Fini ti mo ayeke na ngele ngangu?

NA NGOI so Kozo Bira so Amû Sese Kue angbâ ti kporo na mbage ti Poto, na so a yeke futi fini ti azo mingi so a lingbi ti diko wungo ti ala pëpe, na mbage ti Antarctique, a yeke sala ambeni ngangu so adö bê ti sö fini ti ambeni zo. Wagingo nda ti ye, Ernest Shackleton, so ayeke zo ti kodoro ti Irlande na ti Angleterre, na azo so amû peko ti lo ayeke gue lani ti kui na ngoi so bateau ti ala Endurance akpo mbeni kota tënê ti glace na alï ngu. Shackleton asala kue ti sö azo ti lo, tongaso lo zia ala na mbongo ti kota ngu-ingo ti Atlantique. Me ndo ni ayeke nzoni pëpe; ni la ala ngbâ na yâ kota kpale.

Shackleton abâ so gi oko beku ti sö fini ti ala ayeke ti tokua ambeni zo ti gue ti hunda mungo maboko na mbage ti mbeni ndokua ti gingo asusu na ndo mbeni zoa na mbongo ti Géorgie. Ndo ni so angbâ ti yo kilomètre 1 100, me ala yeke gi na mbeni kete kete mangboko oko so yongo ni ayeke ndulu na mètre 7, so lo mû ni na yâ ti Endurance na ngoi so a yeke gue ti lï ngu. A yeke ngangu na ala ti ngbâ na fini.

Ye oko, na lango 10 ti mai 1916, na peko ti lango 17 so ala bâ pasi mingi, Shackleton na mbeni kete wungo ti azo ti lo asala ngangu ti si na mbongo ti Géorgie, me ngangu ti ngu-ingo ni apusu ala na ague na ala na mbeni ndo nde na ndo ti zoa ni. A lingbi ala tambela kilomètre 30 ti ma mbeni hoto so neige ayeke na ndo ni tongaso si ala lingbi ti si na ndo so ala ye ti gue dä ti wara mungo maboko. Na bango ni, a yeke ngangu na Shackleton na azo ti lo ti si na ndo so ala zia na gbele ala ti gue dä, ndali ti so dê ayeke mingi na ala yeke na anzoni ye ti ma na hoto ni pëpe. Ye oko, Shackleton na azo ti lo asi na ndokua ti gingo asusu ni na lo wara lege ti mû maboko na tanga ti azo ti lo so angbâ na mbongo ti kota ngu-ingo ti Atlantique. Ngbanga ti nyen Shackleton asala angangu so kue? Roland Huntford, mbeni wasungo mbaï ti fini, atene: “Ye so Shackleton azia na gbele lo ayeke ti sö fini ti azo ti lo kue.”

“Oko ti ala amanke pëpe”

Azo ti Shackleton kue abungbi tele na ndo ti mbeni kota tênë ti glace. Tênë ni ayo mètre 30 mbage na mbage, na a yeke ngangu ti tene mbeni zo asi dä ti mû maboko na ala. Atâa so kue, ye wa asö lani fini ti ala tongana ala hinga pëpe ye so ala lingbi ti sala? Beku ti ala ayeke na yâ mokonzi ti ala so ayeke bata zendo ti lo ti kiri ti sö ala.

Laso, azo kue ayeke biani tongana azo ti Shackleton so ayeke na ndo mbeni kota tënê ti glace na mbongo ti Atlantique na so beku ti ala ti sö fini ayeke gi kete. Azo mingi ayeke na yâ mbeni dutingo so ayeke tâ ngangu mingi na ala yeke tiri ti ngbâ na fini. Ye oko, ala lingbi ti zia bê ti ala kue na Nzapa so “azi azo ti pono na yâ pono ti ala”. (Job 36:15). Zia mo hinga biani so fini ti azo oko oko kue ayeke na ngele ngangu na lê ti Nzapa. Jéhovah Nzapa, Wasalango ye kue, atene: “Di iri ti Mbi na lâ ti ye ti ngangu, na fade Mbi zi mo.”—Psaume 50:15.

A yeke ngangu na mo ti yeda so Wasalango ye kue abâ fini ti mo na popo ti azo kutu mingi so ayeke na ndo sese na ngele ngangu? Na pekoni bâ ye so prophète Esaïe asû na mbeti na ndo ti atongoro ngbundangbu mingi so ayeke na yâ ti abungbi ti atongoro ngbundangbu mingi ti dunia. E diko tënë ni: ‘I yä lê ti i na nduzu, i bâ Lo so acréé ye so, Lo so asala ye kue ti nduzu ti sigigi na lege ti wungo ti ala; Lo di iri ti ala oko oko kue na lege ti iri ti ala; na lege ti kota ngangu ti Lo, na teti Lo yeke na ngangu mingi, oko ti ala amanke pëpe.’​—Esaïe 40:26.

Mo gbu nda ti ye so a ye ti tene? Gi na yâ ti mbeni mbage ti bungbi ti atongoro ti e so a di iri ni Voie Lactée, a yeke wara wungo ti atongoro ndulu na ngbundangbu 100. Me, wungo ti abungbi ti atongoro kue ayeke oke? Zo oko ti hinga wungo ni mbilimbili ayeke dä pëpe; ye oko, ambeni atara ti fa wungo ni na ala tene so wungo ti abungbi ti atongoro kue ayeke ngbundangbu 125. So tâ mbeni wungo so alingbi ti pika bê! Ye oko, Bible atene na e so Walekengo dunia ahinga atongoro oko oko kue na iri ti ala.

“A diko kuali ti i kue awe”

Mbeni zo alingbi ti ke na tenengo so ‘hingango iri ti atongoro wala ti azo ngbundangbu mingi ayeke pëpe bingo bê na ndo ti ala oko oko kue.’ Mbeni ngangu ordinateur alingbi ti bata iri ti azo ngbundangbu mingi. Me mbeni zo alingbi ti tene pëpe so ordinateur ni ayeke bi bê ti lo na ala. Ye oko, Bible afa so Jéhovah Nzapa ahinga gi pëpe iri ti azo ngbundangbu mingi, me lo yeke bi bê ti lo na ndo ala oko oko kue. Bazengele Pierre atene: “Ye kue so i gi bê ti i dä, i zia na tïtî Lo [Nzapa], teti Lo yeke bata i.”​—1 Pierre 5:7.

Jésus Christ atene: “Ala kä atiri use teti pata oko pëpe? Na fade tiri oko atï na sese pëpe, tongana Babâ ti i ayeda pëpe; na A diko kuali ti i kue awe nga. Tongaso i zia mbito asala i pëpe; ngele ti i ayeke ngangu ahon ngele ti atiri mingi.” (Matthieu 10:29-31). Mo bâ so Jésus atene pëpe so Nzapa ahinga gi ye so ayeke si na atiri wala akete ndeke nga na azo. Lo tene: “Ngele ti i ayeke ngangu ahon ngele ti atiri mingi.” Ngbanga ti nyen ngele ti mo ayeke ngangu mingi? A yeke ndali ti so a sala mo na “image ti Nzapa” na mo yeke na ngangu ti maï mbeni nzoni lege ti tambela na ti fa na gigi ndara nga na asalango ye na lege ti yingo so akpa asalango ye ti Nzapa mveni so ayeke nzoni mingi.​—Genèse 1:26, 27.

“Kusala ti maboko ti mbeni zo ti ndara”

Mo zia lege pëpe na atënë ti azo so ake ti yeda so mbeni Wasalango ndagigi ayeke dä ti handa mo. Ti ala, a yeke ambeni ngangu ti dunia so ayeke gi tongaso si aleke mo. Ala tene so a sala mo pëpe na “image ti Nzapa” na so mo yeke nde pëpe na anyama ti ndo sese kue même akete ndeke.

Tongana a tene fini abâ gigi gi tongaso, na lê ti mo tënë so aluti biani nzoni? Michael J. Behe, so ayeke mbeni wagingo nda ti ye na ndo tele ti zo, atene so tongana a bâ lege so akete kete ye so zo ahinga li ti lo na ni pëpe atingbi tele ti ala ti sala si zo wala nyama aga na fini, bibe so atene fini abâ gigi gi tongaso alingbi ti luti na nduzu oko pëpe. Aye so awandara awara na ndo tele ti zo wala ti anyama apusu ala ti gue ti tene so “fini na ndo sese ge, même fini ti akete kete nyama, . . . ayeke kusala ti maboko ti mbeni zo ti ndara.”—Tënë ti awandara so ahon ndo ti tënë ti Darwin na ndo Évolution (Angl.).

Bible atene na e so fini kue na ndo sese ayeke kusala ti maboko ti mbeni zo ti ndara. Na lo tene na e so Lingu ti kusala ti maboko ti zo ti ndara so ayeke Jéhovah Nzapa, Wasalango dunia.​—Psaume 36:10; Apocalypse 4:11.

A lingbi mo zia pëpe tënë ti pasi so e yeke luti na gbele ni na yâ sese ti laso akanga lege na mo ti mä na bê so mbeni Walekengo sese so nga na fini kue so ayeke na ndo ni ayeke dä. Bata na li ti mo akota nda ti tâ tënë use. Kozoni ayeke so, a yeke Nzapa pëpe si aleke aye ti sioni so angoro e. Na use ni, Wasalango e ayeke na anzoni nda ti tënë so apusu lo ti zia lege na sioni teti mbeni kete ngoi. Tongana ti so Tour ti Ba Ndo ayeke sala tënë mingi na ndo ni, Jéhovah azia lege na sioni ti ngbâ teti mbeni kete ngoi ti mû lege na lo ti leke ande biaku biaku kota tënë so alondo lani na ngoi so kozo koli na kozo wali ake kota yanga-ti-komande ti lo.a​—Genèse 3:1-7; Deutéronome 32:4, 5; Zo-ti-fa-tene 7:29; 2 Pierre 3:8, 9.

“Fade Lo sö zo so ye amanke lo mingi tongana lo toto na Lo”

Biani, atâa so azo mingi ayeke duti laso na yâ ti pasi, fini angbâ lakue mbeni pendere matabisi. A lingbi e sala ye kue ti bata ni. Fini ti kekereke so Nzapa amû zendo ni ayeke kota mingi ahon gi mbeni senge tiri ti ngbâ na fini na yâ ti mbeni dutingo so aye ti ngangu na ti vundu ayeke dä mingi, legeoko tongana azo ti Shackleton so ayeke na ndo ti mbeni kota tënê ti glace na mbongo ti Atlantique. Zendo so Nzapa amû ni ayeke ti zi e na yâ ti fini so ayeke lakue na vundu na so ayeke ye senge senge, ti tene e “gbu fini so ayeke tâ fini biani” so lo mû zendo ti sala ni giriri ndali ti azo so lo créé.​—1 Timothée 6:19.

Nzapa ayeke sala ande aye so kue ndali ti so fini ti e oko oko kue ayeke na ngele ngangu na lê ti lo. Lo leke lani ti tene Molenge ti lo, Jésus Christ, amû fini ti lo tongana kota ngele so a hunda ni ti zi e na gbe ti siokpari nga na kui so e wara ni na lege ti kozo babâ na mama ti e Adam na Eve (Matthieu 20:28). Jésus Christ atene: “Nzapa andoye sese so tongaso, Lo mû Molenge ti Lo ngengele oko, si zo so amä na bê na Lo alingbi kui pëpe, me lo yeke na fini ti lakue lakue.”​—Jean 3:16.

Nzapa ayeke sala ande nyen ndali ti ala so pasi nga na sioni komandema abuba fini ti ala laso? Na ndo Molenge ti lo, Tënë ti lo so a sû na gbe ti yingo atene na e: “Fade Lo sö zo so ye amanke lo mingi tongana lo toto na Lo, na Lo sö zo ti vundu so ayeke na zo oko pëpe ti sala na lo. Fade Lo sala be-nzoni na wanzinga na zo so ye amanke lo mingi, na Lo sö âme ti ala so ye amanke ala mingi. Fade Lo ton âme ti ala na yâ ye ti ngangu na sioye.” Ngbanga ti nyen lo yeke sala ande aye so? A yeke ndali ti so ‘mênë [wala fini] ti ala ayeke ye ti ngele ngangu na lê ti Lo.’​—Psaume 72:12-14.

Teti angu ngbangbo mingi azo ayeke bâ pasi na gbe ti kungba ti siokpari, a yeke tongana ti so ala yeke ‘bima’ na kota vundu nga na hungo pono. Nzapa azia lege na ni gi ndali ti so lo hinga so lo lingbi ti leke asioni ye kue so ayeke ga na pekoni (aRomain 8:18-22). Na yâ ngoi kete, na salango kusala na Royaume ti lo so ayeke na maboko ti Molenge ti lo, Jésus Christ, fade lo yeke “kiri ye kue na kozo ndo ni”.​—Kusala 3:21; Matthieu 6:9, 10.

Ye so andu nga zingongo azo so ahu pono si akui awe. Nzapa agirisa ala oko pëpe (Jean 5:28, 29; Kusala 24:15). Na yâ ngoi kete fade ala yeke wara fini so “alingbi wu mingi na ala”, so ti tene fini ti lakue lakue na ndo mbeni sese so aga paradis, so vundu na pasi ayeke na yâ ni mbeni pëpe (Jean 10:10; Apocalypse 21:3-5). Azo oko oko kue ayeke duti ande na ngia ti wara fini alingbi na ala na ti fa na gigi anzoni salango ye so ayeke fä ti hingango na azo so a sala ala na “image ti Nzapa”.

Mo yeke duti ande dä ti wara ngia so ayeke ga na peko ti fini so Jéhovah amû zendo ni? A yeke na mo ti soro. E wa mo mingi ti mû peko ti aye kue so Nzapa aleke ti sala si adeba nzoni so kue aga tâ tënë. Azo so asigigi na mbeti-sango so ayeke duti ande na ngia ti mû maboko na mo ti sala tongaso.

[Kete tënë na gbe ni]

[Afoto na lembeti 4, 5]

Azo ti Shackleton so ayeke na yâ kpale azia bê ti ala kue na zendo ti lo ti sö fini ti ala

[Lingu ti foto ni]

© CORBIS

[Foto na lembeti 6]

‘Ngele ti mo ayeke ngangu ahon ngele ti atiri mingi’