Mo bâ aye so ayeke nzoni-kue tongana ti Jéhovah?
“I bata nzoni si . . . mbeni zo ti pitan wala mbeni zo so ake ti bi bê ti lo na [aye ti] Nzapa ayeke pëpe.”—AHÉBREU 12:15, 16.
TONGANA ngoi ayeke hon, mingi ni azo ti sese ayeke bâ aye ti nzoni-kue na nene ni pëpe. Edgar Morin, mbeni wandara ti France so abâ tënë ti dutingo ti azo, atene: “Aye kue so ayeke na gunda ti sarango ye ti zo (tongana Nzapa, aye so angoro zo, kodoro, mbaï, nzoni gbungo li) ayeke na ngangu tongana ti kozo pëpe. . . . Zo oko oko ayeke sara gi ye so alingbi na lê ti lo.” Sarango tongaso afa na gigi “yingo ti sese so”, wala “yingo so ayeke sara na yâ amolenge ti azo so ake tënë.” (1 aCorinthien 2:12; aEphésien 2:2). Ala so amû tere ti ala na Jéhovah na so ayeda na droit ti lo ti komande afa yingo ti kengo Nzapa so pëpe (aRomain 12:1, 2). Nde na so, awakua ti Nzapa abâ kota place so aye so ayeke nzoni-kue ayeke na ni na yâ vorongo so ala yeke mû na Jéhovah. Aye wa na yâ fini ti e a lingbi e bâ ni tongana aye so ayeke nzoni-kue? Fade article so ayeke fa aye oku so ayeke nzoni-kue na lê ti awakua ti Nzapa. Article ti peko ayeke bâ ande ti lo tënë na ndo abungbi ti e ti aChrétien so ayeke nzoni-kue. Me tënë “nzoni-kue” aye biani ti tene nyen?
2 Na Hébreu so a sû na Bible, tënë “nzoni-kue” aye ti sara tënë ti ye so a zia nde. Na ndo tënë ti vorongo Nzapa, tënë “nzoni-kue” aye ti fa ye so a zia nde ti sara na ye so ayeke kota wala ye so a bâ ni tongana ye ti Nzapa. Gi Jéhovah oko si ayeke biani nzoni-kue. A iri lo “Lo Ti Nzoni-kue”, wala Lo Ti Nzoni Ahon Kue (aProverbe 9:10; 30:3). Giriri na sese ti Israël, a kanga na li ti kota prêtre mbeni yanga ti bongo so a zia na ndo ni mbeni plaque ti lor so asara na ndo ni atënë so: “NZONI-KUE TETI [JÉHOVAH].” (Exode 28:36, 37). Bible afa achérubin na aséraphin na yayu so aluti na tere ti trône ti Jéhovah, na ala yeke tene: “L’Eternel Ti Sabaoth ayeke nzoni-kue, nzoni-kue, nzoni-kue.” (Esaïe 6:2, 3; Apocalypse 4:6-8). Kiringo na ndo tënë nzoni-kue afa so Jéhovah ayeke nzoni-kue, na ye ti sioni ayeke na yâ lo kete pëpe. Biani, lo yeke Lingu ti ye kue so ayeke nzoni-kue.
3 Iri ti Jéhovah ayeke nzoni-kue. Wasungo psaume atene: “Zia ala sepela kota iri ti Mo so amû mbeto. Lo yeke nzoni-kue!” (Psaume 99:3). Jésus afa na e ti sambela, lo tene: “Babâ ti e so ayeke na yayu, e ye iri ti Mo aga nzoni-kue.” (Matthieu 6:9). Marie, mama ti Jésus, atene: “Âme ti mbi asepela Seigneur . . . Lo Ti Ngangu Ahon Kue asara kota ye na mbi; na iri ti Lo ayeke nzoni-kue.” (Luc 1:46, 49). Teti e yeke awakua ti Jéhovah, e bâ iri ti lo tongana ye so ayeke nzoni-kue na e kpe ye kue so alingbi ti ga na sioni na ndo iri ti nzoni-kue so. Na ndo ni, e yeke na oko bibe ti Jéhovah na ndo ye so ayeke nzoni-kue, so ti tene aye so ayeke nzoni-kue na lê ti lo, e bâ ni tongaso nga.—Amos 5:14, 15.
Nda ni so e yekia Jésus mingi
4 Teti Jésus ayeke ‘Molenge ngengele oko’ ti Nzapa ti nzoni-kue, Jéhovah, a créé lo nzoni-kue (Jean 1:14; aColossien 1:15; aHébreu 1:1-3). Tongaso a iri lo “Lo Ti Nzoni-kue ti Nzapa.” (Jean 6:69). Lo ngbâ lakue nzoni-kue tongana a mû fini ti lo na yayu a zia na yâ ti Marie na sese, teti a yeke na gbe ti ngangu ti yingo vulu si Marie adü Jésus. Mbeni ange atene na lo: “Fade Yingo Vulu azu na ndo mo . . . Lo Ti Nzoni-kue so fade mo dü Lo, fade ala di iri ti Lo Molenge Ti Nzapa.” (Luc 1:35). Na yâ sambela ti ala na Jéhovah, fani use aChrétien ti Jérusalem asara tënë ti Molenge ti Nzapa tongana “Boi ti [Nzapa] ti nzoni-kue”.—Kusala 4:27, 30.
5 Jésus ayeke lani na kusala ti nzoni-kue ti sara na ndo sese. Na ngoi ti batême ti Jésus na ngu 29, a sa yingo na ndo ti lo tongana Kota Prêtre ti temple ti Jéhovah ti yingo (Luc 3:21, 22; aHébreu 7:26; 8:1, 2). Na ndo ni, lo mû fini ti lo na sandaga. Mênë ti lo ayeke zi awasiokpari na gbe ti kuâ ti wara salut (Matthieu 20:28; aHébreu 9:14). Tongaso e bâ mênë ti Jésus tongana ye so ayeke nzoni-kue, ye so “ngere ni ayeke ngangu”.—1 Pierre 1:19.
6 Ti fa so e yekia mingi Gbia na Kota Prêtre ti e Jésus Christ, bazengele Paul asû tënë so: “Nzapa ayä iri ti [Molenge ti Lo] mingi na amû na Lo iri so ahon mbeni iri kue; si na iri ti Jésus a lingbi likuni oko oko kue akuku, ala so ayeke na yayu, ala so ayeke na sese, na ala so ayeke na gbe ti sese, na a lingbi menga oko oko kue atene na gigi so Jésus Christ ayeke Seigneur, teti gloire ti Nzapa Babâ.” (aPhilippien 2:9-11). E fa so e bâ aye ti nzoni-kue tongana ti Jéhovah na lege so e yeda na ngia ti mû peko ti Mokonzi na Gbia ti e Jésus, so ayeke Li ti kongregation ti aChrétien.—Matthieu 23:10; aColossien 1:18.
7 Mango yanga ti Christ aye ti tene nga ti yekia akoli so lo zia ala ti mû li ni na yâ kusala so lo yeke na ndo ni laso. A lingbi e bâ kusala ti ala so a sa yingo na ndo ti ala so ayeke amembre ti Wabatango Bungbi nga na asurveillant so ala zia na yâ ti afiliale, adistrict, acirconscription na akongrégation tongana kusala so ayeke nzoni-kue. Tongaso, a lingbi e yekia mingi aye so a leke ni na e mä yanga ti azo so.—aHébreu 13:7, 17.
Mbeni mara ti nzoni-kue
8 Jéhovah ate lani mbele na Israël. Mbele so amû na fini mara so mbeni dutingo so ayeke nde. A sara si ala ga nzoni-kue, wala a zia ala nde. Jéhovah mveni atene na ala: “A lingbi i ga nzoni-kue teti Mbi; Mbi L’Eternel, Mbi yeke nzoni-kue, na Mbi zia i nde na amara si i ga ti Mbi.”—Lévitique 19:2; 20:26.
9 Na ngoi so Jéhovah asara si azo ti Israël aga mbeni mara, lo fa na ala ti bâ ye ti nzoni-kue na nene ni. A lingbi ala ndu pëpe hoto so lo mû na ala Akomandema Bale-oko dä; tongana ala ndu ni ala yeke kui. A bâ lani Hoto ti Sinaï tongana ye so ayeke nzoni-kue (Exode 19:12, 23). A lingbi a bâ nga kusala ti aprêtre, tabernacle na akungba ti yâ ni kue tongana aye so ayeke nzoni-kue (Exode 30:26-30). Ka ti kongregation ti aChrétien ayeke tongana nyen?
10 Kongregation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke nzoni-kue na lê ti Jéhovah (1 aCorinthien 1:2). Ti bâ ni nzoni, bungbi ti ala so a sa yingo na ndo ti ala si ayeke na fini na ngoi oko, a haka ala na mbeni temple ti nzoni-kue, atâa so ala yeke kota temple ti Jéhovah ti yingo pëpe. Jéhovah aduti na yâ temple ti nzoni-kue so na lege ti yingo vulu ti lo. Bazengele Paul asû na mbeti: “Na yâ [Christ Jésus], da so kue atingbi na lege ni, a ma ti ga temple [ti] nzoni-kue na yâ [Jéhovah, NW ]; na yâ Lo, A sara si i nga i ga da so Nzapa aduti dä na yâ Yingo.”—aEphésien 2:21, 22; 1 Pierre 2:5, 9.
11 Na ndo ni, Paul asû tënë so na aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala: “I hinga pëpe? i yeke temple ti Nzapa, na Yingo ti Nzapa aduti na yâ i. . . . Temple ti Nzapa ayeke nzoni-kue, na i yeke temple so.” (1 aCorinthien 3:16, 17). Na lege ti yingo ti lo, Jéhovah “aduti” na popo ti ala so a sa yingo na ndo ti ala na lo “tambela na popo ti ala”. (2 aCorinthien 6:16). Lakue lo fa lege na “ngbâa” be-ta-zo ti lo (Matthieu 24:45-47, NW ). “Ambeni ngasangbaga” abâ na nene ni mingi matabisi ti ala ti duti na tere ti groupe ti ala so ayeke ti “temple” ni.—Jean 10:16; Matthieu 25:37-40.
Aye so ayeke nzoni-kue na yâ fini ti e aChrétien
12 A dö bê ti e pëpe ti hinga so aye mingi so andu fini ti amembre ti kongregation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na amba ti ala ayeke nzoni-kue. Songo ti e na Jéhovah ayeke mbeni ye so ayeke nzoni-kue (1 Chronique 28:9; Psaume 36:8). A yeke kota ye mingi na lê ti e tongaso e zia lege pëpe na mbeni ye wala mbeni zo ti kangbi popo ti e na Nzapa ti e Jéhovah (2 Chronique 15:2; Jacques 4:7 , 8). Sambela ayeke mbeni kota ye so amû maboko na e ti bata nzoni songo na Jéhovah. Na lê ti prophète Daniel sambela ayeke nzoni-kue, tongaso lo zia pëpe ti sambela Jéhovah tongana ti so lo yeke sara lakue atâa so a lingbi ti ga na lo kuâ (Daniel 6:7-11). A haka “sambela ti azo ti be-vulu” wala aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala na yombo so a zö na yâ temple teti vorongo Nzapa (Apocalypse 5:8; 8:3, 4; Lévitique 16:12, 13). Hakango ye so afa so sambela ayeke ye ti nzoni-kue. So pendere matabisi si e yeke na ni ti sara tënë na Gbia ti dunia kue! Biani sambela ayeke ye so ayeke nzoni-kue na yâ fini ti e.
13 Mbeni ngangu so asara ye na ndo fini ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na amba ti ala ayeke biani mbeni ye so ayeke nzoni-kue: a yeke yingo vulu. Yingo so ayeke ngangu ti Jéhovah ti sara na ye, na teti yingo so ayeke sara ye lakue alingbi na ye so bê ti Nzapa ti nzoni-kue aye, na lege ni a iri ni “Yingo Vulu”, wala ‘yingo so ayeke nzoni-kue’. (Jean 14:26; aRomain 1:4, Fini Mbuki, 2001 ). Na lege ti yingo vulu, Jéhovah amû na awakua ti lo ngangu ti fa nzo tënë (Kusala 1:8; 4:31). Jéhovah amû yingo ti lo na “ala so amä Lo”, ala so ‘atambela na lege ti Yingo,’ pëpe na lege ti anzara ti mitele (Kusala 5:32; aGalate 5:16, 25; aRomain 8:5-8). Ngangu so amû lege na aChrétien ti lë “lengo ti Yingo”, anzoni sarango ye, na ti “ga azo so ayeke nzoni-kue, na azo so abata tënë ti Nzapa!” (aGalate 5:22, 23; 2 Pierre 3:11). Tongana yingo vulu ayeke mbeni ye so ayeke nzoni-kue na lê ti e, fade e yeke kpe ti sara ye kue so alingbi ti mû vundu na yingo so, wala ti kanga lege na kusala ti lo na yâ fini ti e.—aEphésien 4:30.
14 Matabisi so e yeke na ni ti duti azo so iri ti Nzapa ti nzoni-kue, Jéhovah, ayeke na ndo ti e na ti duti aTémoin ti lo ayeke mbeni ye so na lê ti e ayeke nzoni-kue (Esaïe 43:10-12, 15). Jéhovah asara si aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala alingbi ti “ga azo ti kusala ti fini mbele”. (2 aCorinthien 3:5, 6). Teti ala yeke awakua ti fini mbele, a mû na ala kusala ti fa “Tene-nzoni so ti royaume” na ti sara si azo ti ‘amara kue aga adisciple’. (Matthieu 24:14; 28:19, 20). Na bê ti ala kue ala sara kusala so, na azo kutu mingi so ayeke tongana angasangbaga amä tënë ni; a yeke tongana ti so mo bâ mo tene ala yeke tene na aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala: “Fade e gue na [i], teti e mä so Nzapa ayeke na i.” (Zacharie 8:23). Na ngia, azo so asara mbeni kua na lege ti yingo so akpa ti ‘azo ti fango yaka’ na ‘azo ti batango vigne’ teti “aboi ti Nzapa ti e” aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala. Na lege so, ambeni ngasangbaga amû maboko mingi na ala so a sa yingo na ndo ti ala ti sara kusala ti ala na ndo sese kue.—Esaïe 61:5, 6.
15 Na tapande, bazengele Paul abâ kusala ti lo ti fango tënë tongana mbeni ye so ayeke nzoni-kue. Lo tene ni yeke “zo ti kusala ti Christ Jésus teti aGentil, ti sara tongana sacrificateur ti Tene-nzoni ti Nzapa”. (aRomain 15:16). Na yâ mbeti so lo sû na aChrétien ti Corinthe, Paul asara tënë ti kusala ti lo tongana mbeni “mosoro”. (2 aCorinthien 4:1, 7). Na lege ti kusala ti e ti fango tënë, e yeke fa na azo “tënë ti yanga ti Nzapa”. (1 Pierre 4:11). Tongaso, wala e yeke ti ala so a sa yingo na ndo ti ala wala ti ambeni ngasangbaga, e bâ mungo mbage na kusala ti fango tënë tongana matabisi ti nzoni-kue.
“Na lege ti mbeto ti Nzapa, zia e ga azo ti be-vulu biani”
16 Bazengele Paul awa amba ti lo Chrétien ti ga pëpe azo so ‘ake ti bi bê na Nzapa’ wala so abâ aye ti Nzapa na nene ni pëpe. Nde na so, lo wa ala ti “duti na be-vulu,” wala nzoni-kue, ti “bata nzoni si . . . mbeni gere ti suingo bê alondo pëpe ti gi [ala], na azo mingi aga sioni na lege ti ye so”. (aHébreu 12:14-16). Tënë “gere ti suingo bê” asara tënë ti kete wungo ti azo na yâ kongregation ti aChrétien so aye ti kasa ye kue so a yeke sara. Na tapande, ala lingbi ti ke bibe ti Jéhovah so atene mariage ayeke nzoni-kue wala so atene a lingbi e bata nzoni tambela (1 aThessalonicien 4:3-7; aHébreu 13:4). Wala ala lingbi ti kangbi atënë ti a-apostat, atënë ti “pande senge ti tënë kirikiri, . . . so asara si azo ake Nzapa mingi ahon,” atënë so asigigi na yanga ti ala so ‘azia lege ti tene-biani’.—2 Timothée 2:16-18.
17 Na aita ti lo so a sa yingo na ndo ti ala, Paul asû tënë so: “Aita so mbi ndoye i mingi, . . . zia e sukula e mveni ti lungula sioni kue ti mitele na ti yingo; na lege ti mbeto ti Nzapa, zia e ga azo ti be-vulu biani.” (2 aCorinthien 7:1). Tënë so afa so a lingbi aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala, so ‘awara ye ti ala na iringo ti yayu’, asara ngangu lakue ti fa so ala yeke na bibe ti Jéhovah na ndo ye so ayeke nzoni-kue na yâ mbage kue ti fini ti ala (aHébreu 3:1). Legeoko nga, bazengele Pierre awa aita ti lo so a sa yingo na ndo ti ala: “I sara tongana amolenge so amä tënë, i tambela pëpe na lege ti nzara ti i ti giriri so i tambela na ni na lâ ni so i de i hinga ye pëpe; me legeoko tongana Lo so airi i ayeke nzoni-kue, i nga, i ga nzoni-kue na lege ti i kue.”—1 Pierre 1:14, 15.
18 Ka ti “azo mingi so asi singo”, so fade a sö kuâ na “kota ye ti vundu” a yeke tongana nyen? A lingbi ala fa nga so ala yeke na oko bibe ti Jéhovah na ndo aye so ayeke nzoni-kue. Mbeti ti Apocalypse afa so ala yeke “sara na Lo” Jéhovah na yâ sedu ti temple ti lo ti yingo so ayeke na sese. Ala yeke na mabe na yâ sandaga ti Christ, mo bâ mo tene ‘ala sukula bongo ti ala, na ala sara si bongo ti ala avuru na lege ti mênë ti Molenge Ti Ngasangbaga.’ (Apocalypse 7:9, 14, 15). Sarango tongaso asara si ala ga nzoni na lê ti Jéhovah na a mû na ala kungba ti ‘lungula [na tere ti ala] sioni kue ti mitele na ti yingo; na lege ti mbeto ti Nzapa, ala ga azo ti be-vulu biani.’
19 Mbeni kota ye na yâ fini ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala na amba ti ala ayeke guengo lakue na abungbi ti voro Jéhovah na ti manda Tënë ti lo. Jéhovah abâ abungbi ti azo ti lo tongana ye so ayeke nzoni-kue. Na ndo tënë ti abungbi ti e, tongana nyen e lingbi ti fa so e yeke na bibe ti Jéhovah na ndo ye so ayeke nzoni-kue? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e bâ aye so ayeke nzoni-kue tongana ti Jéhovah na ndo tënë ti gango na abungbi? Fade e bâ tënë so na yâ article ti peko.
Dango bê
• Bibe wa ti azo ti sese so awakua ti Jéhovah akangbi ni pëpe?
• Ngbanga ti nyen Jéhovah ayeke Lingu ti ye kue so ayeke nzoni-kue?
• Tongana nyen e fa so e yekia dutingo ti Christ so ayeke nzoni-kue?
• Aye wa a yeke nzoni e bâ ni tongana aye so ayeke nzoni-kue na yâ fini ti e?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1. Bibe wa so amû ndo laso awakua ti Jéhovah ayeke na ni pëpe?
2, 3. (a) Tongana nyen Mbeti ti Nzapa afa so Jéhovah ayeke nzoni-kue? (b) Tongana nyen e fa so iri ti Jéhovah ayeke nzoni-kue na lê ti e?
4. Ngbanga ti nyen Bible afa Jésus tongana “Lo Ti Nzoni-kue”?
5. Kusala wa so ayeke nzoni-kue Jésus asara lani na sese? Ngbanga ti nyen mênë ti lo ayeke ye ti ngere ngangu?
6. E bâ Christ Jésus tongana nyen? Ngbanga ti nyen?
7. Tongana nyen e yeke fa so e mä yanga ti Christ?
8, 9. (a) Na lege wa azo ti Israël ayeke lani mara ti nzoni-kue? (b) Tongana nyen Jéhovah afa na Israël ti bâ ye so ayeke nzoni-kue na nene ni?
10, 11. Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so kongregation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke nzoni-kue? Ye so asara nyen na ndo “ambeni ngasangbaga”?
12. Aye wa ayeke nzoni-kue na yâ fini ti e? Ngbanga ti nyen?
13. Ngangu wa ayeke nzoni-kue? Tongana nyen e lingbi ti zia lo ti sara kusala na yâ fini ti e?
14. Matabisi wa aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala abâ ni tongana ye so ayeke nzoni-kue? Tongana nyen ambeni ngasangbaga amû mbage na matabisi so?
15. Kusala wa bazengele Paul abâ ni tongana ye so ayeke nzoni-kue? Ngbanga ti nyen e nga e bâ ni tongaso?
16. Ye wa fade amû maboko na e ti kpe ti ga azo so abâ aye ti Nzapa na nene ni pëpe?
17. Ngbanga ti nyen a hunda na aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ti sara ngangu lakue ti fa na gigi bibe ti Jéhovah na ndo ye so ayeke nzoni-kue?
18, 19. (a) Tongana nyen “azo mingi so asi singo” afa so ala yeke na bibe ti Jéhovah na ndo aye so ayeke nzoni-kue? (b) Mbeni ye wa so ayeke nzoni-kue na yâ fini ti aChrétien e yeke bâ ni na yâ article ti peko?
[Foto na lembeti 23]
Giriri na Israël, a bâ kusala ti aprêtre, tabernacle na akungba ti yâ ni kue tongana aye so ayeke nzoni-kue
[Foto na lembeti 24]
Na ngoi so ala yeke na sese, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke temple ti nzoni-kue
[Afoto na lembeti 25]
Sambela na kusala ti e ti fango tënë ayeke amatabisi ti nzoni-kue