Tënë ti Jéhovah ayeke na fini

Akota tënë ti kozo mbeti ti Chronique

ASALA ngu 77 tongaso awe so aJuif alondo na ngbâa na Babylone akiri na kodoro ti ala. Temple so gouverneur Zorobabel akiri aleke a sala fadeso ngu 55 awe. Kozo nda ti tënë ti kiringo ti aJuif ayeke ti kiri na tâ vorongo Nzapa na Jérusalem. Ye oko, mara ni adë dengo na vorongo Jéhovah. Tongaso, a lingbi a wa ala hio, na a yeke ye so kozo mbeti ti Chronique asala tënë ni na yâ ti Bible.

Nde na ambeti na ndo molongo ti asewa, kozo mbeti ti Chronique asala tënë ti aye so asi na yâ angu 40 tongaso, ti londo na kuâ ti Gbia Saül juska na kuâ ti Gbia David. A bâ so a yeke prêtre Esdras si asû buku ni na ngu 460 kozo ti Christ. Kozo mbeti ti Chronique agbu bê ti e ngbanga ti so a mû na e nzoni hingango ye na ndo vorongo Nzapa na yâ ti temple nga a fa anzene nzene ye na ndo akotara ti Messie. Teti lo yeke mbage ti Tënë ti Nzapa so a sû na gbe ti yingo, tënë ti yâ ni akpengba mabe ti e na akono hingango ye ti e na ndo ti Bible.​—aHébreu 4:12.

MBENI KPENGBA MBETI TI A-IRI

(1 Chronique 1:1–9:44)

Atënë kue na ndo molongo ti a-iri ti asewa so Esdras abungbi ayeke kota ye ndali ti atënë ota: 1) ti fa biani akoli wa si alingbi na kusala ti prêtre, 2) ti hinga sese wa ayeke ti mara oko oko, na 3) ti bata iri ti akotara ti Messie. Ambeti ni afa mbaï ti aJuif ti londo na ngoi ni kâ juska na kozo koli, Adam. Ti londo na Adam ti si na Noé ayeke awagame bale-oko. Na ambeni bale-oko alondo na Noé juska na Abraham. Na peko ti so a diko a-iri ti amolenge-koli ti Ismaël, amolenge-koli ti Ketura so lo dü na Abraham nga na amolenge-koli ti Esaü, mbaï ni agboto lê na ndo hale ti amolenge-koli 12 ti Israël.​—1 Chronique 2:1.

A sala tënë mingi na ndo hale ti Juda ngbanga ti so akotara na ahale ti gbia David aga na lege ti ala. Ti londo na Abraham juska na David ayeke awagame 14, na ambeni 14 alondo na David juska na guengo ti aJuif na ngbâa na Babylone (1 Chronique 1:27, 34; 2:1-15; 3:1-17; Matthieu 1:17). Na pekoni, Esdras afa iri ti ahale ti amara so ayeke na tö ti Ngu ti Jourdain, nga lo fa molongo ti asewa ti amolenge-koli ti Lévi (1 Chronique 5:1-24; 6:1). Na pekoni, Esdras afa ndulu tënë na ndo ambeni mara so ayeke na do ti Ngu ti Jourdain nga na atënë mingi na ndo hale ti Benjamin (1 Chronique 8:1). Lo fa nga a-iri ti akozo zo so alango na Jérusalem na peko ti so ala londo na ngbâa na Babylone akiri.​—1 Chronique 9:1-16.

Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:

1:18—Zo wa ayeke lani babâ ti Sala: Kaïnam wala Arphaxad? (Luc 3:35, 36). Arphaxad ayeke lani babâ ti Sala (Genèse 10:24; 11:12). Peut-être iri Kaïnam so ayeke na Luc 3:36 nda ni aye ti tene “azo ti Chaldée”. A yeke tënë so la si peut-être azo aba yâ ni si a ga iri Kaïnam. Tongana a yeke tongaso, ka a yeke diko na yâ ti ngbele mbeti ni “molenge ti Arphaxad, zo ti Chaldée.” Me, a lingbi ti duti tâ tënë so iri ti Kaïnam na Arphaxad ayeke gi ti zo oko. Zia e girisa pëpe so a wara pëpe tënë “molenge ti Kaïnam” na yâ ti angbele kugbe-mbeti ti Mbeti ti Nzapa.​—Luc 3:36, kete tënë ti gbe ni na yâ Traduction du monde nouveau.

2:15—David ayeke lani mbasambala molenge ni ti Isaï? Pëpe. Isaï wala Jessé ayeke lani na amolenge-koli miombe, na David si ayeke tanga ni (1 Samuel 16:10, 11; 17:12). Peut-être mbeni molenge-koli ti Jessé oko akui sân ti dü molenge. Teti iri ti molenge so ayeke kota ye pëpe na yâ ambeti ti molongo ti asewa, Esdras afa ni pëpe.

3:17—Ngbanga ti nyen Luc 3:27 afa Salathiel, molenge ti Joanan, tongana molenge ti Néri? Joanan ayeke lani babâ ti Salathiel. Ye oko, peut-être Néri amû molenge-wali ti lo na Salathiel ti ga wali ti lo. Luc asala tënë ti kogara ti Néri tongana molenge ti lo, tongana ti so lo sala na ndo ti Joseph, na hiringo lo molenge ti Héli, so ayeke biani babâ ti Marie.​—Luc 3:23.

3:17-19—Kamba ti songo wa ayeke lani na popo ti Zorobabel, Pedaja na Salathiel? Zorobabel ayeke lani molenge ti Pedaja, so ayeke ita ti Salathiel. Ye oko, ngoi na ngoi, Bible ahiri Zorobabel molenge ti Salathiel (Matthieu 1:12; Luc 3:27). A lingbi ti duti tâ tënë ngbanga ti so peut-être Pedaja akui, na a yeke Salathiel si abata Zorobabel. Wala peut-être teti so Salathiel akui sân ti dü molenge kozoni, Pedaja asala mariage na wali-mua ti Salathiel, na Zorobabel ayeke kozo molenge ti ala.​—Deutéronome 25:5-10.

5:1, 2—So Joseph awara lani droit ti kozo ndo, aye ti tene nyen teti lo? A ye ti tene so Joseph awara lani ye alingbi na ti amolenge use (Deutéronome 21:17). Tongaso, lo ga babâ ti amara use: Éphraïm na Manassé. Atanga ti amolenge ti Israël adü lani gi mara oko oko.

Aye ti manda teti e:

1:1–9:44. Ambeti ti molongo ti asewa ti tâ mara ni afa polele so aye kue so a leke teti tâ vorongo Nzapa aluti pëpe na ndo atënë ti pande, me na ndo atâ ye so asi.

4:9, 10. Jéhovah akiri lani tënë na sambela so Jabets asala na bê kue, ti tene na lege ti siriri, sese ti lo akono, tongaso lo lingbi ti yamba azo mingi so akpe mbito ti Nzapa. E nga kue, e yeke na bezoin ti sambela na bê kue ti tene awavorongo Nzapa awu mingi na ngoi so e yeke sala kusala ti salango adisciple na wâ.

5:10, 18-22. Na ngoi ti Gbia Saül, amara so ayeke na tö ti Jourdain akinda azo ti Hagar, atâa so wungo ti azo ti Hagar ahon fani use wungo ti ala. Ye so asi ndali ti so angangu koli ti amara so azia bê ti ala na Jéhovah na ala hunda mungo maboko ti lo. A lingbi e zia bê ti e kue na Jéhovah tongana e yeke sala kusala ti e na gbele awato ti e so ayeke mingi ahon e.—aEphésien 6:10-17.

9:26, 27. Azo ti mara ti Lévi so ayeke bata temple asala lani kota kusala mingi. A mû na ala kelele ti ayanga-da ti ando so ayeke nzoni-kue ti temple ni. Ala fa biani so ala yeke azo so a lingbi ti zia bê na ala na zingo ayanga ti gbagba ni lâ oko oko. E nga kue, a mû na e kungba ti gue ti ndu azo ti territoire ti e na ti mû maboko na ala ti ga ti voro Jéhovah. A yeke nzoni e fa so e lingbi na kua ni nga a zia bê na e senge pëpe legeoko tongana azo ti Lévi abata ândö ayanga-da ti temple.

DAVID AGA GBIA

(1 Chronique 10:1–29:30)

Mbaï ni ato nda ni na tënë ti Gbia Saül na amolenge ti lo ti koli ota so akui na yâ ti bira na aPhilistin na hoto ti Guilboa. A mû David, molenge ti Isaï (Jessé), gbia na ndo mara ti Juda. Aturugu ti amara ni kue aga na Hébron na ala zia lo gbia ti Israël kue (1 Chronique 11:1-3). Kete na pekoni, lo mû Jérusalem. Na pekoni, azo ti Israël amû arche ti mbele aga na ni na Jérusalem, “ala dekongo, ala sala bia na cor na . . . ala sala bia ngangu na kundi na harpe.”​—1 Chronique 15:28.

David afa nzara ti bê ti lo ti leke mbeni da teti tâ Nzapa. Jéhovah abata matabisi so na Salomon, na lo te mbele na David teti mbeni Royaume. Na yâ abira ti David na tele ti awato ti Israël, Jéhovah asala si lo so benda gbâ ni gbâ ni na peko ti tele. Mbeni dikongo wungo ti mara ni so ndia ti Nzapa ake asala si azo 70 000 awara kuâ. Na peko ti yanga so ange ni amû ti tene a leke mbeni balaga na Jéhovah, David avo sese ti Ornan, zo ti mara ti Jébus. David ato nda ti ‘leke ye mingi mingi’ teti salango mbeni da na Jéhovah, mbeni da ti “kota mingi ahon si iri ni na gloire ni awu na sese kue” na place ni so (1 Chronique 22:5). David aleke kusala ti aLévite, so mbeti ti Chronique afa tënë na ndo ni mingi ahon abuku kue ti Mbeti ti Nzapa. Gbia ni nga na mara ni amû na nzobe a-offrande teti temple ni. Na peko ti angu 40 ti lengo gbia, David akui, “lo wara mosoro na yango-iri mingi. Molenge ti lo Salomon aga gbia na place ti lo.”​—1 Chronique 29:28.

Akiringo tënë na atënë na ndo Bible

11:11—Ngbanga ti nyen wungo ti aturugu 300 so atï ayeke nde na ti so afa na 2 Samuel 23:8? Mokonzi ti akpengba turugu ota ti David ayeke lani Jasobéam wala Joseb-Bassébeth. Atanga ti a-use ni so ayeke lani Eléazar na Samma (2 Samuel 23:8-11). Nda ti kangbi so ayeke na yâ ti ambaï use so alingbi ti duti so, ambaï ni asala tënë ti abira nde nde so oko zo so asala.

11:20, 21—Abisaï ayeke ândö zo wa na tele ti akota walombe ota ti David? Abisaï ayeke lani oko ti awalombe ota so asala kua na tele ti David pëpe. Me, tongana ti so 2 Samuel 23:18, 19 atene, lo yeke lani na li ti aturugu ota (wala bale-ota, Kozo Mbouki, 1982) na iri ti lo awu mingi na popo ti ala kue. Iri ti Abisaï awu legeoko na iri ti akpengba turugu ota so ndali ti so lo sala nga mbeni ngangu ye so akpa ti Jasobéam.

12:8—Na lege wa lê ti azo ti bira ti Gad akpa “lê ti abamara”? Awalombe ti ngangu so ayeke lani na tele ti David na yâ ti yando. Kuä ti li ti ala ayo lani mingi; na bango ala, ala kpa mbeni bamara so lê ti lo abe na ngonzo.

13:5—“Ngu ti Egypte” ni ayeke nyen? Ambeni zo apensé so ayeke Ngu ti Nil. Me, azo mingi abâ so tënë ni ayeke ti “ngu ti Egypte” so asua na yâ popo-hoto so ayeke na katikati ti kodoro ti Sese ti Zendo, na mbage ti mbongo-do.​—Nombre 34:2, 5; Genèse 15:18.

16:30—Tongana nyen si sese “ado” ndali ti Jéhovah? ‘Dongo tele’ ni ayeke na lege ti fä. A ye ti fa kota kpengo mbito na kota yekiango ndo teti Jéhovah.

16:1, 37-40; 21:29, 30; 22:19—Ye wa so a leke teti vorongo Nzapa, so ngangu ni angbâ na Israël alondo na lango so a ga na Arche ni na Jérusalem juska na ngoi so a leke na temple? Na lâ ni so David aga na Arche ni na Jérusalem na lo zia ni na yâ tente so lo leke, a sala angu mingi awe so Arche ni ayeke na yâ tabernacle pëpe. Na pekoni so a ga na ni, Arche ni angbâ na yâ ti tente na Jérusalem. Tabernacle ni ayeke ândö na Gabaon, ndo so kâ Kota Prêtre Tsadok na aita ti lo ayeke mû asandaga so Ndia ahunda. Ye so angbâ tongaso juska na ngoi so ala hunzi ti leke temple ni na Jérusalem. Na lâ ni so akua ti temple ni ahunzi awe, ala mû tabernacle ni na Gabaon aga na ni na Jérusalem, na ala zia Arche ni na yâ Ndo ti Nzoni Ahon Kue ti temple.​—1 aGbia 8:4, 6.

Aye ti manda teti e:

13:11. Ahon ti sala ngonzo na ti bi tënë na li ti Jéhovah tongana aye so e sala atï na ngu, a lingbi e gi nda ni na e tara ti bâ ye so asala si angangu ti e atï na ngu. A yeke biani ye so David asala lani la. Lo manda ye na yâ ti girisango lege ti lo, na pekoni lo wara lege nzoni ti ga na Arche ni na Jérusalem na salango ye alingbi na ye so a fa.a

14:10, 13-16; 22:17-19. A lingbi lakue e ga ndulu na Jéhovah na yâ sambela na e gi fango lege ti lo kozo si e to nda ti sala mbeni ye so ayeke ndu dutingo ti e na lege ti yingo na pekoni.

16:23-29. A lingbi vorongo Jéhovah aduti ye so aga na kozo ndo na yâ fini ti e.

18:3. Jéhovah asala lakue si azendo ti lo aga tâ tënë. Na lege ti David, lo sala ye alingbi na zendo ti lo ti mû na hale ti Abraham sese ti Canaan kue, so akono “a commencé na Ngu ti Egypte juska na kota ngu, Ngu ti Euphrate”.—Genèse 15:18; 1 Chronique 13:5.

21:13-15. Jéhovah akomande na ange ni ti kaï ti fâ azo ngbanga ti so vundu ti mara ti lo so ahu pono agbu lo. Tâ tënë, “be-nzoni ti Lo ayeke kota mingi.”b

22:5, 9; 29:3-5, 14-16. Atâa so a mû na lo ti leke temple ni pëpe, David afa na gigi bibe ti mungo ye. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo hinga so aye kue so lo wara ayeke ndali ti nzobe ti Jéhovah. A lingbi mara ti bê ti kiri singila tongaso apusu e ti duti na bibe ti mungo ye na bê kue.

24:7-18. Kangbingo yâ ti aprêtre na abungbi 24 so David asala ândö angbâ juska na ngoi so ange ti Jéhovah asi na Zacharie, babâ ti Jean Baptiste, na lo sala na lo tënë ti dungo Jean. Teti lo yeke ti “compagnie ti Abia”, a yeke lani na lo ti tene lo sala kua na yâ temple (Luc 1:5, 8, 9). Tâ vorongo ti Nzapa aluti na ndo azo so mbaï asala tënë ti ala, me na ndo azo ti asenge pande pëpe. Deba nzoni ayeke ga tongana e sala kua maboko na maboko na “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” na ndo tënë ti vorongo Jéhovah so a leke ni nzoni laso.​—Matthieu 24:45, NW.

Kozo mbeti ti Chronique afa gi atënë na ndo molongo ti asewa pëpe. A yeke nga mbeni tënë na ndo David so aga na arche ti mbele ni na Jérusalem, akota songo benda ti lo, ti aye so lo bungbi teti lekengo na temple, na ti ziango na sese kusala ti aprêtre ti mara ti Lévi so a kangbi yâ ti ala na agroupe nde nde. Aye kue so Esdras afa na yâ kozo mbeti ti Chronique asala biani nzoni na azo ti Israël, na lege so a mû maboko na ala si ala kiri awara wâ teti vorongo Jéhovah na temple.

So nzoni tapande si David azia na ziango na kozo ndo na yâ fini ti lo vorongo Jéhovah! Ahon ti gi akota matabisi teti lo mveni, David agi lani ti sala ye so Nzapa aye. A wa e ti tene e mû peko ti wango ti lo ti sala na Jéhovah ‘na bê kue na âme so awara ngia na yâ Lo.’—1 Chronique 28:9.

[Kete tënë na gbe ni]

[[Carte/Afoto na lembeti 8-11]

((Ti bâ ni mbilimbili, bâ buku ni.)

4026 kozo Adam Ti londo na Adam ti si na Noé:

ti Christ awagame gumbaya (angu 1 056)

Angu 130 ⇩

Seth

105 ⇩

Enos

90 ⇩

Kénan

70 ⇩

Mahalaléel

65 ⇩

Jéred

162 ⇩

Hénoc

65 ⇩

Métusélah

187 ⇩

Lémec

182 ⇩

2970 kozo Noé 2970 kozo ti Christ,a dü NOÉ

ti Christ Ti londo na Noé ti si na Abraham: awagame bale-oko (angu 952)

Angu 502 ⇩

Sem

KOTA MOA 2370 kozo ti Christ

100 ⇩

Arphaxad

35 ⇩

Sélac

30 ⇩

Héber

34 ⇩

Péleg

30 ⇩

Réhu

32 ⇩

Sérug

30 ⇩

Nacor

29 ⇩

Térach

130 ⇩

2018 kozo Abraham 2018 kozo ti Christ, a dü ABRAHAM

ti Christ Ti londo na Abraham ti si na David:

Angu 100 awagame 14 (angu 911)

Isaac

60 ⇩

Jacob

Ndulu na ngu 88 ⇩

Juda

⇩

Pérets

⇩

Hetsron

⇩

Ram

⇩

Amminadab

⇩

Nahasson

⇩

Salma

⇩

Boaz

⇩

Obed

⇩

Isaï

⇩

1107 kozo ti Christ, a dü DAVID