Zia nzara ti bata tënë ti Nzapa na ndo gbungo ngangu ti mo
“Zia . . . na ndo mabe ti i . . . bê so azia pëpe [wala “gbungo ngangu”, NW] . . , na i zia nzara ti bata tënë ti Nzapa na ndo bê so azia pëpe”.—2 PIERRE 1:5, 6.
I MAÏ ayeke kota ye mingi teti mbeni molenge. Ye oko, a ku ti tene molenge ni amaï gi pëpe na lege ti mitele. A yeke ku nga ti tene lo maï na lege ti gbungo nda ti ye nga na lege ti bibe. Tongana ngoi ayeke hon, fade molenge ni ayeke zia asalango ye ti lo ti molenge, ti maï ti ga mbeni koli wala wali so ayeke biazo. Bazengele Paul asala tënë ti ye so tongana lo sû na mbeti: “Tongana mbi de molenge, mbi sala tënë tongana molenge, mbi gi nda ti ye tongana molenge, mbi bi bê ti mbi tongana molenge; me fadeso teti mbi ga koli awe, mbi zia ye ti molenge.”—1 aCorinthien 13:11.
2 Atënë ti Paul afa mbeni kpengba ye so andu maïngo ti zo na lege ti yingo. A lingbi aChrétien ague na li ni na ziango asalango ye ti molenge na lege ti yingo, ti ga “abiazo na lege ti bibe ti [ala].” (1 aCorinthien 14:20). A lingbi ala gue na li ni, nga ala sala ngangu kue ti ‘lingbi na mètre ti kota ti Christ na singo ye ti Lo.’ Tongaso, ala yeke duti ande “tongana amolenge mbeni pëpe, so pupu ti tënë nde nde kue ayengi ala, na a hon na ala kirikiri tongana ye na lê ti ngu”.—aEphésien 4:13, 14.
3 Tongana nyen e lingbi ti ga abiazo na lege ti yingo? Tongana a zia lo na yâ adutingo so alingbi na ni nzoni, fani mingi, a bâ so zo ayeke maï gi na bê ti lo; me tongana a yeke ti maï na lege ti yingo, a lingbi zo ni asala ngangu na bê ti lo kue. Maïngo ti e na lege ti yingo ato nda ni na warango tâ hingango ye ti Tënë ti Nzapa, nga na salango ye alingbi na ye so e yeke manda (aHébreu 5:14; 2 Pierre 1:3). Ye so amû lege na e na pekoni ti fa na gigi alengo so anzere na Nzapa. Legeoko tongana ti so ambage ti tele ti zo kue ayeke maï na ngoi oko, fani mingi nga zo ayeke lë alengo nde nde ti Nzapa na ngoi oko. Bazengele Pierre asû na mbeti: “I sala na bê ti i kue ti zia nzobe na ndo mabe ti i, na i zia ndara na ndo nzobe, na i zia ngangu ti kanga nzara ti tele na ndo ndara, na i zia bê so azia pëpe [wala “gbungo ngangu”, NW] na ndo ngangu ti kanga nzara ti tele, na i zia nzara ti bata tënë ti Nzapa na ndo bê so azia pëpe [wala “gbungo ngangu”, NW], na i zia ndoye teti aita na ndo nzara ti bata tënë ti Nzapa, na i zia ndoye na ndo ndoye teti aita.”—2 Pierre 1:5-7.
4 Alengo oko oko kue so Pierre afa molongo ni ge ayeke kota ye mingi, na a lingbi a lë ala kue. Lo tene na pekoni: “Tongana ye so ayeke na yâ i, na a wu na bê ti i, fade a sala si i duti senge pëpe, me i lë lengo, si i hinga Seigneur ti e Jésus Christ nzoni ahon.” (2 Pierre 1:8). Zia e luti mbilimbili na ndo nene ti zia nzara ti bata tënë ti Nzapa na ndo bê so azia pëpe wala gbungo ngangu ti e.
A hunda na e ti lë gbungo ngangu
5 Pierre nga na Paul azia kamba na popo ti nzara ti bata tënë ti Nzapa, na lengo ti gbungo ngangu (1 Timothée 6:11). Ti gbu ngangu aye pëpe ti tene gi ti luti na gbele aye ti ngangu na ti ngbâ gi na ndo desizion so e mû. A ndu nga ti duti na be-nze-pepe, na bê so akpengba, nga ti yengi pëpe na dutingo lakue na beku tongana e tingbi na akota kpale, aye ti kangango lege, atara, wala salango ngangu. Teti so e yeke tambela na lege ti “batango tënë ti Nzapa na yâ Christ Jésus”, e yeke ku ti tene a sala ngangu na e (2 Timothée 3:12). A lingbi e gbu ngangu tongana e ye ti fa so e ndoye Jéhovah, na e lë alengo so a hunda teti salut (aRomain 5:3-5; 2 Timothée 4:7, 8; Jacques 1:3, 4, 12). Tongana e gbu ngangu pëpe, e yeke wara ande fini ti lakue lakue pëpe.—aRomain 2:6, 7; aHébreu 10:36.
6 Même tongana e to nda ni nzoni mingi, na nda ni ye so ayeke kota ahon kue ayeke ti tene e gbu ngangu. Jésus atene: “Zo so agbu ngangu juska na nda ni, fade A sö lo.” (Matthieu 24:13). Biani, a lingbi e gbu ngangu juska na nda ni, atâa nda ni so aye ti tene nda ti fini ti e ti laso wala nda ti sioni sese so. Atâa a yeke so wa, a lingbi e bata be-biani ti e na Nzapa. Ye oko, tongana e zia nzara ti bata tënë ti Nzapa na ndo gbungo ngangu ti e pëpe, e lingbi pëpe ti nzere na lê ti Jéhovah, na e lingbi pëpe ti wara fini ti lakue lakue. Me ti duti na nzara ti bata tënë ti Nzapa aye ti tene nyen?
Ti duti na nzara ti bata tënë ti Nzapa a ye ti tene nyen?
7 Tongana Bible asala tënë ti ‘nzara ti bata tënë ti Nzapa’, a ndu kozoni kue kota kpengo mbito, vorongo, na kusala so zo ayeke mû na Jéhovah Nzapa; na zo ayeke sala tongaso teti be-biani ti lo na mbage ti kota yanga-ti-komande ti Nzapa na yâ ndagigi. Ti lë nzara ti bata tënë ti Nzapa, a lingbi e wara tâ hingango ye na ndo Jéhovah nga na alege ti lo. A lingbi e gi ti hinga Nzapa nzoni mingi. Ye so ayeke pusu e ande ti ngbâ lakue ndulu na lo na bê kue, na e yeke fa ni na gigi na lege ti akusala ti e nga na asalango ye ti e. A lingbi e sala ye kue so e lingbi ti sala ti kpa Jéhovah, ti haka alege ti lo, na ti fa na gigi alengo nga na asalango ye ti lo (aEphésien 5:1). Biani, nzara ti bata tënë ti Nzapa apusu e ti gi ti nzere na Jéhovah na yâ aye kue so e sala.—1 aCorinthien 10:31.
8 Ti tene e lë tâ nzara ti bata tënë ti Nzapa, a lingbi e voro gi Jéhovah oko, na e zia si mbeni ye oko pëpe amû place ti lo na yâ bê ti e. Teti so lo yeke Wasalango e, lo yeke na droit ti hunda na e ti ndoye nga ti sala na lo ahon tanga ti azo nga na aye kue (Deutéronome 4:24; Esaïe 42:8). Ye oko, Jéhovah ayeke gbu e na ngangu pëpe ti voro lo. Lo ye si e sala na lo na bê ti e kue. A yeke ndoye ti e teti Nzapa, so aluti na ndo tâ hingango ye na ndo lo, si ayeke pusu e ti leke aye na yâ fini ti e, ti mû tele ti e kue na lo, nga na pekoni ti sala ye alingbi na yanga so e mû.
Lë songo na Nzapa
9 Tongana e mû tele ti e na Nzapa na e fa ni na lege ti batême awe, a lingbi e ngbâ lakue ti kpengba songo ti e na lo mingi ahon. Nzara ti bê ti e ti sala tongaso, nga ti sala na Jéhovah na be-biani ayeke pusu e ti ngbâ lakue ti manda Tënë ti lo, na ti gbu li na ndo ni. Tongana e zia si yingo ti Nzapa asala kusala na ndo bibe nga na bê ti e, ndoye ti e teti Jéhovah ayeke kono. Songo ti e na lo ayeke ngbâ lakue kota ye mingi ahon na yâ fini ti e. E yeke bâ Jéhovah tongana tâ Ndeko ti e, na e yeke sala kue ti nzere na lo na ngoi kue (1 Jean 5:3). Ngia so e yeke wara na yâ pendere songo ti e na Nzapa ayeke maï, na e kiri singila teti so na lege ti ndoye ti lo, lo fa lege na e na lo se e tongana a hunda ti sala tongaso.—Deutéronome 8:5.
10 Tongana e ngbâ ti kpengba songo ti e na Jéhovah lakue pëpe, a lingbi ti woko. Tongana ye tongaso asi, fade a yeke duti faute ti Nzapa pëpe, teti “Lo yeke yongoro pëpe na e oko oko kue”. (Kusala 17:27). E yeke tâ na ngia mingi so Jéhovah asala pëpe si a yeke ngangu ti ga ndulu na lo! (1 Jean 5:14, 15). Biani, a lingbi e sala kue ti bata si songo ti e na Jéhovah akpengba lakue. Ye oko, ti mû maboko na e ti ga ndulu na lo, Jéhovah amû aye kue so e yeke na bezoin ni ti kpengba na ti maï nzara ti bata tënë ti Lo (Jacques 4:8). Tongana nyen e lingbi ti sala kusala mbilimbili na aye so kue a mû na lege ti ndoye?
Ngbâ ngangu na lege ti yingo
11 Kota ndoye so e yeke na ni na mbage ti Nzapa ayeke pusu e ande ti fa kota ti nzara ti e ti bata tënë ti Lo, legeoko na wango ti Paul so: “Mo gi lege ngangu ti mû tele ti mo na Nzapa tongana zo so alingbi na lê ti Lo, zo so ahinga kusala ni si kamene asala lo pëpe, zo so afa nda ti tene-biani na lege ni.” (2 Timothée 2:15). Salango tongaso ahunda ti tene e duti na mbeni nzoni programme ti mandango Bible lakue, ti guengo lakue na abungbi, na ti mungo mbage lakue na kusala ti fango tënë. E lingbi nga ti ngbâ lakue ndulu na Jéhovah tongana e “zia ti sambela pëpe.” (1 aThessalonicien 5:17). Aye so ayeke ambeni kpengba lege ti fa na gigi nzara ti e ti bata tënë ti Nzapa. Tongana e bata nzoni pëpe mbeni oko ti aye so, e lingbi ti wara kobela na lege ti yingo, na ti tï hio na gbele amayele ti Satan.—1 Pierre 5:8.
12 Tongana e ngbâ lakue ngangu na lege ti yingo, nga na wâ na yâ kusala, e yeke wara lege ti luti na gbele akpale mingi so ayeke si na e. Akpale so alondo peut-être na mbage ti aye so alingbi ti tara e ngangu mingi. A lingbi ti duti ngangu mingi na zo ti luti na gbele salango ye ti azo so asala nzara ti mä fango tënë pëpe, kangango lege, nga salango ngangu tongana a londo na azo ti da, afami wala avoizin. Na ndokua ti e wala na ekole, a lingbi ti sala ngangu na ndo e na mayele ti tene e doro akpengba-ndia ti e ti Chrétien. Bê so anze, kobela, na bê so asui alingbi ti woko e na lege ti mitele, na ti sala si a duti ngangu mingi ahon na e ti luti na gbele atara ti mabe. Me e lingbi hon ndo ti atara kue na gbungo ngangu tongana ‘azo so ayeke nzoni-kue, na azo so abata tënë ti Nzapa! E ku singo ti lâ ti Nzapa na e sala ye si lâ ni aga fade’. (2 Pierre 3:11, 12). Nga, tongana e sala tongaso, e lingbi ti bata ngia ti e, teti e hinga so Jéhovah ayeke hiri ande deba nzoni na ndo ti e—aProverbe 10:22.
13 Atâa so Satan agi ti sala ngangu na ala so abata tënë ti Nzapa, a lingbi e sala mbito pëpe. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Jéhovah “ahinga lege ti zi azo na yâ ye so atara ala, ala so akpe mbito ti Nzapa”. (2 Pierre 2:9). Ti gbu ngangu na gbele atara, na ti tene a zi e tongaso, a lingbi e ‘ke ye so ake Nzapa, na e ke nzara ti ye ti sese, si e bata tele ti e, na e sala mbilimbili, na e bata tënë ti Nzapa na ngoi so.’ (Tite 2:12). Teti so e yeke aChrétien, a lingbi e sala hange si mbeni wokongo so aga na lege ti anzara na akusala ti mitele asala sioni ngangu pëpe na ndo nzara ti e ti bata tënë ti Nzapa, na afuti ni. Fadeso, zia e bâ ambeni ye so alingbi ti buba nzara ti e ti bata tënë ti Nzapa.
Sala hange na aye so alingbi ti buba nzara ti mo ti bata tënë ti Nzapa
14 Kota nzara ti wara mosoro ayeke mbeni son teti azo mingi. E lingbi même ti handa tele ti e mveni, ti bi bê so “batango tënë ti Nzapa ayeke lege ti wara ye [na lege ti mitele]”. Na lege so, na mbito pëpe e lingbi ti sala kusala na ziango bê so aita ti e na yâ vorongo ayeke na ni na mbage ti e, ti gi ye teti e mveni (1 Timothée 6:5). E lingbi même ti duti na sioni bibe ti tene so a yeke na lege ni ti hunda na ngangu na mbeni Chrétien so ayeke na mosoro mingi ti sala bon ti nginza na e, atâa so e hinga a yeke duti ngangu na e ti kiri na lo nginza ni (Psaume 37:21). Me a yeke “zo so abata tënë ti Nzapa”, na pëpe zo ti gingo mosoro ti mitele, si awara “zendo . . . teti fini ti fadeso na teti fini so ayeke ga.” (1 Timothée 4:8). Teti so “e ga na ye oko pëpe na sese so, na e lingbi yô ye oko pëpe tongana e gue”, zia e gi na bê kue “batango tënë ti Nzapa na bê so ayeke na ngia” na e sala si “tongana e yeke na kobe na bongo, ye so alingbi na e.”—1 Timothée 6:6-11.
15 Tombango peko ti ngia alingbi ti sala si zo abata tënë ti Nzapa mbeni pëpe. Na ndo tënë so, peut-être e yeke na bezoin ti gbian ambeni ye hio na yâ salango ye ti e. Tâ tënë, zo alingbi ti wara ambeni ye ti nzoni tongana lo tara tele ti lo na lo hu tele ti lo. Ye oko, aye ti nzoni so ayeke kete mingi tongana a haka ni na fini ti lakue lakue (1 Jean 2:25). Laso, azo mingi ayeke “azo so andoye ngia, me ala ndoye Nzapa pëpe; a bâ ala tongana azo ti bata tënë ti Nzapa, me ala ke ngangu ni awe”, na a lingbi e vi peko ti e na mara ti azo tongaso (2 Timothée 3:4, 5). Ala so agi kozoni kue ti bata tënë ti Nzapa ayeke “leke nzo gere teti lâ ni so ayeke ga, si ala lingbi gbu fini so ayeke tâ fini biani.”—1 Timothée 6:19.
16 Nyongo samba ahon ndo ni, nyongo mbangi, salango pitan, na anzara ti sala sioni alingbi ti futi nzara ti bê ti e ti bata tënë ti Nzapa. Tongana e to nda ti sala aye so, e lingbi pëpe ti sala aye ti mbilimbili so Nzapa ahunda na e (1 aCorinthien 6:9, 10; 2 aCorinthien 7:1). A hunda même na Paul ti gbu ngangu na gbele tiri so ayeke tambela lakue na yâ mitele ti lo ti siokpari (aRomain 7:21-25). A lingbi a sala ye na ngangu ti lungula asioni nzara ti mitele. Mbeni oko ye ni ayeke so: a lingbi e leke na bê ti e ti duti na sioni oko pëpe na lege ti mitele. Paul atene na e: “I sala si amembre ti tele ti i so ayeke na sese so akui: ye ti pitan, sioye, nzara ti tele kirikiri, nzara ti sala sioni, na salango bê so ayeke sambelango ayanda”. (aColossien 3:5). Ti sala si amembre ti tele ti e so andu aye ti siokpari tongaso akui, a hunda ti tene e leke na bê ti e ti lungula ala biaku. Tongana e hunda mungo maboko ti Nzapa na lege ti sambela so alondo na bê kue, fade e yeke ke asioni nzara, na e yeke gi ti sala mbilimbili nga ti bata tënë ti Nzapa na yâ sese ti sioni so.
17 Bê so anze alingbi ti woko gbungo ngangu ti e, na ti sala si e bata tënë ti Nzapa pëpe. A si na awakua ti Jéhovah mingi ti nze (Nombre 11:11-15; Esdras 4:4; Jonas 4:3). Ye so alingbi mbilimbili ti sala sioni na e tongana e bata nga tënë na bê ngbanga ti so a so bê ti e wala a se e ngangu. Ye oko, tongana a zingo na e na a se e, a yeke fä so Nzapa abi bê na e na lege ti ndoye (aHébreu 12:5-7, 10, 11). A lingbi a bâ pëpe sengo ndo gi tongana senge fango ngbanga na ndo ye ti sioni so zo asala; me biani a yeke mbeni lege ti fa na e lege ti mbilimbili. Tongana e yeke na tâ be-ti-molenge, fade e yekia na e mä wango, na bango so “wango tënë ti zingo na zo ayeke lege ti fini”. (aProverbe 6:23). Ye so alingbi ti mû lege na e ti maï nzoni na lege ti yingo na batango tënë ti Nzapa.
18 Amango tele pëpe nga na atënë so aso bê ti zo alingbi ti sala si e wara kpale ti bata tënë ti Nzapa. Aye so alingbi ti ga na gingo bê wala ti pusu ambeni zo ti sala ye na ndara pëpe na dutingo gi ala oko nde na aita ti ala na lege ti yingo (aProverbe 18:1). Me a yeke nzoni ti zia na li so ti bata tënë na bê wala ti duti lakue na ngonzo na mbage ti ambeni zo alingbi ti buba songo ti e na Jéhovah (Lévitique 19:18). Biani, “lo so andoye ita ti lo pëpe, lo so lo bâ lo awe, lo lingbi ndoye Nzapa pëpe, Lo so lo de lo bâ Lo pëpe.” (1 Jean 4:20). Na yâ Fango ye ti lo na ndo Hoto, Jésus agboto lê lani na ndo nene ti sala ye hio ti leke akpale so asi na popo ti e na ambeni zo. Lo tene na awamango lo: “Tongana mo yeke mû matabisi ti mo na gbele balaga, na mo dabe mo kâ na ita ti mo so ayeke na tënë na li ti mo, mo zia matabisi ti mo na tele ti balaga ni, mo gue mo leke songo na ita ti mo kozoni si, na nda ni, mo ga mo mû matabisi ti mo.” (Matthieu 5:23, 24). Ti hunda pardon alingbi peut-être ti kaï vundu so aga na lege ti mbeni tënë wala mbeni salango ye so ayeke na lege ni pëpe. Tongana e hunda pardon na e yeda so e sala ye lani na lege ni pëpe, e lingbi ti leke amango tele pëpe so asi nga ti sala si songo so abuba akiri aga nzoni. Jésus amû nga mbeni wango nde na ndo lege ti leke atënë so alondo (Matthieu 18:15-17). E yeke duti na ngia mingi tongana angangu so e mû ti leke na atënë aga na ye ti nzoni!—aRomain 12:18; aEphésien 4:26, 27.
Mû tapande ti Jésus
19 Atara ayeke si ande na e, kite ayeke dä pëpe; me a lingbi atara so asala pëpe si e zia loro so ayeke gue na e na fini ti lakue lakue. Dabe mo so Jéhovah alingbi ti zi e na gbele tara. Na ngoi so e yeke “zia kungba kue” na “e bangbi lege so ayeke na gbele e na bê so azia pëpe”, zia “lê ti e angbâ na Jésus, Walombe ti mabe ti e na Zo ti sala si mabe ni alingbi kue”. (aHébreu 12:1-3). Tongana e bâ tapande ti Jésus nzoni na e sala kue ti haka lo na yâ tënë ti e nga salango ye ti e, ye so ayeke mû ande maboko na e ti lë batango tënë ti Nzapa, na ti lë ni mingi ahon ti kozoni.
20 Gbungo ngangu ayeke sala kusala legeoko na batango tënë ti Nzapa, ti sala si salut ti e aluti biani. Tongana e lë alengo ti ngele ngangu so, e lingbi ti sala na be-biani kusala so Nzapa amû na e. Même na gbele tara, e lingbi ti wara ngia tongana e bâ so Jéhovah andoye e ngangu na lo hiri deba nzoni na ndo e teti so e gbu ngangu na e ngbâ lakue ti bata tënë ti lo (Jacques 5:11). Na ndo ni, Jésus mveni adë bê ti e tongaso: “Fade i wara fini ti i na lege ti gbu ngangu.”—Luc 21:19.
Fade mo kiri tënë tongana nyen?
• Ngbanga ti nyen gbungo ngangu ayeke kota ye mingi?
• Ti duti na nzara ti bata tënë ti Nzapa aye ti tene nyen? A yeke fa ni na gigi tongana nyen?
• Tongana nyen e lingbi ti leke nga ti kpengba songo ti e na Nzapa?
• Fa ambeni ye so alingbi ti buba nzara ti e ti bata tënë ti Nzapa. Tongana nyen e lingbi ti hon ndo ti ala?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1, 2. (a) A yeke ku ti tene mbeni molenge amaï na yâ alege wa? (b) Maïngo ti zo na lege ti yingo ayeke kota ye mingi?
3, 4. (a) Ye nyen a lingbi e sala si e maï ti ga abiazo na lege ti yingo? (b) Alengo wa so anzere na Nzapa a lingbi e fa na gigi? Na lege wa alengo so ayeke kota ye mingi?
5. Ngbanga ti nyen a hunda na e ti lë gbungo ngangu?
6. Ti gbu ngangu juska na nda ni ahunda ti sala ye wa?
7. Nzara ti bata tënë ti Nzapa aye ti tene nyen? Na a yeke pusu e ti sala nyen?
8. Na lege wa nzara ti bata tënë ti Nzapa ague oko na vorongo gi lo oko?
9, 10. Tongana nyen e lingbi ti kpengba na ti bata tâ songo na Nzapa?
11. Ambeni lege so e lingbi ti fa na gigi nzara ti e ti bata tënë ti Nzapa ayeke so wa?
12. Tongana nyen e lingbi ti hon na ngangu akpale?
13. Ye nyen a lingbi e sala tongana e ye ti bata lakue tënë ti Nzapa?
14. Ye nyen a lingbi e dabe e na ni tongana son ti warango mosoro mingi aye ti gbu e?
15. Ye nyen e lingbi ti sala tongana tombango peko ti ngia atara ti buba nzara ti bê ti e ti bata tënë ti Nzapa?
16. Fa ambeni nzara ti siokpari so akanga lege na ambeni zo ti sala aye ti mbilimbili so Nzapa ahunda. Tongana nyen e lingbi ti hon ndo ti asioni nzara so?
17. Bango ndo wa a lingbi e duti na ni na ndo sengo ndo?
18. Tongana a yeke ti leke tënë na mbeni zo, kungba ti e ayeke so wa?
19. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti mû tapande ti Jésus?
20. Ye ti nzoni wa aga na lege ti gbungo ngangu nga na batango tënë ti Nzapa?
[Afoto na lembeti 12, 13]
E yeke fa na gigi so e bata tënë ti Nzapa na yâ alege mingi
[Afoto na lembeti 14]
Sala hange na aye so alingbi ti buba nzara ti mo ti bata tënë ti Nzapa