Tâ Tënë Ayeke na Ngele Mingi Teti Mo?
“Fade i hinga tâ tënë, na fade tâ tënë azi i.”—JEAN 8:32, NW.
“TÂ TËNË ayeke nyen?” Na ngoi so Pilate ahunda tënë so, a bâ so lo yeke bi bê ti lo gi na tâ tënë tongana ti so azo kue ahinga ni. Na mbeni mbage nde, Jésus asala gi tënë so: “A dü mbi teti so, na mbi ga na sese so teti so: ti sala tënë ti témoin ti tâ tënë.” (Jean 18:37, 38, NW) Nde na Pilate, Jésus asala lani tënë ti tâ tënë ti Nzapa.
Bango Ndo ti Sese na Mbage ti Tâ Tënë
2 Paul atene: “Mabe ayeke na azo kue pëpe.” (2 aThessalonicien 3:2) A lingbi ti tene nga tongaso na ndo tâ tënë. Même tongana a mû lege na ala ti hinga tâ tënë so aluti na ndo Bible, azo mingi ayeke ke na bê ti ala kue ti yeda na ni. Ye oko, so tâ ye ti ngele mingi si tâ tënë so ayeke! Jésus atene: “Fade i hinga tâ tënë, na fade tâ tënë azi i.”—Jean 8:32, NW.
3 Bazengele Paul atene so a lingbi pëpe ti wara tâ tënë na yâ asenda-ndara nga na angobo ti salango ye ti azo. (aColossien 2:8) Biani, amara ti fango ye tongaso ayeke handa zo. Paul agboto mê ti aChrétien ti Éphèse so tongana ala mä na bê na ni, ala yeke ga ande tongana aforoto na lege ti yingo “so mo bâ mo tene mapo ayengi ala mbage na mbage, na apupu kue ti fango ye ahon na ala kirikiri na lege ti handa ti azo, na lege ti mayele ti sigingo na ye ti wataka.” (aÉphésien 4:14, NW) Laso, salango sabango so alondo na ala so ake tâ tënë ti Nzapa asala si “handa ti azo” amaï. Mbeni kota bakari (The New Encyclopædia Britannica) afa peko ti “salango sabango” tongana “ngangu so a sala na peko ti tele ti fa lege na atënë ti mabe, abango ndo, nga na asalango ye ti ambeni zo.” Mara ti salango sabango tongaso ayeke gbian tâ tënë na mayele, ti sala si a ga ye ti wataka, na a yeke maï mvene tongana tâ tënë. Ti wara tâ tënë na gbele mara ti asioni ngangu ti mayele tongaso, a lingbi e bi bê ti e kue na Mbeti ti Nzapa.
A-Chrétien Nga na Sese So
4 Na salango tënë ti ala so aga adisciple ti lo, Jésus Christ asambela na Jéhovah tongaso: “Sala si ala ga nzoni-kue na lege ti tâ tënë; tënë ti mo ayeke tâ tënë.” (Jean 17:17, NW) A yeke sala si azo so aga nzoni-kue, wala a yeke zia ala nde, teti kusala ti salango na Jéhovah, na ti fango na azo iri ti lo nga na Royaume ti lo. (Matthieu 6:9, 10; 24:14) Atâa so a yeke azo kue pëpe si ayeke na ni, a lingbi ti wara tâ tënë ti Jéhovah tongana mbeni matabisi so a mû senge senge na ala so kue agi ni, atâa kodoro ti ala, mara ti ala, wala ngobo ti salango ye ti azo ti ndo so ala yeke dä. Bazengele Pierre atene: “Mbi bâ so Nzapa asala pëpe nzoni gi na ambeni zo, me na yâ mara oko oko kue, lo yeda na zo so akpe mbito ti lo na asala ye alingbi na mbilimbili.”—Kusala 10:34, 35, NW.
5 A-Chrétien ayeke kangbi tâ tënë ti Bible na ambeni zo, me a yeke yeda pëpe na ala na ndo kue. Jésus amû gbotongo mê so: “Fade azo ague na i ti sala ngangu na i, na ala fâ i, na fade i ga ye ti ke na lê ti amara kue ngbanga ti iri ti mbi.” (Matthieu 24:9, NW) Na salango tënë na ndo versê so, John R. Cotter, mbeni zo ti Irlande so ayeke mbeni mokonzi ti lege ti vorongo asû mbeti so na ngu 1817: “Angangu so ala [aChrétien a] yeke sala lani ti gbian fini ti azo na lege ti fango tënë ti ala, ahon ti sala si azo aduti na bê ti kiri singila, apusu ala ti ke na ti sala ngangu na adisciple teti so ala yeke fa na gigi asioni salango ye ti ala.” Awasalango ngangu so ‘ake ti kamata ndoye ti tâ tënë, si ala lingbi wara salut.’ Teti nda ti tënë so, “Nzapa ato na ala ye ti sala si bê ti ala aga kirikiri, si ala zia bê ti ala na tënë ti wataka; si ngbanga alingbi tï na li ti ala kue so amä tene-biani na bê ti ala giriri pëpe, me ala wara ngia na yâ ye ti kirikiri.”—2 aThessalonicien 2:10-12.
6 Bazengele Jean agboto mê ti aChrétien so ayeke na fini na yâ sese so ake ala: “I ndoye sese so pëpe, wala ye so ayeke na sese so. . . . Teti ye kue so ayeke na sese so, nzala ti mitele, nzala ti lê, na fandara ti fini, alondo na Babâ pëpe, me a londo na sese so.” (1 Jean 2:15, 16) Na tenengo “ye kue,” Jean azia ye oko pëpe nde. Teti tënë so, a lingbi e lë nzala teti ye oko pëpe so sese so ayeke na ni ti mû, so alingbi ti gboto e yongoro na tâ tënë. Batango wango ti Jean ayeke sala ande kota ngangu na ndo fini ti e. Tongana nyen?
7 Na yâ ti ngu 2001, aTémoin ti Jéhovah ti ndo lê sese kue amanda Bible nze oko oko na azo ahon kutu osio na ndambo, na fango na zo oko oko nga na azo so abungbi oko aye so Nzapa ahunda na zo ti wara fini. Ye ti pekoni ayeke so, azo 263 431 awara batême. Lumière ti tâ tënë aga ye so ayeke na ngele mingi teti afini disciple so, na ala ke asioni kamarade nga na alege ti aye ti pitan na aye so abi zonga na ndo iri ti Nzapa so amû ndo ti sese so. Na peko ti so ala wara batême, ala ngbâ lakue ti sala ye alingbi na akpengba-ndia so Jéhovah azia teti aChrétien kue. (aEphésien 5:5) Tâ tënë ayeke na ngele mingi tongaso teti mo?
Jéhovah Abata E
8 Atâa dutingo mbilimbili-kue pëpe ti e, Jéhovah na lege ti be-nzoni ti lo ayeda na mungo tele ti e na lo, na lege ti fä a lingbi ti tene so lo ba tele ti lo na mbage ti e ti gboto e ndulu na lo. Na lege so, lo fa na e ti yä na nduzu aye so e yeke gi ti si dä, nga na anzala ti e. (Psaume 113:6-8) Na oko ngoi ni, Jéhovah amû lege na e ti lë tâ songo na lo, na lo mû zendo ti bata e tongana e “ngbâ lakue ti gi royaume na mbilimbili ti lo kozoni.” Tongana e sala tongaso, na e bata dutingo ti e na lege ti yingo, lo mû zendo: “Fade a mû na i tanga ti ye so kue nga.”—Matthieu 6:33, NW.
9 Jésus Christ asoro abazengele ti lo 12 na lo zia gunda ti kongregation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala, so aga ti hiri ni “Israël ti Nzapa.” (aGalate 6:16; Apocalypse 21:9, 14) Na pekoni, a fa ni tongana “église [“kongregation,” NW] ti Nzapa so ayeke na fini, pilier na gere ti tene-biani.” (1 Timothée 3:15) Jésus ahiri azo ti kongregation so “ngbâa ti be-ta-zo na ti ndara” nga “wabatango ye ti nzoni so ayeke na ndara.” Jésus atene so wakua be-ta-zo so ayeke duti ande na kungba ti mû na aChrétien ‘kobe ti ala na l’heure ni so alingbi.’ (Matthieu 24:3, 45-47, NW; Luc 12:42) Tongana kobe ayeke dä pëpe, e yeke kui nzala. Legeoko nga, tongana e te kobe ti yingo pëpe, e yeke woko na e yeke kui na lege ti yingo. Na lege so, dutingo na fini ti “ngbâa ti be-ta-zo na ti ndara” ayeke nga mbeni fä nde so Jéhovah ayeke bata e. Zia e yekia lakue aye ti yingo ti ngele mingi so a mû na e na lege ti “ngbâa” so.—Matthieu 5:3.
10 Tengo kobe ti yingo andu mandango Bible zo mveni. A ndu nga bungbingo oko na ambeni Chrétien, nga guengo na abungbi ti kongregation. Mo dabe mo na ye so mo te mbilimbili a sala fadeso anze omene awe, wala même ayenga omene awe? Peut-être pëpe. Ye oko, aye so kue mo te lani aga na mo anzoni ye so mo yeke na bezoin ni ti bata na seni ti mo. Nga, peut-être mo te mara ti oko kobe ni so na pekoni. A yeke legeoko tongaso nga teti kobe ti yingo so a mû ni na lege ti abungbi ti e ti aChrétien. Peut-être e yeke dabe e pëpe na anzene nzene ye kue so e mä na abungbi ni. Nga, a mû amara ti atënë tongaso ahon fani oko. Ye oko, a yeke kobe ti yingo, so ayeke kota ye mingi teti nzoni duti ti e. Abungbi ti e ayeke mû lakue na e nzoni kobe na lege ti yingo, kobe so a mû ni na ngoi so alingbi.
11 Guengo na abungbi azia nga mbeni kungba na ndo ti e. A hunda na aChrétien ti ‘wa tele na popo ti ala,’ ti pusu afon ala na yâ kongregation ti duti na “ndoye nga na anzo kusala.” Lekengo tele ti e teti abungbi kue ti aChrétien, guengo na abungbi so, na mungo mbage na ni ayeke ye ti kpengbango mabe teti e oko oko kue, nga ye ti mungo wâ na ambeni zo. (aHébreu 10:23-25) Legeoko tongana ambeni kete molenge so ake ti te kobe kue so amû na ala, ambeni zo ayeke peut-être na bezoin ti wara awango na peko ti tele ti te kobe ti yingo. (aEphésien 4:13) A yeke duti lege ti ndoye ti mû mara ti wango so, tongana bezoin ni ayeke dä, si mara ti azo tongaso alingbi maï ti ga aChrétien biazo, so bazengele Paul asû mbeti so na ala: “Kobe so akpengba ayeke ti ala so aga biazo, teti ala so, na lege ti salango kusala na ni lakue, a leke angangu ti ala ti gbu nda ti ye, ti hinga popo ti ye ti nzoni na ti sioni.”—aHébreu 5:14, NW.
Batango E Mveni na Lege ti Yingo
12 Koli wala wali ti e wala ababâ na mama ti e alingbi ti wa e na yâ lege ti tâ tënë. Legeoko nga, a-ancien ti kongregation so ayeke tongana aberger alingbi ti bata e tongana mbeni mbage ti kundu so ala yeke na kungba ti bata. (Kusala 20:28) Me tongana e ye ti ngbâ na ndo lege ti e ti fini so aluti na ndo tâ tënë, zo wa ayeke na kungba ti kota ahon? Biani, kungba ni ayeke ti e oko oko kue. Na a yeke tâ tënë atâa na yâ angoi so kpale ayeke dä pëpe, nga na yâ angoi ti ngangu. Bi bê na ndo ye so asi so na yâ paragraphe ti peko.
13 Na Écosse, ambeni molenge ti ngasangbaga ayeke te pele na yâ mbeni ndo so apele ayeke dä mingi tongana mbeni oko ti ala aglisa lege, lo gue na tele ti mbeni kete hoto na lo tï na ndo mbeni tênë na gbe ni so asigigi na tele ti hoto ni. Lo wara kä pëpe, me mbito agbu lo na lo lingbi pëpe ti ma na nduzu. Tongaso, lo to nda ti toto na vundu. Mama ti lo amä go ti lo, na lo nga kue lo to nda ti toto juska na ngoi so berger ni aga na azi molenge ti ngasangbaga ni.
14 Bâ akapa ti aye so asi oko na oko. Molenge ti ngasangbaga ni ahunda mungo maboko, mama ni abungbi go ti lo na ti molenge ni na totongo ni; berger ni so amä toto ni ahinga so mbeni kpale asi na asala ye fade fade ti zi lo. Tongana mbeni kete nyama na mama ti lo alingbi ti bâ kpale na gango ni, na fade fade ahunda mungo maboko, a lingbi e sala legeoko tongaso pëpe tongana e pika gere ti e na lege ti yingo wala e tingbi na aye ti sioni so e ku pëpe so alondo na sese ti Satan? (Jacques 5:14, 15; 1 Pierre 5:8) A lingbi e sala tongaso, mbilimbili tongana e hinga ye mingi pëpe ngbanga ti so e de pendere wala ngbanga ti so e yeke fini zo na yâ tâ tënë.
Mungo Peko ti Fango Lege ti Nzapa Aga na Tâ Ngia
15 Bâ kota ngele ti gbungo nda ti Bible, nga na siriri ti bibe so lo yeke ga na ni na ala so asala na Nzapa ti tâ tënë. Mbeni wali ti ngu 70 so ayeke gue na Église ti Angleterre na yâ fini ti lo kue ayeda ti tene mbeni oko ti aTémoin ti Jéhovah amanda Bible na lo. Ngoi kete na pekoni, lo manda so iri ti Nzapa ayeke Jéhovah na lo bungbi oko na tanga ti azo ni ti tene “Amen” na sambela so alondo na bê, so a mû ni na gbele azo na Da ti Royaume ti ndo ni. Na bibe ti zo so tënë andu bê ti lo ngangu mingi, lo tene: “Nde na fango Nzapa tongana mbeni zo so ayo mingi na e asenge zo, i sala ye mo bâ mo tene i ga na lo tâ na popo ti e tongana mbeni tâ ndeko. A yeke mbeni ye so a si na mbi lâ oko pëpe kozoni.” Peut-être wali so asala kota nzala ti tënë ni ayeke glisa ande lâ oko pëpe kozo bibe so lo wara na ngoi so lo mä na tâ tënë. Legeoko nga, zia e glisa lâ oko pëpe tâ kota ngele so tâ tënë ayeke lani teti e na ngoi so e kamata ni ti fani oko ni.
16 Azo mingi abi bê so tongana ala yeke na nginza mingi, fade ala yeke duti na ngia mingi ahon. Ye oko, tongana e sala si gingo nginza aga kozo ye so e yeke tomba pekoni na yâ fini, e lingbi ti wara “gbâ ti asana ti bibe.” (1 Timothée 6:10, Phillips) Bâ tongana nyen azo mingi ayeke vo a-billet ti pasa, ayeke buba nginza na yâ ada ti ngia ti nginza, wala ayeke vo kirikiri ambeti ti wara mbage ti ala na yâ mbeni kota ndokua na Bourse, kue na bibe ti wara nginza mingi ahon. Tâ gi kete wungo ti azo so si ayeke wara mosoro so ala bi bê ti ala dä. Nga même ala so awara ni abâ fani mingi so mosoro ti ala so ala wara hio mingi aga na ala tâ ngia pëpe. Nde na so, tâ ngia aga na lege ti salango ye so bê ti Jéhovah aye, salango kusala na kongregation ti aChrétien na gbe ti fango lege ti yingo ti nzoni-kue ti Jéhovah nga na mungo maboko ti a-ange ti lo. (Psaume 1:1-3; 84:5, 6, [84:4, 5, NW]; 89:16 [89:15, NW]) Tongana e sala tongaso, e lingbi peut-être ti wara adeba nzoni so e ku pëpe. Tâ tënë ayeke na ngele mingi teti mo si a ga na amara ti deba nzoni tongaso na yâ fini ti mo?
17 Bâ mbeni ye so asi na bazengele Pierre. Na ngu 36 N.E., lo gue na tambela tongana missionnaire juska na Popo-hoto ti Sharôn. Lo luti na Lydda, na ndo so, lo sava Énée so anze na kobela, na pekoni lo gue na Joppé, so ayeke mbeni place ti lutingo ti amangboko. Na ndo so, lo zingo Dorcas na popo ti awakinda. Kusala 9:43 atene na e: “Pierre aduti lâ mingi na Joppé na da ti Simon zo ti leke poro.” Kete tënë so afa ge gi hio tongaso afa na gigi so Pierre ayeke lani na sioni bibe pëpe na mbage ti ambeni zo tongana lo yeke fa tënë na azo na yâ gbata so. Tongana nyen? Frédéric W. Farrar, mbeni wagingo nda ti ye na ndo Bible, atene: “Mbeni zo so ayeke bata Ndia [ti Moïse], tongana ti so akotara afa, na yâ anzene nzene tënë ni kue, na so ayeke luti gi na ndo ni, alingbi pëpe ti yeda ti lango na yâ da ti mbeni walekengo poro. Bango lâ na lâ aporo na akuâ ti anyama nde nde so a yeke sala na kusala teti dengo buze so, nga akungba so a hunda ti sala na ni, ayeke sala si ti azo kue so abata ndia ngangu, dengo buze so ayeke ye ti sioni na ye ti sala si bê ti zo alondo.” Même tongana ‘da ti Simon so ayeke na tele ti Kota Ngu ti Ingo’ atingbi tele pëpe na da ti lo ti lekengo poro ni, Farrar atene so Simon abi tele ti lo na yâ ‘mbeni dengo buze so a bâ ni na sioni lê na so a kiri na peko nengo ti zo kue so asala ni.’—Kusala 10:6.
18 Pierre, so ayeke na sioni bibe pëpe na mbage ti ambeni zo, ayeda na tisango ndo ti Simon, na a yeke na ndo so si Pierre awara mbeni fango lege so alondo na Nzapa, so lo ku tele ti lo na ni pëpe. Lo bâ mbeni ye so akpa suma so na yâ ni a hunda na lo ti te anyama so ayeke sioni na lege ti Ndia ti aJuif. Pierre ake, lo tene so lo “te ye ti kirikiri, wala ye ti sioni lâ oko pëpe.” Me fani ota, a tene na lo: “Ye so Nzapa asukula awe, mo bâ ye so tongana ye ti kirikiri pëpe.” A yeke na lege ni so “Pierre ayeke gi bê ti lo mingi ti hinga nda ti ye so lo bâ tongana suma.”—Kusala 10:5-17; 11:7-10.
19 Pierre ahinga pëpe so biri ni na Césarée, so ayo akilomètre 50 na ndo so lo yeke dä, mbeni Gentil so iri ti lo ayeke Corneille awara nga mbeni ye so a bâ tongana suma. Ange ti Jéhovah awa Corneille ti tokua awakua ti wara Pierre na yâ da ti Simon zo ti leke poro. Corneille atokua azo ti lo na da ti Simon, na Pierre akiri legeoko na ala na Césarée. Na ndo so, lo fa tënë na Corneille, na asongo ti lo, nga na akamarade ti lo. Na nda ni, ala ga akozo wamabe so ayeke Gentil, na so afâ ganza pëpe, ti wara yingo ti nzoni-kue tongana ahéritier ti Royaume. Atâa so akoli ni ade ti fâ ganza pëpe, ala so kue amä tënë ti Pierre awara batême. Ye so azi lege na azo ti amara, so a bâ ala tongana sioni na bango ndo ti aJuif, ti ga azo ti kongregation ti aChrétien. (Kusala 10:1-48; 11:18) So tâ kota matabisi teti Pierre, ye so kue ngbanga ti so tâ tënë ayeke lani na ngele mingi teti lo, na a pusu lo ti sala ye alingbi na fango lege so alondo na Jéhovah na ti sala ye na lege ti mabe!
20 Paul amû wango so: “E yeke tene tene-biani na ndoye, si e maï na ye kue na yâ Christ, Lo so ayeke Li ti Tele.” (aEphésien 4:15) Biani, tâ tënë ayeke ga na e tâ ngia so ahon ye kue tongana e zia ni na kozo ndo na yâ fini ti e, na e zia si Jéhovah na lege ti yingo ti lo ti nzoni-kue afa lege na e. Nga, bata na li mungo maboko ti a-ange na yâ kusala ti e ti fango nzo tënë. (Apocalypse 14:6, 7; 22:6) So tâ kota matabisi teti e ti duti na mara ti mungo maboko tongaso na yâ kusala so Jéhovah amû na e ti sala! Batango be-biani ayeke pusu ande e ti sepela Jéhovah, Nzapa ti tâ tënë, teti lakue lakue. Mbeni ye nde ti hon so na ngele ayeke dä biani?—Jean 17:3.
Ye Nyen E Manda?
• Ngbanga ti nyen azo mingi ayeda pëpe na tâ tënë?
• Tongana nyen a lingbi aChrétien abâ aye ti sese ti Satan?
• A lingbi bango ndo ti e aduti tongana nyen na mbage ti abungbi, na ngbanga ti nyen?
• Kungba wa e yeke na ni ti bata e mveni na lege ti yingo?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1. Tongana nyen a lingbi ti bâ so lege so Pilate asala kusala na mbupa “tâ tënë” ayeke nde na ti Jésus?
2. Tënë wa ti Jésus afa kota ngele so tâ tënë ayeke na ni?
3. Gbotongo mê wa na ndo afango ye ti handa a lingbi e bata?
4. A zia tâ tënë teti azo wa, na ye wa a hunda na mbage ti ala so awara ni?
5. Ngbanga ti nyen fani mingi a sala ngangu na aChrétien?
6. Anzala wa a lingbi mbeni Chrétien alë pëpe?
7. Tongana nyen hingango ye na ndo tâ tënë apusu na kusala azo ti bê ti mbilimbili?
8. Tongana nyen Jéhovah abâ mungo tele ti e na lo, na ngbanga ti nyen a yeke duti lege ti ndara ti ‘gi royaume kozoni’?
9. “Ngbâa ti be-ta-zo na ti ndara” ayeke zo wa, na tongana nyen Jéhovah ayeke bata e na lege ti “ngbâa” so?
10. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi teti e ti duti lakue dä na ngoi ti abungbi?
11. Aye wa a hunda na e ti sala tongana e gue na abungbi ti aChrétien?
12. Zo wa ayeke na kungba ti kota ahon teti ngbango ti e lakue na yâ tâ tënë? Fa pekoni.
13, 14. Tongana ti so tapande ti mbeni molenge ti ngasangbaga afa, tongana nyen e lingbi ti wara mungo maboko na lege ti yingo so e yeke na bezoin ni?
15. Bibe wa mbeni wali awara tongana lo to nda ti bungbi oko na kongregation ti aChrétien?
16. (a) Ye nyen alingbi ti si tongana e sala si gingo mosoro aga kozo ye so e zia na gbele e? (b) Tongana nyen e lingbi ti wara tâ ngia?
17. Ye nyen dutingo ti Pierre na ndo ti Simon, zo ti leke poro, afa na ndo bango ndo ti bazengele ni?
18, 19. (a) Ngbanga ti nyen Pierre agi bê ti lo na ndo suma so lo wara? (b) Deba nzoni wa so lo ku tele na ni pëpe Pierre awara?
20. Mungo maboko wa so alondo na Nzapa e wara tongana e zia tâ tënë na kozo ndo na yâ fini ti e?
[Carte/Foto na lembeti 18]
(Ti ba tene ni mbilimbili, ba buku ni)
K O T A N G U-I N G O
Césarée
POPO-HOTO TI SHÂRON
Joppé
Lydda
Jérusalem
[Foto]
Pierre asala ye alingbi na fango lege so alondo na Nzapa na lo wara adeba nzoni so lo ku tele ti lo na ni pëpe
[Lingu ti foto]
Carte: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Foto na lembeti 13]
Jésus asala tënë ti témoin ti tâ tënë
[Foto na lembeti 15]
Legeoko na kobe ti mitele, kobe ti yingo ayeke kota ye mingi teti nzoni duti ti e