Kpe asalango ye ti akotara so anzere na Nzapa pëpe

NA YÂ ti mbeni kete gbagba, mbeni sanduku ti kuâ so yanga ni azi aduti na gbe ti lâ ti Afrika so asu ngangu. Tongana azo so ayeke na vundu ayeke tambela na molongo ti fa na gigi vundu ti bê ti ala, mbeni mbakoro-koli aluti. Na vundu, lo zuku tele ti lo ndulu na kuâ ni na lo to nda ti sala tënë: “Ngbanga ti nyen mo tene na mbi pëpe so mo yeke gue? Ngbanga ti nyen mo zia mbi tongaso? So mo gue ti mo awe, mo yeke ngbâ ti mû maboko na mbi ande?”

Na mbeni mbage ti Afrika, a dü mbeni bébé na a kanga lege na azo ti bâ lo. Gi na peko ti mbeni kete lango, a sigigi na bébé ni na lê ti azo kue na a sala mbeni matanga ti zia iri na ndo ti lo.

Ti ambeni zo, salango tënë na akuâ wala hondengo mbeni bébé ti tene azo abâ lo pëpe ayeke mbeni ye ti ndima. Ye oko, na yâ ti ambeni ngobo ti salango ye nga na ambeni bungbi ti azo, mbeni tënë ti mabe so ayeke na ngangu mingi na so a tene akuâ akui biani pëpe me so ala yeke na fini na mbeni ndo asala ngangu mingi na ndo tambela ti azo nga na bango ndo ti ala na mbage ti akuâ nga na dungo molenge.

Tënë ti mabe so ayeke na ngangu mingi na a yôro ni na yâ ti aye ti kotara nga na yâ ti asalango ye so ayeke ndulu ti ndu ambage kue ti fini ti zo. Na tapande, azo kutu mingi amä na bê so ambeni kpengba kapa ayeke na yâ fini ti zo na ayeke gue na lo na ndo ti ayingo ti akotara. A yeke aye tongana lâ ti dungo zo, ngoi so molenge-koli wala molenge-wali ayeke ga biazo, mariage, dungo molenge nga na kui. A mä na bê so atâa so lo yeke na ndo ti ayingo kâ, zo so akui awe angbâ ti sala kota ye mingi na yâ fini ti ala so lo zia na peko ti lo. Na lo yeke na ngangu ti sala si fini akiri na lege ti dungo zo.

Ti hinga biani so hongo ti zo na yâ ti akapa so kue atambela nzoni, a yeke sala gbâ ti aye ti akotara. Angobo ti asalango ye ti akotara so ayeke na gbe ti ngangu ti tënë ti mabe so atene mbeni ye ayeke na yâ ti e so angbâ na fini na peko ti kui ti e. Atâ Chrétien akpe angobo kue ti salango ye ti akotara so ague oko na tënë ti mabe so. Ngbanga ti nyen?

Dutingo ti akuâ ayeke tongana nyen?

Bible asala tënë polele na ndo dutingo ti akuâ. Lo tene: “Teti ala so ayeke na fini, ala hinga fade ala kui; me akinda ahinga ye oko pëpe . . . Ndoye ti ala, na kengo bê ti ala, legeoko na bê so asala ala, akui giriri . . . Kusala, ye ti bibe, hingango ye, na ndara, ayeke na ndo-ti-awakinda pëpe, ndo so mo yeke gue dä.” (Zo-ti-fa-tene 9:5, 6, 10). A ninga awe so atâ wavorongo Nzapa andoye kpengba tâ tënë ti Bible so. Ala gbu nda ni so ahon ti tene a duti mbeni ye so ayeke kui pëpe, âme ayeke kui na a lingbi ti futi ni (Ezéchiel 18:4). Ala hinga nga so yingo ti akuâ ayeke dä pëpe (Psaume 146:4). Giriri, Jéhovah ahunda na ngangu na mara ti lo ti zi tele ti lo kue na yâ angobo ti salango ye ti akotara wala asalango ye so ague oko na tënë ti mabe so ayeda so akuâ ahinga ndo na so ala lingbi ti sala ngangu na ndo azo so ayeke na fini.​—Deutéronome 14:1; 18:9-13; Esaïe 8:19, 20.

Legeoko nga, akozo Chrétien akpe angobo ti salango ye kue ti akotara wala asalango ye kue so ague oko na fango ye ti abungbi ti vorongo ti wataka (2 aCorinthien 6:15-17). Laso, atâa mara ti ala, kete mara ti ala wala dutingo ti ala ayeke so wa, aTémoin ti Jéhovah kue akpe angobo ti salango ye ti akotara so ague oko na fango ye ti wataka so atene mbeni ye ayeke na yâ tele ti zo na a ngbâ na fini na peko ti kui ti lo.

Na yâ mungo desizion ti bata mbeni ngobo ti salango ye wala pëpe, ye nyen alingbi ti fa lege na e so e yeke aChrétien? A lingbi e gbu li ti e nzoni na ndo kamba so alingbi ti duti na popo ni nga na ambeni fango ye kue so alondo na Bible pëpe, na tapande tënë ti mabe so ayeda so ayingo ti akuâ ayeke sala ngangu na ndo ti azo so ayeke na fini. Nga, a lingbi e bâ mbilimbili wala mungo mbage ti e na yâ ti ngobo ti salango ye ti akotara wala na mbeni matanga tongaso alingbi ti sala si ambeni zo so ahinga aye so aTémoin ti Jéhovah amä na bê na ni nga ayeke fa apika gere ti ala. Na batango atënë so na li ti e, zia e gi ti bâ aye so a lingbi e sala hange dä: tënë ti dungo zo nga na ti kuâ.

Amatanga ti dungo nga na ti ziango iri ti molenge

Asalango ye ti akotara mingi so ague oko na dungo molenge ayeke na lege ni. Ye oko, na ambeni ndo so a bâ dungo molenge tongana mbeni kapa ti londongo na ndo ti ayingo ti akotara ti ga na kodoro ti azo, a lingbi atâ Chrétien asala hange mingi. Na tapande, na ambeni kodoro ti Afrika, a yeke honde na da mbeni molenge so a dü lo fini fini, na a yeke zia iri na ndo ti lo pëpe juska mbeni ngoi so a diko ni awe ahon si. Atâa so ngoi ni alingbi ti duti nde nde na a lingbi nga na ando ni, na hunzingo ti lango ni a yeke sala mbeni matanga ti ziango iri na ndo ti molenge ni, so na ngoi ni a yeke sigigi na molenge ni ti fa lo na asewa nga na asongo. Na ngoi so, a yeke di iri ti molenge ni na lê ti azo kue so aga.

Na fango nda ti tënë na ndo salango ye ti akotara so, buku Ghana​—Gbungo nda ti azo nga na ngobo ti salango ye ti ala (Angl.) atene: “Na yâ akozo lango mbasambala ti fini ti lo, a bâ mbeni bébé tongana mbeni zo so aga gi ‘gene’ na so lo ngbâ na yâ ti kapa ti londongo na kodoro ti ayingo ti ga zo na ndo sese. . . . Mingi ni, a yeke honde bébé ni na da, na azo so ayeke ti sewa ni pëpe, a mû lege na ala ti bâ lo pëpe.”

Ngbanga ti nyen a ku mbeni ngoi ahon kozoni si a sala matanga ti ziango iri na ndo ti molenge ni? Buku Kiringo ti bâ ndo na ndo ti Ghana (Angl.) atene: “Kozoni na lango miombe ni, a bâ bébé ni tongana zo ti mitele pëpe, me tongana zo so alondo na kodoro ti ayingo si aga.” Buku ni angbâ ti tene: “Teti so iri la ayeke sala si a bâ molenge ni tongana zo ti mitele, tongana ala yeke na mbito so fade molenge ti ala ayeke kui, mingi ti ambeni koli na wali ayeke zia iri na ndo ti molenge ni hio pëpe ti tene ala hinga kozoni so molenge ni ayeke ngbâ ande na fini. . . . Tongaso a bi bê so matanga ni ayeke ga na akota ye na molenge ni nga na babâ na mama ti lo na pekoni. Ngoi na ngoi a di iri ti matanga ni fango molenge ni na lê ti azo kue. A yeke salango matanga ni si ayeke ga na molenge ni na kodoro ti azo ti mitele.”

Mingi ni, a yeke mbeni mbakoro ti yâ ti sewa ni si ayeke mû li ni na yâ ti matanga ti ziango iri na ndo ti mbeni molenge. Aye so a yeke sala ni na angoi nde nde alingbi na ando ni, me fani mingi, salango matanga ni andu tukungo sämba na sese, sambelango yingo ti akotara ti kiri singila na ala ndali ti so molenge ni asi nzoni nga na ambeni ngobo ti salango ye ni.

Kota mbage ti matanga ni ayeke na ngoi so a fa iri ti molenge ni. Atâa so a yeke ababâ na mama si ayeke na kungba ti zia iri na ndo ti molenge ti ala, fani mingi a yeke ambeni zo ti yâ ti sewa ni si ayeke sala kota ngangu na ndo ti iri so a soro ti zia na ndo ti molenge ni. Ti ambeni iri ti yanga ti kodoro ni, nda ni alingbi ti duti na lege ti fä, tongana “lo gue na lo kiri”, “Mama akiri ti fani use ni” wala “Babâ akiri aga.” Nda ti ambeni iri ni ayeke ti sala si bê ti ayingo ti akotara ni anzere pëpe ti kamata bébé ni ti gue na lo na kodoro ti akuâ.

Biani, ye ti sioni ayeke dä pëpe tongana azo asala ngia ndali ti so a dü mbeni molenge. Ziango iri ti mbeni zo na ndo ti molenge nga mungo na molenge mbeni iri so afa aye so asi na ngoi ti dungo lo ayeke asioni salango ye pëpe. Nga, ti soro mbeni lango ti zia iri na ndo ti molenge ayeke desizion ti zo oko oko. Ye oko, aChrétien so aye ti nzere na Nzapa ayeke sala hange si ala kpe angobo ti salango ye ti akotara kue wala ambeni matanga kue so afa na lê ti azo so ala yeda na bango ndo so a tene bébé so a dü lo fini fini ayeke “gene” na so lo londo na kodoro ti ayingo ti akotara ti ga na kodoro ti azo na sese.

Nga, atâa so mingi ti azo ti ndo so e yeke dä abâ ti ala matanga ti ziango iri na ndo ti molenge tongana mbeni kpengba salango ye so ayeke zi lege na zo ti londo na ndo ti ayingo ti ga na kodoro ti azo, aChrétien alingbi ti sala ye na ndara teti yingo-ti-hinga ti ambeni zo na ala bi bê na ngangu so a lingbi ti sala na ndo ti azo so ayeke aChrétien pëpe. Na tapande, ambeni zo alingbi ti tene nyen tongana sewa ti mbeni Chrétien ahonde molenge ti lo na da juska a sala matanga ti ziango iri na ndo ti molenge ni? Ye wa azo ayeke tene tongana iri ni so a zia ague nde na tënë ti yanga ti ala so ayeke awafango tâ tënë ti Bible?

Tongaso, na ngoi so ala yeke mû desizion ti bâ tongana nyen nga lawa ala ye ti zia iri na ndo amolenge ti ala, aChrétien ayeke sala ngangu ti “sala ye kue teti gloire ti Nzapa” tongaso si ala ga ye ti pikango gere pëpe (1 aCorinthien 10:31-33). Ala yeke ke pëpe ‘Ndia ti Nzapa biani, si ala lingbi bata tënë ti akotara ti ala’ so a leke ni mbilimbili ti gonda na akuâ. Nde na so, ala yeke mû yango-iri nga na gloire na Jéhovah, Nzapa so ayeke na fini.​—Marc 7:9, 13.

Hongo na yâ kuâ ti gue na ndo ti akotara

Azo mingi abâ kui legeoko na dungo zo tongana mbeni kapa so zo ayeke hon na yâ ni ti gue na mbeni ndo; zo so akui awe ayeke londo na kodoro ti azo ti mitele ti gue na kodoro ti ayingo ti akuâ. Mingi ti azo amä na bê so tongana a sala pëpe mbeni ngobo ti salango ye ti akotara na place ti kuâ ti mbeni zo, ayingo ti akotara so azo atene ala yeke na ngangu ti se wala ti hiri deba nzoni na ndo ti azo so ayeke na fini ayeke sala ande ngonzo. Tënë so asala kota ngangu mingi na ndo lege so a yeke leke nga a yeke sala ye na aplace ti kuâ.

Fani mingi, amatanga ti lungo kuâ so a sala ni ti dë bê ti azo so akui awe ayeke ndu aye mingi. A yeke aye tongana totongo na ngangu, adekongo na ngoi so ade a lu kuâ ni pëpe; nga na peko ti lungo kuâ ni, a yeke sala mbeni kota matanga. Fani mingi a hinga amatanga so ayeke sala ni na peko ti lungo kuâ na lege ti ambeni salango ye ti kirikiri. A yeke aye tongana tengo gbâ ti kobe, nyongo sämba ahon ndo ni nga na dongo dodo na mozoko so a yä go ni na nduzu mingi. Teti so a mû na nene ni mingi lege so ayeke lu na kuâ ti mbeni zo, ye so asala si fani mingi même asewa so ayeke na yâ nzinga ayeke sala kota ngangu ti bungbi gbâ ti nginza ti sala na mbeni “place ti kuâ so alingbi”, atâa so a lingbi ti ga na kpale nga na kuda na ndo ti ala.

Teti angu mingi, aTémoin ti Jéhovah afa mbilimbili na azo nda ti angobo ti salango ye ti akotara so andu tënë ti place ti kuâ me so ague nde na Bible.a A yeke aye tongana ti lango na place ti kuâ, ti tuku asämba na sese, ti sala tënë nga na ti hunda mungo maboko na mbage ti akuâ, matanga ti dango bê na lango ti kuâ ti mbeni zo nga na ambeni ngobo ti salango ye ti akotara so aluti na ndo ti tënë so a tene mbeni ye ayeke na yâ ti zo na a yeke ngbâ na fini na peko ti kui ti lo. Mara ti asalango ye ti akotara so ayekia Nzapa pëpe ayeke ye ti “sioni”, mbeni ye ti “handa senge” so aluti na ndo “tënë ti akotara” me na ndo tâ tënë ti Mbeti ti Nzapa pëpe.​—Esaïe 52:11; aColossien 2:8.

A pusu zo na ngangu ti sala ni

A yeke kete ye pëpe teti ambeni zo, mbilimbili ala so alango na yâ ti akodoro so azo ni abâ yekiango akuâ tongana kota ye, ti kpe angobo ti salango ye ti akotara. Ndali ti so ala yeke mû pëpe peko ti mara ti angobo ti salango ye ti akotara so, a bâ aTémoin ti Jéhovah na sioni lê wala tongana azo so ayeke lu ka akuâ ti ala pëpe. Akasango ndo nga na kota salango ngangu apusu ambeni Chrétien ti sala mbito ti duti nde, atâa so ala gbu mbilimbili nda ti tâ tënë ti Bible awe (1 Pierre 3:14). Ambeni atene so angobo ti salango ye ti akotara so aga mbeni mbage ti salango ye ti kodoro ti ala awe na ala lingbi ti kpe ni kue pëpe. Ambeni nde atene so ti ke ti mû peko ti asalango ye so alingbi ti pusu azo ti ndo ni ti duti na sioni bibe na mbage ti azo ti Nzapa.

E ye ti so bê ti ambeni zo senge senge pëpe. Ye oko, Bible agboto mê ti e so ti luti ngangu na ndo ti tâ tënë ayeke nzere ande pëpe na sese so ague yongoro na Nzapa (Jean 15:18, 19; 2 Timothée 3:12; 1 Jean 5:19). Na bê kue e yeke luti gi tongaso, na hingango so a lingbi e duti nde na ala so ayeke na yâ ti bingo na lege ti yingo (Malachie 3:18; aGalate 6:12). Gi legeoko tongana ti so Jésus ake lani tara ti Satan so aye ti pusu lo ti sala ye so anzere na Nzapa pëpe, zia e ke pusungo e na ngangu ti sala ye na mbeni lege so anzere na Nzapa pëpe (Matthieu 4:3-7). Ahon ti zia mbito ti azo ti sala ngangu na ndo ti ala, atâ Chrétien abi bê ti ala kozoni kue ti nzere na Jéhovah Nzapa na ti yekia lo tongana Nzapa ti tâ tënë. Ala yeke sala tongaso me na belengo pëpe akpengba-ndia ti Bible so andu vorongo so ayeke na sioni oko pëpe ngbanga ti so ambeni zo asala ngangu na ndo ti ala.​—aProverbe 29:25; Kusala 5:29.

E yekia Jéhovah na lege so e yeke bâ na akuâ

A yeke na lege ni ti toto nga ti duti na vundu mingi tongana mbeni zo so e ndoye lo akui (Jean 11:33, 35). Dango bê na mbeni zo so e ndoye lo so akui awe na lekengo si lungo kuâ ti lo aduti nzoni ayeke na lege ni na nga ayeke fango ndoye ti e na mbage ti lo. Ye oko, aTémoin ti Jéhovah ayeke luti na gbele kota vundu so kuâ aga na ni sân ti yôro tele na yâ ti mbeni salango ye ti akotara so anzere na Nzapa pëpe. A yeke kete ye pëpe teti ala so akono na ando so mbito ti akuâ alï ngangu na yâ ngobo ti salango ye ti azo ni. A lingbi ti duti ye ti ngangu ti ngbâ ti sala ye na lege ni na ngoi so e yeke na yâ kota vundu ti kuâ ti mbeni zo so ayeke ndulu na e. Ye oko, “Nzapa ti lungula vundu kue,” Jéhovah, ayeke sala si aChrétien be-ta-zo awara ngangu nga na ye ti nzoni na lege ti mungo maboko ti ndoye ti afon ala wamabe (2 aCorinthien 1:3, 4). Kpengba mabe ti ala so afa so akuâ ahinga ndo oko pëpe na so Nzapa abata tënë ti ala na yâ ti li ti lo na mbeni lâ lo yeke zingo ala amû na atâ Chrétien nda ti atënë kue ti zi tele ti ala biaku na asalango ye ti akotara so ague nde na ndia ti aChrétien na so andu tënë ti akuâ nga so abele tâ tënë ti zingongo ti ala.

A nzere na e pëpe so Jéhovah ahiri e “ti sigigi na yâ bingo si i ga na yâ lumière ti Lo so ayeke ye ti kpene”? (1 Pierre 2:9). Na ngoi so e yeke hinga ngia so ayeke ga na lege ti dungo molenge nga e gbu ngangu na yâ vundu so kuâ ti mbeni zo aga na ni, a lingbi kota nzara so e yeke na ni ti sala ye so ayeke nzoni nga na ndoye ti e teti Jéhovah Nzapa apusu e lakue ti “tambela tongana amolenge ti lumière”. A lingbi e zia lâ oko pëpe tele ti e ti ga sioni na lege ti yingo na salango ye ti akotara so ague nde na ndia ti aChrétien nga so anzere pëpe na Nzapa.​—aEphésien 5:8.

[Kete tënë na gbe ni]