A sukula ala teti nzo kusala
“Zia e sukula e mveni ti lungula sioni kue ti mitele na ti yingo; na lege ti mbito ti Nzapa, zia e ga azo ti be-vulu biani.”—2 ACORINTHIEN 7:1.
DAVID, so ayeke giriri Gbia ti Israël, asigigi na mbeni tënë ti gbungo li so andu vorongo so anzere na Jéhovah; lo hunda: “Fade zo nyen ama na Hoto ti L’Eternel? Na fade zo nyen aluti na ndo ti nzoni-kue ti Lo?” Na pekoni, lo mveni akiri tene dä: “Zo so maboko ti lo na bê ti lo ayeke na sioni oko pëpe; Lo so azia bê ti lo na ye ti wataka pëpe, na lo deba na handa pëpe.” (Psaume 24:3, 4). Biani, Jéhovah ayeke tâ nzoni-kue, na tongana e ye si lo yeda na e, a lingbi e duti na sioni oko pëpe, nga e duti nzoni-kue. Kozoni na Gbia David, Jéhovah adabe ti kongregation ti Israël tongaso: “I bata tele ti i mveni nde teti Mbi, i ga nzoni-kue, teti Mbi yeke nzoni-kue”.—Lévitique 11:44, 45; 19:2.
2 Asiècle mingi na pekoni, bazengele Paul atene na afon lo Chrétien ti Corinthe, mbeni gbata so azo ti yâ ni ayeke na sioni tambela mingi: “Tongaso, aita so mbi ndoye i mingi, teti e yeke na zendo so, zia e sukula e mveni ti lungula sioni kue ti mitele na ti yingo; na lege ti mbito ti Nzapa, zia e ga azo ti be-vulu biani.” (2 aCorinthien 7:1). Na ndo so nga, a fa na e so ti lë songo na Nzapa na ti wara aye ti nzoni so lo ze ti mû, a lingbi e duti na sioni oko pëpe na e lungula sioni kue ti mitele na ti yingo. Legeoko nga, tongana lo yeke sala tënë ti vorongo so Nzapa ayeda na ni, disciple Jacques asû na mbeti: “Tâ lege ti sala na Nzapa, lege so ayeke na siokpari oko pëpe na lê ti Nzapa Babâ ayeke so: ti gue ti bâ amolenge so babâ ti ala ayeke pëpe na awomua na yâ vundu ti ala, na ti bata tele ti lo mveni si lo ga sioni pëpe na lege ti ye ti sese so.”—Jacques 1:27.
3 Teti so dutingo na sioni oko pëpe, nga dutingo nzoni-kue na lege ti mitele ayeke akota ye mingi na yâ tâ vorongo, zo kue so aye ti nzere na lê ti Nzapa a lingbi lo bi bê ti lo mingi ti bata aye so Nzapa ahunda na lo. Me teti so azo laso ayeke na andia nga na abango ndo nde nde na ndo lege ti duti na sioni oko pëpe, a yeke kota ye mingi teti e ti hinga nzoni nga ti sala ye alingbi na ye so Jéhovah abâ tongana nzoni-kue na so lo yeda na ni. A lingbi e gi ti hinga ye so Nzapa ayeke ku na mbage ti awavorongo lo na lege so, nga ye so lo sala ti mû maboko na ala ti ga na ti ngbâ lakue nzoni kue, ti nzere lakue na lo.—Psaume 119:9; Daniel 12:10.
A sukula ala teti tâ vorongo
4 Ti azo mingi, tongana a sala tënë ti sukulango zo, a ndu gi tënë ti zingo saleté wala mbeni sioye na tele ti zo ni. Ye oko, na yâ Bible, a sala kusala na atënë ti yanga ti Hébreu na ti Grec mingi ti fa tënë ti sukulango zo; atënë so andu dutingo na saleté pëpe na lege ti mitele, me gi so pëpe; fani mingi, a ndu nga dutingo na sioni oko pëpe na lege ti tambela ti e nga na lege ti vorongo so e yeke mû na Nzapa. Nda ni la si mbeni kota bakari afa so, na yâ Mbeti ti Nzapa, tënë ti dutingo na sioni wala pëpe andu gi ngoi na ngoi tënë ti seni ti tele, na a ndu mingi ahon bango ndo ti zo na lege ti yingo. Tongana a yeke tongaso, a lingbi ti tene so kpengba-ndia ti dutingo na sioni pëpe andu ndulu na ambage kue ti fini ti zo.
5 Biani, a lingbi ti wara na yâ Ndia ti Moïse andia so andu ndulu na ambage kue ti fini ti zo; a gboto lê na ndo ye so ayeke na sioni pëpe, na ye so ayeke na lege ni; nga a gboto lê na ndo ye so ayeke sioni na ye so ayeke na lege ni pëpe. Ti mû gi mbeni tapande oko: Lévitique chapitre 11 juska 15 amû andia so afa na lege ti anzere nzere tënë aye so alingbi ti bâ ni tongana sioni, na aye so alingbi ti bâ ni tongana nzoni. A bâ lani ambeni nyama tongana sioni, na a gbanzi na azo ti Israël ti te ala. Tongana wali adü molenge, teti mbeni ngoi so a diko ni a yeke bâ lo tongana sioni. Ambeni kobela ti poro ti tele, mbilimbili kobela ti buruma, nga akobela so asala si tele ti koli wala ti wali ayuru alingbi nga ti sala si zo aduti sioni. Ndia ti Moïse afa nga ambeni ye so a lingbi ti sala tongana mbeni zo wala mbeni ye aga sioni. Na tapande, na Nombre 5:2, e diko: “Mo komande amolenge ti Israël si ala zia na gigi azo ti ngiba kue so ayeke na yâ kando, na azo kue so ayeke na kobela so ayuru na tele ti ala, na azo kue so aga sioni na lege ti kuâ”.
6 Bi bê kete na andia so Jéhovah amû na ndo lege ti hon ndo ti ambeni kobela nga na akpale ti seni. Kite ayeke pëpe so andia so afa na gigi ambeni ye so awanganga na awandara agbu nda ni gi asiècle mingi na pekoni; na azo ti Israël awara lani aye ti nzoni mingi na batango andia so. Ye oko, a mû lani andia so pëpe gi ti bata na seni ti azo ti Israël. Ala yeke lani andia so andu tâ lege ti vorongo na Nzapa. Andia ni andu aye mingi so zo ayeke sala na yâ fini ti lo ti lâ oko oko: tengo ye, dungo molenge, dutingo ti koli na wali ti lo, na ambeni ye nde tongaso. Me nda ti andia so ayeke ti fa so, teti lo yeke Nzapa ti ala, gi Jéhovah si ayeke na droit ti fa na azo ti Israël ye so ayeke na lege ni wala pëpe na yâ ti ambage kue ti fini ti ala, fini so ala mû kozoni awe ti sala gi na Lo oko.—Deutéronome 7:6; Psaume 135:4.
7 Ndia ti Moïse abata nga azo ti Israël nde na asioni salango ye ti amara so angoro ala. Tongana ala bata nzoni atënë ti Ndia, nga aye kue so a hunda ti ngbâ ti duti nzoni na lê ti Jéhovah, fade ala bâ so ala lingbi ti sala na Nzapa ti ala, na lo yeke yeda na ala. Na ndo tënë so, Jéhovah atene na mara ni: “Tongana i ye ti mä yanga ti Mbi biani, na i bata tënë ti mbele ti Mbi, tongaso fade i ga ye ti Mbi mveni na popo ti amara kue; teti sese kue ayeke ti Mbi; na fade i ga royaume ti aprêtre teti Mbi, na i ga mara ti nzoni-kue.”—Exode 19:5, 6; Deutéronome 26:19.
8 Tongana Jéhovah ayeda ti fa na azo ti Israël akete kete ye kue so andu lege ti duti na sioni pëpe, ti duti nzoni-kue, na ti nzere na lo, a ye ti fa so a yeke na lege ni teti aChrétien ti laso ti gbu li ti ala nzoni na ndo lege so ala mveni ayeke bata na andia so. Tâ tënë, aChrétien ayeke na gbe ti Ndia ti Moïse pëpe, me a lingbi ala zia na li ti ala so, tongana ti so Paul atene, aye kue so a sû na yâ ti Ndia “ye so ayeke gbede ti ye so ayeke ga; me Tele ni ayeke ti Christ.” (aColossien 2:17; aHébreu 10:1). Na ngoi ni kâ lani, Jéhovah Nzapa abâ na nene ni mingi dutingo na sioni pëpe na yâ tâ vorongo nga lo tene: “Mbi changé pëpe”. Ni la, e nga kue tongana e ye ti nzere na Nzapa na ti wara ye ti nzoni na mbage ti lo, a lingbi e bâ nene ti dutingo na sioni pëpe na lege ti mitele, ti tambela ti e, na ti yingo.—Malachie 3:6; aRomain 15:4; 1 aCorinthien 10:11, 31.
Dutingo na saleté pëpe afa mara ti zo wa e yeke
9 Na ngoi ti laso, a yeke nga lakue kota ye mingi ti tene na yâ tâ vorongo, zo aduti pëpe na saleté na lege ti mitele? Biani, dutingo pëpe na saleté ayeke ye so asala si zo aga tâ wavorongo Nzapa pëpe; ye oko, a yeke na lege ni ti hunda na atâ wavorongo Nzapa kue ti duti na saleté pëpe tongana dutingo ti ala amû lege kue na ala ti sala tongaso. Mbilimbili na ngoi ti laso, azo mingi abâ na nene ni pëpe tënë ti batango tele ti ala, bongo ti ala, wala ndo ti ala si aduti na saleté pëpe. Me tongana ambeni zo nde asala kue ti duti na saleté pëpe, azo so angoro ala ayeke bâ ni hio. Ye so alingbi ti ga na aye ti nzoni mingi, na a yeke ye so Paul atene na aChrétien ti Corinthe: “E sala ye oko pëpe so alingbi ga ye so azo apika gere ti ala dä, tongaso ala lingbi sala sio tënë na ndo kusala ti e pëpe; me na yâ ye kue, e fa na gigi e yeke azo ti kusala ti Nzapa”.—2 aCorinthien 6:3, 4.
10 Lege mingi, akota zo ti sese so agonda aTémoin ti Jéhovah teti so ala duti na saleté pëpe, ala yeke sala aye ti ala kue na lege ni, na ala ne tele ti ala na yâ tambela ti ala nga salango ye ti ala. Azo ayeke bâ ye so mbilimbili na ngoi ti akota assemblée. Na tapande, na peko ti mbeni assemblée so a sala na kete gbata ti Savona na Italie, mbeni mbeti-sango La Stampa atene: “Ye so agboto lê hio, tongana mbeni zo ayeke tambela na ndo ti assemblée ni, ayeke so azo ni ayeke na saleté pëpe, na ala sala ye ti ala tâ na lege ni.” Na peko ti mbeni kota assemblée so aTémoin asala na mbeni lando na São Paulo, na Brésil, mbeni kota zo ti lando ni atene na mokonzi ti azo so ayeke bâ lege ti sukulango lando ni, lo tene: “Fadeso, e ye ti tene a sukula yâ ti lando ni gi tongana ti so aTémoin ti Jéhovah asala.” Mbeni kota zo na yâ oko lando so atene: “Tongana aTémoin ti Jéhovah aye ti loué lando ni, ye so e yeke gi bê ti e dä, a yeke gi alango ti assemblée ni. E yeke gi bê ti e na ambeni ye nde pëpe.”
11 Tongana dutingo ti e na saleté pëpe, nga salango ye ti e kue na lege ni na ndo so e yeke voro Nzapa dä alingbi ti ga na gonda na ndo Nzapa so e yeke voro, kite ayeke pëpe so fango na gigi alengo so na yâ fini ti e ti lâ oko oko ayeke nga kota ye mingi. Me, na da ti e mveni, e lingbi ti pensé so ye oko akanga lege na e pëpe ti sala gi ye so bê ti e mveni aye. Nga, tongana a ndu tënë ti yungo bongo na lekengo tele ti e, biani e yeke na liberté ti soro ye so e bâ alingbi na e, na so anzere na e! Ye oko, mingi ni, atâa kota ti liberté ni, lo yeke na katikati. Dabe mo so tongana lo yeke bâ tënë ti akobe so zo aye ti soro, Paul amû gbotongo mê so na afon lo Chrétien: “I bata nzoni, wala peut-être fade liberté ti i aga ye so asala si ala so ayeke na ngangu pëpe apika gere ti ala dä.” Na pekoni, lo sigigi na mbeni kpengba-ndia so ayeke na ngele mingi: “A mû lege na zo ti sala ye kue, me a yeke ye kue pëpe so asala nzoni na zo; a mû lege na zo ti sala ye kue, me a yeke ye kue pëpe so asala si zo akpengba.” (1 aCorinthien 8:9; 10:23). Tongana nyen e lingbi ti sala kusala na wango ti Paul so na ndo tënë ti dutingo na saleté pëpe?
12 A yeke na lege ni tongana azo ayeke ku na mbage ti mbeni wakua ti Nzapa ti duti na saleté pëpe na ti sala ye na lege ni na yâ fini ti lo. Ni la, a lingbi e sala kue ti tene da ti e nga na ndo so angoro ni abi zonga pëpe na ndo kusala so e tene e yeke sala, ti wakua ti Tënë ti Nzapa. Ye nyen azo ayeke tënë na ndo ti e nga na ndo mabe ti e tongana ala bi lê na ndo ti da so e yeke lango dä? A fa so e yeke tâ na nzala ti duti na yâ mbeni fini sese ti mbilimbili so saleté ayeke dä pëpe, so ye kue ayeke duti ande na lege ni, na so e yeke fa tënë ni na wâ na azo? (2 Pierre 3:13). Legeoko nga, salango ye ti tele ti e na ngoi so e yeke sala ngia wala na ngoi ti fango tënë alingbi ti sala si tënë so e yeke fa anzere na azo mingi wala pëpe. Na tapande, bâ tënë so mbeni wasungo mbeti-sango na Mexique atene: “Biani, amaseka ayeke mingi na popo ti aTémoin ti Jéhovah, na ye so agboto lê ti zo mingi na mbage ti amaseka so ayeke kuali ti ala, dutingo ti ala na saleté pëpe, nga nzoni yungo bongo ti ala.” Ti duti na amaseka tongaso na popo ti e ayeke ye ti mungo ngia mingi!
13 Biani, e lingbi ti tënë hio so e ye ti bata lakue tele ti e, aye so e yeke na ni, nga na da ti e na saleté pëpe nga nzoni; ye oko, ti sala tongaso ayeke kete ye pëpe. Ye so e yeke na bezoin ni, a yeke pëpe gbä ti agbakuru so ahunda nginza mingi, na so salango kusala na ni ayeke ngangu na zo; me a hunda ti duti na nzoni programme na ti ngbâ lakue ti sala ngangu. A lingbi e zia mbeni ngoi nde ti sukula tele ti e, bongo ti e, da ti e, kutukutu ti e, nga na ambeni ye nde. Tâ tënë, e lingbi ti duti na wâ mingi ti fa tënë, ti gue na bungbi, ti manda ye e mveni, nga ti sala ambeni ye nde so a hunda na e ti sala na yâ fini; me na mbeni mbage nga, a yeke ti e ti bata tele ti e na saleté pëpe, nga ti gi ti nzere na lê ti Nzapa nga na lê ti azo. Azo mingi ahinga kpengba-ndia so: “Ngoi ayeke teti ye kue, na lâ ayeke teti kusala nde nde kue so ayeke na gbe ti yayu”; kpengba-ndia so andu nga mbage so ti fini ti e.—Zo-ti-fa-tene 3:1.
Mbeni bê so sioni ayeke dä pëpe
14 Tongana a yeke kota ye teti e ti bata tele ti e nde na saleté, a yeke nga kota ye mingi ahon ti duti na sioni pëpe na lege ti tambela ti e, nga na lege ti yingo. E tene tongaso teti tongana e dabe e ngbanga ti nyen Jéhovah ake mara ti Israël, a yeke lani pëpe ngbanga ti so ala yeke na saleté na lege ti mitele, me ngbanga ti so ala sala ye kirikiri na lege ti tambela ti ala nga na lege ti yingo. Na lege ti prophète Isaïe, Jéhovah atene na ala so asandaga so ala yeke mû, lege so ala yeke gi ti bata na fini nze nga na lâ ti sabbat, nga même asambela ti ala aga ye so ane lo mingi ngbanga ti so ala ga “mara ti siokpari! Azo so ayö kungba ti sioye”. Ye nyen a lingbi ala sala ti kiri ti nzere na lê ti Nzapa? Jéhovah atene: “I sukula, i sala si i vulu; i lungula sioye so i sala na gbele Mbi; i zia ti sala sioni”.—Esaïe 1:4, 11-16.
15 Ti bâ nga nene ti dutingo na sioni pëpe na lege ti tambela ti e nga na lege ti yingo, bâ kiringo tënë so Jésus amû na aFarizien na amaître ti ndia tongana ala tene so adisciple ti lo ayeke sioni teti ala sukula maboko ti ala pëpe kozoni ti te ye. Ti leke bango ndo so ala yeke na ni, Jésus atene: “A yeke ye so ague na yanga ti zo so asala si lo ga sioni pëpe; me a yeke ye so asigigi na yanga ti zo so asala si lo ga sioni.” Na pekoni, Jésus atene: “Ye so asigigi na yanga ti zo alondo na bê ti lo, na ye so asala si lo ga sioni. Teti ye so asigigi na bê ti zo ayeke bibe ti sioni, tënë ti fango zo, lango sioni, ye ti pitan, nzi, salango tënë ti témoin ti wataka, na zonga; ye so asala si zo aga sioni; me ti te kobe na maboko so a sukula pëpe, ye so asala si zo aga sioni pëpe.”—Matthieu 15:11, 18-20.
16 Ye nyen e lingbi ti manda na lege ti tënë ti Jésus so? Jésus afa lani so a yeke abibe so ayeke sioni, na so andu pitan si ayeke na lingu ti asalango ye so ayeke sioni, na aye so andu pitan. Tongana ti so disciple Jacques atene, “ye so ahanda zo ti sala siokpari ayeke nzala ti tele ti lo mveni so agbu lo na ahanda lo.” (Jacques 1:14, 15). Ni la, tongana e ye ti tï pëpe na yâ akota siokpari so Jésus afa ni, a lingbi e lungula biani na yâ bê ti e kue amara ti bibe tongaso, na e duti yongoro na ni. So ti tene a lingbi e sala hange na aye so e yeke diko, e yeke bâ, na e yeke mä. Laso, azo mingi atene so zo kue ayeke na liberté ti fa tënë ti bê ti lo na ti sala ye so bê ti lo aye. Mara ti bibe tongaso apusu andokua ti ngia, nga na ala so ayeke sala sabango ti aye ti kango ni, ti sigigi na gbâ ti aye so amaï anzala ti mitele ti zo so ayeke wasiokpari. A lingbi e sala kue si mara ti abibe tongaso amaï pëpe na yâ bê ti e. Kota ye ni ayeke so: ti nzere na lê ti Nzapa si lo yeda na e, a lingbi e ngbâ lakue na donzi ti bata bê ti e si a duti na sioni oko pëpe nga a buba pëpe.—aProverbe 4:23.
A sukula ala teti nzo kusala
17 A yeke tâ kota ye ti matabisi, na ye ti batango zo biani ti bâ tongana nyen Jéhovah ayeke mû maboko na e si e lingbi duti na sioni pëpe na gbele lo (2 aCorinthien 6:14-18). Ye oko, e hinga nga so Jéhovah amû lege na azo ti lo ti duti na sioni pëpe si lo lingbi sala kusala na ala. Paul atene na Tite so Christ Jésus “amû Lo mveni teti e, si Lo ton e na yâ siokpari kue, na Lo sukula azo teti Lo mveni si ala ga azo ti Lo, azo so ayeke na nzala ti sala nzo kusala.” (Tite 2:14). Teti so a sukula e awe, a lingbi e duti na wâ teti kusala wa?
18 Kozoni kue, a lingbi e sala ngangu kue ti fa nzo tënë ti Royaume ti Nzapa (Matthieu 24:14). Na salango tongaso, e yeke fa na azo na ndo kue beku ti duti na fini ti lakue lakue na ndo mbeni sese so ye ti sioni oko ayeke duti ande dä pëpe (2 Pierre 3:13). Nzo kusala ti e andu nga fango na gigi alengo ti yingo ti Nzapa na yâ fini ti e ti lâ oko oko; na salango tongaso, e yeke mû gloire na Babâ ti e ti yayu (aGalate 5:22, 23; 1 Pierre 2:12). Nga, zia e girisa pëpe ala so ayeke na yâ ti tâ tënë pëpe me so akota kpale ti ndagigi wala mbeni ye ti vundu asala ngangu mingi na ndo fini ti ala. A lingbi gbotongo mê ti Paul so angbâ lakue na li ti e: “Tongaso, tongana e wara lege ni, a lingbi e sala ye ti nzoni na azo kue; na ahon kue, a lingbi e sala ye ti nzoni na aita ti e awamabe.” (aGalate 6:10). Akusala so kue, tongana a sala ni na nzoni bê, ayeke nzere mingi na lê ti Nzapa.—1 Timothée 1:5.
19 Teti so e yeke awakua ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue, e zia bê ti e kue na atënë ti Paul so: “Aita, mbi hunda i mingi, na lege ti be-nzoni ti Nzapa, i mû tele ti i na Nzapa tongana sacrifice so ayeke na fini, na a yeke nzoni-kue, na a lingbi na lê ti Nzapa; so ayeke kusala so alingbi na i.” (aRomain 12:1). Zia e ngbâ lakue ti bâ na nene ni matabisi ti e ti duti azo so Jéhovah asukula ala, na zia e sala ngangu kue ti duti na sioni pëpe na lege ti mitele, ti tambela ti e, nga na ti yingo. Salango tongaso ayeke ga na e pëpe gi nengo tele na ngia laso, me nga a yeke mû na e beku ti bâ “kozo ye ni”, so ti tene sese na aye ti sioni ti lo, na hongo ni tongana Nzapa ‘asala ye kue fini.’—Apocalypse 21:4, 5.
Mo dabe mo na ni?
• Ngbanga ti nyen a mû lani na azo ti Israël gbâ ti andia na ndo dutingo na sioni pëpe?
• Na lege wa dutingo ti e na saleté pëpe ayeke mû ngangu na tënë so e yeke fa?
• Ngbanga ti nyen dutingo na sioni pëpe na lege ti tambela nga na lege ti yingo ayeke kota mingi ahon dutingo na saleté pëpe na lege ti mitele?
• Tongana nyen e lingbi ti fa so e yeke azo so “ayeke na nzala ti sala nzo kusala”?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1. Ye nyen Jéhovah ahunda na mbage ti ala so ayeke voro lo?
2. Tongana nyen Paul na Jacques agboto lê na ndo nene ti duti na sioni oko pëpe na yâ tâ vorongo?
3. Ti tene vorongo so e yeke mû ni anzere na Nzapa, a lingbi e bi bê ti e mingi na ndo ye wa?
4. Ti Bible, tënë ti dutingo na sioni pëpe andu nyen?
5. Na lege wa Ndia ti Moïse afa aye so alingbi ti sala si mbeni zo ti Israël aduti sioni?
6. Ngbanga ti nyen a mû lani andia na ndo dutingo na sioni pëpe?
7. Tongana azo ti Israël abata atënë ti Ndia, ye ti nzoni wa mara ni ayeke wara?
8. Ngbanga ti nyen a lingbi aChrétien ti laso adengi mê na ye so Ndia ti Moïse afa na ndo dutingo na sioni pëpe?
9, 10. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi teti mbeni Chrétien ti duti na saleté pëpe? (b) Fa ambeni tënë so a mû fani mingi na ndo a-assemblée ti aTémoin ti Jéhovah?
11, 12. (a) Kpengba-ndia ti Bible wa a lingbi e bata na li tongana a ndu tënë ti dutingo ti e mveni na saleté pëpe? (b) A lingbi ti hunda atënë wa na ndo salango ye ti e nga na fini ti e?
13. Ye nyen e lingbi ti sala ti tene ambage kue ti fini ti e ti lâ oko oko aduti na saleté pëpe nga na lege ni?
14. Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so dutingo na sioni oko pëpe na lege ti tambela nga na lege ti yingo ayeke même kota ye mingi ahon dutingo na saleté pëpe na lege ti mitele?
15, 16. Jésus atene so aye wa asala si zo aga sioni? Tongana nyen e lingbi ti wara ye ti nzoni na lege ti atënë ti Jésus?
17. Ngbanga ti nyen Jéhovah amû lege na azo ti lo ti duti na sioni oko pëpe?
18. Tongana nyen e lingbi ti fa so e yeke na wâ teti nzo kusala?
19. Tongana e ngbâ lakue ti sala ngangu si e duti na sioni pëpe na lege ti mitele, ti tambela ti e, nga na ti yingo, aye ti nzoni wa e yeke wara na pekoni?
[Afoto na lembeti 21]
Tongana e duti na saleté pëpe, a yeke sala si tënë so e yeke fa anzere na azo mingi ahon
[Foto na lembeti 22]
Jésus afa polele so asioni bibe ayeke gue na zo ti sala akusala ti sioni
[Afoto na lembeti 23]
Teti so a sukula ala awe, aTémoin ti Jéhovah ayeke na wâ teti nzo kusala