NSOLO 14
“Anthu Azinji Anfendedzera”
“Siyani anang’ono abwere kuna ine”
1-3. Ninji pidacitika mu ndzidzi wakuti anyakubala anango akhaendesa anawo mpaka kuna Yezu, pontho tisapfundzanji thangwi ya Yezu?
YEZU akhadziwa kuti umaso wace pa dziko yapantsi ukhali kunkhomo. Yezu akhali na masumana akucepa basi, pontho akhali na pizinji toera kucita! Iye akhamwaza mphangwa na apostolo ace ku Pereya dhuzi na kunkwiriro wa Nkulo wa Yordani. Pontho akhamwaza mphangwa ku Yerusalemu. Ineyi mbidakhala Paskwa yakumalisa idagumanika Yezu toera kupereka umaso wace ninga ntsembe.
2 Pidamala Yezu kucedza na atsogoleri auphemberi, anthu anzungulira. Anyakubala anango akhabweresa anawo toera aone Yezu. Pisaoneka kuti pakhali na anapiana a mathunga akusiyana-siyana thangwi mafala adaphatisirwa m’Bhibhlya pa bukhu ya Marko na Luka anakwanisa kuphatisirwambo toera kulonga akhombwani na anang’ono. (Luka 18:15; Marko 5:41, 42; 10:13) Nakuti pakhali na anang’ono azinji, pakhali na dzumbi kakamwe. Anyakupfundza a Yezu akhayesera kukhondesa anyakubala toera akhonde kuendesa anawo kuna Yezu. Panango anyakupfundza akhanyerezera kuti Mpfundzisi wawo ali wakuphatika kakamwe. Mphapo Yezu acitanji?
3 Yezu pidaona iye pyenepi atsukwala kakamwe. Kodi atsukwala na anapiana peno anyakubalawo? Nkhabe. Iye atsukwala na pidacita anyakupfundzace! Iye alonga: “Siyani anang’ono abwere kuna ine; lekani kuakhondesa, thangwi Umambo wa Mulungu ndi wa anthu ninga iwo. Mwandimomwene, ine ndinakupangani kuti ule anakhonda kutawira Umambo wa Mulungu ninga mwanang’ono, cipo anadzapitamo.” Buluka penepo, iye akwata anang’ono, “aakhumbatira” mbaapasa nkhombo. (Marko 10:13-16) Mafala adaphatisira Marko akhapangiza kuti Yezu akhumbatira anapiana mwaufuni, ngakhale kuphata anango paphewa mwakubverana na pidalonga nthumburuzi m’bodzi. Pyenepi pisapangiza kuti Yezu asakomerwa na anapiana. M’mavesi anewa tisapfundza cinthu cinango cakufunika thangwi ya Yezu. Pyenepi pyacitisa azinji kunfendedzera.
4, 5. (a) Tisadziwa tani kuti Yezu ndi wakudzolowereka? (b) Ndi mibvundzo ipi inafuna kutawirwa mu nsolo uno?
4 Mbidakhala Yezu ndi wakuuma ntima na wakudzikuza, anang’ono nee mbadakomerwa toera kukhala dhuzi na Iye. Pontho anyakubalawo nee mbadakomerwa kulonga na Yezu. Nyerezerani anyakubala mbatsandzaya pakuona Yezu mbakhumbatira anawo mbaapasa nkhombo. Iwo atsandzaya kakamwe thangwi njira idatsalakana Yezu anapiana awo yapangiza kuti iwo akhali akufunika kakamwe kuna Mulungu. Maseze Yezu akhali na pinthu pyakufunika kakamwe toera kucita, iye akhali dzololo toera kulonga na anthu onsene.
5 Mbani unango akhaona kuti Yezu ndi wakudzolowereka? Thangwi yanji pikhali pyakukhonda nentsa kucedza naye? Tinatowezera tani citsandzo cace? Tendeni tione.
Mbani Akhakomerwa Kukhala Pabodzi na Yezu?
6-8. Ndi anthu api akuti Yezu akhakomerwa kukhala nawo, pontho iye asiyana tani na atsogoleri auphemberi?
6 Mu ndzidzi unaleri imwe Maevanjelyu munadzindikira kuti anthu azinji akhakomerwa kukhala pabodzi na Yezu. Mwacitsandzo, kazinji kene Maevanjelyu asalonga kuti “anthu azinji kakamwe” akhantowera. “Mwinji ukulu wa anthu wagumanyikana n’khundu mwace.” “Anthu azinji anfendedzera.” “Mwinji ukulu wa anthu ukhaenda pabodzi na Yezu.” (Mateu 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) Kazinji kene Yezu akhazungulirwa na anthu azinji kakamwe.
7 Azinji a iwo akhali anthu akupwazika, akuti atsogoleri auphemberi akhaaona ninga anthu akusowa basa. Afarisi na anyantsembe alonga mafala awa pakweca: “Mwinji uyu wa anthu anakhonda kudziwa Mwambo, ndi anthu adapaswa dzedze.” (Juwau 7:49) Mukupita kwa ndzidzi, anyakudziwisa ntemo Waciyuda akhalimbo na maonero anewa. Atsogoleri azinji auphemberi akhaona anthu anewa ninga akupwazika, mbakhonda kudya nawo, kugula pinthu pyawo, peno kucita nawo uxamwali. Anango akhalonga kuti anthu anewa nee mbadalamuswa muli akufa thangwi nee akhadziwa miyambo idakhazikisa iwo! Anthu azinji akucepeseka nee akhaenda kasaka ciphedzo kuna atsogoleri anewa thangwi akhali akuuma mitima. Mbwenye Yezu akhali wakusiyana.
8 Yezu akhakomerwa kakamwe kukhala pabodzi na anthu akupwazika. Iye akhadya nawo, akhaawangisa, akhaapfundzisa, pontho akhaapasa cidikhiro. Yezu akhadziwa, pontho akhadzindikira kuti azinji mbadakhonda mwai wakutumikira Yahova. (Mateu 7:13, 14) Mbwenye iye akhali na maonero adidi kuna m’bodzi na m’bodzi mbadziwa kuti azinji mbadakwanisa kucita pinthu pyadidi. Iye akhali wakusiyana kakamwe na anyantsembe na Afarisi! Mwakudzumatirisa, anyantsembe na Afarisi azinji acinja makhaliro awo mbatowera Yezu. (Mabasa 6:7; 15:5) Ngakhale atongi na anthu akupfuma akhafunambo kulonga na Yezu.—Marko 10:17, 22.
9. Thangwi yanji akazi akhaona kuti Yezu ndi wakudzolowereka?
9 Akazi nee akhanyinyirika toera kufendedzera Yezu. Mbwenye iwo akhatsalakanwa mwakuipa na atsogoleri auphemberi. Apfundzisi Aciyuda nee akhali akusudzuka toera kupfundzisa akazi. Mwandimomwene, akazi nee akhatawiriswa kucitira umboni nseru; akhaoniwa ninga akukhonda nyindirika. Apfundzisi Aciyuda akhapereka takhuta kuna Mulungu angadzindikira kuti adabalwa nee akhali mwana wankazi! Mbwenye akazi akhalemedzwa mwadidi na Yezu. Iwo akhanfendedzera dhuzi toera kupfundziswa. Mwacitsandzo, Mariya’ m’baleace Lazaro, akakhala cifupi na miyendo ya Mbuya, mbabvesera mwadidi pikhalonga Iye mu ndzidzi wakuti Marta akhadzudzumika kakamwe na kukhunganya cakudya. Yezu asimba Mariya thangwi yakuikha pa mbuto yakutoma pinthu pyakufunika kakamwe.—Luka 10:39-42.
10. Ndi munjira ipi Yezu akhali wakusiyana na atsogoleri auphemberi thangwi ya njira yakutsalakana atenda?
10 Anthu akhabva kupha akhaendambo kuna Yezu, maseze kazinji kene nee akhafuniwa na atsogoleri auphemberi. Mwambo wa Mose ukhalonga kuti anyamatanya akhafunika kukhala kutali toera akhonde kuthaphulisa anango, mbwenye nee akhafunika kutsalakanwa mwakuipa. (Levitiko kapitulu 13) Mukupita kwa ndzidzi, atsogoleri Aciyuda alonga kuti anyamatanya akhali akunyanyasa kakamwe ninga matubzwi. Atsogoleri anango auphemberi akhaponyera miyala anyamatanya toera iwo akhonde kufendedza dhuzi! Pikhali pyakudzumisa kakamwe kuona anyamatanya kufendedzera Yezu. M’bodzi wawo alonga mafala awa akudziwika kakamwe a cikhulupiro: “Mbuya, imwe mungafuna, munakwanisa kundiwangisa.” (Luka 5:12) Mu nsolo unatowera tinaona pinthu pidacita Yezu mu ndzidzi unoyu. Mbwenye citsandzo ceneci capangiza kuti Yezu akhali wakukoma ntima, pontho anthu akhakomerwa kukhala na iye.
11. Ndi anthu api anango akhaona kuti ndi pyakukhonda nentsa kulonga na Yezu, pontho tisapfundzanji na pyenepi?
11 Ale akhapasika mulando thangwi ya madawo akhali akusudzuka kufendedzera Yezu. Mwacitsandzo, nyerezerani mu ndzidzi ukhadya Yezu pa nyumba ya Nfarisi. Nkazi wakuti akhadziwika ninga nyakudawa abwera mwenemu mbakalira thangwi ya mabvero akupasika mulando, iye agodama dhuzi na miyendo ya Yezu. Misozi yace ikhagwa pa miyendo ya Yezu, pontho iye akhaipukuta na tsisi yace. Afarisi nee akomerwa na pyenepi mbasandika Yezu thangwi yakutawirisa nkazi unoyu kunfendedzera dhuzi, mbwenye Yezu asimba nkazi unoyu thangwi yakutcunyuka kwace, mbampasa cinyindiro cakuti Yahova amulekerera. (Luka 7:36-50) Lero, anthu akuti ali akupasika mulando thangwi ya madawo asafuna kakamwe kusaka ciphedzo kuna anthu akuti anakwanisa kuaphedza toera awangise uxamwali wawo na Mulungu. Ninji cidacitisa Yezu kukhala wakudzolowereka kakamwe?
Thangwi Yanji Pikhali Pyakukhonda Nentsa Toera Kucedza na Yezu?
12. Thangwi yanji anthu akhaona kuti Yezu akhali wakudzolowereka?
12 Kumbukani kuti Yezu atowezera mwadidi kakamwe Babace waufuni wakudzulu. (Juwau 14:9) Bhibhlya isatipanga kuti Yahova “nee ali kutali na mʼbodzi na mʼbodzi wa ife.” (Mabasa 17:27) “Nyakubva phembero” Yahova ndi wakudzolowereka kuna atumiki ace akukhulupirika na kuna onsene anansaka na ntima onsene toera kuntumikira. (Masalmo 65:2) Nyerezerani basi. Munthu wamphambvu na wakufunika kakamwe wakudzulu na pantsi ndi wakudzolowereka kakamwe! Ninga Babace, Yezu asafuna anthu. M’misolo inatowera, tinadzadinga thangwi ya ufuni ukulu udapangiza Yezu. Mbwenye cinthu cidancitisa kukhala wakudzolowereka ndi thangwi yakuti ufuni wace kuna anthu ukhaoneka pakweca. Tendeni tidinge makhaliro mangasi a Yezu anapangiza ufuni ukhali na iye.
13. Anyakubala anatowezera tani Yezu?
13 Mwakukhonda nentsa anthu akhadzindikira kuti Yezu akhafuna kakamwe kuatsalakana. Ngakhale mu ndzidzi ukakhala iye wakuphatika, iye akhapitiriza kutsalakana mwadidi anthu. Ninga taona kale, anyakubala pidabweresa iwo anawo kuna iye, Yezu akhali wakudzolowereka ngakhale pikhali iye wakuphatika kakamwe. Ceneci ndi citsandzo cadidi kuna anyakubala! Anapiana anakomerwa kakamwe angadziwa kuti anyakubalawo ndi akudzolowereka. Kukuza ana lero ndi pyakunentsa kakamwe. Mbwenye, ndi pyakufunika kakamwe kuti anapiana aone anyakubala awo ninga akudzolowereka. Khala ndimwe nyakubala, musadziwa kuti pana ndzidzi unakhala imwe wakuphatika kakamwe na mabasa mbapikhala pyakunentsa toera kubvesera pinadzudzumika na ananu. Pyenepi pingacitika, munapasa cinyindiro mwananu kuti mwakucimbiza munakhala na ndzidzi toera kumbvesera? Mungakwanirisa mafala anu, mwananu anadzapfundza kufunika kwa kukhala wakupirira. Iye anadzakhalambo wakusudzuka toera ndzidzi onsene akupangeni pinthu pinandzudzumisa.
14-16. (a) Thangwi yanji Yezu acita cirengo cakutoma, pontho thangwi yanji cirengo ceneci cikhali cakudzumatirisa? (b) Cirengo cidacita Yezu ku Kana cisapangizanji thangwi ya iye, pontho anyakubala asapfundzanji?
14 Yezu akhadziwika pakweca kuti akhatsalakana pikhafuna anthu. Mwacitsandzo, nyerezerani cirengo cakutoma cidacita Yezu. Iye akhali pa phwando yakumanga banja ku Kana, nzinda wa ku Galileya. Mwakukhonda dikhira vinyu yamala! Mai wace Yezu, Mariya, apanga mwanace pidacitika. Kodi Yezu acitanji? Iye apanga anyakuphedza toera adzadze nkhali zitanthatu zikulu na madzi. Pidakwata iwo vinyu pang’ono toera muimiriri wa phwando alawire, iye adzumatirwa kakamwe thangwi vinyu ikhali yadidi kakamwe! Kodi unoyu ukhali uthambi? Nkhabe, thangwi ‘madzi akhadasanduzwa kudza vinyu.’ (Juwau 2:1-11) Kutomera kale anthu asafuna kakamwe kucinja cinthu kudza cinthu cinango. M’madzana a pyaka nduli, asiyentista ayesera kucinja ntobve kuti udze ouro. Iwo cipo akwanisa, maseze ntobve na ouro ndi pinthu pyakulandana kakamwe.a Ndiye tani pya madzi na vinyu? Mwakubverana na asiyentista, madzi ndi cinthu cakukhonda nentsa, akuti asaphataniza pinthu piwiri basi. Mbwenye vinyu iri na pinthu cifupi na cikwi pyakuti ndi pyakusiyana-siyana pontho ndi pyakunentsa kakamwe! Thangwi yanji Yezu acita cirengo ceneci cakudzumatirisa basi ene thangwi yakusoweka kwa vinyu pa phwando yakumanga banja?
15 Kuna mankhadzi wa mamuna na wankazi, kusoweka kwa vinyu mbudakhala nkandzo ukulu kakamwe. Mu ndzidzi wakale ku Oriente Médio, kupangiza khodzo kukhali kwakufunika kakamwe. Pa phwando yakumanga banja pangasoweka vinyu pikhacitisa mankhadzi wamamuna na wankazi kukhala na manyadzo kakamwe, pontho mbapidatsukwalisa ntsiku ineyi, kusiyapo pyenepi anthu mbadakumbuka pyenepi mu pyaka pizinji munjira yakuipa. Na thangwi ineyi Yezu acita masasanyiro. Kodi mwadzindikira kuti thangwi yanji anthu akhakwanisa kulonga pinthu pikhaadzudzumisa kuna Yezu?
Pangizani kuna ananu kuti imwe ndimwe wakudzolowereka, pontho musaatsalakana
16 Anyakubala anapfundza pinthu pyakufunika kakamwe. Nyerezerani khala mwananu akudzudzumika na cinthu mbafuna kukupangani pinandzudzumisa. Panango munanyerezera kuti pinthu pinandzudzumisa nee ndi pyakufunika kakamwe. Panango munanseka mu ndzidzi unalonga iye pinthu pinandzudzumisa. Ndimomwene kuti pinentso pyanu na pinentso pinathimbana na mwananu ndi pyakusiyana. Mbwenye kumbukani kuti iye nee asapibva tenepo. Khala nyatwa zisatsukwalisa munthu anafuna imwe kakamwe, kodi imwe nee munatsukwalambo nazo? Kupanga mwananu kuti musatsalakana nyatwa zace munakhala nyakubala wakudzolowereka.
17. Ndi citsandzo cipi cinapangiza kuti Yezu akhali wakukhurudzika, pontho thangwi yanji nkhaliro unoyu ndi cipangizo cakuti munthu ali na mphambvu?
17 Ninga taona mu Nsolo 3, Yezu akhali munthu wakukhurudzika na wakucepeseka. (Mateu 11:29) Kukhurudzika ndi nkhaliro wadidi kakamwe unapangiza kuti munthu ndi wakucepeseka. Kukhurudzika ndi ubodzi mwa misapo ya nzimu wakucena, pontho kukhurudzika kusapangiza udziwisi wa Mulungu. (Agalata 5:22, 23; Tiyago 3:13) Ngakhale pikhathabuswa iye, Yezu akhapitiriza kukhala wakukhurudzika. Kukhurudzika kwace nee ndi cipangizo cakusowa mphambvu. Nyakudziwisa unango alonga: “Kukhurudzika ndi nkhaliro wamphambvu, tayu wakupolola.” Natenepa, m’bodzi na m’bodzi asafunika kukhala wakudzitonga toera akwanise kutsalakana anango mwakukhurudzika. Mu ndzidzi unatipasa Yahova nkhombo thangwi yakuwangisira kwathu, tinakwanisa kutowezera Yezu mbatikhala akukhurudzika; pyenepi pinaticitisa tikhale akudzolowereka kakamwe.
18. Ndi citsandzo cipi cinapangiza kuti Yezu akhali na maonero akulinganira, pontho thangwi yanji munakhala wakusudzuka toera kucedza na munthu ninga unoyu?
18 Yezu akhali wakulinganira. Pikhali Yezu ku Tiro, nkazi m’bodzi aenda kuna iye thangwi mwanace ‘akuthabuka kakamwe na dimonyo.’ Yezu apangiza njira zitatu zakuti iye nee akhafuna kucita pikhafuna nkazi unoyu. Yakutoma, iye amatama; yaciwiri, apanga nkazi unoyu kuti thangwi yanji nee anamphedza; yacitatu, iye alonga nsangani unapangiza kuti thangwi yanji iye nee anamphedza. Kodi pyenepi pikhapangiza kuti iye ndi wakuuma ntima, pontho nee akhafuna kumphedza? Kodi Yezu akhapangiza kuti nkazi asosa mulando pikhadembetera iye kuna Yezu thangwi yakukhala kwace mpfundzisi wankulu? Nkhabe, nkazi unoyu akhali wakusudzuka toera kulonga na Yezu. Mbuto mwakuphemba ciphedzo, iye akhadembetera, maseze Yezu akhapangiza ninga nkhabe funa kumphedza. Yezu aona kuti nkazi unoyu akhali na cikhulupiro cakuwanga, natenepa awangisa mwanace. (Mateu 15:22-28) Mwandimomwene kukhala wakulinganira kwa Yezu, na cifuno cace cakubvesera na kuphedza anthu pyacitisa anthu toera akhale akusudzuka kulonga naye!
Kodi Imwe Ndimwe Wakudzolowereka?
19. Tinadziwa tani kuti ife ndifedi akudzolowereka?
19 Anthu onsene asanyerezera kuti ndi akudzolowereka. Mwacitsandzo, anthu anango akuti ali na cidzo asalonga kuti ali dzololo toera anthu awo aende kuna iwo toera kusaka ciphedzo ndzidzi onsene unafuna iwo. Mbwenye Bhibhlya isacenjeza tenepa: “Anthu azinji asalonga kuti iwo ndi aufuni kakamwe, mphapo mbani anafuna kugumana munthu wakukhulupirika?” (Misangani 20:6) Ndi pyakukhonda nentsa kulonga kuti ndife akudzolowereka, kodi tisatowezera ufuni udapangiza Yezu? Nee pyakwana kulonga kuti ndife akudzolowereka, mbwenye tisafunika kusiya anango toera aone khala ndife akudzolowereka peno nkhabe. Paulu alonga: “Anthu onsene adziwe kuti imwe muli na maonero akulinganira.” (Afilipi 4:5) Tonsene tisafunika kubvundzika: ‘Kodi anthu anango asandiona tani? Kodi nkhaliro wanga ndi upi?’
Akulu a mpingo asawangisira toera akhale akudzolowereka
20. (a) Thangwi yanji akulu a mpingo asafunika akhale akudzolowereka? (b) Thangwi yanji tisafunika kukhala akulinganira mu pinthu pinadikhira ife akulu a mpingo toera acite?
20 Akulu a mpingo asawangisira kukhala akudzolowereka. Asakomerwa kutowezera mafala anagumanika pa Izaiya 32:1, 2: “M’bodzi na m’bodzi wa iwo anadzakhala ninga mbuto yakuthawira mphepo, Mbuto yakubisalira mu ndzidzi wa condzi, ninga mikulo ya madzi mu dziko yakusowa madzi, ninga n’thundzi wa mwala ukulu mu dziko yakupisa kakamwe.” Nkulu wa mpingo anakwanisa kutsidzikiza, kubalangaza na kuwangisa basi ene angakhala wakudzolowereka. Ndimomwene kucita pyenepi midzidzi inango ndi pyakunentsa, mbwenye akulu a mpingo ali na pizinji toera kucita mu ntsiku zino zakunentsa. Mbwenye iwo nee asakhala akuphatika kakamwe mpaka kucimwana kutsalakana mabira a Yahova. (1 Pedhru 5:2) Abale na alongo mu mpingo ndi akucepeseka na akubverana, pontho nee asadikhira pizinji kuna akulu a mpingo kupiringana pire pinakwanisa iwo kucita.—Ahebheri 13:17.
21. Anyakubala anacitanji toera akhale akudzolowereka kuna anawo, pontho tinapfundzanji mu nsolo unatowera?
21 Anyakubala asawangisira toera akhale akudzolowereka kuna anawo. Pyenepi ndi pyakufunika kakamwe! Baba peno mama asafuna kuti anawo akhale akusudzuka toera kucedza nawo. Natenepa, anyakubala Acikristu asawangisira toera akhale akukhurudzika na akudzolowereka, nee asacimbiza kuipirwa anawo angaapanga kuti acita pinthu pyakuipa, peno anganyerezera munjira yakusiyana. Pakulanga anawo, anyakubala asawangisira toera kulonga nawo mwadidi na mwakusudzuka. Mwandimomwene, ife tonsene tisafunika kukhala akudzolowereka ninga Yezu. Mu nsolo unatowera, tinadinga ntsisi zikulu zidapangiza Yezu wakuti ndi nkhaliro wakufunika kakamwe udancitisa toera akhale wakudzolowereka.
a Ale anapfundza pya química asadziwa kuti ntobve na ouro piri dhuzi kakamwe pa tabhela periódica dos elementos. Atomo ya ntobve iri na ma prótons matatu nkati mwace kupiringana a ouro. Ale anapfundza pya física lero akwanisa kucinja makhundu akucepa a ntobve toera kudza ouro, mbwenye toera kucita pyenepi kusaphemba mphambvu kakamwe, pontho na kobiri izinji.