Na lege wa a lingbi a dabe na Jésus Christ?

Jésus Christ “ayeke mbeni oko ti azo so asala ngangu mingi na ndo dutingo ti azo.”​—“The World Book Encyclopedia.”

A YEKE dabe mingi ni na mbeni kota zo ndali ti aye so lo sala. Tongaso, ngbanga ti nyen azo mingi adabe ti ala na Jésus gi na lege ti lango ti dungo lo ahon aye so lo sala? Na yâ ti a-Église so atene ala yeke mû peko ti Christ, mingi ti azo alingbi ti fa peko ti aye kue so angoro tënë ti dungo Jésus. Me, azo oke si ayeke dabe nga ayeke sala ngangu ti bata akpengba ye so lo fa na yâ Fango ye ti lo na ndo ti Hoto?

Biani, lango ti dungo Jésus ayeke mbeni kota ye, me akozo disciple ti lo abâ na nene ni mingi aye so lo sala na so lo fa ahon dungo lo. Ti tâ tënë ni, Nzapa aye lâ oko pëpe ti sala si a bâ dungo Jésus na nene ni mingi ahon fini ti lo ti biazo. Ye oko, ahon ti gboto lê na ndo ti lo Christ ni mveni, Noël asala si a bâ gi na nene ni mingi apande na atere nde nde na ndo tënë ti dungo lo.

Tongaso, mbeni kpengba hundango tënë so andu nda ti salango matanga ti Noël alondo. Tongana Jésus akiri aga na sese fadeso, lo yeke tene ande nyen na ndo ti agbâ ti kungba so azo ayeke kä na ayeke vo na ngoi ti matanga ti Noël? A sala laso ngu 2 000 awe so Jésus ague lani ti sala vizite na temple ti Jérusalem. Bê ti lo aso lani ngangu mingi na mbage ti azo so ayeke changé nginza na yâ ti temple na so amû amatanga ti vorongo Nzapa ti aJuif tongana mbeni lege ti dë na buze ti wara na gbâ ti nginza. Lo tene na ala: “I kamata ye so, i sigigi na ni; i sala si da ti Babâ ti Mbi aga da ti ngele pëpe.” (Jean 2:13-16). A yeke polele so Jésus ayeda pëpe ti tene a bungbi dengo buze legeoko na tënë ti Nzapa.

Mingi ti aCatholique so ayeke na Espagne na so tënë ti Nzapa agbu bê ti ala mingi afa na gigi gingo bê ti ala na ndo tënë ti guengo na li ni ti dengo buze na ngoi ti matanga ti Noël. Ye oko, na bango angobo ti salango ye so angoro tele ti matanga ti Noël, a yeke ngangu ti kanga lege na guengo na li ni ti dengo buze ni. Juan Arias so ayeke wagosinga atene: “Ala so ayeke na yâ ti a-Église so atene a mû peko ti Christ akasa lege so Noël aga ye ti apaïen nga na lege so azo abi bê ti ala mingi na salango ngia na vongo ye ahon ti bi bê na tënë ti Nzapa. Mingi ti ala ahinga oko pëpe so ngbele ye na ngoi so azo ato nda ti sala matanga ti dungo Jésus . . . a yôro na yâ ni awe ambeni ye so apaïen ti Rome asala lani na ngoi ti matanga ti [vorongo lâ].”​—Mbeti-sango El País ti 24 décembre, 2001.

Na yâ ti angu so ahon ade ti ninga pëpe, gbâ ti awagosinga ti Espagne nga na akota bakari asala tënë mingi na ndo gunda ti matanga ti Noël so alondo na apaïen nga na adengo buze so ague legeoko na ni. Na ndo tënë ti lango ti salango matanga ti Noël ni, mbeni kota bakari (Enciclopedia de la Religión Católica) atene polele: “Tongana a bâ ni nzoni, nda ti tënë so apusu Église Catholique ti Rome ti soro lango so tongana lango ti matanga ti Noël ayeke so Église ni ayeke ndulu ti zia amatanga ti aChrétien na place ti amatanga ti apaïen. . . . E hinga so na Rome lani lango 25 ti décembre ayeke lango ti apaïen ti salango na matanga so a di iri ni natalis invicti, so aye ti tene lango ti dungo wala ti sigingo ti ‘lâ so ye oko alingbi ti kinda lo pëpe’ .”

Mbeni kota bakari (Enciclopedia Hispánica) atene legeoko tongaso: “Lango 25 ti décembre so a soro ni teti matanga ti Noël ayeke tâ lango ti dungo Jésus pëpe, nde na so a yeke mbeni lango so a soro ni ti tene a mû matanga ti sigingo ti lâ so a yeke sala ni giriri na Rome ti ga matanga ti aChrétien.” Tongana nyen aRomain ayeke sala lani matanga ti sigingo ti lâ na nduzu na ngoi so dê ayeke mingi? Na ngoi ni so, ala yeke sala akota matanga, apumba kirikiri nga ala yeke kangbi matabisi na popo ti ala. Ngbanga ti so akota zo ti Église ni aye lani pëpe ti kanga lege na mbeni matanga so azo kue si aye ti sala ni, ala soro ti tene iri ti matanga ni agbian ti ga mbeni matanga ti “aChrétien”, ahon ti di iri ni matanga ti sigingo ti lâ, ala soro ti hiri ni matanga ti dungo Jésus.

Na tongo nda ni, na ngu 300 ti si na 500, a yeke lani mbeni kete ye pëpe ti kanga lege na vorongo lâ nga na amatanga so ague legeoko na ni. Augustin so ayeke “Saint” ti aCatholique na so ayeke na fini na ngu 354 ti si na 430, awa amba ti lo wamabe ti sala pëpe matanga ti lango 25 ti décembre tongana ti so apaïen asala ni ti voro lâ giriri. Laso nga, angobo ti salango ye ti ngbele matanga ti aRomain so angbâ ti sala ngangu na ndo ti matanga ti Noël.

Tâ matanga teti salango ngia na dengo buze

Na yâ ti angu mingi so ahon, aye nde nde asala si matanga ti Noël aga matanga so mingi ti azo na ndo sese kue ayeke sala ni ti wara na ngia nga ti dë na buze. Nga, angobo ti salango ye ti amatanga ti ngoi ti dê, mbilimbili ala so alondo na mbage ti banga ti Poto, alï yeke yeke na yâ ti lege so a yeke sala giriri na matanga ni so na Rome.a Ngbele ye na ngu 1900, na ngia na bê azo ti dengo buze nga na awakode ti salango asabango amaï angobo kue ti salango ye so alingbi ti dü gbâ ti nginza.

Na ye ti pekoni ayeke so wa? Salango matanga ti dungo Christ ni aga kota mingi ahon tâ nda ti dungo lo. Mingi ni, a yeke di même iri ti Christ pëpe na ngoi ti matanga ti Noël so azo ayeke sala ni. El País, mbeni mbeti-sango ti Espagne atene so “[Noël] ayeke mbeni matanga ti sese kue so ayeke sala ni na sewa, na zo oko oko asala ni na lege so bê ti lo aye.”

Tënë ti mbeti-sango so afa na gigi guengo na li ni ti mbeni bibe so amû ndo na Espagne nga na ambeni kodoro na ndo sese mobimba. Na ngoi so mungo nginza mingi ti sala matanga ti Noël angbâ lakue ti gue na li ni, hingango ye na ndo Christ ayeke kiri ti lo na peko. Biani, salango matanga ti Noël akiri amû tâ gi peko ti aye so a yeke sala ni lani na ngoi ti matanga ti aRomain. A yeke aye tongana salango pumba kirikiri, tengo gbâ ti apendere kobe nga na kangbingo amatabisi na popo ti mba.

A dü Molenge na e

Teti so tâ kamba ayeke pëpe na popo ti Christ nga na matanga ti Noël so azo ayeke sala ni lakue, na lege wa aChrétien alingbi ti dabe ti ala na dungo Christ nga na fini ti lo? Ngu 700 tongaso kozoni na dungo Jésus, Esaïe afa tënë ti prophétie na ndo lo: “A dü Molenge na e, A mû Molenge-koli na e, na fade ngangu ti komande ayeke na ndogo ti Lo.” (Esaïe 9:5). Ngbanga ti nyen Esaïe afa so dungo ti Jésus nga na kua so lo yeke sala ni ayeke kota ye? A yeke ngbanga ti so Jésus ayeke ga mbeni ngangu mokonzi. A yeke hiri lo Mokonzi Ti Siriri, na fade siriri ni wala yanga-ti-komande ti lo ayeke hunzi lâ oko pëpe. Na ndo ni, Jésus ayeke “bata royaume ni na lege ti fango ngbanga ti mbilimbili, na salango ye mbilimbili.”​—Esaïe 9: 6.

Ange Gabriel afa lani peko ti tënë ti prophétie ti Esaïe na ngoi so lo fa na Marie tokua ti dungo Jésus. Lo tene: “Fade Lo ga kota, na fade ala di iri ti Lo Molenge Ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue; na fade Seigneur Nzapa amû na Lo trône ti babâ ti Lo David. Na fade Lo komande azo ti da ti Jacob lakue, na fade royaume ti Lo awe lâ oko pëpe.” (Luc 1:32, 33). Biani, tâ nda ti dungo Jésus ayeke na yâ ti kusala so a soro lo ti sala ni ande tongana Christ na Gbia ti Royaume ti Nzapa. Komandema ti Christ alingbi ti ga na ye ti nzoni teti azo kue, so na popo ni mo nga na azo so mo ndoye ala. Biani, a-ange afa lani so dungo Jésus ayeke ga “na siriri na ndo sese na popo ti azo so amû ngia na Lo [Nzapa].”​—Luc 2:14.

Zo wa aye pëpe ti duti na fini na yâ mbeni sese so siriri nga mbilimbili ayeke duti dä? Me, ti wara siriri so komandema ti Christ ayeke ga na ni ande, a lingbi e sala ye so amû ngia na bê ti Nzapa nga ti duti na nzoni songo na lo. Jésus atene lani so kozo ye so zo alingbi ti sala ti duti na songo tongaso na Nzapa ayeke ti manda ye na ndo Nzapa na Christ. Lo tene: “So ayeke fini ti lakue lakue: ti hinga Mo, Mo so gi Mo oko ayeke tâ Nzapa, na ti hinga Jésus Christ, Lo so Mo to Lo awe.”​—Jean 17:3.

Tongana e hinga ye nzoni na ndo Jésus awe, e yeke pëpe na bezoin ti gi ti hinga na lege wa lo ye si e dabe ti e na lo. A yeke na lege ti tengo ye, nyongo sämba nga na kangbingo amatabisi na oko lango so giriri apaïen ayeke sala mbeni matanga si e yeke dabe ti e na Jésus ni? Na bango ni a yeke tongaso pëpe. Na bï ni so kozoni ti tene lo kui, Jésus afa na adisciple ti lo ye so bê ti lo aye. Lo tene: “Zo so ayeke na komandema ti Mbi, na lo bata komandema ni, a yeke lo so andoye Mbi; na zo so andoye Mbi, fade Babâ ti Mbi andoye lo, na fade Mbi ndoye lo.”​—Jean 14:21.

A-Témoin ti Jéhovah amanda Bible mingi, na ye so amû maboko na ala ti hinga aye so ayeke akomandema ti Nzapa na ti Jésus. Ala yeke duti na ngia ti mû maboko na mo ti gbu nda ti akomandema ni si mo lingbi ti dabe mo na Jésus tongana ti so lo ye.

[Kete tënë na gbe ni]

[Kete tënë/Afoto na lembeti 6, 7]

Bible ake tënë ti tengo ye nga na kangbingo matabisi?

Kangbingo matabisi

Bible ayeda na mungo amatabisi. Jéhovah lo mveni afa tele ti lo tongana Zo so “matabisi kue ti nzoni na matabisi kue so alingbi kue alondo na [lo]”. (Jacques 1:17). Jésus afa lani so anzoni babâ na mama ayeke mû amatabisi na amolenge ti ala (Luc 11:11-13). Akamarade nga na asewa ti Job amû lani amatabisi na lo na peko ti so lo wara sava ti tele (Job 42:11). Ye oko, a hunda lani pëpe ti zia mbeni lango nde ti sala matanga ti kangbi amatabisi ni. Mara ti mungo amatabisi tongaso alondo tâ na bê.​—2 aCorinthien 9:7.

Bungbingo tele na sewa

Bungbingo tele ti sala ngia na sewa alingbi ti sala nzoni mingi ti tene sewa ni aduti beoko, mbilimbili na ngoi so sewa ni kue ayeke lango na ndo oko mbeni pëpe. Jésus na adisciple ti lo ague na mbeni matanga ti mariage na Cana, kite ayeke pëpe so a yeke lani mbeni kota bungbingo tele ti asewa nga na ti akamarade (Jean 2:1-10). Nga, na yâ ti parabole ti Jésus na ndo ti molenge so abuba aye ti lo kue, babâ ti lo aleke ndali ti kiringo ti molenge ni, mbeni pumba na sewa so na ngoi ni ala pika mozoko na ala dodo.​—Luc 15:21-25.

Ngia na ngoi ti tengo pendere kobe

Fani mingi, Bible ayeke sala tënë ti awakua ti Nzapa so abungbi legeoko na sewa, akamarade wala afon ala wamabe ti te mbeni pendere kobe. Na ngoi so a-ange ota ague lani ti sala vizite na Abraham, lo leke mbeni gbâ ti kobe ndali ti ala, so na popo ni a yeke wara nyama, dulait, dubeurre nga na agâteau (Genèse 18:6-8). Salomon asala tënë ti ‘tengo ye na ti nyongo ye nga ti salango ngia’ tongana mbeni matabisi ti Nzapa.​—Zo-ti-fa-tene 3:13; 8:15.

Biani, Nzapa aye si e duti legeoko na akamarade nga na sewa ti e ti kangbi mbeni nzoni kobe, nga lo yeda ti tene azo akangbi amatabisi na popo ti ala. Na yâ ti ngu oko, e yeke na alege mingi so azi na e ti sala tongaso na ngoi kue so bê ti e aye.