Tënë ti Jéhovah ayeke na fini
Akota tënë ti buku ti Lévitique
NGU oko ade ti hon pëpe ngbele ye so a zi amolenge ti Israël na ngbâa na Egypte. Fadeso a leke ala tongana mbeni fini mara na ala yeke na ndo lege ti gue na kodoro ti Canaan. Ye so Jéhovah aleke na bê ti lo ti sala ayeke ti tene mbeni mara so ayeke nzoni-kue asala kodoro kâ. Ye oko, tambela nga na ngobo ti vorongo ti azo ti kodoro ti Canaan ni ayeke sioni mingi. Tongaso, tâ Nzapa amû na azo ti Israël andia so fade ayeke sala si Israël aduti nde teti kusala ti Lo. A sû peko ti andia so na yâ ti buku ti Lévitique. A yeke lani prophète Moïse si asû buku so na yando ti Sinaï. A lingbi ti tene so a sû ni na ngu 1512 kozoni na ngoi ti e, na buku ni andu gi nze oko ti mbaï ti amolenge ti Israël (Exode 40:17; Nombre 1:1-3). Lege mingi na peko ti tele Jéhovah awa awavorongo lo ti duti nzoni-kue.—Lévitique 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Laso, aTémoin ti Jéhovah ayeke pëpe na gbe ti Ndia so Nzapa amû lani na Moïse. Kui ti Jésus Christ alungula biaku Ndia so awe (aRomain 6:14; aEphésien 2:11-16). Ye oko, e lingbi ti wara nzoni na yâ andia so ayeke na yâ buku ti Lévitique, na ala yeke fa ye mingi na e na ndo ti vorongo so e yeke mû na Nzapa ti e Jéhovah.
ASANDAGA SO A MÛ NA NZAPA:
ALA SO ZO AMÛ NA BÊ TI LO MVENI NGA SO A HUNDA NI
Ambeni offrande nga na asandaga ti Ndia ayeke lani aye so zo amû na bê ti lo mveni, na ambeni nde ayeke so a hunda ti mû ni. Na tapande, ti offrande so a zö na wâ, a yeke ye so zo alingbi ti mû ni na bê ti lo mveni; a yeke mû nyama ni na ngbongboro ni kue na Nzapa, legeoko tongana Jésus Christ na bê ti lo kue amû fini ti lo kue na sandaga ti kota ngele. Nde na ala so, a kangbi yâ ti sandaga ti offrande ti siriri so ala mû na bê ti ala mveni na ambage ota. A mû kozo mbage ni na Nzapa na ndo ti balaga, na use mbage ni ayeke so prêtre ni si ayeke te, nga mbeni mbage ni ayeke ti zo so amû sandaga ni. Legeoko nga, ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala Mémorial ti kui ti Christ ayeke mbeni kobe so ala kangbi ni na popo ti ala.—1 aCorinthien 10:16-22.
Asandaga teti siokpari na ti kengo ndia ayeke lani asandaga so a hunda ti mû ni. Lo sandaga ni so a mû teti siokpari ayeke kanga ndo ti asiokpari ti girisango lege wala so a sala na mbana pëpe. Sandaga so a mû teti kengo ndia amû ngia na Nzapa na ngoi so mbeni zo adoro droit ti mba ti lo, wala akiri na wasiokpari ni matabisi so a zi ni lani na tïtî lo tongana futa ti sioni ti lo, wala asala aye use so kue. A-offrande ti fuku wala ti le-kobe nga kue ayeke lani dä; a mû ni tongana fä ti hingango na bê kue bibe ti Jéhovah ti duti ndulu ti mû ye. Atënë so kue ayeke nzoni teti e ngbanga ti so asandaga so a hunda ni na gbe ti mbele ti Ndia agboto lê na ndo ti Jésus Christ nga na sandaga ti lo, wala aye ti nzoni so aga na lege ni.—aHébreu 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
2:11, 12—Ngbanga ti nyen ti mû lani ngu-lavu ‘tongana offrande so a zö na wâ’ ayeke nzoni pëpe na lê ti Jéhovah? Ngu-lavu so a sala tënë ni ge alingbi pëpe ti duti mafuta ti wotoro. Atâa so a mû lani lege pëpe ti mû ngu-lavu ‘tongana offrande so a zö na wâ’, a zia ni na popo ti “kozo le-kobe . . . na kobe kue ti yaka.” (2 Chronique 31:5). A lingbi ti tene so ngu-lavu so asala tënë ni ge ayeke ngu wala sirop ti ale-keke. Teti so a lingbi ti kporo ti so tongana sämba, a yeke nzoni pëpe na lê ti Nzapa ti mû ni tongana offrande na ndo ti balaga.
2:13—Ngbanga ti nyen a hunda ti tene a zia ingo “na yâ offrande oko oko kue”? A sala ni lani tongaso, pëpe ti tene a mû nzerengo na asandaga ni. Na ndo lê sese kue, a yeke sala kusala na ingo ti bata na ye. A lingbi ti tene so a mû ni legeoko na a-offrande ni ngbanga ti so ingo aduti fä ti ye so a lingbi ti buba wala ti fun pëpe.
Aye ti manda teti e:
3:17. Teti so a bâ lani mafuta tongana nzoni mbage ti nyama so zo alingbi ti soro, ndia so akanga lege na tengo ni afa polele na amolenge ti Israël so mbage ni so ayeke pendere mingi ayeke ti Jéhovah (Genèse 45:18). Ye so adabe e so a lingbi e mû anzoni ye ti e kue na Jéhovah.—aProverbe 3:9, 10; aColossien 3:23, 24.
7:26, 27. A hunda na azo ti Israël ti te lani mênë pëpe. Na lê ti Nzapa, mênë ayeke fä ti fini. Lévitique 17:11 atene: “Fini ti mi ayeke na yâ mênë.” Kengo mênë angbâ ye so a hunda laso na atâ wavorongo.—Kusala 15:28, 29.
A ZIA NA SESE MBENI BUNGBI TI APRÊTRE SO AYEKE NZONI-KUE
A mû lani na azo wa kungba ti bâ ndo na ndo ti aye so andu mungo asandaga nga na a-offrande? A zia giriri kungba so na tïtî aprêtre. Tongana ti so Jéhovah afa lege na ni, Moïse amû li ni na yâ mbeni matanga ti ziango Aaron na ndo mbata ti kota prêtre. Na oko ngoi ni so, lo zia nga amolenge-koli osio ti Aaron tongana aprêtre na gbe ti babâ ti ala. A lingbi ti tene so matanga ni aninga lani lango mbasambala, na bungbi ti aprêtre ni ato nda ti sala kua na ndade ni.
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
9:9—Nda ti tukungo mênë na gere ti balaga ni nga na ndo ti nza ti balaga ni ayeke nyen? Ye so afa lani so Jéhovah ayeda na mênë tongana ye so a zi siokpari. Aye so kue a leke ti lungula na siokpari aluti lani na ndo ti mênë. Na bazengele Paul asû na mbeti: “Na lege ti Ndia, a yeke gi ye oko oko [“aye kete”, NW ] so a sukula na mênë pëpe, na tongana a sa mênë pëpe, pardon ayeke pëpe.”—aHébreu 9:22.
10:1, 2—Siokpari ti amolenge-koli ti Aaron, Nadab na Abihu, andu peut-être lani nyen? Ngoi kete na peko ti so Nadab na Abihu ayeke sala ye na lege ni pëpe na kusala ti ala ti prêtre, Jéhovah agbanzi lani na aprêtre ti nyon vin wala mbeni sämba na ngoi so ala yeke sala kusala na tabernacle (Lévitique 10:9). Ye so aye ti fa so amolenge-koli ti Aaron use kue alingbi ti duti lani na gbe ti ngangu ti sämba tongana ala sala kusala ti ala na lege ni pëpe. Ye oko, tâ nda ti kuâ ti ala ayeke ngbanga ti so a-offrande so ala mû ayeke “mbeni wâ nde na gbele L’Eternel so Lo komande ala ti mû pëpe.”
Aye ti manda teti e:
10:1, 2. Laso, a lingbi awakua ti Jéhovah so ayeke na kungba asala ye alingbi na aye so Nzapa ahunda na ala. Na ndo ni, a lingbi ala duti na fandara pëpe na ngoi so ala yeke yô kungba ti ala.
10:9. E lingbi pëpe ti sala kusala so Nzapa amû na e na ngoi so e yeke na gbe ti ngangu ti sämba.
VORONGO SO AYEKE NZONI-KUE AHUNDA NA E TI DUTI NA SIONI OKO PËPE
Andia ti tengo kobe so andu anyama so ayeke nzoni nga na ala so ayeke sioni aga lani na ye ti nzoni na amolenge ti Israël na alege use. Andia so abata ala yongoro si asioni makongo alingbi mû kobela na ala pëpe. Na ti use ni, a zia katikati na popo ti ala na ambeni mara so angoro ala. Ambeni ndia ni asala tënë na ndo ti dutingo na sioni na lege ti ndungo akuâ, sukulango wali na peko ti dungo molenge, aye so a lingbi ti sala na kobela ti buruma nga dutingo na sioni so aga na peko ti ye so ayuru na tele ti koli wala ti wali. A yeke lani aprêtre si ayeke leke atënë so andu ambeni zo so aga sioni teti aye so.
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
12:2, 5—Ngbanga ti nyen dungo molenge alingbi ti sala si mbeni wali aga “sioni”? A leke lani tele ti koli na ti wali ti dü amolenge so ayeke mbilimbili-kue. Ye oko, ndali ti aye ti peko ti siokpari so alondo na akozo koli na wali, fini so ayeke mbilimbili-kue pëpe na so ayeke na siokpari aga na ndo ahale ti ala. Dutingo na “sioni” teti kete ngoi so dungo molenge aga na ni nga na ambeni ye ni nde, tongana bango yâ ti wali, ngu ti tele ti koli so ayuru, adabe amolenge ti Israël na siokpari so ala wara ni tongana ye ti héritier (Lévitique 15:16-24; Psaume 51:7; aRomain 5:12). Na andia ti sukulango zo so a hunda ni ayeke ti mû maboko na amolenge ti Israël ti hinga so ala yeke na bezoin ti mbeni sandaga ti kota ngele ti kanga ndo ti siokpari ti ala; na ti mû lege na azo ti kiri ti duti mbilimbili-kue. Na lege so, Ndia ni aga lani “sinziri ti amolenge ti fa lege na [ala] ti si na Christ”.—aGalate 3:24.
15:16-18—‘Ngu ti tele ti koli so ayuru’ na so a sala tënë ni na yâ aversê so ayeke nyen? Ye so alingbi ti ndu tënë ti ngu ti tele ti koli so ayuru ti bê ti lo mveni na bï nga so ayuru na ngoi ti bungbingo koli na wali.
Aye ti manda teti e:
11:45. Jéhovah Nzapa ayeke nzoni-kue, na lo hunda ti tene ala so ayeke sala kusala ti nzoni-kue teti lo aduti nzoni-kue. A lingbi ala tomba peko ti dutingo nzoni-kue na ala ngbâ ti duti nzoni-kue na lege ti mitele nga na ti yingo.—2 aCorinthien 7:1; 1 Pierre 1:15, 16.
12:8. Ahon ti mû na offrande ngasangbaga so ngele ni ayeke ngangu mingi, Jéhovah amû lege lani na awanzinga ti mû andeke. Lo yeke bi bê na awanzinga.
A LINGBI A BATA DUTINGO NZONI-KUE
A yeke mû asandaga so ayeke kota ahon atanga ni kue na so a mû teti siokpari na ngoi ti Lâ ti Lungula Siokpari so a yeke sala ni ngu oko oko. A mû na offrande teti aprêtre nga teti mara ti Lévi mbeni koli-bagara. Teti akete mara ni so ayeke ti aprêtre pëpe, a yeke mû na sandaga mbeni koli-ngasa. A tene siokpari ti mara ni na ndo mbeni koli-ngasa ni nde so a fâ lo pëpe, na pekoni, a to lo na yando. A bâ angasa use so kue gi tongana offrande oko teti siokpari. Aye so kue aye ti fa so Jésus Christ ayeke mû tele ti lo na sandaga na nga lo yeke lungula siokpari.
Andia so andu tengo nyama nga na ambeni tënë nde agboto lê ti e mingi na ndo kota ti dutingo nzoni-kue na ngoi so e yeke voro Jéhovah. A yeke na lege ni si lani a hunda na aprêtre ti bata tele ti ala nzoni-kue. Amatanga ota so a sala ni ngu oko oko ayeke lani alege so azi ti sala kota ngia na ti kiri singila na Wasalango ye kue. Jéhovah amû nga lani na mara ti lo andia so andu tënë ti salango ye na lege ni pëpe na iri ti lo so ayeke nzoni-kue, tënë ti batango lâ ti sabbat nga na ti ngu 50 ni, salango ye na mbage ti awanzinga nga na angbâa. A haka adeba nzoni so ayeke ga na peko ti mango yanga ti Nzapa na adeba sioni so ayeke ga na peko ti kengo yanga ti lo. A wara nga andia so andu mungo a-offrande so ague legeoko na mungo zendo nga na ngele ti ye so zo alingbi ti mû. Mungo kozo molenge ti anyama nga na adîme kue ayeke mbage ti ye so “ayeke nzoni-kue teti L’Eternel.”
Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:
16:29—Na lege wa si a lingbi amolenge ti Israël ‘agbanzi âme ti ala’? Salango ye so na Lâ ti Lungula Siokpari angoro na tele ti gingo lege ti wara pardon ti asiokpari. A lingbi ti tene so ziango kobe na ngoi ni so ague legeoko na yengo dä so ala yeke awasiokpari. Peut-être, ti “gbanzi âme” aye ti sala tënë ti ziango kobe.
19:27—A ye ti tene nyen tongana a hunda pëpe ti ‘fâ yanga ti kuali rond’ wala ti “fâ yanga ti mbakpa”? A lingbi ti tene so a mû ndia so ti kanga lani lege na aJuif ti tënë ala leke kuali wala mbakpa ti ala na mbeni lege so ayeke kpa salango ye ti apaïen (Jérémie 9:25, 26; 25:23; 49:32). Ye oko, ndia ti Nzapa so aye ti tene pëpe so a gbanzi biaku na aJuif ti fâ mbakpa ti ala wala kuali ti ala.—2 Samuel 19:24.
25:35-37—A yeke lakue sioni teti amolenge ti Israël ti hunda faïda na ndo kuda? Tongana mbeni zo ahunda kuda ngbanga ti dë na buze, wamungo kuda ni alingbi ti kamata faïda. Ye oko, Ndia ni agbanzi ti tene a zia faïda na ndo nginza so a defa ni ti tene a mû maboko na mbeni zo ti nzinga. Ti wara mosoro na ndo mbeni zo so ayeke wayere na so alango ndulu na mo ayeke lani sioni.—Exode 22:25.
26:19—Tongana nyen ‘le-nduzu alingbi ti ga tongana wen na sese tongana gengere’? Teti so ngu-nduzu apika pëpe, le-nduzu so ayeke na ndo ti kodoro ti Canaan, na bango ni, akpengba ngangu tongana wen so ngu alingbi ti hon dä oko pëpe. Tongana ngu-nduzu apika pëpe, nzoroko ti sese aga tongana ti gengere, mbeni wen so aza mingi.
26:26—A ye ti tene nyen tongana a tene so ‘awali bale-oko azö mapa na four oko’? Ti bâ ni nzoni, wali oko oko kue ayeke na bezoin ti wara four ti lo mveni nde ti tene lo tö na ye kue so lo lingbi ti tö. Me atënë so aye ti fa tënë ti warango kobe so aga ngangu na so gi four oko alingbi ti zö amapa kue so awali bale-oko asala ni. Ye so ayeke oko ti akpale so a tene ayeke ga ande na peko ti kengo ti duti nzoni-kue.
Aye ti manda teti e:
20:9. Siobe na sioni bibe alingbi na fango zo na lê ti Jéhovah. Tongaso lo dë oko ngbanga ni teti zo so azonga babâ wala mama ti lo nga teti lo so afâ biani babâ na mama ti lo. Aye so apusu e pëpe ti fa ndoye na mbage ti afon e awamabe?—1 Jean 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. A lingbi zo azonga iri ti Jéhovah pëpe. Nde na so, a lingbi e gonda iri ti lo na e sambela ti tene a ga nzoni-kue.—Psaume 7:18; Matthieu 6:9.
LEGE SO BUKU TI LÉVITIQUE ANDU VORONGO TI E
Laso, aTémoin ti Jéhovah ayeke duti pëpe na gbe ti Ndia ti Moïse (aGalate 3:23-25). Ye oko, teti ye so a sala tënë ni na yâ Lévitique asala si e hinga nzoni mingi bango ndo ti Jéhovah na ndo atënë nde nde, a lingbi ti ndu vorongo ti e.
Tongana mo yeke diko Bible teti Ekole ti Kusala ti aChrétien yenga oko oko, kite ayeke dä pëpe so mo yeke bâ ande nene ti dutingo nzoni-kue so Nzapa ti e ahunda na awakua ti lo. Buku ti Bible so alingbi nga ti pusu mo ti mû na Lo Ti Nduzu Ahon Kue ye kue so mo lingbi ti sala teti kusala ti lo. Ngbango lakue ti bata dutingo nzoni-kue ayeke ga na lo gonda.
[Foto na lembeti 21]
Asandaga so a mû na gbe ti Ndia ti Moïse agboto lê na ndo Jésus Christ nga na sandaga ti lo
[Foto na lembeti 22]
Matanga ti amapa so a sala na mama ni pëpe ayeke mbeni ngoi ti kota ngia
[Foto na lembeti 23]
Amatanga so a sala ngu oko oko, tongana Matanga ti Akpangba, ayeke alege ti kiri singila na Jéhovah