Tomba peko ti aye ti yingo na wara nzoni

“Zo so andoye argent, fade argent alingbi na nzara ti lo pëpe; wala lo so andoye ye mingi, fade wungo ni alingbi na nzara ti lo pëpe.”​—Zo-ti-fa-tene 5:9.

TI SALA kua ahon ndo ni alingbi ti sala si zo agi bê mingi, lo tï kobela na même lo wara kuâ. Na akodoro mingi, yâ ti asewa akangbi, na kota ye so ayeke na gunda ti akpale so ayeke gingo bê ahon ndo ni na ndo aye ti mitele. Ahon ti tene lo wara ngia na yâ ye so lo yeke na ni, mbeni zo so ayeke mû tele ti lo kue ti wara aye ti mitele ayeke lakue gi na nzara ti wara ni mingi sân ti bâ tongana nyen gingo aye alingbi ti buba nzoni duti ti lo. Mbeni buku so amû maboko na zo ti manda ye lo mveni atene: “Azo mingi ayeke tiri na ngangu ti wara gbâ ti aye ti mitele legeoko tongana ti zo so ayeke ndulu na ala; même tongana ala bâ so zo ni so aye ti sala kua ahon ndo ni, na angbâ kete ti tene ngangu kobela ti bê amû lo atâa so lo de maseka mingi.”

Tombango peko ti gbâ ti aye alingbi ti sala si nzara ti wara ni ayeke hunzi pëpe na ayeke zi ngia kue so mbeni zo ayeke na ni. Asabango ayeke sala ngangu mingi na ndo wokongo ti e ti mitele so! Akua-singa ti televizion asi singo na atisango ndo so lakue ayeke pusu mo ti vo ambeni ye so mo yeke nga na bezoin ni pëpe nga so mo yeke na ngangu ti wara ni pëpe. Aye so kue alingbi biani ti ga na zo sioni.

Mbeni nzara ti bê so a kanga lege na ni oko pëpe alingbi ti ga na e mbeni kota kpale so e lingbi ti bâ ni hio pëpe na lege ti mitele nga na lege ti bibe. Na tapande, Salomon, Gbia ti ndara, asala tënë so: “Bê so aduti nzoni ayeke fini ti tele, me salango bê ayeke ye so afuti bio.” (aProverbe 14:30). Nde na so, salango kusala ahon ndo ni, gingo bê nga na ngangu so gingo ti wara gbâ ti aye ti mitele asala na ndo zo alingbi ti buba seni nga na ngia ti e. Asongo ti e nga kue abâ pasi tongana ye so e zia na gbele e ti wara ni ayeke gi aye ti mitele. Ni la, tongana nzoni duti ti sewa ti mbeni zo nga na nzoni duti ti lo na popo ti azo abuba, ye so ayeke sala sioni na ndo fini ti lo kue.

Aye ti yingo ayeke na kota ngele

Bazengele Paul amû wango so asala ndulu na ngu saki use awe, lo tene: “I tambela na lege ti sese so pëpe.” (aRomain 12:2). Sese so andoye gi ala so ayeke sala ye alingbi na ye so lo hunda (Jean 15:19). Sese so ayeke tara ti sala kusala na aye so e yeke bâ na lê, so e yeke ndu ni na maboko, so e yeke tara ni na menga ti e, so e yeke mä fion ni nga na aye so e yeke mä ni na mê ti e ti pusu e ti mû peko ti mbeni dutingo so aluti gi na ndo ti aye ti mitele. Ye ni aluti mingi gi na ndo ti “nzara ti lê”, tongaso si a lingbi ti pusu mo legeoko na ambeni zo ti tomba peko ti aye ti mitele.​—1 Jean 2:15-17.

Me, mbeni ye ti ngele ngangu ayeke dä so ahon nginza, yango-iri nga na aye ti mosoro ti mitele. A sala ngu saki mingi awe, Gbia Salomon awara lege ti bungbi na ndo ti tele gbâ ti amosoro kue so ayeke na yâ sese so. Lo sala ada nga na ajardin, lo yeke na ayaka ti le-keke, azo ti kua, akundu ti anyama, akoli nga na awali so ayeke he bia, na lo bungbi nga gbâ ti lor na argent. Salomon akono wungo ti aye ti lo ahon ti azo kue so aga kozo ti lo. Lo yeke lani na mosoro ahon ndo ni. Salomon awara lani ye kue so bê ti zo aye ti wara. Ye oko, na ngoi so lo bâ ye kue so lo sala ni, lo tene: “Ye so kue ayeke senge senge na ayeke tombango pupu senge.”​—Zo-ti-fa-tene 2:1-11.

Na lege ti kota ndara so Jéhovah amû ni lani na lo, Salomon ahinga so tombango peko ti aye ti yingo ayeke tâ ye so akaï nzara ti zo na alingbi ti sala si zo aduti na ngia. Lo sû na mbeti: “Tongana a mä ye kue awe, so ayeke nda ti tënë ni: mo kpe mbito ti Nzapa, na mo bata komandema ti Lo, teti so ayeke kusala ti azo kue.”​—Zo-ti-fa-tene 12:15.

Ye so a sû ni na yâ Tënë ti Nzapa, Bible, ngele ni ahon ngele ti lor wala argent (aProverbe 16:16). Akpengba tâ tënë so ayeke na yâ Bible ayeke legeoko tongana atênë ti ngele ngangu so mo lingbi ti gi ti wara ni. Mo yeke zi dû ti gi ni? (aProverbe 2:1-6). Wasalango e so ayeke lingu ti atâ kpengba-ndia atisa e ti sala tongaso, na fade lo yeke mû maboko na e. Na lege wa?

Na lege ti Tënë ti lo, yingo ti lo nga na lege ti bungbi ti lo so lê abâ, Jéhovah ayeke mû na e atâ tënë so ngele ni ayeke ngangu (Psaume 1:1-3; Esaïe 48:17, 18; Matthieu 24:45-47; 1 aCorinthien 2:10). Ti gi ti hinga nda ti atâ tënë ti ngele ngangu so ayeke mû maboko na mo ti soro, na lege ti ndara, tâ dutingo so ayeke ga na mo mosoro mingi. Sorongo ye ni ayeke duti ande ngangu pëpe ngbanga ti so Jéhovah, Wasalango e, ahinga ye so e yeke na bezoin ni ti tene e wara tâ ngia.

Bible amaï angobo ti salango ye so mara ni ayeke pëpe

Anzoni wango so ayeke na yâ Bible ayeke mû maboko na zo nga a yeke wara mara ni pëpe. Andia so andu tënë ti lege ti tambela so Bible ayeke fa ni, mbeni ndia nde ti hon ni ayeke pëpe. Awango ti yâ ti Bible lakue ayeke gi ngbanga ti nzoni ti zo. Wango ti Bible ayeke tâ tënë teti so a bâ so a lingbi ti zia bê na wango so na a lingbi ti sala ye na ni na yâ ngoi kue. Mbeni tapande ti anzoni wango ti yâ ti Bible ayeke so andu tënë ti salango kusala ngangu, ti sala ye na lege ni, ti sala kusala na nginza na lege ti ndara nga ti kpe ti duti zo ti goigoi.—aProverbe 6:6-8; 20:23; 31:16.

Na ndo tënë so, Jésus atene: “I bungbi mosoro ti i na sese so pëpe, na ndo so papalapo na soko ate, na ndo so awanzi agë dû ti nzi ye; me i bungbi mosoro ti i na yayu, ndo so papalapo wala soko ate pëpe, na ndo so awanzi agë dû pëpe ti nzi ye.”​—Matthieu 6:19, 20.

Wango so atâa a ninga ngu 2 000 awe, atënë ti yâ ni angbâ na ngangu laso. Ahon ti tomba peko ti aye ti mitele, e lingbi ti wara nzoni laso na tombango peko ti mbeni dutingo so ayeke nzoni mingi. Kota ye ni ayeke ti tene e bungbi aye ti mosoro na lege ti yingo so ayeke gue na zo ti wara mbeni fini so ayeke na ngia. E lingbi ti sala ni tongana nyen? A yeke gi na lege ti dikongo Tënë ti Nzapa, Bible, nga ti sala ye alingbi na ye so e yeke wara na yâ ni.

Aye ti yingo aga na zo amatabisi

Tongana e sala kusala na ni na lege ni, aye ti yingo ayeke ga na e aye ti nzoni na lege ti mitele, na lege ti bibe nga na lege ti yingo. Legeoko tongana pupu so angoro tele ti sese na so ayeke bata sese ni si asioni ndowa so lâ ayeke tokua ni alingbi ti sala sioni na e pëpe, anzoni kpengba-ndia ti yâ ti Bible ayeke bata e si e lingbi ti zia tele ti e pëpe na gbele asioni kpale so gingo mosoro ayeke ga na ni. Bazengele Paul asû na mbeti: “Ala so aye ti wara mosoro, ala tï na yâ ye ti handa, na son, na nzara nde nde ti buba ye na ti ye so amû vundu, ye so abi ala na yâ ye so afuti ala, na a bi ala na [yâ ye so afuti, NW ]. Gere ti sioye kue ayeke ti ndoye nginza; na lege ti gingo nginza, ambeni zo ague kirikiri, ala zia lege ti mabe, na ala kpo tele ti ala mveni na ye ti vundu nde nde.”​—1 Timothée 6:9, 10.

Ndoye ti mosoro apusu ambeni zo ti gi gbâ ti akungba, yango-iri nga na kota ndo. Lege mingi, ti wara aye ni so, azo mingi ayeke sala ye na lege ti likisi nga ala yeke mû alege so ayeke nzoni pëpe. Tombango peko ti mosoro alingbi ti nzi angoi, akode nga na ngangu ti mbeni zo. Na a lingbi même ti sala si zo alango na bï nzoni pëpe (Zo-ti-fa-tene 5:11). Gingo mosoro ayeke kanga lege na zo ti gue na li ni na lege ti yingo. Jésus Christ, koli so ahon tanga ti azo kue, afa tâ polele nzoni lege so a lingbi zo amû: “Ngia ayeke na azo so ahinga ye ti yingo amanke ala, teti royaume ti yayu ayeke ti ala.” (Matthieu 5:3). Lo hinga nzoni so aye ti mosoro ti yingo ayeke ga na zo amatabisi so angbâ lakue na so ayeke kota mingi ahon gi asenge kungba ti mitele.​—Luc 12:13-31.

Tombango peko ti aye ti yingo ayeke ga biani na ye ti nzoni

Greg atene: “Babâ na mama ti mbi atara gbä ti pusu mbi ti tene mbi bâ aye ti yingo na nene ni pëpe. Ye oko, tombango peko ti aye ti yingo aga na mbi tâ kota siriri ti bê ngbanga ti so mbi yeke pëpe na vundu so ayeke ga gi ngbanga ti tombango peko ti mosoro.”

Aye ti mosoro ti yingo ayeke sala nga si zo awara anzoni songo. Atâ kamarade aga ndulu na mo ngbanga ti asalango ye ti mo, me pëpe ngbanga ti aye so mo yeke na ni. Bible amû yanga so: “Zo so atambela na awandara, fade lo ga wandara.” (aProverbe 13:20). A yeke gi na lege ti salango ye na ndara nga na ndoye si a yeke leke mbeni sewa so ayeke na ngia, me pëpe na lege ti akungba ti mitele. ​—aEphésien 5:22–6:4.

A dü e pëpe na anzoni ngobo ti salango ye. A lingbi e manda ni na mbage ti amba ti e wala na mbage ti mbeni lingu so ayeke kota mingi, Tënë ti Nzapa. A yeke ngbanga ni la si afango ye so alondo na yâ Bible alingbi ti gbian bango ndo ti e na ndo aye ti mitele. Don, mbeni gbele zo so asala kusala na banque, atene: “A fa na mbi ti gbian angobo ti salango ye ti mbi, nga mbi manda lege ti bi bê gi na ndo ye so mbi yeke na bezoin ni.”

Tomba peko ti amosoro ti yingo so angbâ lakue

Aye ti yingo ayeke ga na zo gbâ ti adeba nzoni, na adeba nzoni ni ayeke gi teti kete ngoi pëpe. Paul asû na mbeti: “Ye so lê abâ [akungba ti mitele] angbâ pëpe; me ye so lê abâ pëpe [aye ti yingo] ayeke ye ti lakue lakue.” (2 aCorinthien 4:18). A yeke biani tâ tënë, ti tomba peko ti aye ti mitele alingbi ti ga na zo mbeni nzerengo tele teti kete ngoi, na ti duti na bê ti wara mosoro ayeke ga na zo ngia teti lakue lakue pëpe. Me, aye ti yingo ayeke ngbâ ti ala teti lakue lakue.​—aProverbe 11:4; 1 aCorinthien 6:9, 10.

Bible ake bibe ti ngoi ti fadeso, so agboto lê gi na ndo ti warango aye ti mitele. Lo fa na e tongana nyen ti kanga lege na nzara ti kion na batango mbeni lê so ayeke nzoni, so abâ ndo gi na mbage ti aye so ayeke kota: aye ti yingo (aPhilippien 1:10). Lo fa na e polele so ti duti na kota nzara ti warango ye ayeke tongana ti so zo abâ tele ti lo tongana nzapa ti lo mveni. Tongana e yeke sala ye alingbi na ye so e manda ni na yâ Tënë ti Nzapa, e yeke wara kota ngia. Fade e yeke zia na place ti abibe ti warango ye abibe ti mungo ye. Biani, so tâ kota ye ti tene zo azia aye ti yingo na place ti anzara ti bê ti lo mveni!

A yeke tâ tënë so na mbeni lege nginza alingbi ti bata zo (Zo-ti-fa-tene 7:12). Me Bible atene tâ na lege ni: “Ye ti mosoro ayeke na kpangbi tongana ngualo so ahulu na nduzu.” (aProverbe 23:5). Ngbanga ti warango mosoro, ambeni zo agirisa aye mingi tongana seni, sewa, même nzo yingo-ti-hinga; na ye so ala wara na pekoni ayeke gi aye ti sioni. Na mbeni mbage, ti wara mosoro na lege ti yingo ayeke mû na e akpengba ye mingi so e yeke na bezoin ni: ndoye, nzara ti wara gigi so anzere nga na nzara ti voro Jéhovah, Nzapa ti ndoye. Na a yeke fa na e nga ye so e lingbi ti sala ti duti na fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese; beku so Nzapa aleke ni ngbanga ti e.

Na yâ ngoi kete na yâ fini sese ti Nzapa, fade a kaï nzara kue ti warango anzoni ye (Psaume 145:16). Na ngoi ni so, fade sese kue “asi na ndara ti L’Eternel”. (Esaïe 11:9). Fade aye ti yingo ayeke maï. Fade a zi biaku biaku gingo mosoro nga na aye ti sioni so kue aga na pekoni (2 Pierre 3:13). Na nda ni, aye tongana nzoni seni, pendere kusala, anzoni ngia, songo ti wâ so ayeke na popo ti asewa nga songo so ayeke ninga ande mingi na popo ti azo na Nzapa ayeke ga na azo kue tâ ngia ti lakue lakue.

[Kete tënë/Foto na lembeti 6]

Sala kusala na nginza ti mo na lege ti ndara!

Hinga aye so mo yeke biani na bezoin ni. Jésus afa na e ti sambela tongaso: ‘Mû na e lakue kobe ti e ti lâ na lâ.’ (Luc 11:3). Bâ pëpe aye so mo yeke na nzara ni laso tongana aye so mo yeke na bezoin ni kekereke. Dabe mo so fini ti mo ayeke pëpe na yâ ti aye so mo yeke na ni.​—Luc 12:16-21.

Leke mbeni mama-nginza. Vo pëpe aye so mo leke pëpe ti vo ni kozo. Bible atene: “Zo so abi bê ti lo ti sala kusala biani, awara ye mingi, me zo so asala ye fade fade, nzinga asala lo.” (aProverbe 21:5). Jésus awa azo so ayeke mä lani lo ti diko kozoni ngele ti ye so ala ye ti sala.​—Luc 14:28-30.

Kpe ti sala bon kirikiri. Tongana lege ayeke dä, bata nginza ti vo na ye ahon ti tene mo mû ye na bon. Buku ti aProverbe atene: “Zo so aperdé ye [amû bon] asala ngbâa na zo so amû ye [bon ni] na lo.” (aProverbe 22:7). Ti gbanzi tele ti mo na ambeni ye nga ti vo gi ye alingbi na nginza so mo yeke na ni, mo lingbi ti wara lege ti vo même aye so mo yeke na nzara ni.

Kpe bubango ye senge senge. Aye so mo yeke na ni awe, bata ni nzoni si a ninga. Salango tongaso ayeke sala si mo yeke buba ye senge senge pëpe. Jésus abâ nene ti sala kusala nzoni mingi na aye so lo yeke na ni.​—Jean 6:10-13.

Bâ kozoni akota ye. Zo ti ndara ayeke “vo ngoi” ti tene lo gi ti wara akota ye so lo zia na gbele lo.​—aEphésien 5:15, 16, NW.

[Kete tënë/Foto na lembeti 7]

A yeke nzoni ti tara mbeni ye kozoni si mo manda ye dä?

Aye ti nzoni na ti sioni so asi na e kozoni alingbi ti mû lege na e ti manda ye nzoni. Ye oko, a yeke tâ tënë so tâ nzoni lege ti manda ye ayeke ti tene zo atara ye ni kozoni? Oko pëpe, ngbanga ti so e yeke na mbeni lingu ti fango lege so ayeke kota mingi. Wasungo psaume afa lingu ni so tongana lo sambela lo tene: ‘Tënë ti Mo ayeke lampe teti gere ti mbi, na lumière teti lege ti mbi.’​—Psaume 119:105.

Ngbanga ti nyen a yeke nzoni mingi ti manda ye na lege ti wango-tene ti Nzapa ahon ti tene zo mveni atara mbeni ye kozoni si lo manda ye dä? Mbeni nda ti tënë ni ayeke so: Tongana mbeni zo atene so lo ye ti manda ye gi na lege ti tarango ni lo mveni kozoni, lo lingbi ti wara kpale na lo yeke bâ pasi. Nga a hunda pëpe ti sala ni. Nzapa atene giriri na amolenge ti Israël: “O, tongana mo mä komandema ti Mbi giriri! ka siriri ti mo aga tongana ngu so asua, na mbilimbili ti mo aga tongana mapo ti kota ngu ti ingo.”​—Esaïe 48:18.

Mbeni nda ti tënë so Tënë ti Nzapa ayeke tâ kota lingu ti wango-tene ayeke ndali ti so a yeke wara na yâ ni atondo so ayeke tâ tënë na ndo aye so asi na yâ fini ti azo giriri. Kite ayeke dä pëpe so mo yeda so mandango ye na lege ti aye ti nzoni na ti sioni so asi na ambeni zo ayeke nzoni mingi ahon ti kiri ti tï na yâ ti a-oko girisango lege ti ala na ti bâ pasi senge senge (1 aCorinthien 10:6-11). Kota ye ni ayeke so na yâ ti Bible, Nzapa amû na e andia nga na akpengba-ndia so ayeke nzoni mingi, so zo alingbi ti zia bê kue dä na so mbeni ndia ti lingbi na ni ayeke pëpe. ‘Ndia ti L’Eternel alingbi kue, tënë ti témoin ti L’Eternel ayeke tâ tënë, a sala si zo so li ti lo ayeke dä pëpe aga zo ti ndara.’ (Psaume 19:8). Biani, ti manda ye na lege ti ndara ti Wasalango e so ayeke na ndoye ayeke tâ nzoni lege ti mandango ye so ahon atanga ni kue na so a lingbi zo amû pekoni.

[Afoto na lembeti 4]

Sese so aye si mo mû peko ti tambela ti lo so aluti na ndo warango ye

[Foto na lembeti 5]

Ngele ti mosoro so ayeke na yâ ti Bible ahon ngele ti lor wala argent