Zia tënë ti Nzapa aza na ndo lege ti mo

“Tënë ti Mo ayeke . . . lumière teti lege ti mbi.”​—PSAUME 119:105.

TËNË ti Jéhovah ayeke za biani na ndo lege ti e tongana e yeda ti tene a duti tongaso. Ti wara lumière ti yingo so, a lingbi e duti azo so ayeke manda Tënë ti Nzapa na bê kue nga e bata awango ti yâ ni. A yeke gi na salango tongaso si atënë ti bê ti e alingbi ti duti tongana ti wasungo psaume, so lo tene: “Tënë ti Mo ayeke lampe teti gere ti mbi, na lumière teti lege ti mbi.”​—Psaume 119:105.

² Zia e bâ fadeso Psaume 119:89-176. So gbâ ti anzoni tënë si ayeke na yâ aversê so, so a kangbi yâ ni na ambage 11! Atënë so ayeke mû maboko na e ti ngbâ na ndo lege ti fini ti lakue lakue.​—Matthieu 7:13, 14.

Nda ni nyen ti wara ngia na yâ tënë ti Nzapa?

³ Warango ngia na yâ tënë ti Jéhovah ayeke sala si e luti nzoni na lege ti yingo (Psaume 119:89-96). Wasungo psaume ahe bia: “O L’Eternel, tënë ti Mo ayeke na yayu lakue. . . . Mo sala sese so, na sese ni angbâ.” (Psaume 119:89, 90). Na lege ti tënë ti Nzapa, wala “kpengba-ndia [ti lo] ti ayayu”, aye tongana lâ, nze na atongoro ayeke tambela tâ na lege ni na ando so ala yeke dä, nga a leke gere ti sese si a kpengba ngangu teti lakue (Job 38:31-33; Psaume 104:5). E lingbi ti zia bê ti e na tënë oko oko kue so asigigi na yanga ti Jéhovah; ye so Nzapa atene ayeke ‘wu na kusala’ wala ayeke sala si ye so lo leke na bê ti lo ti sala aga biani tâ tënë.​—Esaïe 55:8-11.

⁴ Tongana fade wasungo psaume ‘awara ngia na yâ Ndia ti Nzapa pëpe, ka lo kui na yâ pono ti lo awe.’ (Psaume 119:92). A yeke pëpe awande si asala ngangu na lo; a yeke azo ti Israël so ayeke doro ndia si ake lo (Lévitique 19:17). Me ye so ahon ngangu ti lo pëpe ngbanga ti so ndia ti Nzapa akpengba lo. Na Corinthe, fini ti bazengele Paul ayeke lani na yâ ti kpale ndali ti “aita” ti wataka, so a wara peut-être na popo ti ala “akota bazengele”. Ala gi lani mbeni tënë so ala lingbi ti bi ni na li ti Paul (2 aCorinthien 11:5, 12-14, 26). Ye oko, Paul atï pëpe na lege ti yingo ndali ti so lo wara ngia na yâ tënë ti Nzapa. Teti so e yeke na ngia na yâ Tënë ti Nzapa nga e sala ye alingbi na aye so ayeke na yâ ni, e ndoye aita ti e (1 Jean 3:15). Même kengo ndo ti azo ti sese so ayeke sala pëpe si e girisa awango-tene ti Nzapa. Na yâ beoko so aluti na ndo ndoye, e yeke ngbâ ti sala ye so bê ti lo aye legeoko na aita ti e na ngoi so e ku kungo ti sala kusala ti Jéhovah na ngia teti lakue lakue.​—Psaume 119:93.

⁵ Ti fa mungo bê ti e kue na Nzapa, e lingbi ti sambela tongana ti wasungo psaume: “Mbi yeke ti Mo, Mo sö mbi! Teti mbi gi nda ti wango-tene ti Mo.” (Psaume 119:94). Gbia Asa agi lani Nzapa nga lo zi kengo tënë ti mabe na sese ti Juda. Na mbeni kota bungbi so a sala ni na ngu 15 ni ti komandema ti lo (ngu 963 kozoni na ngoi ti e), azo ti Juda ‘ate mbele na popo ti ala ti gi L’Eternel’. Nzapa azia si “ala wara Lo” nga lo ‘mû na ala siriri na mbage kue.’ (2 Chronique 15:10-15). Tapande so alingbi ti pusu zo oko oko so ague yongoro na kongregation ti aChrétien ti kiri ti gi Nzapa. Lo yeke hiri ande deba nzoni na ndo ala so akiri awara wâ ti ala na popo ti azo ti lo nga lo yeke bata ala.

⁶ Tënë ti Jéhovah ayeke mû na e ndara so alingbi ti bata e yongoro na ye ti sioni na lege ti yingo (Psaume 119:97-104). Akomandema ti Nzapa ayeke sala si e duti na ndara ahon awato ti e. Ti mä adango bê ti lo nzoni ayeke mû na e ngangu ti bango nda ti ye, nga ‘batango awango-tene ti lo’ ayeke mû lege na e ti sala ye na ndara ahon ambakoro (Psaume 119:98-100). Tongana tënë ti Jéhovah ‘anzere na yanga ti e ahon ngu-lavu’, e yeke ke nga e yeke kpe ande “lege ti wataka kue.” (Psaume 119:103, 104). Ye so ayeke bata e yongoro na aye so alingbi ti sala sioni na e na lege ti yingo tongana e tingbi na azo ti baba, azo so asala pasi na amba ti ala, azo so ayeke bata tënë ti Nzapa pëpe na lâ ti nda ni so.​—2 Timothée 3:1-5.

Lampe teti gere ti e

⁷ Tënë ti Nzapa ayeke mbeni lumière na lege ti yingo so ayeke mingo lâ oko pëpe (Psaume 119:105-112). Wala e yeke aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala wala akamarade ti ala “ambeni ngasangbaga”, e yeke tene: “Tënë ti Mo ayeke lampe teti gere ti mbi, na lumière teti lege ti mbi.” (Jean 10:16; Psaume 119:105). Tënë ti Nzapa ayeke tongana mbeni lampe so ayeke za na ndo lege ti e si e pika gere ti e nga e tï pëpe na lege ti yingo (aProverbe 6:23). Ye oko, a lingbi e oko oko e zia si tënë ti Jéhovah aduti mbeni lampe ndali ti gere ti e.

⁸ E yeke na bezoin ti luti ngangu tongana wasungo Psaume 119. Lo leke lani na bê ti lo ti gue yongoro pëpe na akpengba-tene ti Nzapa. Lo tene: “Mbi deba awe, na bê ti mbi angbâ dä, ti bata kpengba-tene ti Mo [Jéhovah] ti mbilimbili.” (Psaume 119:106). Zia e bâ lâ oko pëpe tongana senge ye mandango Bible lakue nga mungo mbage ti e na abungbi.

⁹ Wasungo psaume ‘azia lege ti wango-tene ti Nzapa pëpe.’ Ye oko, a lingbi ti si so mbeni zo so amû tele ti lo na Jéhovah awe azia lege ti awango-tene ti lo (Psaume 119:110). Atâa so lo yeke ti mbeni mara so amû tele na Jéhovah nga na tongo nda ni lo sala ye alingbi na ndara so Nzapa amû na lo, Gbia Salomon ague yongoro na awango-tene ti Jéhovah. “Même . . . awali so ayeke awande asala si lo sala siokpari” na lege so ala pusu lo ti voro anzapa ti wataka.​—Néhémie 13:26; 1 aGbia 11:1-6.

¹⁰ Satan, “zo ti gbungo andeke”, azia agbanda mingi (Psaume 91:3, NW ). Na tapande, mbeni zo so kozo lo yeke na yâ ti bungbi alingbi ti tara ti handa e ti dö lege so lumière ti yingo ayeke dä ti zia na ti gue na yâ bingo ti kengo tënë ti mabe. Na popo ti aChrétien ti Thyatire, a yeke wara lani “wali so Jézabel”, peut-être mbeni bungbi ti awali so ayeke pusu amba ti ala ti tï na yâ vorongo yanda na ti sala pitan. Jésus ake lani mara ti aye ti sioni so na kuru go, na a lingbi e nga e sala tongaso (Apocalypse 2:18-22; Jude 3, 4). Ni la, zia e sambela na Jéhovah ti mû maboko na e si e gue yongoro na awango-tene ti lo pëpe, me e ngbâ na yâ lumière ti Tënë ti lo.​—Psaume 119:111, 112.

Tënë ti Nzapa amû ngangu na e

¹¹ Tongana e zia lâ oko pëpe lege ti akpengba-ndia ti lo, Nzapa ayeke mû maboko na e biani (Psaume 119:113-120). Legeoko tongana ti so Jésus ake azo so atene ala yeke aChrétien me so adë dengo, e nga e ke “azo ti bê use”. (Psaume 119:113; Apocalypse 3:16). Teti so e yeke sala na Jéhovah na bê ti e kue, lo yeke ‘Ndo Ti Hondengo Tele ti e’ nga lo yeke mû ande maboko na e. Fade lo ‘ke azo kue so azia lege ti kpengba-ndia ti lo’ na lege ti salango ye ti handa nga na tënë ti mvene (Psaume 119:114, 117, 118; aProverbe 3:32). Lo yeke bâ mara ti azo ti sioni so tongana “saleté ti argent.” (Psaume 119:119; aProverbe 17:3). Zia e fa lakue so e ndoye adango bê ti Nzapa, ndali ti so e ye pëpe ti gue na peko ti azo ti sioni na ndo so a yeke tuku azende dä, so ti tene futingo!

¹² Wasungo psaume atene: “Mitele ti mbi adö dongo teti mbito ti Mo [Jéhovah] agbu mbi.” (Psaume 119:120). Nzoni kpengo mbito ti Nzapa, so e yeke fa ni na kengo aye so lo ke, ayeke kota ye mingi tongana lo yeke sala si e ngbâ ti kpengba ndali ti so e yeke awakua ti lo. Kota kpengo mbito ti Jéhovah apusu Job ti duti zo ti mbilimbili (Job 1:1; 23:15). Atâa aye so e yeke gbu ngangu dä ayeke tongana nyen, kpengo mbito ti Nzapa alingbi ti mû lege na e ti ngbâ ti sala ye so anzere na lê ti lo. Ye oko, ti tene e ngbâ ti gbu ngangu, a hunda ti sambela na bê kue nga na mabe.​—Jacques 5:15.

Sambela na mabe

¹³ E lingbi ti sambela na hingango biani so Nzapa ayeke sala ye ande ndali ti e (Psaume 119:121-128). Na tapande ti wasungo psaume, e yeke biani na beku so a yeke kiri tënë na asambela ti e. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so e ndoye akomandema ti Nzapa “ahon lor, même ahon lor ti nzoni mingi.” Na ndo ni, e bâ ‘wango-tene kue ti Nzapa tongana tâ tënë’.​—Psaume 119:127, 128.

¹⁴ Jéhovah ayeke mä aye so e hunda ndali ti so e sambela na mabe nga e sala ye alingbi biani na awango-tene ti lo (Psaume 65:3). Ka tongana ngoi na ngoi e yeke na akpale so ahon ndo ti e si e hinga pëpe ye ti tene na yâ sambela? Na ngoi ni so, “Yingo mveni asambela teti e na bimango so zo alingbi tene pëpe”. (aRomain 8:26, 27). Na angoi tongaso, Nzapa ayeke yeda na asambela so ayeke na yâ Tënë ti lo na bango ni tongana aye so e ye fade ti hunda na lo.

¹⁵ Mbeti ti Nzapa asi singo na asambela nga na atënë so peut-être ague oko na ‘abimango ti e so zo alingbi tene ni pëpe’. Na tapande, bâ Psaume 119:121-128. Peut-être lege so a tene na atënë ni ge alingbi tâ na dutingo ti e. Na tapande, tongana e yeke na mbito ti tene a sala ye ti likisi na e, e lingbi ti hunda mungo maboko ti Nzapa tongana ti so wasungo psaume asala (versê 121-123). Tongana e ye ti mû mbeni kpengba desizion, e lingbi ti sambela Jéhovah ti tene yingo ti lo akiri afa na e adango bê ti lo nga e sala ye alingbi na ni (versê 124, 125). Atâa tongana e “ke lege ti wataka kue”, e lingbi ti hunda na Nzapa ti mû maboko na e si e tï pëpe na yâ mbeni tara so ayeke gue na e ti doro ndia ti lo (versê 126-128). Tongana e yeke diko Bible lâ na lâ, mara ti anzoni versê tongaso ayeke ga na li ti e na ngoi so e yeke sambela Jéhovah.

Adango bê ti Jéhovah amû maboko na e

¹⁶ Ti tene Nzapa amä asambela ti e na lo yeda na e, a lingbi e mä adango bê ti lo (Psaume 119:129-136). Teti so e ninga ti girisa ye pëpe, e yeke na bezoin ti anzoni dango bê ti Jéhovah si e dabe ti e na fango lege nga na akomandema ti lo. Biani, e yeke bâ na nene ni mingi lumière ti yingo so ayeke za na lege ti fini zingo nda ti tënë ti Nzapa oko oko kue so e yeke wara (Psaume 119:129, 130). E yeke kiri nga singila so lê ti Jéhovah ‘asu na ndo e’ ti fa so lo yeda na e, atâa so ‘ngule ti e ayuru mingi’ ndali ti so ambeni zo ayeke doro ndia ti lo.​—Psaume 119:135, 136; Nombre 6:25.

¹⁷ Tongana e yeke sala ye alingbi na adango bê ti lo so ayeke mbilimbili, e yeke hinga biani so Nzapa ayeke ngbâ ti yeda na e (Psaume 119:137-144). E awakua ti Jéhovah, e yeda so a yeke na lo ti mû na e adango bê ti lo so ayeke mbilimbili nga ti zia ni na e tongana akomandema so a lingbi e bata ni (Psaume 119:138). Teti so wasungo psaume abata akomandema ti Nzapa, ngbanga ti nyen lo tene: “Mbi yeke kete zo, na azo ake mbi”? (Psaume 119:141). Peut-être, lo ye ti sala tënë ti lege so awato ti lo ayeke bâ na lo. Tongana e yeke bata lakue salango ye so ayeke mbilimbili, ambeni zo alingbi ti bâ e na sioni lê. Ye oko, kota ye ni ayeke so Jéhovah ayeke bâ e na nzoni lê ngbanga ti so e yeke sala ye alingbi na adango bê ti lo so ayeke mbilimbili.

Nzoni dutingo nga na siriri

¹⁸ Batango adango bê ti Nzapa asala si e ngbâ ndulu mingi na lo (Psaume 119:145-152). Teti so e yeke mä adango bê ti Jéhovah, e bâ so ye oko akanga lege na e pëpe ti sala tënë na lo na bê ti e kue, na e lingbi ti ku ti tene lo mä e. E lingbi ti londo “kozoni si ndo ahan” na ti toto ti hunda mungo maboko. So ayeke tâ mbeni pendere ngoi ti sambela! (Psaume 119:145-147). Nzapa ayeke nga ndulu na e ndali ti so e ke atambela ti kirikiri na e bâ tënë ti lo tongana tâ tënë, legeoko tongana Jésus (Psaume 119:150, 151; Jean 17:17). Songo ti e na Jéhovah ayeke bata e na yâ sese so aga kirikiri, nga a yeke bata ande e na yâ kota bira ti lo so ayeke Harmaguédon.​—Apocalypse 7:9, 14; 16:13-16.

¹⁹ E yeke na nzoni dutingo ngbanga ti so e bâ tënë ti Nzapa na nene ni mingi (Psaume 119:153-160). Nde na azo ti sioni, e ‘zia lege ti adango bê ti Jéhovah pëpe.’ E ndoye awango-tene ti Nzapa, na tongaso e yeke na nzoni dutingo ndali ti nzobe ti lo (Psaume 119:157-159). Adango bê ti Jéhovah ayeke zingo bibe ti e si e girisa pëpe ye so lo hunda na e na yâ ambeni mbilimbili ye so ayeke si. Awango-tene ti Nzapa ayeke nga afango lege, nga e yeke ndulu ti yeda so Wasalango e ayeke na droit ti fa lege na e. Teti so e hinga e tene ‘gunda ti tënë ti Nzapa ayeke tâ tënë’ nga e mveni e lingbi pëpe ti fa lege na gere ti e, e yeke yeda na fango lege ti lo na ngia.​—Psaume 119:160, NW; Jérémie 10:23.

²⁰ Yengo ndia ti Jéhovah asala si siriri ti e awu mingi (Psaume 119:161-168). Salango ngangu azi pëpe “siriri ti Nzapa” so mbeni ye ti lingbi na ni ayeke pëpe (aPhilippien 4:6, 7). Teti so e bâ tâ na nene ni mingi akpengba-tene ti Jéhovah so ayeke mbilimbili, e yeke sepela lo ndali ni lege mingi, “lege mbasambala na lâ oko”. (Psaume 119:161-164). Wasungo psaume ahe bia so: “Siriri ayeke mingi na azo so andoye Ndia ti Mo, na ala pika gere ti ala na ye oko pëpe.” (Psaume 119:165). Tongana e oko oko kue e ndoye ndia ti Jéhovah na e bata ni, e yeke pika gere pëpe na lege ti yingo ndali ti ye so mbeni zo asala wala ndali ti ambeni ye nde.

²¹ Mingi ti azo so a sala tënë ti ala na yâ Bible azia pëpe si mbeni ye angbâ lakue ti duti ye ti pikango na gere teti ala. Na tapande, Gaïus apika gere ti lo pëpe, me lo ngbâ lani ti “tambela na lege ti tene-biani” atâa asioni tambela ti Diotrèphe (3 Jean 1-3, 9, 10). Paul awa lani Evodie na Syntyche “ti bi bê ti ala na tënë oko na yâ Seigneur”, peut-être ndali ti so mbeni tënë alondo na popo ti ala. A lingbi ti tene biani so a mû maboko na ala ti leke kpale so na ala ngbâ lani ti sala na Jéhovah be-ta-zo (aPhilippien 4:2, 3). Tongaso, a lingbi e pika gere ti e pëpe tongana akpale alondo na yâ kongregation. Zia e ngbâ ti bata awango-tene ti Jéhovah, na e girisa pëpe so ‘lege ti e kue ayeke na gbele lo.’ (Psaume 119:168; aProverbe 15:3). Tongaso ye oko pëpe alingbi ti zi biani biani ‘siriri ti e so ayeke mingi’.

²² Tongana e yeke mä yanga ti Jéhovah lakue, e yeke wara ande matabisi ti ngbâ ti sepela lo (Psaume 119:169-176). Na salango ye alingbi na akpengba-ndia ti Nzapa, e yeke wara gi nzoni dutingo na lege ti yingo pëpe, me ‘yanga ti e ayeke sepela lo’ lakue (Psaume 119:169-171, 174). So ayeke kota ye so ahon atanga ni kue so e lingbi ti wara na lâ ti nda ni so. Wasungo psaume aye ti ngbâ na fini na ti sepela Jéhovah, me na mbeni lege so a fa ni pëpe lo “gue kirikiri tongana ngasangbaga so agirisa”. (Psaume 119:175, 176). Peut-être ambeni zo so ague yongoro na kongregation ti aChrétien angbâ ti ndoye Nzapa nga ala ye ti sepela lo. Ni la, zia e sala kue ti mû maboko na ala si ala kiri awara nzoni dutingo na lege ti yingo na ala wara ngia so ayeke ga na lege ti sepelango Jéhovah legeoko na azo ti lo.​—aHébreu 13:15; 1 Pierre 5:6, 7.

Lumière ti lege ti e so aza lakue

²³ Psaume 119 alingbi ti ga na e ye ti nzoni na alege nde nde. Na tapande, a lingbi ti pusu e ti zia bê ti e mingi na ndo Nzapa, ngbanga ti so psaume ni afa so zo ayeke wara tâ ngia tongana lo ‘tambela na lege ti Ndia ti L’Eternel.’ (Psaume 119:1). Wasungo psaume adabe ti e so ‘gunda ti tënë ti Nzapa ayeke tâ tënë’. (Psaume 119:160). A yeke pusu e biani ti kiri ti bâ Tënë ti Nzapa kue na nene ni mingi ahon ti kozo. Gbungo li na ndo Psaume 119 alingbi ti pusu e ti manda Mbeti ti Nzapa na bê ti e kue. Fani mingi, wasungo psaume atoto na Nzapa: “Fa na mbi kpengba-ndia ti Mo.” (Psaume 119:12, 68, 135). Lo sambela nga mingi na lege so: “Fa na mbi [“nzobe”, NW ] lege ti hinga nda ti ye, na fa na mbi ndara, teti mbi mä na bê na komandema ti Mo.” (Psaume 119:66). A yeke nzoni e sambela nga tongaso.

²⁴ Fango ye ti Jéhovah asala si zo alingbi ti lë mbeni kpengba songo na lo. Lege mingi, wasungo psaume ahiri tele ti lo mveni boi wala wakua ti Nzapa. Biani, lo sala tënë na Jéhovah na mbeni lege so andu bê: “Mbi yeke ti Mo.” (Psaume 119:17, 65, 94, 122, 125; aRomain 14:8). Ti sala na Jéhovah nga ti sepela lo tongana mbeni Témoin ti lo ayeke tâ mbeni matabisi! (Psaume 119:7). Mo yeke sala na Nzapa na ngia tongana wafango tënë ti Royaume? Tongana a yeke tongaso, hinga biani so Jéhovah ayeke ngbâ ande ti mû maboko na mo nga ti hiri deba nzoni na ndo mo na yâ pendere kusala so tongana mo zia bê ti mo na tënë ti lo lakue nga mo zia si a za na ndo lege ti mo.

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Ngbanga ti nyen a lingbi e wara ngia na yâ tënë ti Nzapa?

• Tongana nyen tënë ti Nzapa ayeke mû maboko na e?

• Na alege wa adango bê ti Jéhovah ayeke mû maboko na e?

• Ngbanga ti nyen azo ti Jéhovah ayeke na nzoni dutingo nga na siriri?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. Aye wa ayeke sala si tënë ti Jéhovah aza biani na ndo lege ti e?

3. Tongana nyen Psaume 119:89, 90 afa so e lingbi ti zia bê kue na tënë ti Nzapa?

4. Warango ngia na yâ tënë ti Nzapa ayeke sala nyen na awakua ti lo so awara ye ti ngangu?

5. Tongana nyen Gbia Asa agi Jéhovah?

6. Salango ye wa ayeke bata ande e yongoro na aye so alingbi ti sala sioni na e na lege ti yingo?

7, 8. Ti tene salango ye ti e ague oko na Psaume 119:105, a lingbi e sala nyen?

9, 10. Tongana nyen e hinga so azo so amû tele ti ala na Jéhovah awe alingbi ti ‘zia lege ti wango-tene ti lo’? Me tongana nyen e lingbi ti kpe ye so?

11. Na lege ti Psaume 119:119, tongana nyen Nzapa ayeke bâ azo ti sioni?

12. Ngbanga ti nyen kpengo mbito ti Jéhovah ayeke kota ye mingi?

13-15. (a) Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na mabe so a yeke kiri ande tënë na asambela ti e? (b) Ye nyen alingbi ti si tongana e hinga pëpe ye ti tene na yâ sambela? (c) Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen Psaume 119:121-128 alingbi ti gue oko na ‘abimango ti e so zo alingbi tene ni pëpe’ na yâ sambela.

16, 17. (a) Ngbanga ti nyen e yeke na bezoin ti adango bê ti Nzapa? Na a lingbi e bâ adango bê so tongana nyen? (b) Tongana nyen ambeni zo alingbi ti bâ e? Ye oko, kota ye ni ayeke nyen?

18, 19. Aye wa e wara ndali ti so e bata adango bê ti Nzapa?

20. Ngbanga ti nyen e yeke na ‘siriri mingi’?

21. Na yâ Bible, atapande wa afa so a lingbi e pika gere ti e pëpe tongana akpale alondo na yâ kongregation?

22. (a) Tongana e mä yanga ti Nzapa, matabisi wa e lingbi ti wara? (b) A lingbi e bâ ambeni zo so ague yongoro na kongregation ti aChrétien tongana nyen?

23, 24. Aye ti nzoni wa mo wara na yâ Psaume 119?

[Foto na lembeti 16]

Tënë ti Nzapa ayeke mbeni lingu ti lumière na lege ti yingo

[Foto na lembeti 17]

Tongana e ndoye adango bê ti Jéhovah, lo yeke bâ ande e lâ oko pëpe tongana “saleté ti argent”

[Afoto na lembeti 18]

Tongana e diko Bible lâ na lâ, anzoni versê alingbi ti ga hio na li ti e na ngoi so e yeke sambela