ciropa.

Ndisatawira pyakukhothesa pyakubuluswa m’ciropa

peno

Ndisakhonda pyakukhothesa pyakubuluswa m’ciropa

MASELULA AKUFWIRA

HEMOGLOBINA—33% A MASELULA AKUFWIRA

Proteina isakwata muya wa okisijenio mbupita na m’manungo monsene na muya wa dióxido de carbono mpaka m’mapapu. Pinthu pinacitwa kubulukira ku hemoglobina wa anthu peno wa pinyama pingakwanise kuphatisirwa towera kukonza atenda anakhala na animiya wakunyanya peno analuza kakamwe ciropa.

Ndisatawira hemoglobina

peno

Ndisakhonda hemoglobina

HEMINA—YOKHONDA KWANA 2% YA MASELULA AKUFWIRA

Enzima inibidora inabuluswa m’hemoglobina isaphatisirwa towera kukonza utenda unatomesa nyatwa m’ciropa (unadziwika ninga porfirias) unakhuya makhurudzikiro, ukali, na mafambiro a ciropa.

Ndisatawira hemina

peno

Ndisakhonda hemina

MASELULA AKUCENA

INTERFERONS—KHUNDU ING’ONO KAKAMWE YA MAKHUNDU MANG’ONONG’ONO A MASELULA AKUCENA

Maproteina anathimbana na utenda unasoswa na maviru anango mang’onong’ono na câncer. Interferons zizinji nkhabe buluswa m’ciropa. Interferons zinango zisacitwa na makhundu mang’onong’ono a maselula akucena a ciropa ca munthu.

Ndisatawira interferons zakubuluswa m’ciropa

peno

Ndisakhonda interferons zakubuluswa m’ciropa

MAPLAKETA

Lero, nkhabepo makhundu mang’onong’ono akubuluswa m’maplaketa anaphatisirwa ninga mitombwe ya kukonza.

TSAMBA 2

CISANKHULO CANU CENE

MAPHATISIRO A MITOMBWE ANAPHATANIZA KUPHATISIRA CIROPA CANU CENE

*Cidzindikiro: Maphatisiro a ukonzi ubodzi na ubodzi unoyu asasiyana kwa dotoro na dotoro. Imwe musafunika kuphemba kuti dotoro wanu akupangeni mwadidi pinaphatanizwa m’ukonzi onsene towera kukhala na cibaso cakuti pyenepi piri mwakubverana na midida ya Biblya na pisankhulo pyakubverana na cikumbuntima canu.

DZINA YA UKONZI

PINACITA UKONZI UNOYU

Sankhulani Pinafunika Imwe Kucita

(Mbamusati kutawira peno kukhonda ubodzi wa ukonzi unoyu mungakwanise kulonga na dotoro wanu.)

Recuperação Intra-Operatória de Células:

Isacepesa kuluzika kwa ciropa. Ciropa cinabuluka pa cironda peno panaoperarwi nkhabe siyiwa kuluzika m’nzidzi wa operasau. Ico cisatsukwa peno kusungulwa buluka penepo, panango m’kupitiriza na ukonzi, cisabwezerwa m’manungo mwa ntenda.

Ndisatawira

Panango ndinatawira*

Ndisakhonda

Hemodiluição

Isacepesa kuluzika kwa ciropa. M’nzidzi wa operasau, ciropa cisapeusirwa m’cubu mbaikhapo expansores de volume akusowa ciropa. Natenepa ciropa cinasala mwa ntenda m’nzidzi wa operasau cisabvungazwa, mbicikhala na maselula akufuwira a ciropa akucepa. M’nzidzi wa operasau peno pakumala, ciropa cisapeusirwa m’cubu mbicibwezerwa m’manungo mwa ntenda.

Ndisatawira

Panango ndinatawira*

Ndisakhonda

Ntcini Wa Ntima-Mapapu

Usakoya ufambirani wa ciropa. Ciropa cisapeusirwa m’ntcini wa ntima-mapapu munabvungazwa ico na okisijenio mbicibwezerwa m’manungo mwa ntenda.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda

Diálise

Isaphata basa ninga ciwalo. M’hemodiálise, ciropa cisafamba na m’ntcini unasungula na kutsuka ciropa mbicisati kubwezerwa m’manungo mwa ntenda.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda

Tampão Sanguíneo Peridural

Isalimirisa kubuluka kwa líquido espinal (madzi a m’gogodo). Ntsama yakucepa ya ciropa ca ntenda cisaikhwa m’khanda ya nkati inaphimbira gogodo ya nsana. Iyo isaphatisirwa towera kufunga khundu idaoperarwi yakuti isabuluka madzi a m’gogodo.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda

Plasmaférese

Ukonzi wa utenda. Ciropa cisabuluswa na kusungulwa towera kubulusa plasma. Plasma ipswa isathimizirwa, na ciropa cisabwezerwa m’manungo mwa ntenda. Madotoro anango angafune kuphatisira plasma ya munthu unango towera kuiikha m’ciropa ca ntenda. Khala ndi tenepa, cisankhulo ceneci cingakhale cokhonda tawirika kwa Nkristu.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda

Técnica de Marcação

Kuoniwa peno kukonzwa utenda. Ciropa cinango cisabuluswa, mbicibvungazwa na mitombwe na kubwezerwa m’manungo mwa ntenda. Kuinjipa kwa nzidzi unakhala ciropa kunja kwa manungo kungasiyane.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda

Maplaketa Akuthondola; Autólogas (Pisabveka “Pisacitwa Na Ciropa Canu Cene”)

Asakonza pironda na kulimirisa kubuluka kwa ciropa. Ciropa cinango cisabuluswa mbicibvungazwa na maplaketa akuinjipa pabodzi na maselula akucena. Kubvungazwa kweneku kusaphatisirwa m’makhundu anacitwa operasau peno pa pironda. Cidzindikiro: M’macitiro anango a mitombwe, asaphatisira pyakukhothesa pyakubuluswa m’ciropa ca ng’ombe.

Ndisatawira

Panango ndinatawira *

Ndisakhonda