“I Kue I Yeke Aita”
“Zia azo adi iri ti i Rabbi pepe, teti Oko ayeke Maître ti i, na i kue i yeke aita.”—MATTHIEU 23:8.
1. Tene wa a lingbi e ba ni nzoni?
“ZO WA alingbi na gonda ahon mba ti lo, missionnaire wala zo ti Béthel?” Mbeni wali Chrétien ti kodoro ti Tö, na sioni bê pepe, ahunda tene so na mbeni ita-wali missionnaire ti Australie. Lo ye ti hinga zo wa a lingbi ayekia lo mingi ahon, mbeni missionnaire so alondo na kodoro wande wala mbeni ita ti kodoro ni so ayeke sala kusala na filiale ti Société Watch Tower. Senge hundango tene so, so afa na gigi ngobo ti zia kangbi na popo ti azo na lege ti kamba ti ala, asala si bê ti ita missionnaire ni adö. Ye oko, tene ti hinga zo wa ayeke kota ahon mba ti lo aga na lege ti nzala ti hinga kamba ti ngangu na ndo ti azo.
2. A lingbi e ba afon e wavorongo tongana nyen?
2 Gingo bê so ayeke fini ye oko pepe. Même adisciple ti Jésus ayeke papa giriri lakue na popo ti ala ti hinga zo wa ayeke kota ahon. (Matthieu 20:20-24; Marc 9:33-37; Luc 22:24-27) Ala londo nga na mbeni ngobo ti salango ye so azia kangbi na popo ti azo na lege ti kamba ti ala, so ayeke ti Judaïsme ti kozo siècle. Na bingo bê na ndo mara ti ngobo ti salango ye so, Jésus awa adisciple ti lo: “Zia azo adi iri ti i Rabbi pepe, teti Oko ayeke Maître ti i, na i kue i yeke aita.” (Matthieu 23:8) Kota iri ti lege ti vorongo tongana “Rabbi,” so aye ti tene “Wafango ye,” tongana ti so wagingo nda ti Bible Albert Barnes atene, “aga na fandara nga mbeni bibe ti hongo amba na yâ azo so ayeke na ni, nga salango bê na bibe ti dutingo kete na yâ ala so ayeke na ni pepe; na bibe ni kue nga dutingo ndulu ti sala ni ayeke nde na ‘bibe ti dutingo senge zo so ayeke na yâ Christ.’” Biani, aChrétien agbanzi tele ti ala ti sala tene na asurveillant so ayeke na popo ti ala tongana “Ancien zo tongaso,” na salango kusala na tene “ancien” tongana mbeni kota iri ti handa bê. (Job 32:21, 22) Na mbeni mbage, a-ancien ayeke sala ye alingbi na bibe ti wango ti Jésus ti yekia ambeni zo ti yâ ti kongrégation, legeoko tongana ti so Jéhovah ayekia awavorongo lo so ayeke be-biani na Jésus Christ ayekia adisciple ti lo so ayeke be-biani.
Tapande ti Jéhovah na ti Jésus
3. Tongana nyen Jéhovah ayekia acréature ti lo ti yingo?
3 Atä so Jéhovah ayeke “Lo Ti Nduzu Ahon Kue,” ngbele ye giriri lo yeke yekia acréature ti lo na yorongo ala na yâ akusala ti lo. (Psaume 83:19 [83:18, NW]) Na ngoi so lo leke kozo zo, Jéhovah azia ngengele Molenge ti lo oko na yâ pialo ni tongana mbeni “wakua ti kode.” (aProverbe 8:27-30; NW; Genèse 1:26) Jéhovah atisa même a-ange ti lo ti yayu ti fa tene ti bê ti ala na ndo lege ti futi sioni Gbia Ahab tongana Lo leke na bê ti Lo ti sala tongaso.—1 aGbia 22:19-23.
4, 5. Tongana nyen Jéhovah ayekia azo ti lo ti mitele?
4 Jéhovah akomande tongana Gbia ti Kota Ahon Kue ti ndagigi. (Deutéronome 3:24) Lo yeke na besoin pepe ti ba azo ti mitele na ndo mbeni ye. Ye oko, lo zuku, tongana a lingbi ti tene tongaso, ti ba ala. Mbeni wasungo psaume ahe bia: “Zo nyen ayeke tongana L’Eternel Nzapa ti e? So trône ti Lo ayeke na nduzu. Lo zia lê ti Lo ti ba ye so ayeke na yayu na ye so ayeke na sese. Lo yä wanzinga so ayeke na yâ pupu-sese.”—Psaume 113:5-8.
5 Kozoni si lo futi Sodome na Gomorrhe, Jéhovah amä ahundango tene ti Abraham na lo kaï nzala ti lo teti fango ngbanga ti mbilimbili. (Genèse 18:23-33) Atä so Jéhovah ahinga kozoni awe ye so ayeke si na peko ti ahundango ye ti Abraham, na be-nze-pepe, lo mä Abraham na lo yeda na fango nda ti tene ti lo.
6. Ye wa aga na peko ti so Jéhovah ayekia Habaqouq tongana lo hunda mbeni tene?
6 Jéhovah amä nga Habaqouq, so ahunda: ‘O Jéhovah, a lingbi ande mbi dekongo teti ngoi oke ti hunda maboko, na mo mä pepe?’ Jéhovah aba hundango tene ti lo tongana dengo kite na ngangu ti lo ti komande? Oko pepe. Lo ba ahundango tene ti Habaqouq tongana ye so ayeke na lege ni, na tongaso lo fa na gigi ye so lo leke ti sala ti ga na azo ti Chaldée ti fâ ngbanga. Lo dë bê ti prophète ni so ‘fango ngbanga so asala tene ni giriri yeke ga ande tâ tene biani.’ (Habaqouq 1:1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:2, 3, NW) Na bango na nene ni atene so agbu bê ti Habaqouq nga na kiringo tene na lo, Jéhovah ayekia prophète ni. Tongana ye ti pekoni, prophète so bê ti lo ayeke gi lo mingi kozoni awara ngangu na aduti na ngia, na ziango bê kue na Nzapa ti salut ti lo. A ba ye so polele na yâ mbeti ti Habaqouq so ayeke mbeni buku ti prophétie so asû na gbe ti yingo, so akpengba bê so e zia na Jéhovah laso.—Habakuk 3:18, 19.
7. Ngbanga ti nyen kusala ti Pierre na Pentecôte ti ngu 33 N.E. ayeke kota ye mingi?
7 Jésus Christ ayeke mbeni pendere tapande nde ti fango yekiango ndo teti azo. Jésus atene na adisciple ti lo so “zo so abele tene ti Mbi na gbele azo, fade Mbi bele tene ti lo nga na gbele Babâ ti mbi so ayeke na yayu.” (Matthieu 10:32, 33) Ye oko, na bï so akä lo, adisciple ti lo kue akpe lo, na bazengele Pierre abele tene ti lo fani ota. (Matthieu 26:34, 35, 69-75) Jésus aba ndo ayo ahon ye so lê aba, na lo ba na nene ni atene ti gbe ti bê ti Pierre, tâ gbiango bê ti lo. (Luc 22:61, 62) Gi alango 51 na pekoni, Christ ane bazengele so agbian bê ti lo na ziango lo ti sala kusala na iri ti adisciple 120 ti Jésus na lâ ti Pentecôte nga ti sala kusala na kozo “kelele ti royaume.” (Matthieu 16:19; Kusala 2:14-40) A mu lege na Pierre ti ‘kiri na ti sala si aita ti lo akpengba.’—Luc 22:31-33.
Yekiango Azo ti Sewa
8, 9. Na yâ yekiango wali ti lo, tongana nyen mbeni koli alingbi ti mu tapande ti Jéhovah na ti Jésus?
8 Akoli na ababâ na mama ayeke sala nzoni ti mu tapande ti Jéhovah na ti Jésus Christ na yâ salango kusala na ngangu ti komande so Nzapa amu na ala. Pierre agboto mê: “Legeoko tongaso, i akoli, i duti na awali ti i na lege ti ndara, na i yekia awali, tongana ta so ayeke ngangu pepe.” (1 Pierre 3:7) Tara ti ba so mo yeke sala ye na mbeni ta ti sese so akpengba pepe ahon mbeni so ayeke na keke. Mo yeke bata ni nzoni mingi pepe? Mbeni koli alingbi ti sala tongaso na mungo tapande ti Jéhovah, na mango atene ti bê ti wali ti lo tongana lo yeke mu desizion na ndo atene ti sewa. Dabe mo so Jéhovah amu ngoi ti fa nda ti tene na Abraham. Teti lo yeke mbilimbili-kue pepe, peut-être mbeni koli ayeke ba tene ni kue pepe. Tongaso, a yeke lege ti ndara pepe teti lo ti yekia wali ti lo na bango biani tene ti bê ti lo?
9 Na yâ akodoro so ngangu ti komande ti koli alï ngangu na yâ abibe ti azo, a yeke nzoni mbeni koli adabe lo so a lingbi wali ti lo ahon ndo ti akota kpale mingi si lo fa na gigi atene ti gbe ti bê ti lo. Mu tapande ti lege so Jésus Christ, na ngoi so lo yeke giriri na sese, asala ye na adisciple ti lo, mbeni mbage ti bungbi so ayeke ga ande fini wali ti lo. Lo yekia ala, na bango na nene ni akatikati ti ala na lege ti mitele nga na ti yingo, même kozoni si ala fa na gigi ye so atia ala. (Marc 6:31; Jean 16:12, 13; aEphésien 5:28-30) Na ndo ni, mu ngoi ti ba ye so wali ti mo ayeke sala teti mo nga teti sewa ti mo, na fa na lege ti atene nga salango ye ti mo so mo ba ni na nene ni. Jéhovah nga na Jésus aba na nene ni, agonda, na ahiri deba nzoni na ndo azo so alingbi na ni. (1 aGbia 3:10-14; Job 42:12-15; Marc 12:41-44; Jean 12:3-8) Na peko ti so koli ti lo aga Témoin ti Jéhovah, mbeni wali Chrétien na kodoro ti Tö atene: “Kozoni, koli ti mbi ayeke tambela yongoro kâ na gbele mbi, na lo zia mbi yö aye kue. Fadeso lo yö abozo na lo fa so lo ba na nene ni ye so mbi yeke sala na da!” Mbeni tene so a sala na tâ bê kue ayeke mu maboko na wali ti mo ti ba tele ti lo tongana zo ti ngele ngangu.—aProverbe 31:28.
10, 11. Ye wa ababâ na mama alingbi ti manda na lege ti pendere tapande ti Jéhovah na yâ salango ye na mara ti Israël so asala kpengba-li?
10 Na yâ salango ye na amolenge ti ala, mbilimbili tongana a hunda ti se ala, a lingbi ababâ na mama amu tapande ti Nzapa. “L’Eternel angbâ ti sala tene ti témoin na azo ti Israël na ti Juda” ti zia sioni lege ti ala, me “ala sala si li ti ala akpengba.” (2 aGbia 17:13-15) Azo ti Israël même ‘agonda Lo na handa na yanga ti ala, na ala sala mvene na Lo na menga ti ala.’ Ababâ na mama mingi alingbi ti ba so ngoi na ngoi amolenge ti ala ayeke sala ye tongaso. Azo ti Israël ‘azia Nzapa na tara’ na aso bê ti lo, na salango si lo wara vundu. Ye oko, Jéhovah ‘ayeke na be-nzoni, Lo mu pardon na sioye ti ala, na Lo fâ ala pepe.’—Psaume 78:36-41.
11 Jéhovah ahunda même mingi na azo ti Israël: “I ga fadeso, zia e bungbi ti leke tene: kamême siokpari ti i ayeke tongana bengba ye, fade a vulu tongana neige.” (Esaïe 1:18) Atä so Jéhovah asala sioni pepe, lo tisa mara so asala kpengba-li ti ga na ti leke atene. So mbeni pendere tapande teti ababâ na mama ti mu pekoni na yâ salango ye na amolenge ti ala! Tongana ye ni ahunda tongaso, ne ala na mango tene ti ala na ndo tene ni, na fa na ala ngbanga ti nyen a lingbi ala gbian.
12. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi e kpe ti yekia amolenge ti e ahon Jéhovah? (b) Ye wa a hunda tongana e ye ti yekia nengo ti amolenge ti e na ngoi so e yeke zingo na ala?
12 Biani, ngoi na ngoi a lingbi amu ngangu wango na amolenge. Ababâ na mama ayeke ye pepe ti duti tongana Éli, so ‘angbâ ti yekia amolenge ti lo ahon Jéhovah.’ (1 Samuel 2:29) Ye oko, a lingbi apendere aba ndoye so ayeke na gbe ti sengo ala. A yeke nzoni ala hinga mbilimbili so ababâ na mama ti ala andoye ala. Paul agboto mê ti ababâ: “I gi amolenge ti i na tene senge pepe, me i ngbâ ti bata ala nzoni na yâ wango-tene nga na fango lege ti bibe ti Jéhovah.” (aÉphésien 6:4, NW) Atä so babâ ayeke sala kusala ti lo, kota tene so a ye ti fa ayeke so a lingbi lo bi bê na ndo nengo ti amolenge ti lo na salango pepe si ngonzo agbu ala teti lo sala ngangu na ala ahon ndo ni. Biani, bingo bê na ndo nengo ti amolenge ahunda ngoi na ngangu na mbage ti ababâ na mama, me lengo so aga na pekoni alingbi na aye kue so ala gbanzi na tele ti ala.
13. Bango ndo ti Bible na ndo akangba na yâ sewa ayeke so wa?
13 Yekiango azo ti sewa ague yongoro ahon nengo wali nga na amolenge. Mbeni mato ti Japon atene: “Tongana mo ga kangba, mä yanga ti amolenge ti mo.” Tene ti yâ ti mato so ayeke so: A lingbi ababâ na mama so aga kangba agbanzi tele ti hon ndo ti ngangu ti ala ti komande, na a yeke nzoni ala ba na nene ni ye so amolenge ti ala so akono awe atene. Atä so Mbeti ti Nzapa atene a lingbi ababâ na mama ayekia amolenge ti ala na mango ala, a lingbi nga amolenge ni afa pepe bibe ti yekiango zo pepe na mbage ti azo ti sewa so aga kangba. A-Proverbe 23:22 atene: “Mo ke mama ti mo pepe tongana lo ga mbakoro.” Gbia Salomon asala ye alingbi na mato so na lo yekia mama ti lo na ngoi so mama ti lo aga ndulu na lo ti hunda mbeni ye. Salomon asala si azia mbeni trône na koti ti lo na lo mä ye so kangba mama ti lo, Bath-Shéba, ayeke na ni ti tene na lo.—1 aGbia 2:19, 20.
14. Tongana nyen e lingbi ti yekia ambakoro so ayeke na yâ kongrégation?
14 Na yâ kota sewa ti e ti yingo, e yeke na nzoni ndo ti “mu li ni” na yâ yekiango akangba so ayeke na yâ kongrégation. (aRomain 12:10, NW) Ala lingbi peut-être ti sala ye mingi pepe tongana ti so ala sala giriri, na ye so alingbi ti sala si bê ti ala asui. (Zo-ti-fa-tene 12:3-9 [12:1-7, NW]) Mbeni Chrétien kangba so asa yingo na ndo lo, so alango giriri gi na ndo gbogbo na yâ mbeni da-nganga, afa na gigi mbeni lâ suingo bê ti lo: “Mbi lingbi pepe ti ku juska mbi kui na mbi kiri na kusala.” Ti mara ti akangba tongaso, tongana e bi lê na ndo ala na e yekia ala, a yeke mu ande maboko na ala. A mu yanga giriri na azo ti Israël: “A lingbi mo londo, mo luti na gbele zo so kuali ti lo avulu, na mo yekia lê ti mbakoro zo.” (Lévitique 19:32) Fa na gigi nengo zo na salango si ambakoro aba so a yeke na besoin ti ala na a yekia ala. Ti “londo” alingbi nga ti ndu dutingo na sese na mango ala tongana ala yeke fa peko ti ye so ala sala giriri. Fade ye so ayeke ne ambakoro na a ga na nzoni ye na fini ti e ti yingo.
‘Mu Li Ni na yâ Yekiango Zo’
15. Ye wa a-ancien alingbi ti sala ti ne azo ti kongrégation?
15 Azo ti kongrégation ayeke maï tongana a-ancien azia na sese mbeni pendere tapande teti ala. (1 Pierre 5:2, 3) Atä so programme ti ala asi singo na akusala, a-ancien so abi bê ayeke mu li ni ti ga ndulu na apendere, abeli ti sewa, amama so ayeke gi ala oko, awali ti da, na ambakoro, atä azo so ayeke na kpale wala pepe. A-ancien ayeke mä ye so azo ti kongrégation ayeke tene na agonda ala teti ye so ala lingbi ti sala. Mbeni ancien so ahinga ti ba ndo na so agonda mbeni ita-koli wala ita-wali na ndo ye so lo yeke sala, ayeke mu tapande ti Jéhovah, so agonda acréature ti lo ti sese.
16. Ngbanga ti nyen a lingbi e ba a-ancien tongana azo so alingbi na gonda legeoko na tanga ti azo kue na yâ kongrégation?
16 Na mungo peko ti Jéhovah, a-ancien azia mbeni pendere tapande na salango ye alingbi na wango ti Paul: “Ti ndoye ti aita, i duti na yengo tele na popo ti i. Ti yekiango tele ti i na popo ti i, i mu li ni dä.” (aRomain 12:10, NW) Ye so alingbi ti duti ngangu teti a-ancien so ayeke na yâ akodoro so ziango kangbi na popo ti azo na lege ti kamba ti ala ayeke na yâ yingo-ti-hinga ti azo kue. Na tapande, na yâ mbeni kodoro ti Tö, atene ayeke use teti “ita,” mbeni ayeke ti yä zo na mbeni nde ayeke ti asenge zo. Ade ti ninga pepe, azo ti kongrégation ayeke sala tene lakue na a-ancien nga na akangba na tene ti yango zo ni, me teti tanga ti azo ala sala kusala na ti asenge zo. Ye oko, a wa ala ti sala kusala na tene teti asenge zo na ngoi kue, teti so, tongana ti so Jésus atene na adisciple ti lo, “i kue i yeke aita.” (Matthieu 23:8) Atä so salango kangbi ni alingbi ti duti polele mingi pepe na yâ ambeni kodoro nde, a lingbi e kue e sala hange na bibe ti azo ti zia kangbi na popo ti azo na lege ti kamba ti ala.—Jacques 2:4.
17. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi a-ancien aduti azo so a yeke ga ndulu na ala hio? (b) Na yâ alege wa a-ancien alingbi ti mu tapande ti Jéhovah na salango ye na ambeni zo ti kongrégation?
17 Tâ tene, Paul awa e ti sala ye na ambeni ancien tongana azo so a lingbi ‘a yekia ala mingi ahon,’ me ala ngbâ lakue aita. (1 Timothée 5:17, NW) Tongana e lingbi ti “gue na trône ti grâce” ti Seigneur ti Ndagigi Kue “na mbito pepe,” a lingbi e ga ndulu pepe na a-ancien, so a yeke ngbanga ti ala ti mu tapande ti Jéhovah? (aHébreu 4:16; aEphésien 5:1) A yeke nzoni asurveillant agi ti hinga wala azo ayeke ga ndulu na ala hio, na bango nzoni fani oke ambeni zo aga ti ba ala ti gi wango wala ti mu ambeni wango. Manda mbeni ye na lege so Jéhovah ayorö ambeni zo nde na yâ apialo ti lo. Lo ne ambeni zo na mungo na ala akungba. Atä mbeni wango so mbeni Témoin amu akpa tâ ye pepe, a lingbi a-ancien aba na nene ni bingo bê so a fa na gigi. Dabe mo tongana nyen Jéhovah asala ye na ahundango tene ti Abraham ti hinga nda ti ye nga na toto ti vundu ti Habaqouq.
18. Tongana nyen a-ancien alingbi ti mu tapande ti Jéhovah na kiringo ti leke azo so ahunda ti wara maboko?
18 A lingbi ambeni fon e Chrétien akiri agbian ye. (aGalate 6:1) Ye oko, ala yeke kota ye na lê ti Jéhovah, a lingbi asala ye na ala na nengo zo. Mbeni Témoin atene: “Tongana mbeni zo ayekia mbi na ngoi so lo yeke mu wango na mbi, mbi ba pepe ye ti kanga lege na mbi ti ga ndulu na lo.” Mingi ti azo ayeda na tene nzoni ahon tongana a sala ye na ala na yekiango ndo. A lingbi peut-être ti mu ngoi mingi ahon, me mango tene kue ti azo so amu sioni lege asala si a yeke ngangu pepe teti ala ti yeda na mbeni wango so alingbi. Dabe mo tongana nyen Jéhovah afa nda ti ye na azo ti Israël fani mingi teti so lo ba mawa ti ala. (2 Chronique 36:15; Tite 3:2) Wango so amu na nzobe nga na be-nzoni ayeke ndu ande bê ti azo so alingbi ti mu maboko.—aProverbe 17:17; aPhilippien 2:2, 3; 1 Pierre 3:8.
19. Tongana nyen a lingbi e ba azo so amä na bê pepe tongana aChrétien?
19 Yekiango ndo ti e ague juska ti ndu ala so alingbi ti ga ande aita ti e ti yingo. Mara ti azo tongaso alingbi ti yeda hio pepe na tokua ti e fadeso, me a lingbi e ngbâ lakue ti fa be-nze-pepe na ala na e hinga nengo ti ala tongana azo. Jéhovah ‘aye si a futi mbeni zo oko pepe me lo ye azo kue aga ti gbian bê ti ala.’ (2 Pierre 3:9, NW) A lingbi e duti pepe na bango ndo ti Jéhovah? Na bango azo kue, e lingbi ti leke lege ti fa tene ti témoin tongana e gi lakue ti duti anzoni zo so ayeke ndulu na ala. Biani, e yeke kpe mara ti salango songo so alingbi ti ndu akpale na lege ti yingo. (1 aCorinthien 15:33) Ye oko, e yeke fa “be-nzoni,” na kiringo na peko pepe azo so amä na bê pepe tongana e.—Kusala 27:3.
20. A lingbi tapande ti Jéhovah na ti Jésus Christ apusu e ti sala nyen?
20 Biani, Jéhovah na Jésus Christ aba zo oko oko na popo ti e tongana zo so alingbi na yekiango ndo. Zia e dabe e lakue tongana nyen ala sala ye, na e mu li ni nga na yâ yekiango mba na popo ti e. Na zia e bata lakue na li atene ti Seigneur ti e Jésus Christ: “I kue i yeke aita.”—Matthieu 23:8.
Mo Yeke Kiri Tene Tongana Nyen?
• Tongana nyen a lingbi mo ba afon mo wavorongo?
• Tongana nyen tapande ti Jéhovah na ti Jésus apusu mo ti yekia ambeni zo nde?
• Tongana nyen akoli na ababâ na mama alingbi ti yekia ambeni zo?
• Bango afon ala Chrétien tongana aita ti ala apusu a-ancien ti sala ye na yâ alege wa?
[Foto na lembeti 16]
Yekia wali ti mo na atene ti gonda
[Foto na lembeti 16]
Ne amolenge ti mo na mango ala
[Foto na lembeti 16]
Sala ye na azo ti kongrégation na nengo ala