Ye so asara si Nzapa abâ Noé na nzoni lê​—A bâ e ngbanga ti nyen?

MINGI ti e ayeke bata na li mbeni kpengba sango so e mä. E yeke dabe ti e na anzene nzene ye tongana ndo so e yeke lani dä si e mä na sango ni, ye so e yeke sara ni nga na lege so e sara ye na ngoi so e mä na sango ni. Kite ayeke dä pëpe so Noé agirisa lâ oko pëpe lango so Jéhovah Nzapa so ayeke Kota Gbia ti Dunia Kue amû na lo mbeni sango. Kpengba sango wa Jéhovah amû lani na lo? Jéhovah atene so lo mû desizion ti futi “mi kue”. A hunda lani na Noé ti leke mbeni kota arche ti sara si lo sö fini ti lo, ti sewa ti lo nga na ti mara ti anyama nde nde kue.​—Genèse 6:9-21.

Noé asara ye lani tongana nyen? Lo yeke lani na ngia ti mä sango so wala lo dema tere ti lo ndali ni? Lo fa lani sango so tongana nyen na sewa ti lo? Bible afa ni pëpe. Ye so Bible atene na e ayeke so “Noé asara tongaso; ye kue so Nzapa akomande lo, lo sara tongaso.”​—Genèse 6:22.

Tënë so ayeke kpengba tënë mingi, ndali ti so a fa mbage ti raison so asara si Nzapa abâ Noé na nzoni lê; Noé ayeke lani nduru ti sara ye kue so Nzapa ahunda na lo (Genèse 6:8). Mbeni ye nde wa asara si Nzapa ayeda na Noé? A yeke kota ye ti wara kiringo tënë ni ndali ti so a lingbi e sara ye tongana ti Noé si e sö kuâ na ngoi so Nzapa ayeke kiri ande ti zi aye ti sioni kue na ndo ti sese. Me, gigi ayeke lani tongana nyen na ngoi ti Noé kozo si kota ngu-nzapa apika? Zia e gi kozoni kue ti bâ hundango tënë so.

Adémon aga na ndo ti sese

A dü Noé ngu saki oko tongaso na pekoni so a créé kozo koli. Azo ti ngoi ti Noé alango pëpe na yâ ti adû ti tênë tongana ti so azo mingi apensé. Azo apensé ti ala so azo ti ngoi ti Noé ayeke lani na gbâ ti kuä ti tere, ala hinga ndo pëpe, ala yeke tambela peko ti ala aba bango nga ala yeke gbu anduru keke na maboko ti ala. Azo ti ngoi ti Noé aleke aye ti kua na gengere nga na wen, na peut-être Noé asara kua lani na aye ti kua so ti leke arche. A yeke wara nga lani aye ti pikango na mozoko. Azo ayeke sara lani mariage, ala yeke sara asewa, ala yeke fa yaka nga ala yeke bata anyama. Ala yeke vo aye nga ala yeke kä aye. Aye so afa so gigi ni lani kâ akpa ti e laso mingi.​—Genèse 4:20-22; Luc 17:26-28.

Na ambeni lege nde, aye ayeke lani nde mingi. Mbeni ye ni ayeke so azo ayeke te gigi a ninga mingi ahon ti e laso. Ngu ti azo alingbi ti hon 800. Na tapande, Noé asara ngu 950; Adam asara ngu 930; na Métusélah so ayeke kotara ti Noé asara ngu 969.a​—Genèse 5:5, 27; 9:29.

Mbeni ye so asara si gigi ti kâ ayeke nde na ti e laso ayeke ye so Genèse 6:1, 2 asara tënë ni, atene: “Na tënë asi tongaso, tongana azo akomanse ti wu na ndo lê ti sese, na a dü amolenge-wali na ala, amolenge ti Nzapa abâ so amolenge-wali ti azo ayeke pendere. Ala kamata awali na popo ti azo tongana bê ti ala aye.” “Amolenge ti Nzapa” ni ayeke a-ange so alondo na yayu, ala mû tere ti zo na ala ga na sese. A yeke Nzapa la atokua ala pëpe; na ala ga na sese pëpe ti mû maboko na azo. Me “ala zia ndo ti duti ti ala mveni” na yayu ti ga ti bungbi koli na wali na apendere wali so ayeke na ndo ti sese. A-ange so aga adémon.​—Jude 6.

A-ange so asara kpengba-li, ala sara ye kirikiri nga ngangu ti ala na ndara ti ala ayeke mingi ahon ti azo. Asioni ange so asara aye ti sioni mingi na ndo ti azo. Kite ayeke dä pëpe so ala la ayeke komande lani na ngangu na ndo ti azo. Ala yeke sara ye lani na hondengo ni pëpe, tongana ti mbeni kota zo ti kengo ndia so ayeke sara aye ti sioni sân ti tene a hinga lo, so ti tene lo yeke sara ni na gbemingo. Me ti adémon, ala yeke lani na kamene pëpe ti sara kpengba-li ti ke andia ti Nzapa.

Asioni ange so abungbi na awali, na awali so adü amolenge so akono na ala yeke na ngangu mingi ahon ti asenge zo. Na yanga ti Hébreu, a iri ala “aNéphilim”. Bible atene: “Na lâ ni kâ tongana amolenge-koli ti Nzapa abungbi na amolenge-wali ti azo, na ala dü amolenge na ala, aNéphili ayeke na sese. Na peko ti lâ ni kâ, ala yeke dä nga; ala so ayeke awalombe so ayeke ti giriri, azo so iri ti ala awu mingi.” (Genèse 6:4). A-Néphili wala aNéphilim azia mbeto mingi lani na bê ti azo. Tënë “aNéphilim” aye ti tene “azo so akinda azo” wala azo so asara si azo atï. Ala yeke azo ti fango zo. A bâ peut-être asioni sarango ye ti ala na lege ti sarango ye ti awalombe ti giriri so a sara tënë ti ala na yâ ti atënë ti pande.

Vundu ti azo ti mbilimbili

Bible atene so azo ti ngoi ti Noé abi tere ti ala mingi na yâ ti aye ti sioni nga sarango sioni amû ndo kue. Bible atene: “Sioye ti zo ayeke kota na sese; lakue, suma kue ti bibe ti bê ti zo ayeke gi sioni. . . . sese so asi na sioye ti ngangu. . . . mi kue afuti lege ti ala na ndo sese awe.”​—Genèse 6:5, 11, 12.

So ayeke aye so asi lani na ngoi ti Noé la. Ahon ti sara ye tongana ti azo so angoro lo, “Noé ayeke zo ti mbilimbili” so “atambela na Nzapa.” (Genèse 6:9). A yeke kete ye pëpe ti tene mbeni zo ti mbilimbili aduti na popo ti azo so ayeke mbilimbili pëpe. Noé ayeke lani na vundu mingi ndali ti ye so azo ni ayeke tene nga ala yeke sara. Kite ayeke dä pëpe so lo yeke na vundu tongana ti Lot, mbeni zo ti mbilimbili so aduti lani na fini na peko ti kota ngu-nzapa. Lot, so aduti lani na popo ti azo ti Sodome so asara aye ti sioni mingi, “bê ti lo aso mingi teti ye ti pitan ti azo ti sioni (teti zo ti mbilimbili so aduti na popo ti ala, lo sara sana na âme ti lo lâ na lâ tongana lo bâ na lo mä kusala ti kengo-ndia ti ala)”. (2 Pierre 2:7, 8). Âmanke a yeke ye so asi lani na Noé la.

Mo yeke na vundu ndali ti aye ti sioni so mo yeke bâ na télé wala mo yeke mä na radio, so azo so abâ andia ti Nzapa na nene ni pëpe ayeke sara? Tongana a yeke tongaso, andâ bibe ti mo ague oko na ti Noé. Tara ti bâ tongana nyen a yeke ngangu lani na Noé ti kanga bê teti angu 600 na popo ti azo so ayeke mbilimbili pëpe, ndali ti so na ngoi so kota ngu-nzapa apika, Noé ayeke na ngu 600. Lo yeke lani tâ na kota nzara ti tene a hunzi aye ti sioni kue.​—Genèse 7:6.

Noé ayeke lani na mbeto pëpe ti sara ye nde

Noé “ayeke zo ti mbilimbili, lo lingbi kue na popo ti awagame ti lo.” (Genèse 6:9). Bâ so Bible atene pëpe so Noé asara ye anzere na lê ti azo ti ngoi ti lo, me a tene so lo lingbi kue na popo ti ala. So ti tene so Noé alingbi kue na lê ti Nzapa, atâa so azo so ayeke lani na fini kozo na kota ngu-nzapa ahinga li ti ala pëpe na lo. E hinga biani so Noé ayeke yeda lani pëpe na ye so azo mingi ayeda na ni nga lo yeke mû mbage pëpe na yâ ti asioni ngia nga na aye so azo ni ayeke bungbi ti sara lani. Tara ti bâ tongana nyen azo ayeke bâ lo lani na ngoi so lo to nda ti leke arche. Kite ayeke dä pëpe so ala he lo lani mingi. Ala mû na nene ni pëpe atënë so lo yeke tene.

Na ndo ni, Noé ayeda na bê ti lo kue na aye so Nzapa afa na lo, na lo bata aye ni so gi ndali ti lo wani pëpe. Bible atene so Noé ayeke “zo ti fa tënë ti mbilimbili”. (1 Pierre 2:5). Noé ahinga biani so fade azo ayeke gi ti kanga lege na lo. Kotara ti lo Hénoc, so ayeke mbeni zo ti mbilimbili, afa kozoni awe so fade Nzapa ayeke sara ye alingbi na ngbanga so lo dë na ndo ti azo ti sioni. A yeke polele so tënë so asara si azo asara aye ti ngangu mingi na Hénoc, me Nzapa azia pëpe si awato ti lo afâ lo (Genèse 5:18, 21-24; aHébreu 11:5; 12:1; Jude 14, 15). Satan, adémon, aNéphili nga na azo so mingi ti ala asara nzara ti atënë ti Noé pëpe wala so agi ti kanga lege na lo ayeke lani dä. Ni la, a lingbi Noé asara ye na mbeto pëpe nga lo duti na mabe so Jéhovah ayeke na ngangu ti bata lo.

Azo so ayeke sara na Nzapa pëpe ayeke gi lakue ti kanga lege na awakua ti Nzapa. Azo ake lani Jésus Christ, nga ala ke adisciple ti lo (Matthieu 10:22; Jean 15:18). Noé ayeke lani na mbeto pëpe ti sara na Nzapa atâa so azo mingi aye pëpe ti sara na Nzapa. Lo hinga so ti ga nzoni na lê ti Nzapa ayeke nzoni mingi ahon ti ga nzoni na lê ti azo so agi ti kanga lege na aye so Nzapa aleke ti sara. Ye so asara si Nzapa abâ Noé na nzoni lê.

Noé ayeda na tënë ni

Tongana ti so e bâ awe, na mbeto pëpe Noé afa tënë na azo. Azo asara ye lani tongana nyen na ngoi so lo fa tënë na ala? Bible atene so kozo ti tene kota ngu-nzapa apika, azo ‘ate, ala nyon, akoli akamata wali, na awali akamata koli, juska lâ ni so Noé alï na yâ arche, na ala hinga tënë ni pëpe juska moa aga akamata ala kue’. Ala ke ti mä tënë so Noé atene na ala ti gboto mê ti ala.​—Matthieu 24:38, 39.

Jésus atene so fade mara ti ye tongaso ayeke si ande na ngoi ti e laso. Teti angu 100 tongaso, aTémoin ti Jéhovah afa na azo so Jéhovah ayeke sara ande ambeni kpengba ye ti sara ye ague oko na zendo so lo mû ti sara si mbeni bungbi ti azo ti mbilimbili aduti ande na ndo ti sese. Atâa so azo kutu mingi ayeda na tënë ni, azo ngbundangbu mingi ake ti yeda na ni. Teti so ala wani la ‘aye’ tongaso, ala ke ti yeda so kota ngu-nzapa apika biani lani nga ala gi pëpe ti hinga ndani so kota ngu-nzapa ni apika.​—2 Pierre 3:5, 13.

Ye oko, Noé ayeda na bê ti lo kue na ye so Jéhovah afa na lo. Mango yanga ti Nzapa asara si lo sö fini ti lo. Bazengele Paul atene: “Na lege ti mabe, tongana Nzapa awa Noé tënë ti ye so zo ade abâ pëpe, mbeto ti Nzapa asara lo, na lo leke arche ti sö azo ti da ti lo.”​—aHébreu 11:7.

Mû tapande ti Noé

Arche so Noé aleke lani akono mingi: a yo a hon kota lando ti pikango ndembo ti gere nga a yo na nduzu mètre 13. Arche ti Noé ayo mètre 30 ahon mbeni bateau ti keke so azo abâ ni ândö tongana bateau so akono ahon tanga ti abateau kue so a leke na keke. Me, arche ni ayeke bateau pëpe; kota ye ni ayeke gi ti tene a luti na ndo ti ngu. Ye oko, a hunda lani ti tene azo ti lekengo ni aduti na akpengba kode ti lekengo aye. Nga, a hunda lani ti tene a zia goudron na tere ni nga na yâ ni kue. Peut-être a leke ni teti angu a hon 50.​—Genèse 6:14-16.

A hunda ti sara aye mingi ahon gi ti leke arche ni. A hunda lani na Noé ti bungbi kobe teti ngu oko ndali ti sewa ti lo nga na anyama. Kozo ti tene kota ngu-nzapa apika, a hunda ti tene a bungbi anyama na a lï na ala na yâ ti arche. “Noé asara ye kue tongana L’Eternel akomande lo ti sara.” So tâ dengo bê si Noé awara na ngoi so kusala ni kue ahunzi awe nga Jéhovah akanga yanga ti arche!​—Genèse 6:19-21; 7:5, 16.

Na pekoni, kota ngu-nzapa apika. Ngu-nzapa apika bï na lâ teti lango 40. A hunda lani ti tene sewa ti Noé nga na anyama angbâ na yâ ti arche juska sese ahule (Genèse 7:11, 12; 8:13-16). Azo ti sioni kue akui. Gi Noé na sewa ti lo la angbâ na ndo ti sese na pekoni so a zi aye ti sioni kue na ndo ni.

Bible atene so kota ngu-nzapa so apika na ngoi ti Noé ayeke tongana “tapande” ti aye so ayeke si ande. Na lege wa? Bible atene: “A bata ayayu na sese so ayeke fadeso teti wâ, A bata ala teti lâ ti fango ngbanga, na lâ ti futi azo na ndo-ti-wa, azo so ake Nzapa.” Ye oko, tongana ti so a si lani na ngoi ti Noé, azo ayeke sö ande kuâ. Hinga na bê ti mo kue so Jéhovah “ahinga lege ti zi azo na yâ ye so atara ala, ala so akpe mbeto ti Nzapa”.​—2 Pierre 2:5, 6, 9; 3:7.

Noé ayeke mbeni zo so akpe mbeto ti Nzapa, mbeni zo so ayeke mbilimbili na popo ti azo ti ngoi ti lo so asara aye ti sioni. Lo mä yanga ti Nzapa na yâ ti ye kue. Lo yeke na mbeto pëpe ti sara ye na lege ni atâa so lo hinga so ye so ayeke sara si azo so aye ti sara na Nzapa pëpe ake lo mingi. Tongana e mû tapande ti Noé, e nga kue Nzapa ayeke yeda na e nga e yeke duti na beku ti sö kuâ na ti duti na popo ti azo ti mbilimbili so ayeke duti ande na ndo ti sese.​—Psaume 37:9, 10.

[Akete tënë na gbe ni]

[Kete tënë na lembeti 5]

A bâ peut-être asioni sarango ye ti aNéphili na lege ti sarango ye ti awalombe ti giriri so a sara tënë ti ala na yâ ti atënë ti pande

[Foto na lembeti 7]

Tongana e duti na mabe tongana ti Noé, Nzapa ayeke bâ e na nzoni lê

[Lingu ti foto na lembeti 5]

Alinari/Art Resource, NY