Fa na molenge ti mo ti ye siriri

Sewa ti Nicole aye ti gue ti sara kodoro na mbeni ndo. Teti so Nicole, so ayeke na ngu 8, ayeke na ngia mingi ndali ni, lakue lakue lo yeke tene anzene nzene tënë na ndo ni na kota kamarade ti lo Gabrielle. Mbeni lâ, hio tongaso, Gabrielle atene na Nicole so tënë ti hongo ti lo aso ni pëpe. Teti so vundu asara Nicole nga ngonzo agbu lo mingi, lo tene na mama ti lo, lo tene:“Ti mbi na Gabrielle a hunzi awe!”

AMOLENGE mingi ayeke wara mara ti kpale so Nicole na Gabrielle awara. Na a hunda fani mingi na ababâ na amama ti ala ti mû maboko na ala ti leke ni. A hunda gi pëpe na ababâ na amama ti sara si bê ti amolenge ni adë, me a hunda ti fa na amolenge ni tongana nyen ti leke kpale ni. Akete molenge ayeke sara ka “ye ti molenge”, nga fani mingi, ala hinga pëpe so tënë ti yanga ti ala na asarango ye ti ala alingbi ti so bê ti amba ti ala (1 aCorinthien 13:11). A hunda ti mû maboko na ala ti duti na asarango ye so alingbi ti sara si ala duti na siriri na yâ ti sewa ti ala nga na ambeni zo nde.

Ababâ na amama so ayeke aChrétien aye mingi ti fa na amolenge ti ala ti “gi lege ti siriri, na [ti] tambela dä.” (1 Pierre 3:11). Ngia so dutingo zo so aye siriri aga na ni alingbi biani na peko ti ngangu kue so zo asara ti hon ndo ti dengo kite na ndo ti ye so apusu zo ti sara mbeni ye, ti hon ndo ti bê so anze ndali ti so zo ahinga mbeni ye ti sara pëpe nga ti hon ndo ti batango zo na bê. Tongana mo yeke mbeni babâ wala mbeni mama, tongana nyen mo lingbi ti fa na molenge ti mo ti ye siriri?

Mû na amolenge ti mo nzara ti nzere na “Nzapa ti siriri”

Bible airi Jéhovah “Nzapa ti siriri” nga a hinga lo tongana Nzapa so ‘ayeke mû siriri na zo’. (aPhilippien 4:9; aRomain 15:33, Fini Mbuki, 2001). Ni la, ababâ na amama so ayeke na ndara ayeke sara kua na Mbeti ti Nzapa, Bible, na kode ti yôro na yâ ti bê ti amolenge ti ala nzara ti nzere na lê ti Nzapa na ti sara ye tongana lo. Na tapande, mû maboko na amolenge ti mo ti bâ na yâ ti li ti ala ye so bazengele Jean abâ tongana suma so apika bê. Lo bâ mbeni pendere kongo so akpa émeraude, mbeni pendere zango tênë so angoro trône ti Jéhovaha (Apocalypse 4:2, 3). Fa na amolenge ti mo so kongo so aye ti sara tënë ti siriri so angoro Jéhovah. Fa na ala nga so azo kue so amä yanga ti Jéhovah ayeke duti na oko siriri so.

Na ndo ni, Jéhovah ayeke fa lege na azo na lege ti Molenge ti lo Jésus, so a iri lo “Mokonzi Ti Siriri.” (Esaïe 9:5, 6). Tongaso, zia mo na amolenge ti mo adiko na ala sara lisoro na ndo ti aye so Bible atene na ndo akpengba ye so Jésus afa na ndo tongana nyen ti kpe ti tiri nga ti papa (Matthieu 26:51-56; Marc 9:33-35). Fa ngbanga ti nyen la Paul so ayeke lani kozoni “zo ti sio yanga” achangé lege ti lo na lo tene so “a lingbi boi ti Seigneur apapa pëpe, me lo sara nzobe na azo kue, . . . bê ti lo anze pëpe” na yâ ti aye ti sioni (1 Timothée 1:13; 2 Timothée 2:24). Molenge ti mo alingbi ti sara ye nzoni mingi ahon ti so mo ku ni.

Evan adabe ti lo na ngoi so mbeni molenge-koli ahe lo na yâ ti bus ti ekole na ngoi so lo yeke na ngu 7. Evan atene: “Ngonzo asara mbi mingi na tere ti molenge-koli so, na mbi ye ti he lo nga! Me bê ti mbi atï na ndo ti ye so a fa na mbi na yanga-da na ndo azo ti gingo yanga. Mbi hinga lani so Jéhovah aye ti tene mbi ‘kiri sioni pëpe na zo so asara sioni na mbi’ nga lo ye ti tene mbi ‘duti na siriri na azo kue.’ ” (aRomain 12:17, 18). Na pekoni, Evan awara ngangu ti sara si papa ni akaï na lege so lo sara ye na lege ti siriri. Lo ye lani ti nzere na Nzapa ti siriri.

Ababâ, amama, ala ye siriri si!

Yanga-da ti mo ayeke mbeni ndo so siriri ayeke dä? Tongana a yeke tongaso, amolenge ti mo alingbi ti manda ye mingi na ndo ti siriri, même tongana mo tene mbeni tënë pëpe. Tongana mo yeke gi lakue ti sara ye tongana ti Nzapa nga na ti Christ so aye siriri, a yeke sara si aye so mo yeke fa asara ye mingi na ndo ti amolenge ti mo.​—aRomain 2:21.

Russ na Cindy ayeke sara kua ngangu ti fa ye na amolenge ti ala ti koli use, na lege so ala yeke mû wango na ala ti sara ye na ndoye na ngoi so a zö bê ti ala. Cindy atene: “Bibe so mbi na Russ e fa na mbage ti amolenge ti e ti koli nga na ti ambeni zo nde na ngoi so akpale alondo asara ye mingi na ndo lege so amolenge ni ayeke leke na mara ti akpale tongaso.”

Même tongana mo sara faute (na ababâ na amama kue ayeke sara ni), mo lingbi ti mû ngoi ni so ti fa akpengba ye na amolenge ti mo. Stephen atene: “Ambeni ngoi ayeke dä so mbi na wali ti mbi Terry e sara ye ahon ndo ni nga e se amolenge ti e so ayeke ota kozoni ti tene e hinga ye nzoni na ndo ti aye so asi. Tongana a si tongaso, e yeke hunda pardon na ala.” Terry atene: “E yeke fa na amolenge ti e so e nga kue e yeke sara afaute. E bâ so ye so asara gi pëpe si siriri aduti na yâ ti sewa ti e me amû nga maboko na amolenge ti e ti gi ti duti na siriri na azo kue.”

Amolenge ti mo amanda ti ye siriri na bango lege so mo yeke sara ye na mbage ti ala? Jésus amû wango, lo tene: “Tongaso ye kue so i ye azo asara na i, i sara na ala tongaso nga.” (Matthieu 7:12). Atâa tongana mo sara afaute, dë bê ti mo so ndoye so mo yeke fa na mbage ti amolenge ti mo ayeke ga na aye ti nzoni. Amolenge ti mo ayeke sara ande ye hio alingbi na lege so mo fa na ala tongana ndoye la apusu mo ti sara ni.

Sara ngonzo hio hio pëpe

A-Proverbe 19:11 atene: “Hingango nda ti ye asara si ngonzo agbu zo fade pëpe.” Tongana nyen mo lingbi ti mû maboko na amolenge ti mo ti hinga nda ti ye? David afa mbeni nzoni kode so amû maboko na lo na wali ti lo Mariane ti fa ye na molenge ti ala ti koli na ti wali. Lo tene: “Tongana ngonzo asara amolenge ti e na tere ti mbeni zo so azö bê ti ala, e yeke mû maboko na amolenge ti e ti zia tere ti ala na place ti zo ni. E yeke hunda atënë tongana: ‘Zo so azö bê ti ala awara akpale na yâ ti lango ni? Lo sara kota bê na tere ti ala? Mbeni zo aso bê ti lo?’ ” Mariane atene: “Fani mingi, ye so ayeke dë bê ti amolenge ni ahon ti sara si ala ngbâ ti sara ngonzo wala ti gi ti hinga zo so ayeke na raison wala na faute.”

Mara ti fango ye tongaso alingbi ti ga na aye ti nzoni mingi. Bâ lege so Michelle, so ayeke mama ti Nicole so e sara tënë ti lo fade na tongo nda ti article so, amû maboko na lo. Michelle agi gi pëpe ti mû maboko na Nicole ti leke songo ti lo na Gabrielle. Michelle atene: “Mbi na Nicole e diko chapitre 14 ti buku Mä Kota Wafango ye.b Na pekoni, mbi fa na lo ye so Jésus aye lani ti tene tongana lo hunda ti tene zo apardone mba ti lo ‘juska lege bale-mbasambala na ndo ni mbasambala.’ (MN ). Na pekoni so mbi dengi mê nzoni ti mä atënë ti bê ti Nicole awe, mbi mû maboko na lo ti hinga vundu so Gabrielle ayeke na ni ti bâ so kota kamarade ti lo ayeke zia lo ti gue na mbeni yongoro ndo.”​—Matthieu 18:21, 22.

Teti so Nicole ahinga fadeso awe ye so apusu Gabrielle ti sara ngonzo, ye so amû maboko na lo ti zia tere ti lo na place ti Gabrielle, na a pusu lo ti iri lo na téléphone na ti hunda pardon na lo. Michelle atene: “Ngbene ye na ngoi ni so, Nicole ayeke na ngia mingi ti bâ ye so agbu bê ti amba ti lo na nene ni nga ti sara ye ti nzoni ndali ti ala ti sara si ala duti nzoni ahon ti kozo.”​—aPhilippien 2:3, 4.

Mû maboko na amolenge ti mo ti sara ngonzo pëpe tongana azo asara afaute nga tongana ala mä tere pëpe na azo. Peut-être bê ti mo ayeke nzere ande ti bâ amolenge ti mo afa biani so ala ye nzoni ti azo, na ala ye azo na bê ti ala kue.​—aRomain 12:10; 1 aCorinthien 12:25.

Fa so mungo pardon ayeke ye ti gloire

A-Proverbe 19:11 atene so “a yeke gloire . . . ti girisa sioye ti azo.” Na ngoi so Jésus aga nduru ti kui, lo mû tapande ti Babâ ti lo nga lo fa so lo ye ti pardone azo (Luc 23:34). Amolenge ti mo alingbi ti bâ so mungo pardon ayeke ye ti gloire tongana ala wani abâ so mo yeke mû pardon na ala ti dë bê ti ala.

Na tapande, Willy so ayeke na ngu 5 aye mingi ti tene lo na âta ti lo ti wali azia couleur na tere ti adessin. Mbeni lâ, hio tongaso âta ti lo ni azia ti sara couleur ni, lo suku ngangu mingi na Willy na lo londo lo hon. Vundu agbu Willy mingi. Sam, so ayeke babâ ti Willy atene: “Âta ti Willy ti wali ayeke na kobela ti li so a iri ni Alzheimer. Tongaso, e fa tënë ti kobela ni na Willy na mbeni lege so lo lingbi ti gbu nda ni.” Na pekoni so Sam adabe ti Willy so a pardone lo fani mingi nga so a yeke nzoni lo sara oko ye so na azo, bê ti Sam apika ti bâ ye so Willy asara. Sam atene: “Tara ti bâ tongana nyen a ndu bê ti e mingi ti bâ kete molenge ti e ti koli ague na tere ti âta ti lo so ayeke na ngu 80, lo sara tënë na lo yeke nga na pekoni, lo gbu maboko ti lo, lo kiri na lo na tere ti table!”

A yeke biani ye ti gloire ti bâ amolenge amanda ti ‘zingo na ambeni zo na popo ti ala fade pëpe’ ndali ti awokongo nga na afaute so azo ni asara, na ala pardone ala (aColossien 3:13). Dë bê ti molenge ti mo so même tongana azo agi yanga ti lo, sarango ye na ngangu pëpe alingbi ti ga na ye ti nzoni ndali ti so “tongana lege ti zo amû ngia na L’Eternel, lo sara si même awato ti lo aduti na siriri na lo.”​—aProverbe 16:7.

Ngbâ ti fa na molenge ti mo ti ye siriri

Tongana ababâ na amama asara kusala na Mbeti ti Nzapa ti fa ye na amolenge ti ala “na lege ti siriri”, nga tongana ala yeke azo “so aleke tënë ti siriri”, ala yeke mû biani maboko na amolenge ti ala (Jacques 3:18). Amara ti babâ na mama tongaso afa na amolenge ti ala tongana nyen ti leke akpale so ayeke si na popo ti ala na azo, na ti ye siriri. Ye so ayeke sara si ala wara ngia na yâ ti fini ti ala kue.

Dan na Kathy ayeke na amolenge ota, so ngu ti ala ayeke na popo ti ngu 13 ti si na ngu 19, na so ayeke gue na li ni nzoni mingi na lege ti yingo. Dan atene: “Atâa so a yeke lani kete ye pëpe ti fa ye na ala na ngoi so ala de kete, e yeke na ngia so amolenge ti e abi tere ti ala na yâ ti kusala ti Jéhovah. Ala yeke mä tere fadeso nzoni mingi na azo nga ala yeke pardone azo na bê ti ala kue na ngoi so mbeni ye asi so aye ti buba siriri.” Kathy atene: “Teti so siriri ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo ti Nzapa, ye so asara nzoni mingi na e.”​—aGalate 5:22, 23.

Tongaso, teti so ala yeke ababâ na amama so ayeke aChrétien, a yeke tâ na lege ni ti tene ala zia si ‘bê ti ala anze pëpe’ na ngoi so ala yeke fa na amolenge ti ala ti ye siriri, atâa so na tongo nda ni ala bâ so amolenge ni asara ye hio pëpe alingbi na ye so ala fa na ala. Tongana mo sara tongaso, hinga so ‘fade Nzapa ti ndoye na ti siriri aduti na mo.’​—aGalate 6:9; 2 aCorinthien 13:11.

[Akete tënë na gbe ni]

[Encadré/Foto na lembeti 14]

A YEKE SARA NZONI YE NA NDO TI ALA?

Mbeni bungbi so ayeke gboto lê na ndo ti aye so a yeke fa na yâ ti alimon asigigi na mbeni mbeti (La violence dans les médias de divertissement), atene: “Alimon ayeke fa sarango ngangu tongana mbeni ye so ayeke mû lege na zo ti leke kpale. Nga na yâ ti alimon so, azo so ayeke sioni mingi nga na awalombe so a bâ ala tongana anzoni zo ayeke sara lakue ngangu.” Tongana mo mû alimon 100, gi alimon 10 na popo ni si afa asioni ye so sarango ngangu ayeke ga na ni. Ahon ti fa sioni ti peko ti alimon so, mbeti ni atene so “a fa sarango ngangu tongana mbeni ye so ayeke sioni pëpe, a yeke ye so a yeke sara ka ni nga zo alingbi ti kpe ti sara ni pëpe, so ti tene sarango ngangu ayeke nzoni lege ti leke na kpale.”

Mo bâ so a yeke nzoni ti tene azo ti sewa ti mo azia lege ti bango ambeni limon? Zia pëpe si alimon abuba yâ ti ngangu so mo yeke sara ti fa na amolenge ti mo ti ye siriri.

[Foto na lembeti 12]

Yôro na yâ ti bê ti amolenge ti mo nzara ti nzere na lê ti “Nzapa ti siriri”

[Foto na lembeti 13]

Mû ngoi ti wa amolenge ti mo ti kpe ti sö bê ti zo na tënë ti yanga ti lo nga na sarango ye ti lo

[Foto na lembeti 15]

A yeke nzoni amolenge ti mo ahinga ti hunda pardon na ti mû pardon