Ehud afâ joug ti wasalango ngangu

SO AYEKE tâ mbeni mbaï ti salango ye na mbito pëpe nga na kode. Ye so asi a sala ngu 3 000 awe. Mbaï ti Mbeti ti Nzapa so ato nda ni na atënë so: “Amolenge ti Israël akiri asala ye so ayeke sioni na lê ti L’Eternel, na L’Eternel asala si Eglon gbia ti Moab awara ngangu ti hon azo ti Israël, teti ala sala ye so ayeke sioni na lê ti L’Eternel. Lo bungbi amolenge ti Ammon na ti Amalek na lo gue, lo hon azo ti Israël na bira, na lo kamata kodoro ti keke ti mburu. Na amolenge ti Israël asala kusala teti Eglon gbia ti Moab ngu bale-oko na ndo ni miombe.”​—aJuge 3:12-14.

Kodoro ti azo ti Moab ayeke na mbage ti tö ti Ngu ti Jourdain na ti Ngu-ingo Mingi. Me azo ti Moab afâ ngu ti Jourdain ni, ala mû akodoro so angoro Jéricho, “kodoro ti keke ti mburu” na ala komande na ndo amolenge ti Israël (Deutéronome 34:3). Gbia ti Moab, Eglon, “zo ti mafuta mingi [zo so akono mingi]”, ahunda na ngangu gbâ ti lampo so abuba nengo tele ti amolenge ti Israël teti ndulu na ngu 20 (aJuge 3:17). Ye oko, lampo ni so lo hunda azi lege na amolenge ti Israël ti futi wasalango ngangu so.

Mbaï ni atene: “Amolenge ti Israël atoto na L’Eternel, L’Eternel ayä sauveur teti ala, Ehud molenge ti Guéra, zo ti mara ti Benjamin, so asala ye gi na maboko ti lo ti gati. Amolenge ti Israël ato lampo na tïtî lo na Eglon gbia ti Moab.” (aJuge 3:15). Jéhovah asala peut-être si a soro lani Ehud ti gue na lampo so. Ye oko, a fa pëpe wala lo sala mara ti kusala tongaso kozoni awe. Me, lege so Ehud aleke nzoni tingbingo tele ti lo na gbia ni nga na akode so lo sala na kusala, afa peut-être so lo hinga yâ ti yangbo ti Eglon nzoni, nga na aye so lo ku ti wara ni kâ. Ahon ye kue, so lo yeke zo so asala kusala gi na maboko ti lo ti gati ayeke kota ye mingi na yâ ye so lo leke ti sala.

Zo so tele ti lo abuba wala mbeni turugu?

Na yanga ti Hébreu, tënë “so asala ye gi na maboko ti lo ti gati” aye ti tene zo so maboko ti lo ti koti akanga wala abuba. So aye ti tene so Ehud ayeke lani zo so mbeni ye ti tele ti lo abuba? Wala so peut-être zo so maboko ti lo ti koti ayeke nzoni pëpe? Bâ mbilimbili ye so Bible atene na ndo ti “akoli gbangbo mbasambala so asoro ala” na popo ti kete mara ti Benjamin, ala so ayeke sala kusala gi na maboko ti ala ti gati. Mbeti ti aJuge 20:16 atene: “Ala oko oko kue alingbi bi tênë na mvingi si a pika même kuali oko, a manke pëpe.” A lingbi ti tene so a soro ala lani ngbanga ti nzoni kode ti ala na yâ tiringo bira. Ti ambeni wagingo nda ti Bible, tënë “so asala ye gi na maboko ti lo ti gati” aye ti sala tënë ti zo so asala kusala na maboko ti lo ti gati nga na ti koti use kue.​—aJuge 3:15.

A hinga lani kete mara ti Benjamin nzoni mingi, teti so akoli ti yâ ti mara ni so ayeke sala kusala gi na maboko ti ala ti gati. Na salango tënë na ndo mara ti Benjamin, 1 Chronique 12:1, 2 atene so “awalombe ti lo, ala sala na lo na bira. Ala yeke azo ti ngindi, ala lingbi bi tênë na pika kondoro na maboko ti koti na ti gati nga”. Mbeni buku atene so a lingbi ti sala ye so “na kangango maboko ti koti ti amolenge-koli so ade maseka, nga na fango na ala kode ti salango kusala na maboko ti gati. Nda ni la si a sala kusala na tënë ‘a kanga maboko ti lo ti koti’ ”. Awato ti Israël ayeke manda ka gi akode ti tiri na mbeni zo so ayeke sala kusala gi na maboko ti koti. Tongaso, mingi ti aye so afa na mbeni wato alingbi ti ga ye senge, tongana lo ku tele ti lo pëpe ti tingbi na mbeni turugu so asala ye gi na maboko ti gati.

‘Mbeni tënë ti lingo’ teti gbia

Kozo ye so Ehud asala ayeke ti leke ‘mbeni zeme teti lo mveni’, mbeni zeme ti yanga use so ayeke ndulu na so lo lingbi ti honde ni na gbe ti bongö ti lo. Lo lingbi nga ti ku ti tene a bâ wala lo yeke na mbeni ye na tele ti lo. Mingi ni, a yeke yü ka a-épée na mbage ti gati, ye so alingbi ti mû lege na zo so ayeke sala kusala gi na maboko ti lo ti koti ti gboto ni hio. So lo yeke zo so asala ye gi na maboko ti gati, Ehud ahonde ye ti bira ti lo na “gbe ti bongo ti lo na ndo kuni ti lo ti koti”, mbeni ndo so azo so ayeke bata gbia ni alingbi peut-être pëpe ti gi ye dä. Tongaso, teti so ye ti kanga lege na lo ayeke pëpe, “lo mû lampo ni na Eglon gbia ti Moab.”​—aJuge 3:16, 17.

A fa pëpe anzene nzene ye so asi na tongo nda ni na yangbo ti Eglon. Bible atene gi so: “Tongana Ehud amû lampo ni na Eglon awe, lo to azo so ayô lampo ni, si ala kiri na ndo ti ala.” (aJuge 3:18). Ehud amû lampo ni na Eglon, lo gue ti zia azo so ayô lampo ni na lege, na mbeni ndo yongoro na yangbo ti Eglon si ye ti sioni alingbi ti si na ala pëpe, na lo kiri na yangbo ni. Ngbanga ti nyen? Ehud amû azo so na tele ti lo peut-être ti tene ala bata lo, ti sala ye alingbi na andia ti yangbo ni wala peut-être ala yeke gi asenge zo ti yongo lampo ni. Peut-être lo ye ti zia ala na mbeni ndo so ye ti sioni alingbi ti si na ala pëpe, kozoni si lo sala ye so lo leke ti sala. Atâa bibe ti lo ayeke so wa, na mbito pëpe, Ehud akiri na yangbo ti Eglon gi lo oko.

“[Ehud asi] na ayanda ti tênë so ayeke ndulu na Guilgal, lo mveni lo kiri, lo tene, O gbia, mbi yeke na tënë ti tene na mo na lingo.” Mbeti ti Nzapa afa pëpe ye so Ehud asala lani ti kiri na gbele Eglon. Peut-être azo so abata gbia ni ayeke na kite na bê ti ala pëpe, wala ala bi bê ti ala so gi zo ti Israël oko so alingbi ti sala sioni pëpe na seigneur ti ala. Wala, so Ehud akiri gi lo oko, a lingbi ti sala si ala bâ ti ala so lo kiri ti kä amba ti lo. Atâa nda ti tënë ni ayeke so wa, Ehud agi lani lege ti sala lisoro gi lo na gbia ni ala use, na lo wara ni.​—aJuge 3:19.

Mbaï ni so a sû na gbe ti yingo angbâ ti tene: “Ehud aga ndulu na Eglon; lo yeke duti, gi lo oko, na da ti nduzu so ayeke dê. Ehud atene, Mbi yeke na [tokua] so Nzapa ato na mo.” Ehud ayeke sala lani pëpe tënë ti tâ tokua so alondo na yanga ti Nzapa. Ye so ayeke na yâ li ti lo ayeke ti sala kusala na zeme ti lo. Peut-être so lo yeke ku ti mä mbeni tokua so alondo na nzapa ti lo Kemosh, gbia ni “alondo na ndo so lo yeke duti dä.” Gi hio tongaso, Ehud agboto ye ti bira ti lo na lo yôro na yâ ti Eglon. Na bango ni, kutu ayeke na ngbonda ti zeme ni pëpe. Tongaso, “keke ti zeme ni alï na yâ ti lo na peko ti zeme ni, na mafuta akanga na ndo zeme ni, . . . [“na puru asigigi”, NW ]” na lê ti kä ni wala teti so yâ ti lo akanga ni gbä.​—aJuge3:20-22.

Lo kpe na zo ahinga oko pëpe

Na gingo pëpe ti gboto zeme ti lo, “Ehud asigigi, lo kanga yanga ti da ti nduzu na tele ti Eglon, lo kanga na kelele. Tongana Ehud ague awe, aboi ti Eglon aga; ala bâ ndo, a kanga yanga ti da ti nduzu awe; ala tene, Peut-être lo [yeke sala kabine] na yâ da so ayeke dê.”​—aJuge3:23, 24.

Yanga ti da ti nduzu wa si Ehud asigigi dä lo kpe? Mbeni buku atene: “A hinga mbilimbili pëpe nda ti [tënë ti yanga ti Hébreu so], me a lingbi ti tene so a yeke ‘mbeni colonne’ wala ‘mbeni fenêtre’ .” Ehud akanga fade yanga ti da ni na kelele na yâ ni kâ si lo kpe na mbeni lege nde? Wala lo mû kelele ni na tele ti kuâ ti gbia ni si lo kanga yanga ti da ni na gigi? Lo hon gi yeke na tele ti azo ti batango gbia ni mo bâ mo tene mbeni ye asi pëpe? Mbeti ti Nzapa asala tënë na ndo ni pëpe. Atâa kode wa Ehud asala na kusala, awakua ti Eglon agi bê ti ala fade fade pëpe na ndo mbeni ye, tongana ala wara yanga ti da ni na kangango ni. Ala duti na senge bibe so gbia ni ayeke ‘sala kabine’.

Na ngoi so aboi ti gbia ni angbâ ti ku, Ehud akpe ti lo awe. Tongaso, lo hiri azo ti kodoro ti lo, lo tene na ala: “I ga na peko ti mbi; teti L’Eternel azia awato ti i, azo ti Moab, na tïtî i.” Na mungo ndo so azo afâ ngu ti Jourdain dä na gere, azo ti Ehud akanga lege na lindango hio ti azo ti Moab, so ayeke na mokonzi mbeni pëpe, na yâ ti kodoro ti ala. “Na lâ ni kâ ala fâ azo ti Moab, azo kue so ayeke na nzo tele, na awalombe kue, zo oko akpe pëpe; ala so akui ayeke ndulu na [saki] bale-oko. Tongaso, na lâ ni kâ, azo ti Israël ahon azo ti Moab na bira, na sese ni aduti na siriri ngu bale-miombe.”​—aJuge 3:25-30.

Aye so e lingbi ti manda

Aye so asi na ngoi ti Ehud afa na e aye ti vundu so ayeke si tongana e yeke sala ye so ayeke sioni na lê ti Jéhovah. Na mbeni mbage nde, a fa na e so Jéhovah ayeke mû maboko na azo so agbian bê ti ala na akiri na lo.

A yeke pëpe ngbanga ti ndara ti Ehud si aye so lo leke ti sala aga tâ ye, wala ngbanga ti so wato ni ayeke na mbeni wokongo. A yeke nga pëpe ndali ti kusala ti azo si ye so Nzapa aleke na bê ti lo ti sala alingbi ti ga tâ tënë. Kozoni kue, nda ti songo benda ti Ehud ayeke so Jéhovah la amû na lo maboko, na nga lo sala ye so ague legeoko na ye so bê ti Jéhovah aye, ye so zo alingbi ti kanga lege na ni pëpe: ti zi mara ti lo. Jéhovah ayä Ehud, na “tongana L’Eternel ayä juge teti ala, L’Eternel asala na juge ni”.​—aJuge 2:18; 3:15.