A-Chrétien Awara Ngia na Salango Kusala

“Ngia ayeke na zo so amu ye, ahon ngia ti lo so akamata ye.”​—KUSALA 20:35.

1. Bango ndo wa so ayeke nzoni pepe amu ndo kue laso, na ngbanga ti nyen aga na ye ti nzoni pepe?

NA NGOI ti andangba ngu ti 1900, tene “bingo bê kozoni na ndo zo mveni” aga mbeni ye so amä ni fani mingi. “Bingo bê kozoni na ndo zo mveni” aye ti tene biani, “mbi kozoni si” na a fa na gigi mbeni bango ndo so ague legeoko na kion, bê ti wara ye nga bingo bê pepe na ambeni zo nde. E lingbi ti tene biani so bingo bê kozoni na ndo zo mveni ade ahunzi pepe na ngu 2000 so. Fani oke mo mä ahundango tene so: “Ti mbi oke na yâ ni?” wala, “Mbi yeke wara ande nyen na yâ ni?” Mara ti bibe ti kion tongaso alingbi pepe ti ga na ngia. A gue nde mingi na kpengba-ndia so Jésus atene: “Ngia ayeke na zo so amu ye, ahon ngia ti lo so akamata ye.”​—Kusala 20:35.

2. Tongana nyen a ba so ti mu ye aga na ngia?

² A yeke tâ tene so ti mu ye aga na kota ngia ahon ti wara ye? Biani. Bi bê na Jéhovah Nzapa. “Lingu ti fini” ayeke na mbage ti lo. (Psaume 36:10 [36:9, NW]) Lo mu aye kue so ahunda ti tene e duti na ngia na ti lë nzoni lengo. Biani, lo yeke Lingu ti “matabisi kue ti nzoni na matabisi kue so alingbi kue.” (Jacques 1:17) Jéhovah, “Nzapa so ayeke na ngia,” ayeke mu ye lakue. (1 Timothée 1:11, NW) Lo ndoye azo so lo sala, so lo mu na ala ye mingi. (Jean 3:16) Bi bê nga na mbeni sewa ti azo. Tongana mo yeke babâ wala mama, mo hinga aye oke so zo alingbi ti gbanzi na tele ti lo, ye so a lingbi lo mu, ti bata molenge. Nga teti angu mingi molenge ni ahinga pepe aye kue so mo gbanzi na tele ti mo. Lo yeke ba ni gi tongana ye so a lingbi mo sala. Ye oko, a yeke mu ngia na mo ti ba molenge ti mo na konongo ni teti mo mu ye na kion pepe. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so mo ndoye lo.

3. Ngbanga ti nyen salango na Jéhovah nga na afon e wamabe amu ngia?

³ Legeoko tongaso, a hinga tâ vorongo na lege ti mungo ye so aluti na ndo ti ndoye. Teti e ndoye Jéhovah na e ndoye afon e wamabe, a yeke mu ngia ti sala na ala, ti mu tele ti e mveni teti ala. (Matthieu 22:37-39) Zo kue so avoro na abibe ti kion ayeke wara ngia mingi pepe. Me ala so asala kusala na kion pepe, so abi bê mingi na ndo ye so ala lingbi ti mu ahon ti bi bê na ye so ala lingbi ti ku ti kamata, ayeke wara ngia biani. A lingbi ti ba tâ tene ti ye so na bango mbilimbili tongana nyen a sala kusala na ambeni tene ti Bible so andu vorongo ti e na yâ Tene ti Nzapa. Fade e sala lisoro na ndo ota ti atene so na yâ article so nga na yâ ti so aga na peko.

Kusala ti Jésus Teti Azo Kue

4. Mingi ni “kusala teti azo kue” na yâ Chrétienté ayeke nyen?

⁴ Na yâ kozo yanga ti Grec, mbeni kota tene so andu vorongo ayeke lei·tour·giʹa, so a kiri pekoni na “kusala teti azo kue” na yâ Traduction du monde nouveau. Na yâ Chrétienté lei·tour·giʹa asala si tene “liturgie” aba gigi.a Ye oko, asalango ye gi tongaso ti Chrétienté ayeke pepe mbeni kusala teti azo kue so aga na tâ ye ti nzoni.

5, 6. (a) Kusala wa teti azo kue a sala giriri na Israël, na anzoni ye ti pekoni ayeke so wa? (b) Kusala wa teti azo kue ti kota ahon amu place ti so a sala la ni na Israël, na ngbanga ti nyen?

⁵ Bazengele Paul asala kusala na tene ti Grec so andu lei·tour·giʹa ti sala tene ti aprêtre ti Israël. Lo tene: “Nga, prêtre kue aluti na ndo ti lo lâ na lâ ti sala kusala teti azo kue [mbeni mbage ti lei·tour·giʹa] na ti mu a-oko sadaka lakue.” (aHébreu 10:11, NW) A-Lévite so ayeke aprêtre asala kpengba kusala teti azo kue na Israël. Ala fa Ndia ti Nzapa na amu asadaka so akanga ndo ti asiokpari ti azo ni. (2 Chronique 15:3; Malachie 2:7) Tongana aprêtre na azo ni kue abata Ndia ti Jéhovah, mara ni ayeke na anda ti tene ti duti na ngia.​—Deutéronome 16:15.

⁶ Salango kusala teti azo kue na gbe ti Ndia ayeke la ni mbeni tâ matabisi teti aprêtre ti Israël, me ngele ti kusala ti ala ahunzi na ngoi so a ke Israël teti lo duti be-ta-zo pepe. (Matthieu 21:43) Jéhovah aleke mbeni ye ti kota ahon, kusala teti azo kue so Jésus, tâ Prêtre ti Kota asala. Na ndo lo, e diko: “Teti Jésus angbâ lakue lakue, a lingbi mbeni zo achangé Lo na kusala ti prêtre pepe. Teti tene so nga, Lo lingbi sö ala biani so aga ndulu na Nzapa na lege ti Lo, teti Lo ngbâ na fini lakue lakue ti sambela teti ala.”​—aHébreu 7:24, 25.

7. Ngbanga ti nyen a lingbi pepe ti haka na mbeni ye nde aye ti nzoni so aga na peko ti kusala ti Jésus teti azo kue?

⁷ Jésus angbâ tongana prêtre teti lakue lakue, ambeni zo aga na peko ti lo pepe. Tongaso, gi lo oko si alingbi ti sö azo biaku. Lo sala kusala so ayeke nde teti azo kue, pepe na yâ mbeni temple so azo aleke, me na yâ temple ti laso, kota ye so Jéhovah aleke teti vorongo so ato nda ni na ngu 29 N.E. Fadeso Jésus ayeke sala kusala na Ndo ti Nzoni Ahon Kue ti temple so, na yayu. Lo yeke ‘wakusala teti azo kue [lei·tour·gosʹ] ti ndo ti nzoni-kue, na yâ ti tâ tente so Jéhovah asala, me zo asala pepe.’ (aHébreu 8:2; 9:11, 12) Atä so dutingo ti Jésus ayeke na nduzu mingi, lo ngbâ lakue mbeni ‘wakusala teti azo kue.’ Lo sala kusala na kota ngangu ti lo ti komande ti mu ye, pepe ti kamata ye. Na mungo ye tongaso aga na ngia na lo. A yeke mbage ti “ngia so azia na gbele lo” na so akpengba lo ti gbu ngangu na ngoi kue ti fini ti lo na ndo sese.​—aHébreu 12:2, NW.

8. Tongana nyen Jésus asala mbeni kusala teti azo kue ti mu ye na place ti mbele ti Ndia?

⁸ Mbeni mbage nde ti kusala ti Jésus teti azo kue ayeke dä. Paul asû na mbeti: “Jésus awara mbeni kusala ti nzoni mingi ahon na gbele azo kue, tongaso lo yeke nga wasala-songo ti mbeni mbele ti nzoni ahon, so azia na sese na lege ti ndia na ndo azendo ti nzoni ahon.” (aHébreu 8:6, NW) Moïse aduti la ni wasala-songo ti mbele so ayeke gunda ti songo ti Israël na Jéhovah. (Exode 19:4, 5) Jésus ayeke wasala-songo ti mbeni fini mbele, so azi lege na mbeni fini mara ti ba gigi, “Israël ti Nzapa,” so na yâ ni awara aChrétien so asa yingo na ndo ti ala ti amara mingi. (aGalate 6:16; aHébreu 8:8, 13; Apocalypse 5:9, 10) So tâ pendere kusala teti azo kue si a yeke la ni! Ba tongana nyen e yeke na ngia ti hinga Jésus, wakua teti azo kue so na lege ti lo e lingbi ti mu na Jéhovah vorongo so lo yeda na ni!​—Jean 14:6.

A-Chrétien Nga Asala Kusala Teti Azo Kue

9, 10. Ambeni mara ti kusala teti azo kue so aChrétien asala ayeke so wa?

⁹ Mbeni zo oko so asala kusala teti azo kue so awara gonda tongana ti Jésus ayeke pepe. Ye oko, na ngoi so aChrétien so asa yingo na ndo ti ala awara futa ti ala ti yayu, ala mu place ti ala na tele ti Jésus na ala mu mbage na yâ kusala ti lo teti azo kue tongana agbia na aprêtre ti yayu. (Apocalypse 20:6; 22:1-5) Me, aChrétien na ndo sese ayeke sala biani kusala teti azo kue, na ala wara kota ngia na salango tongaso. Na tapande, tongana kobe atia na Palestine, bazengele Paul ague na amatabisi so aita ti Poto atokua ti mu maboko si akaï mbage ti vundu ti aChrétien so ayeke Juif na Judée. So ayeke la ni mbeni kusala teti azo kue. (aRomain 15:27; 2 aCorinthien 9:12) Laso, aChrétien ayeke na ngia ti sala mara ti kusala tongaso, na dutingo ndulu ti mu maboko hio tongana aita ti ala ayeke hu pono teti kota vundu, aye ti ngangu ti ndagigi, wala ambeni kota kpale nde.​—aProverbe 14:21.

¹⁰ Paul asala tene ti mbeni kusala nde teti azo kue tongana lo sû na mbeti: “Tongana a sa mbi tongana offrande ti ye-ti-nyon na ndo ti sadaka na kusala ti mabe ti i, fade mbi yeke na tâ ngia, na mbi sala ngia legeoko na i kue.” (aPhilippien 2:17) Ngangu kusala ti Paul teti azo ti Philippes ayeke la ni mbeni kusala teti azo kue so lo sala na ndoye nga na wâ. A yeke sala laso nga mara ti kusala teti azo kue tongaso, mbilimbili a yeke aChrétien so asa yingo na ndo ti ala, so asala kusala tongana “ngba ti be-ta-zo na ti ndara,” na mungo kobe ti yingo na ngoi so alingbi. (Matthieu 24:45-47, NW) Nga, tongana mbeni bungbi, ala yeke “bungbi ti aprêtre ti nzoni-kue,” so a mu na ala kusala ti “mu asadaka ti yingo, so Nzapa ayeda na ni na lege ti Jésus Christ,” na ti “fa nzoye ti lo so ahiri [ala] ti sigigi na yâ bingo ti lï na yâ lumière ti lo so ayeke ye ti dongo bê.” (1 Pierre 2:5, 9, NW) Legeoko tongana Paul, ala wara ngia na yâ ti amatabisi tongaso même na ngoi so ‘ala yeke sa tele ti ala mveni’ na batango akungba ti ala. Na amba ti ala “ambeni ngasangbaga” abungbi na amu maboko na ala na yâ kusala ti fa na azo ye na ndo Jéhovah nga aye so lo leke ti sala.b (Jean 10:16; Matthieu 24:14) So ayeke biani tâ kota kusala teti azo kue so amu ngia!​—Psaume 107:21, 22.

Salango Kusala ti Nzoni-kue

11. Tongana nyen prophète-wali Anne azia pendere tapande teti aChrétien kue?

¹¹ Mbeni tene nde ti Grec so andu vorongo ti e ayeke la·treiʹa, so a kiri pekoni na “kusala ti nzoni-kue” na yâ Traduction du monde nouveau. Kusala ti nzoni-kue andu akusala ti vorongo. Na tapande, a tene Anne, womua nga wali-prophète ti ngu 84 “azia temple lâ oko pepe, na salango kusala ti nzoni-kue bï na lâ na lege ti ziango kobe na hundango na toto mingi.” (Luc 2:36, 37, NW) Anne azia lâ oko pepe ti voro Jéhovah. Lo yeke pendere tapande teti e kue, apendere na akangba, akoli na awali. Tongana ti so Anne asambela Jéhovah na bê kue na lo voro lo lakue na temple, kusala ti e ti nzoni-kue andu sambela nga guengo na bungbi.​—aRomain 12:12; aHébreu 10:24, 25.

12. Kota mbage ti kusala ti e ti nzoni-kue ayeke so wa, na tongana nyen a yeke nga mbeni kusala teti azo kue?

¹² Bazengele Paul afa mbeni kota mbage ti kusala ti e ti nzoni-kue tongana lo sû na mbeti: “Teti Nzapa, Lo so mbi sala na Lo na yingo ti mbi na yâ Tene-nzoni ti Molenge ti Lo, Lo yeke témoin ti mbi, na Lo hinga mbi zia pepe ti di iri ti i na yâ sambela ti mbi lakue.” (aRomain 1:9) Biani, fango nzo tene ayeke pepe gi mbeni kusala teti azo kue ndali ti ala so amä ni me nga mbeni kusala ti vorongo na Jéhovah Nzapa. Atä e wara mbeni zo so amä wala pepe, kusala ti fango tene ayeke kusala ti nzoni-kue ti sala na Jéhovah. Salango ngangu ti e kue ti fa na ambeni zo apendere lengo ti Babâ ti e ti yayu so e ye lo mingi, nga azendo ti lo so aga na ye ti nzoni, ayeke mu biani kota ngia na e.​—Psaume 71:23.

E Yeke Sala Kusala ti Nzoni-kue na Ndo Wa?

13. Beku ti ala so ayeke sala kusala ti nzoni-kue na sedu ti yâ ni ti temple ti Jéhovah ti yingo ayeke so wa, na azo wa awara ngia legeoko na ala?

¹³ Paul asû mbeti na aChrétien so asa yingo na ndo ti ala: “Teti e wara royaume so alingbi yengi pepe, zia e kiri singila; na lege so, e lingbi sala kusala so alingbi na lê ti Nzapa, na lege ti kpengo mbito ti Lo na dongo bê.” (aHébreu 12:28) Na kungo na bê kue ti wara Royaume ni tongana ye ti héritier, mabe ti ala so asa yingo na ndo ti ala ayengi pepe na ngoi so ala yeke voro Lo Ti Nduzu Ahon Kue. Gi ala si alingbi ti sala na lo kusala ti nzoni-kue na yâ Ndo ti Nzoni Kue nga na sedu ti yâ ni ti temple ti Jéhovah ti yingo, na ala yeke ku na wâ ti sala kusala na tele ti Jésus na yâ Ndo ti Nzoni Ahon Kue, yayu mveni. Amba ti ala, bungbi ti ambeni ngasangbaga, ayeke na ngia legeoko na ala na yâ pendere beku so.​—aHébreu 6:19, 20; 10:19-22.

14. Tongana nyen azo mingi so asi singo awara ye ti nzoni na lege ti kusala ti Jésus teti azo kue?

¹⁴ Ye oko, ti ambeni ngasangbaga a yeke tongana nyen? Tongana ti so bazengele Jean aba kozoni, ala mingi aba gigi na ngoi ti lâ ti nda ni so, na “ala sukula bongo ti ala awe, na ala sala si bongo ti ala avulu na lege ti mênë ti Molenge Ti Ngasangbaga.” (Apocalypse 7:14) So aye ti tene, legeoko tongana afon ala wavorongo, ala fa na gigi mabe na yâ kusala so Jésus asala teti azo kue, sadaka ti fini ti lo ti zo so ayeke mbilimbili-kue teti azo. Ambeni ngasangbaga nga awara ye ti nzoni na lege ti kusala ti Jésus teti azo kue na lege so “ala bata tene ti mbele ti [Jéhovah].” (Esaïe 56:6) Biani, ala yeke pepe mbage ti fini mbele ni, me ala yeke gbu ni ngangu na lege ti batango andia so andu ni nga na salango kusala maboko na maboko na aye so aleke na lege ti mbele ni. Ala bungbi oko na Israël ti Nzapa, na tengo kobe na oko mesa ti yingo na azo ti yâ ni nga na salango kusala legeoko na ala, na sepelango Nzapa na gbele azo kue, nga na mungo asadaka ti yingo so anzere na lo.​—aHébreu 13:15.

15. Na ndo wa azo mingi so asi singo ayeke sala kusala ti nzoni-kue, na tongana nyen deba nzoni so andu ala?

¹⁵ Na lege so, a ba azo mingi so asi singo na ‘lutingo na gbele trône, na gbele Molenge Ti Ngasangbaga, ala yü vulu bongo.’ Nga, “ala yeke na gbele trône ti Nzapa; na ala sala na lo kusala ti nzoni-kue lâ na bï na yâ temple ti lo; na fade Lo so aduti na ndo trône agbala tente ti lo na ndo ala.” (Apocalypse 7:9, 15, NW) Na Israël giriri, azo so agbian ti ga Juif avoro la ni na sedu ti gigi ti temple ti Salomon. Legeoko tongaso, azo mingi so asi singo ayeke voro Jéhovah na yâ sedu ti gigi ti temple ti lo ti yingo. Salango kusala na ndo so amu ngia na ala. (Psaume 122:1) Atä na peko ti so ndangba ti afon ala so asa yingo na ndo ti ala awara ye ti héritier ti lo ti yayu, ala yeke ngbâ ande ti sala na Jéhovah kusala ti nzoni-kue tongana azo ti lo.​—Apocalypse 21:3.

Kusala ti Nzoni-kue so Ayeda na ni Pepe

16. Agbotongo mê wa a mu na ndo kusala ti nzoni-kue?

¹⁶ Na ngoi ti Israël ti giriri, a lingbi a sala kusala ti nzoni-kue na mungo peko ti andia ti Jéhovah. (Exode 30:9; Lévitique 10:1, 2) Legeoko nga laso, ambeni ye so ahunda ayeke dä ti bata ni tongana e ye si kusala ti e ti nzoni-kue anzere na Jéhovah. A yeke ngbanga ni la Paul asû mbeti na azo ti Colosses: “E zia pepe ti sambela na ti hunda teti i, si i lingbi hinga biani ye so Lo ye na lege ti ndara kue ti yingo na ti hingango nda ti ye, si i tambela na lege so alingbi na Seigneur, ti mu ngia na Lo na yâ ye kue, si i lë na kusala ti nzoni kue, na i wu na lege ti hinga Nzapa.” (aColossien 1:9, 10) A yeke ti e pepe ti zia na sese e mveni lege ti voro Nzapa. A yeke kota ye mingi ti duti na tâ hingango ye ti Mbeti ti Nzapa, gbungo nda ti ye na lege ti yingo, nga na ndara ti Nzapa. Tongaso pepe, akpale alingbi ti ga na pekoni.

17. (a) Tongana nyen a buba la ni yâ ti kusala ti nzoni-kue na ngoi ti Moïse? (b) Tongana nyen a lingbi ti sala si laso kusala ti nzoni-kue ague pepe na ndo so alingbi?

¹⁷ Dabe na azo ti Israël na ngoi ti Moïse. E diko: “Nzapa avi peko na ala na lo zia ala ti sala kusala ti nzoni-kue na aturugu ti yayu.” (Kusala 7:42, NW) Azo ti Israël so aba akpengba kusala so Jéhovah asala teti ala. Ye oko, ala gue na mbage ti ambeni nzapa nde na ngoi so ala ba a tene salango tongaso ayeke ga na ye ti nzoni na ala. Ala duti be-biani pepe, na a lingbi e duti na be-biani tongana e ye si kusala ti nzoni-kue ti e anzere na Nzapa. (Psaume 18:26 [18:25, NW]) Tâ tene, azo mingi pepe laso azia Jéhovah ti gue ti voro atongoro wala amolenge ti bagara so aleke na lor, me ambeni mara ti vorongo yanda ayeke dä. Jésus agboto mê ndali ti salango na “Amosoro,” na Paul atene bê ti wara ye ayeke vorongo yanda. (Matthieu 6:24; aColossien 3:5) Satan afa tele ti lo mveni tongana mbeni nzapa. (2 aCorinthien 4:4) Amara ti vorongo yanda tongaso amu ndo kue na ayeke mbeni gbanda. Na tapande, bi bê na mbeni zo so atene lo mu peko ti Jésus me so tâ ye so lo zia na gbele lo ti wara na yâ fini ayeke ti ga zo ti mosoro wala zo so azia bê kue gi na ndo lo mveni nga na ndo abibe ti lo. Lo yeke sala biani na zo wa? Lo yeke biani nde na aJuif ti ngoi ti Isaïe so adeba na iri ti Jéhovah me so amu gonda ti akota kusala ti lo na ayanda so ayeke sioni?​—Esaïe 48:1, 5.

18. Tongana nyen, giriri nga laso, a sala kusala ti nzoni-kue na lege ni pepe?

¹⁸ Jésus agboto nga mê: “Ngbonga ni ayeke ga so fade mbeni zo afâ i na lo tene na bê ti lo so lo sala na Nzapa kusala ti nzoni-kue.” (Jean 16:2) Saul, so na pekoni aga bazengele Paul, afa biani so lo bi bê so lo yeke sala la ni na Nzapa na ngoi so lo ‘yeda ti tene a fâ Etienne’ nga tongana lo ‘ngbâ ti hu ngangu na tene ti zingo na tene ti fâ azo so ayeke adisciple ti Seigneur.’ (Kusala 8:1; 9:1) Laso, ambeni ti azo so agi ti futi mbeni kete mara nga na bungbi ti azo na ti zia mbeni nde na place ni atene ala yeke voro Nzapa. Azo ayeke mingi so atene ala yeke voro Nzapa, me ala mu biani vorongo ti ala na anzapa ti vorongo kodoro, ti vorongo kete mara ti zo mveni, ti mosoro, ti bingo bê na ndo zo mveni, wala ambeni nzapa nde.

19. (a) E yeke ba kusala ti e ti nzoni-kue tongana nyen? (b) Mara ti kusala wa ti nzoni-kue ayeke mu ande ngia na e?

¹⁹ Jésus atene: “A lingbi mo sambela Seigneur Nzapa ti mo, na mo sala gi na Lo oko.” (Matthieu 4:10) Lo yeke sala la ni tene na Satan, me ba tongana nyen a yeke kota ye mingi ti tene e kue e bata atene so! Ti sala kusala ti nzoni-kue na Kota Gbia Seigneur ti ndagigi kue ayeke mbeni kota matabisi so amu mbito. Na a lingbi ti tene nyen na ndo salango kusala teti azo kue so ague legeoko na vorongo ti e? Salango tongaso teti amba ti e zo ayeke kusala so aga na kota ngia. (Psaume 41:2, 3 [41:1, 2, NW]; 59:17 [59:16, NW]) Ye oko, mara ti kusala tongaso ayeke ga na tâ ngia gi tongana e sala ni na bê kue nga na lege so ayeke nzoni. Azo wa ayeke voro biani Nzapa na lege ni? Kusala ti nzoni-kue ti azo wa Jéhovah ayeda na ni? E lingbi ti kiri tene na ahundango tene tongaso tongana e ba ota tene ti Bible so andu vorongo ti e. Fade e yeke ba tene so na yâ article ti peko.

[Akete Tene na Gbe Ni]

Mo Yeke Kiri Tene Tongana Nyen?

• Kota kusala wa teti azo kue Jésus asala giriri?

• Kusala wa teti azo kue aChrétien ayeke sala?

• Kusala ti nzoni-kue ti aChrétien ayeke so wa, na ala yeke sala ni na ndo wa?

• A lingbi e wara nyen tongana e ye si Nzapa ayeda na kusala ti e ti nzoni-kue?

[Foto na lembeti 8]

Ababâ na mama awara kota ngia na mungo ye

[Afoto na lembeti 10, 11]

A-Chrétien ayeke sala kusala teti azo kue na ngoi so ala yeke mu maboko na ambeni zo nga tongana ala yeke fa nzo tene

[Foto na lembeti 12]

Ti tene Nzapa ayeda biani na kusala ti e ti nzoni-kue, a lingbi e duti na tâ hingango ye nga na gbungo nda ti ye