“Mbi mû tapande so na i”

“Teti ngu mingi fadeso, a lingbi i ga amaître [“awafango ye”, NW]”.​—AHÉBREU 5:12.

TONGANA mo yeke diko atënë ti versê ti kota li ti tënë ti lisoro ti e so a sû na gbe ti yingo, mo yeke gi bê ti mo kete pëpe? Tongana mo bâ so mo yeke na gingo bê kete, e ye ti tene so mo yeke gi mo oko pëpe. Teti so e yeke adisciple ti Christ, e hinga so a lingbi e duti awafango ye (Matthieu 28:19, 20). Ngoi so e yeke na yâ ni apusu e na ngangu ti sala kusala na akode kue so e yeke na ni ti fa ye na ambeni zo. E hinga nga so fango ye ti e alingbi même ti sö fini ti ala so e fa ye na ala! (1 Timothée 4:16) Tongaso, biani, e lingbi ti hunda tele ti e: ‘Mbi yeke biani mbeni nzoni wafango ye? Tongana nyen mbi lingbi ti sala nzoni ahon?’

² A lingbi e gi bê ti e ahon ndo ni pëpe na ndo aye so. Tongana e bâ so a lingbi e duti na ambeni kpengba kode ti fango ye kozoni si e to nda ti fa ye, e lingbi ti pensé so a yeke ngangu mingi ti maï akode ti e si aga nzoni ahon. Ye oko, gunda ti nzoni fango ye aluti pëpe na ndo akode ni; me a luti na ndo mbeni ye nde so ayeke kota ahon. Bâ ye so mbeni wafango ye so ayeke na kode mingi asû na yâ mbeni buku so andu fango ye; lo tene: “Nzoni fango ye aluti pëpe na ndo ambilimbili kode, programme wala salango ye. . . . Fango ye aluti kozoni kue na ndo ndoye.” Tâ tënë, lo yeke sala ti lo tënë mbilimbili na ndo fango ye ti sese so. Ye oko, tënë ti lo alingbi ti ndu nga mingi ahon fango ye ti e ti Chrétien. Na lege wa?

³ Zo so a lingbi e mû tapande ti lo ti fango ye ayeke mbilimbili Jésus Christ, so atene na adisciple ti lo: “Mbi mû tapande so na i”. (Jean 13:15). Lo yeke sala tënë ge ti tapande so lo zia ti dutingo na tâ be-ti-molenge; me tapande ti lo andu nga kozo kusala so lo sala na sese tongana zo: kusala ti fango nzo tënë ti Royaume ti Nzapa na azo (Luc 4:43). Ni la, tongana a hunda mo ti fa gi na tënë oko kusala so Jésus asala, peut-être mo yeke tënë: “ndoye”; a yeke tongaso pëpe? (aColossien 1:15; 1 Jean 4:8). Ndoye ti Jésus teti Babâ ti lo ti yayu, Jéhovah, ayeke lani kota ye mingi ahon (Jean 14:31). Ye oko, teti so lo yeke wafango ye, Jésus afa na gigi ndoye na yâ ambeni lege use nga. Kozoni kue, lo ndoye atâ tënë so lo yeke fa; na use ni, lo ndoye azo so lo yeke fa ye na ala. Zia e luti mbilimbili na ndo ambage use ti tapande so lo mû na e.

Lo ndoye atâ tënë ti Nzapa aninga mingi

⁴ Bango ndo ti mbeni wafango ye na ndo ye so lo yeke fa ayeke na kota ngangu mingi na ndo nzoni ti fango ye ti lo. Tongana tënë so lo yeke fa agbu bê ti lo mbilimbili pëpe, ala so ayeke manda ye ni ayeke duti ande nga na oko bibe so. Jésus adë dengo lani pëpe na mbage ti atâ tënë ti ngele ngangu so lo yeke fa na ndo Jéhovah na Royaume ti lo. Jésus ayeke giriri na kota ndoye mingi teti aye so lo fa. Lo lë ndoye so tongana lo ngbâ lani ti manda ye. Na yâ angoi mingi mingi so lo sala lani tongana lo de na yayu kozo ti ga na sese, molenge ti Nzapa ngengele oko so alë kota nzara ti mandango ye. E wara na Esaïe 50:4, 5 akpengba tënë so: “Seigneur L’Eternel amû na Mbi yanga so ahinga ti sala tënë, si Mbi lingbi hinga lege ti sala tënë nzoni na zo so anze; Lo zingo Mbi na ndapelele kue, Lo sala si mê ti Mbi amä tënë tongana adisciple. Seigneur L’Eternel alungula mê ti Mbi, na Mbi ke pëpe, na Mbi kiri na pekoni pëpe.”

⁵ Na ngoi so lo yeke kono na sese, Jésus angbâ lakue ti ndoye ndara ti Nzapa (Luc 2:52). Na pekoni, na ngoi ti batême ti lo, mbeni ye asi na lo gi fani oko awe. Luc 3:21 atene: “Yayu alungula”. A bâ so ti to nda ni na ngoi ni so, Jésus awara lege ti dabe lo na fini ti lo na yayu kozoni si lo ga na sese. Na pekoni, lo sala alango 40 na yando na lo te ye pëpe. E lingbi ti tene so lo duti lani na kota ngia tongana lo gbu li na ndo angoi mingi so lo wara giriri fango ye ti Jéhovah na yayu. Ye oko, ngoi kete na pekoni, a tara ndoye so lo yeke na ni teti atâ tënë so Nzapa afa.

⁶ Tongana Jésus anze, na nzara ti kobe asala lo, Satan atara ti handa lo. E lingbi ti bâ tâ kota kangbi so a yeke lani na popo ti amolenge ti Nzapa use so! Ala use kue asala kusala na aversê ti Mbeti ti Nzapa; ye oko, bibe ti ala oko oko na ndo aversê so ayeke tâ nde. Satan agbian yâ ti Tënë ti Nzapa kirikiri; na yekiango ndo oko pëpe lo sala kusala na Tënë ti Nzapa ti si na mbeni ye so lo gi na bê ti kion. Biani, wakpengba-li so ayeke tâ na kengo ndo biani teti atâ tënë so Nzapa afa. Me Jésus asala ti lo kusala na aversê ti Mbeti ti Nzapa na lege ti tâ ndoye, na lo sala kusala na Tënë ti Nzapa nzoni na yâ akiringo tënë ti lo oko na oko. Jésus abâ gigi ngoi mingi kozoni si a sû atënë so na mbeti; me lo yekia ni mingi. A yeke lani atâ tënë ti ngele ngangu so alondo na Babâ ti lo ti yayu! Lo tene na Satan so mara ti atënë tongaso so alondo na Jéhovah ayeke kota ye mingi ahon kobe (Matthieu 4:1-11). Biani, Jésus andoye atâ tënë kue so Jéhovah afa na lo. Me tongana nyen lo lingbi ti fa ndoye so na gigi na yâ kusala ti lo ti wafango ye?

Lo ndoye lani atâ tënë so lo yeke fa

⁷ Ndoye so Jésus ayeke na ni teti atâ tënë so lo fa ayeke lani polele. Teti biani, a yeke duti fade ngangu na lo pëpe ti maï atënë ti bibe ti lo mveni. Lo yeke lani na mbeni hingango ye na ndara so ayeke kota mingi (aColossien 2:3). Atâa so kue, fani mingi lo dabe ti ala so ayeke mä lo, so ye kue so lo yeke fa alondo pëpe na lo mveni, me na Babâ ti lo ti yayu (Jean 7:16; 8:28; 12:49; 14:10). Ndoye ti lo teti atâ tënë so alondo na Nzapa ayeke kota ye mingi, na ye so akanga lege na lo ti ke ni na ti fa atënë ti bê ti lo mveni.

⁸ Tongana Jésus ato nda ti kusala ti lo ti fango tënë, fade fade lo zia mbeni tapande. Bâ tongana nyen si lo fa ti fani oko ni na azo so lo yeke Messie ti zendo ni. Lo ga gi tongaso na gbele azo, lo tene: ‘ni yeke Christ’, na lo sala amiracle ti fa ni na gigi? A yeke tongaso pëpe. Lo lï na yâ mbeni synagogue, na ndo so azo ti Nzapa ayeke diko ka Mbeti ti Nzapa dä. Na ndo so, lo diko na kota go prophétie ti Esaïe 61:1, 2 na lo fa so atâ tënë ti prophétie so andu lo (Luc 4:16-22). Tâ tënë, gbâ ti amiracle so lo sala amû lege na azo ti bâ so Jéhovah ayeke na lo. Me atâa so kue, lo ngbâ lakue ti zia bê na Tënë ti Nzapa tongana lo yeke fa ye.

⁹ Tongana awato ti lo na lege ti vorongo ayeke gi lo lani na tënë, Jésus atara pëpe ti hon ala na lege ti kota ndara ti lo, atâa so a yeke duti lani ngangu na lo pëpe ti sala ni. Me lo sala kusala na Tënë ti Nzapa ti bi yongoro atënë ti ala. Na tapande, dabe mo na ngoi so aFarizien abi lani tënë na ndo adisciple ti Jésus na tenengo so ala yeke doro ndia ti Sabbat tongana ala fâ ambeni lê ti blé na yâ yaka na ngoi so ala yeke hon na yâ ni, na ala te. Jésus akiri tënë: ‘I diko pëpe tënë ti ye so David asala giriri tongana nzara agbu lo na azo so ayeke na lo?’ (Matthieu 12:1-5). Biani, akoli so abâ tele ti ala mveni mbilimbili adiko peut-être lani tondo ti 1 Samuel 21:1-6 so a sû na gbe ti yingo, na ala hinga ni nzoni. Tongana a yeke tongaso, ye so ala girisa ayeke ti bâ mbeni kota ye ti manda na yâ tondo so. Me ti Jésus, lo diko gi tondo ni tongaso pëpe. Lo gbu li na ndo ni na lo yeda na akpengba-ndia so alingbi ti manda dä. Lo ndoye lani akpengba-ndia so Jéhovah afa na lege ti aversê so. Ni la, lo sala kusala na tondo so, nga na mbeni tapande so lo gboto na yâ Ndia ti Moïse, ti fa tongana nyen ye so Ndia ahunda ayeke tâ na lege ni. Legeoko nga, kota ndoye ti Jésus ti ngbâ lakue be-biani na Tënë ti Nzapa apusu lo ti mû mbage ti Tënë ti Nzapa tongana amokonzi ti lege ti vorongo atara ti gbian yâ ni ti wara nzoni dä, wala ti kanga ndo ni na lege ti gbâ ti atënë ti akotara.

¹⁰ Na mara ti ndoye so lo yeke na ni teti tâ tënë so lo yeke fa, Jésus alingbi lâ oko pëpe ti fa ye gi senge tongaso. Ambeni prophétie so a sû giriri na gbe ti yingo ti Nzapa afa so fade Messie ayeke sala tënë “na grâce”, na fango “tënë so anzere.” (Psaume 45:3; Genèse 49:21). Jésus asala ye alingbi na aprophétie so na lege so lo sala kue si tokua ti lo anzere nzerengo na angbâ na wâ, na a yeke “tënë ti grâce” si ayeke sigigi na yanga ti lo tongana lo yeke fa atâ tënë so lo ndoye ni mingi (Luc 4:22). Kite ayeke pëpe so na bango gi lê ti lo, a lingbi ti bâ wâ so lo yeke na ni, na lê ti lo aza na kota bingo bê na ndo ye so lo yeke fa. A yeke lani ye ti ngia mingi ti mä tënë ti lo, na lo zia tâ nzoni tapande na e ti mû pekoni tongana e yeke fa na ambeni zo aye so e manda!

¹¹ Jésus agbu lani nda ti atâ tënë ti Nzapa nzoni mingi, na atënë ti lo anzere na azo mingi; ye oko, aye so asala si lo duti na baba? A yeke ye so abâ fani mingi na mbage ti azo so ayeke awafango ye. Me dabe mo so Jésus ayeke lani na ndara na mbeni lege so afa na gigi tâ kpengo mbito ti lo teti Nzapa. Mara ti ndara tongaso azi lege pëpe na fandara, teti “ndara ayeke na azo so ayeke na tâ be-ti-molenge.” (aProverbe 11:2). Mbeni ye nde ayeke nga dä so agbanzi Jésus ti duti na baba wala fandara.

Jésus andoye azo so lo fa ye na ala

¹² Tâ ndoye ti Jésus teti azo ayeke lani ye so asigigi lakue polele na yâ fango ye ti lo. Nde na fango ye ti azo so ayeke na baba, fango ye ti Jésus akiri lâ oko pëpe na nengo ti azo na peko (Zo-ti-fa-tene 8:9). Na pekoni so lo bâ mbeni oko ti amiracle ti Jésus, bê ti Pierre adö ngangu, na lo tï na sese na gbele Jésus. Me Jésus aye pëpe si adisciple ti lo asala kota mbito ti lo. Lo tene na nzobe: “Zia mbito”; na pekoni, Jésus afa na lo tënë ti kpengba kusala ti salango adisciple so Pierre ayeke mû ande mbage ti lo dä (Luc 5:8-10). Jésus aye lani ti tene ndoye so adisciple ti lo ayeke na ni teti atâ tënë ti ngele ngangu ti Nzapa apusu ala na kusala, me pëpe ngbanga ti mbito ti wafango ye ti ala.

¹³ Ndoye ti Jésus teti azo so lo fa ye na ala asigigi nga polele na yâ bibe ti lo ti bâ mawa ti ala. “Tongana Lo bâ azo mingi so, Lo ye ti sala be-nzoni na ala, teti ye nde nde agi ala, na ala kangbi kirikiri tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe.” (Matthieu 9:36). Dutingo ti ala ayeke ngangu, na amû mawa na lo mingi; ye so apusu lo ti mû maboko na ala.

¹⁴ Bâ nga tongana nyen Jésus abâ mawa ti azo na mbeni ngoi nde. A yeke na ngoi so mbeni wali so ayeke na kobela ti mênë aga ndulu na lo na popo ti azo mingi, lo ndu yanga ti bongo ti Jésus na lo wara sava ti tele na lege ti kpene. Jésus abâ so mbeni ngangu asigigi na yâ tele ti lo, me lo bâ pëpe zo so ngangu ni asava lo. Lo hunda mingi ti wara wali ni. Ngbanga ti nyen? Pëpe ti suku na lo teti lo doro Ndia ti Moïse wala andia so ascribe na aFarizien azia; na a yeke peut-être ye so wali ni asala mbito ni. Me nde na so, Jésus atene na lo: “Molenge-wali, mabe ti mo asala si mo ga nzoni awe; mo gue na siriri, kobela ti mo awe.” (Marc 5:25-34). Bâ na yâ atënë so bibe ti Jésus ti bâ mawa ti azo. Lo tene gi pëpe: “Zia mo wara sava ti tele.” Oko pëpe, me lo tene: “Mo gue na siriri, kobela ti mo [“so asala sana na mo”, NW] awe.” Marc asala kusala ge na mbeni tënë so aye ti tene mbilimbili “pikango zo”, mbeni lege ti pikango zo so fani mingi a yeke ti sala sana na zo. Na lege so, Jésus ayeda so kobela ti wali ni asala si lo hu pono mingi na lege ti mitele na ti bibe. Lo sala mawa ti lo.

¹⁵ Jésus afa nga so lo ndoye azo na lege so lo yeke gi ti bâ nzoni ti ala. Bâ ye so asi lani tongana lo tingbi na Nathanaël, so aga mbeni bazengele na pekoni. “Jésus abâ Nathanaël ayeke ga, na Lo sala tënë ti lo, Lo tene, Bâ! tâ zo ti Israël so tënë ti handa ayeke na yâ lo pëpe!” Na lege ti ye ti kpene, Jésus abâ alengo na yâ bê ti Nathanaël, na ye so amû lege na lo ti manda ye mingi na ndo lo. Biani, Nathanaël ayeke lani mbilimbili-kue oko pëpe. Lo yeke na awokongo ti lo, legeoko na e nga. Biani, tongana lo mä tënë na ndo Jésus, lo dö tele ti lo hio ti tene: “Ye oko ti nzoni alingbi sigigi na Nazareth?” (Jean 1:45-51) Ye oko, na popo ti aye kue so alingbi fade ti tene na ndo Nathanaël, Jésus aluti mbilimbili na ndo mbeni nzoni lengo ti Nathanaël, so ti tene nzoni salango ye ti lo.

¹⁶ Legeoko nga, tongana mbeni turugu so ayeke peut-être mbeni Gentil, mbeni Romain, aga ndulu na lo na ahunda na lo ti sava mbeni wakua ti lo so tele ti lo aso, Jésus ahinga so turugu ni ayeke na awokongo. Giriri, mingi ti aturugu tongaso abi tele ti ala kozo na yâ asalango ye ti ngangu nde nde; ala sa mênë mingi, na ala bi tele mingi na yâ akusala ti vorongo ti wataka. Ye oko, Jésus aluti mingi na ndo mbeni ye ti nzoni so lo bâ na yâ koli so: kpengba mabe ti lo (Matthieu 8:5-13). Na pekoni, tongana Jésus asala tënë na zo ti sioni so akanga lo na ndo keke ndulu na tele ti lo, Jésus azingo na koli so pëpe teti siokpari so lo sala giriri, me lo tene na lo atënë so akpengba zo na mungo na lo beku teti kekereke (Luc 23:43). Jésus ahinga nzoni mingi so dutingo na sioni bango ndo na mbage ti ambeni zo alingbi gi ti sala si ala nze. Kite ayeke pëpe so angangu ti lo ti gi ti bâ nzoni ti ambeni zo amû ngangu na mingi ti ala ti sala nzoni ahon.

Ti duti ndulu ti sala na azo

¹⁷ Mbeni kpengba ye nde so afa ndoye ti Jésus teti azo so lo fa ye na ala ayeke so lo yeke ndulu ti sala na ala. A to nda ni na ngoi so lo de lani na yayu, Molenge ti Nzapa andoye azo mingi (aProverbe 8:30, 31). Teti so lo sala kusala lani tongana “Tënë” ti Jéhovah, wala watokua ti lo, peut-être lo wara ngia ti mû mbage ti lo mingi na azo (Jean 1:1). Ye oko, ngbanga ti so mbeni nda ti gango ti lo na sese ayeke ti fa ye lê na lê na azo, “Lo zia gloire ti Lo, Lo kamata tele ti ngbâa”, na ziango kota ndo ti lo na yayu (aPhilippien 2:7; 2 aCorinthien 8:9). Na ngoi so lo yeke na sese, Jésus aku pëpe ti tene azo asala na lo. Nde na so, lo tene: “Molenge Ti Zo aga si azo asala boi na lo pëpe, me ti sala boi, na ti mû fini ti Lo tongana win teti azo mingi.” (Matthieu 20:28). Jésus asala ye alingbi na atënë so biani.

¹⁸ Jésus ayeda na tâ be-ti-molenge ti sala na ala so lo fa ye na ala, na dutingo ndulu ti mû ngoi na ngangu ti lo teti ala. Lo tambela na gere na yâ Sese ti Zendo kue teti akilomètre ngbangbo mingi ti fa tënë, na lo sala ngangu ti ndu azo kue so lo lingbi ti wara. Nde na aFarizien na ascribe so aye baba mingi, Jésus ayeke ti lo na tâ be-ti-molenge na a yeke lani ngangu pëpe na azo ti ga ndulu na lo. Amara ti azo kue, atâa akota zo, aturugu, azo ti ndia, awali, amolenge, awanzinga, azo ti kobela, na même ala so azo ti ngoi ni kâ ake ala, ayeke ga ndulu na lo na bê kue nga na mbito pëpe. Atâa so lo yeke mbilimbili-kue, Jésus ayeke zo, na tongaso a si na lo ti nze na ti duti na nzara ti te kobe. Ye oko, même na angoi so lo nze, lo ye ti hu tele wala ti mû ngoi kete ti duti kpô ti sambela, lo sala si abezoin ti ambeni zo nde aga kozoni na ti lo.​—Marc 1:35-39.

¹⁹ Jésus ayeke nga lani ndulu ti sala na adisciple ti lo. Lo sala tongaso na fango ye na ala na nzobe nga na be-nze-pepe. Tongana ala gbu nda ti ambeni kpengba tënë hio pëpe, lo nze na mbage ti ala pëpe, lo sala ngonzo wala lo suku na ala pëpe. Lo gi lakue afini lege ti mû maboko na ala si ala gbu nda ti tënë ti lo nzoni. Na tapande, tara ti bâ fani oke lani adisciple ti lo apapa na popo ti ala ti hinga zo wa ayeke kota ahon amba ti lo. Fani mingi, même juska na bï ni kozoni na kuâ ti lo, Jésus agbu angoi ti fa na ala ti duti na tâ be-ti-molenge na popo ti ala. Na ndo tënë ti tâ be-ti-molenge so, nga na ndo ambeni ye nde, Jésus alingbi biani lani ti tene: “Mbi mû tapande so na i”.​—Jean 13:5-15; Matthieu 20:25; Marc 9:34-37.

²⁰ Bâ nga so Jésus atene gi pëpe tënë ti tapande ni; lo “mû tapande”. Lo fa ye na ala na lege ti tapande. Lo bâ tele ti lo pëpe kota ahon ala tongana lo yeke sala tënë na ala, mo bâ mo tene lo yeke kota zo mingi ti sala ye so lo hunda na ala ti sala. A yeke lani tongaso si aFarizien ayeke sala ye. Jésus atene na ndo ti ala: “Ala tene ye, me ala sala pëpe.” (Matthieu 23:3). Jésus afa na be-ti-molenge na adisciple ti lo tâ nda ti afango ye ti lo, na lege so lo bata ni na yâ fini ti lo. Ni la, tongana lo wa adisciple ti lo ti duti na mbeni fini so aluti pëpe na ndo tombango peko ti mosoro, ala gi bê ti ala pëpe ti hinga nda ti ye so lo ye fade ti tene. Ala lingbi ti bâ tâ tënë ti atënë ti lo so: “Ambako ayeke na dû ti ala, na andeke ti nduzu ayeke na da ti ala, me Molenge Ti Zo ayeke na ndo oko pëpe ti zia li ti Lo dä.” (Matthieu 8:20). Jésus asala na adisciple ti lo na mungo tapande na ala na tâ be-ti-molenge.

²¹ Kite ayeke pëpe so Jésus ayeke Wafango Ye so ahon tanga ti awafango ye kue so abâ gigi na sese! Ndoye ti lo teti ye so lo fa nga ndoye ti lo teti azo so lo fa ye na ala ayeke lani polele na lê ti azo ti bê ti mbilimbili kue so abâ lo na amä tënë ti lo. A yeke tâ polele mingi na lê ti ala so kue na popo ti e ayeke manda laso tapande so lo mû. Ye oko, tongana nyen e lingbi ti mû peko ti tapande ti Christ so ayeke mbilimbili-kue? Fade e yeke sala lisoro na ndo tënë so na yâ article ti peko.

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Nzoni fango ye aluti na ndo nyen? Na zo wa afa ni na gigi?

• Na yâ alege wa Jésus afa na gigi ndoye teti atâ tënë so lo fa na azo?

• Tongana nyen Jésus afa ndoye na mbage ti azo so lo fa ye na ala?

• Atapande wa afa so Jésus ayeke lani ndulu ti sala na ala so lo fa ye na ala?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1. Ngbanga ti nyen atënë so a wara na aHébreu 5:12 alingbi ti sala si mbeni Chrétien aduti na gingo bê kete?

2, 3. (a) Mbeni wafango ye atene so nzoni fango ye aluti na ndo nyen? (b) Jésus amû na e tapande wa so andu fango ye?

4. Tongana nyen Jésus alë lani ndoye teti afango ye ti Jéhovah?

5, 6. (a) A lingbi ti tene so ye nyen asi na Jésus na ngoi ti batême ti lo? Ye so asala nyen na ndo lo? (b) Na ndo salango kusala na Tënë ti Nzapa, kangbi wa e bâ na popo ti Jésus na Satan?

7. Ngbanga ti nyen Jésus ake ti sala kusala na afango ye ti bê ti lo mveni?

8. Na tongo nda ti kusala ti lo ti fango tënë, tongana nyen Jésus azia tapande ti zo so azia bê kue na Tënë ti Nzapa?

9. Na yâ asalango ye ti lo na mbage ti aFarizien, tongana nyen Jésus afa lani tâ kota ndoye ti lo ti ngbâ lakue be-biani na Tënë ti Nzapa?

10. Tongana nyen Jésus asala ye alingbi na aprophétie so afa tënë ti nzoni kode ti fango ye ti lo?

11. Ngbanga ti nyen akode so Jésus ayeke lani na ni tongana wafango ye asala pëpe si lo duti na baba?

12. Tongana nyen Jésus afa lani so lo ye pëpe ti tene adisciple ti lo aduti na kota mbito ti lo?

13, 14. Na lege wa Jésus afa so lo yeke bâ mawa ti azo?

15, 16. Aye wa so asi na Jésus na yâ kusala ti lo ti fango tënë afa na gigi so lo yeke gi ti bâ nzoni ti azo?

17, 18. Na yengo da ti ga ti sala kusala na sese, tongana nyen Jésus afa so lo yeke ndulu ti sala na ambeni zo?

19. Tongana nyen Jésus azia tapande na ndo salango ye na tâ be-ti-molenge, na be-nze-pepe nga na nzobe na mbage ti adisciple ti lo?

20. Kode ti fango ye wa ti Jésus asala si lo yeke nde na aFarizien? Ngbanga ti nyen kode so alë lengo nzoni?

21. Ye nyen e yeke bâ ande na yâ article ti peko?

[Foto na lembeti 12]

Tongana nyen Jésus afa so lo ndoye akpengba-ndia so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa?