Tënë ti Jéhovah ayeke na fini

Akota tënë ti use mbeti ti Samuel

TI YEDA na yanga-ti-komande ti Jéhovah aye ti tene ti mä yanga ti lo tâ gi tongana ti so lo hunda? Mbeni zo so lo yeke be-ta-zo ayeke sala gi lakue ye so ayeke mbilimbili na lê ti Nzapa? Mara ti zo wa tâ Nzapa ayeke bâ lo tongana “zo so bê ti Lo aye”? (1 Samuel 13:14). Use mbeti ti Samuel akiri tënë nzoni mingi na ahundango tënë so.

A yeke Gad na Nathan, aprophète use so ayeke lani ndulu mingi na Gbia David ti Israël ti giriri, si asû use mbeti ti Samuel.a Buku ni, so a hunzi ti sû ni ndulu na ngu 1040 kozoni na ngoi ti e nga ndulu na hunzingo ti komandema ti David so aninga ngu 40, asala tënë kozoni kue na ndo David ni nga na ndo songo ti lo na Jéhovah. Pendere mbaï so afa tongana nyen mbeni mara so kozo mango tele ayeke na popo ti azo ni pëpe aga mbeni royaume so azo ni abungbi oko na gbe ti mbeni gbia ti ngangu. Apendere tënë ti yâ ni afa tongana nyen azo ni afa na gigi atënë so andu bê ti ala ngangu mingi.

DAVID ANGBÂ GI TI GA “KOTA AHON”

(2 Samuel 1:1–10:19)

Salango ye ti David na ngoi so lo mä tënë ti kuâ ti Saül na Jonathan afa ye so lo yeke na ni na yâ bê ti lo na mbage ti ala nga na mbage ti Jéhovah. Na Hébron, a soro David ti ga gbia na ndo kete mara ti Juda. Isboseth, molenge ti Saül, aga gbia na ndo tanga ti azo ti Israël. David angbâ gi ti ga “kota ahon” ti kozo, nga na peko ti ngu mbasambala na ndambo, a zia lo gbia na ndo mara ti Israël kue.​—2 Samuel 5:10.

David amû Jérusalem na maboko ti azo ti Jébus na lo sala si a ga li-kodoro ti royaume ti lo. Ti kozoni so lo tara ti ga na Arche ti mbele na Jérusalem, mbeni kota kpale asi. Me ti use ni, a tambela nzoni, na David adodo ti fa ngia ti bê ti lo. Jéhovah ate mbele na David tënë ti mbeni royaume. Teti so Nzapa angbâ ti mû maboko na lo, David akomande na ndo awato ti lo.

Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:

2:18​—Ngbanga ti nyen a hiri Joab na aita ti lo ti koli ota amolenge ti Tseruja, so lo yeke mama ni? Na yâ mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu, a yeke diko ahale ti mbeni zo na lege ti babâ ni. Peut-être koli ti Tseruja akui hio mingi, wala a bâ so lo lingbi pëpe ti tene a zia iri ti lo na yâ Mbeti ti Nzapa. A zia iri ti Tseruja peut-être ngbanga ti so lo yeke ita ti David ti wali (1 Chronique 2:15, 16). Gi oko ye so a sala tënë ti babâ ti amolenge-koli so dä andu ndo so a lu lo dä na Bethléhem.​—2 Samuel 2:32.

5:1, 2​—Ngu oke na peko ti fango Isboseth si David aga gbia na ndo mara ti Israël kue? A bâ so a yeke na lege ni ti tene so Isboseth ato nda ti komandema ti lo, so aninga ngu use, ngoi kete na peko ti kuâ ti Saül, ndulu na oko ngoi so David ato nda ti komande na Hébron. David akomande na Juda ngu mbasambala na ndambo. Ngoi kete na peko ti so lo ga gbia ti Israël kue, lo changé li-kodoro ni na Jérusalem. Tongaso, Isboseth akui asala ndulu na ngu oku awe si David ato nda ti komande na ndo Israël kue.​—2 Samuel 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.

8:2​—Azo ti Moab oke si a fâ ala na peko ti bira ti ala na azo ti Israël? A yeke peut-être gi na lege ti dikongo ala na lege ti mbeni kamba si a hinga wungo ti ala. A bâ so David ahunda na azo ti Moab ni ti lango na sese na tele ti mba na molongo. Na pekoni, lo diko ala na lege ti yongo ti mbeni kamba. A lingbi ti tene so tongana lo diko yongo ti kamba use, kota mbage ti azo ti Moab ayeke kui, nga tongana lo diko yongo ti kamba oko, tanga ti mbage ni angbâ na fini.

Aye ti manda teti e:

2:1; 5:19, 23. David ahunda Jéhovah kozo si lo gue ti lango na Hébron nga kozo si lo gue ti tiri na awato ti lo. E nga a lingbi e gi fango lege ti Jéhovah kozo si e mû adesizion so andu dutingo ti e na lege ti yingo.

3:26-30. Ti kiri sioni teti sioni ayeke ga gi na aye ti sioni.​—aRomain 12:17-19.

3:31-34; 4:9-12. David akiri sioni ndali ti sioni pëpe nga lo bata zo na bê pëpe. So ayeke tâ mbeni nzoni tapande.

5:12. A lingbi e girisa lâ oko pëpe so Jéhovah ayeke fa ye na e na ndo lege ti lo nga lo sala si e lingbi ti duti na nzoni songo na lo.

6:1-7. Atâa so a yeke anzoni bibe si apusu David ti sala ye, yongo Arche ni na ndo puse ti abagara ti gue na ni na Jérusalem ayeke dorongo ndia ti Nzapa nga a tambela nzoni pëpe (Exode 25:13, 14; Nombre 4:15, 19; 7:7-9). So Uzza agbu Arche ni na lo wara kpale afa so anzoni bibe so apusu zo ti sala ye ayeke gbian andia ti Nzapa pëpe.

6:8, 9. Na yâ ti mbeni kpale so asi, kozoni David asala ngonzo, nga mbito agbu lo, peut-être même lo bi tënë ti kota kpale so asi na li ti Jéhovah. A lingbi e sala hange ti bi tënë na li ti Jéhovah ngbanga ti akpale so e wara teti so e ke ti bata akomandema ti lo.

7:18, 22, 23, 26. Dutingo ti David na tâ be-ti-molenge, mungo bê ti lo kue na Jéhovah nga nzara ti lo ti gonda iri ti Nzapa ayeke ambeni nzoni salango ye so e lingbi ti haka pekoni.

8:2. Mbeni prophétie so a tene ni a sala ngu 400 aga lani tâ tënë (Nombre 24:17). Tënë ti Jéhovah ayeke ga tâ tënë lakue.

9:1, 6, 7. David asala ye alingbi na zendo ti lo. A lingbi e nga e sala ngangu ti sala ye alingbi na tënë ti yanga ti e.

JÉHOVAH AZIA SI SIOYE ALONDO NA TELE TI ZO TI LO SO LO SA MAFUTA NA LI TI LO

(2 Samuel 11:1–20:26)

Jéhovah atene na David: “Fade mbi sala si sioye ti da ti mo mveni alondo na tele ti mo, na fade Mbi kamata awali ti mo na lê ti mo mveni ti mû ala na mbeni zo so ayeke ndulu na mo, na fade lo bungbi na awali ti mo na kota lâ.” (2 Samuel 12:11). Nda ti tënë so ayeke nyen? A yeke ndali ti siokpari ti David na Bath-Séba. Atâa so a pardone David so agbian bê ti lo, lo lingbi pëpe ti kpe aye ti peko ti siokpari ti lo.

Kozoni, molenge ni so Bath-Séba adü akui. Na pekoni, Tamar, molenge ti David ti wali so ade ti hinga koli pëpe, ita ti lo Amnon alango na lo na ngangu. Absalom, yaya ti Tamar, afâ Amnon na place ni. Absalom amä tele na ambeni zo na hondengo ni ti ke babâ ti lo na lo ga gbia na bê ti lo mveni na Hébron. A lingbi David akpe Jérusalem. Absalom alango na andeko bale-oko ti babâ ti lo so ala ngbâ ti bata da ni. David akiri na mbata ti gbia gi na peko ti so a fâ Absalom. Kengo yanga ti Séba, mbeni zo ti kete mara ti Benjamin, ahunzi na kuâ ti lo.

Akiringo tënë na atënë na ndo Bible

14:7​—“Lê ti wâ ti mbi so angbâ” aye ti fa nyen? A yeke sala kusala na tënë so ti fa mbeni molenge so angbâ na fini.

19:29​—Ngbanga ti nyen David akiri tënë tongaso na Méphiboseth? Na peko ti so lo mä Méphiboseth, David abâ so lo sala faute tongana lo bâ lo tene tënë ti Tsiba ayeke tâ tënë (2 Samuel 16:1-4; 19:24-28). A lingbi biani ti tene so ngonzo asala David, nga lo ye pëpe ti tene a kiri a fa mbeni tënë na lo na ndo tënë so.

Aye ti manda teti e:

11:2-15. Kode so a fa na peko ti asiokpari ti David tâ polele afa so Bible ayeke biani Tënë ti Nzapa so a sû na gbe ti yingo vulu ti lo.

11:16-27. Tongana e sala mbeni kota siokpari, a lingbi e tara ti honde ndo ni tongana ti David pëpe. Nde na so, a lingbi e fa siokpari ti e na Jéhovah na e hunda mungo maboko na mbage ti a-ancien.​—aProverbe 28:13; Jacques 5:13-16.

12:1-14. Nathan azia nzoni tapande na a-ancien so a hiri ala na kua na yâ ti kongregation. A lingbi ala mû maboko na azo so atï na yâ siokpari ti gbian salango ye ti ala. A lingbi a-ancien ayô kungba ti ala tongana ti so a hunda.

12:15-23. Dutingo na nzoni bango ndo na ndo aye so asi na lo amû lege na David ti sala ye na lege ni na gbele aye ti ngangu.

15:12; 16:15, 21, 23. Tongana ye ni akpa mo bâ mo tene Absalom ako na ndo mbata ti gbia, baba nga na nzara ti kota ndo apusu Ahitophel, so lo yeke mbeni nzoni wawango, ti ga zo ti kango zo. Tongana zo ahinga ndo me lo yeke na tâ be-ti-molenge pëpe nga lo yeke be-ta-zo pëpe, a lingbi lo sala hange.

19:24, 30. Méphiboseth akiri singila mingi ndali ti nzobe ti David. Lo duti ndulu ti yeda na desizion so gbia amû na ndo Tsiba. Dutingo na bê ti kiri singila na mbage ti Nzapa nga na bungbi ti lo alingbi ti sala si e yeke ndulu ti mä yanga.

20:21, 22. Ndara ti zo oko alingbi ti zi azo mingi na yâ ti kpale.​—Zo-ti-fa-tene 9:14, 15.

ZIA E TÏ NA ‘TÏTÎ JÉHOVAH’

(2 Samuel 21:1–24:25)

Kota nzara atï ngu ota ngbanga ti mênë ti azo ti Gabaon so Saül afâ ala (Josué 9:15). Ti futa kula ti mênë so, azo ti Gabaon ahunda ti tene a mû na ala amolenge ti Saül mbasambala si ala fâ ala. David amû ala na azo ti Gabaon, na mbeni kota ngu apika na peko ti ngangu hulengo ndo so aduti dä. Angangu Philistin osio “atï na lege ti maboko ti David na maboko ti aboi ti lo.”​—2 Samuel 21:22.

Teti so a hunda na lo ti sala ni pëpe, David asala kota siokpari tongana lo mû yanga si a diko wungo ti azo ni. Lo changé bê ti lo na lo soro ti tï na “tïtî L’Eternel”. (2 Samuel 24:14). Ye ti pekoni ayeke so azo 70 000 akui na kobela ti futi kodoro. David asala ye alingbi na yanga so Jéhovah amû, na kpale ni akaï.

Akiringo tënë na atënë na ndo Bible:

21:9, 10​—Ngoi oke si Ritspa abâ ndo na tele ti kuâ ti amolenge ti Saül use nga na a-âta ti lo oku so azo ti Gabaon afâ ala? A fâ azo mbasambala so na ‘lani so azo a londo ti fâ kobe na yaka’, so ti tene na nze ti mars wala avril (Tene ti Nzapa, Kozo Mbouki). A zia kuâ ti ala na li ti mbeni hoto. Ritspa abata akuâ mbasambala so bï na lâ juska na ngoi so Jéhovah afa so ngonzo ti lo adë awe na lege so ngu-nzapa apika. A yeke ngangu ti tene kota ngu-nzapa apika kozo na hunzingo ti ngoi ti kongo le-kobe na nze ti octobre. Tongaso, peut-être Ritspa abâ ndo na tele ti akuâ so a ninga nze oku wala omene. Na pekoni David amû yanga si a lu abio ti azo so.

24:1​—Ngbanga ti nyen dikongo wungo ti azo ni ayeke lani mbeni kota siokpari si David asala? Ndia ake pëpe dikongo wungo ti azo (Nombre 1:1-3; 26:1-4). Bible afa pëpe mbilimbili ye so David aye na so ague na lo ti diko wungo ti azo ni. Ye oko, 1 Chronique 21:1 afa so Satan la ahanda lo ti sala ni. Atâa ye ni ayeke lani tongana nyen, Joab, mokonzi ti aturugu ti David, ahinga so desizion ti lo ti diko azo ni ayeke na lege ni pëpe nga lo tara ti wa David ti sala ni pëpe.

Aye ti manda teti e:

22:2-51. Bia so David ahe ni ti fa biani Jéhovah tongana tâ Nzapa so e lingbi ti zia bê ti e kue na lo ayeke tâ pendere mingi!

23:15-17. David akpe mingi ndia ti Nzapa na ndo fini nga na mênë. Ni la na ngoi ni so lo gbanzi tele ti lo ti sala mbeni ye so akpa dorongo ndia so. A lingbi e gi ti duti na mara ti bibe so na mbage ti akomandema kue ti Nzapa.

24:10. Yingo-ti-hinga ti David apusu lo ti gbian bê ti lo. Yingo-ti-hinga ti e ayeke sala kua nzoni si a pusu e ti sala ye tongana David?

24:14. David ahinga biani so be-nzoni ti Jéhovah ayeke mingi ahon ti azo. E nga kue?

24:17. Vundu agbu David mingi ndali ti so siokpari ti lo aga na pasi na ndo mara ni kue. A lingbi mbeni zo so agbian bê ti lo aduti na vundu ndali ti zonga so salango ye ti lo aga na ni na ndo kongregation.

E lingbi nga ti ga ‘azo so bê ti Nzapa aye ala’

Use gbia ti Israël ayeke lani ‘mbeni zo so bê ti L’Eternel aye’. (1 Samuel 13:14). David adë kite lâ oko pëpe na ndo akpengba-ndia ti Jéhovah so ayeke mbilimbili, nga lo gi pëpe ti duti yamba na Nzapa. Na ngoi kue so lo girisa lege, lo yeda na siokpari ti lo, lo yeda na wango nga lo gbian salango ye ti lo. David ayeke mbeni zo so abata be-biani. Lege ti ndara ayeke ti sala ye tongana lo, mbilimbili na ngoi so e girisa lege.

Mbaï ti fini ti David afa tâ biani so ti hinga kota yanga-ti-komande ti Jéhovah ayeke ti yeda na akpengba-ndia ti lo na ndo ye ti nzoni na ye ti sioni na e sala ngangu ti bata ni tongana abe-ta-zo. Na a yeke ye so e lingbi ti sala ni. So bê ti kiri singila si e lingbi ti duti na ni ndali ti aye so e manda na yâ use mbeti ti Samuel! Atënë ti yâ ti buku so angbâ lakue na fini nga ayeke na ngangu biani.​—aHébreu 4:12.

[Kete tënë na gbe ni]

[Foto na lembeti 16]

Dango bê na zo so azia lo gbia amû maboko na David ti duti lakue na tâ be-ti-molenge

[Afoto na lembeti 18]

“Fade mbi sala si sioye ti da ti mo mveni alondo na tele ti mo”

Bath-Séba

Tamar

Amnon