“Ala yapu ti sara anzoni kusala”!

‘Jésus akä tere ti lo na kuâ ndali ti e si lo zi e na yâ ti mara ti asarango ye nde nde kue so akpe ndia pëpe, na lo sukula ndali ti lo wani ambeni zo so ayeke duti gi azo ti lo, so ala yapu ti sara anzoni kusala.’​—TITE 2:14.

1. Ye wa asi na yâ ti gbagba ti temple na ngoi so Jésus aga na lango 10 ti Nisan ti ngu 33?

A YEKE lani na lango 10 ti nze ti Nisan ti ngu 33, lango kete tongaso kozoni na matanga ti Pâque. Gbâ ti azo so abungbi na yâ ti gbagba ti temple ti Jérusalem ti voro Nzapa ayeke ku kungo ti sara matanga ni. Ye wa ayeke si ande na ngoi so Jésus aga? Azo ti sungo Évangile ota, Matthieu, Marc na Luc, ala kue atene so ti fani use ni, Jésus atomba azo ti kango ye na azo ti vongo aye ni. Lo kinda atable ti azo so ayeke changé nginza nga na aye ti duti ti azo so ayeke kä akolokoto (Mat. 21:12; Marc 11:15; Luc 19:45). Jésus angbâ lakue ti yapu na yâ ti kua ti Nzapa tongana ti so lo sara lani a sara ngu ota awe.​—Jean 2:13-17.

2, 3. Nyen la afa na e so Jésus ayapu lani gi pëpe na kua ti zingo asioni ye na yâ ti temple?

² Évangile ti Matthieu afa so Jésus ayapu lani ti zi aye ti sioni na yâ ti temple ni; me ye so angbâ gi ge pëpe. Lo yapu nga ti sava awaziba nga na azo so gere ti ala abuba, so aga na tere ti lo (Mat. 21:14). Évangile ti Luc asara tënë ti ambeni kusala so Jésus asara. “[Jésus ayeke] fa ye na yâ ti temple lâ na lâ.” (Luc 19:47; 20:1). Na sarango tongaso, azo abâ polele so Jésus ayapu na yâ ti kusala so Nzapa amû na lo.

³ Angu mingi na pekoni, bazengele Paul asû mbeti na Tite na lo tene so Jésus “akä tere ti lo na kuâ ndali ti e si lo zi e na yâ ti mara ti asarango ye nde nde kue so akpe ndia pëpe, na lo sukula ndali ti lo wani ambeni zo so ayeke duti gi azo ti lo, so ala yapu ti sara anzoni kusala.” (Tite 2:14). Na alege wa e lingbi laso ti “yapu ti sara anzoni kusala”? Nga, atapande ti anzoni gbia ti Juda alingbi ti mû maboko na e tongana nyen?

Ala yapu ti fa tënë nga ti fa ye

4, 5. Na alege wa agbia osio ti Juda afa so ala yapu lani na sarango anzoni kusala?

⁴ Asa, Josaphat, Ezéchias nga na Josias, ala kue azia na sese mbeni kapa ti zingo vorongo ayanda na yâ ti kodoro ti Juda. Asa ‘alungula gbalaka ti awande na lo lungula ndo-nduzu, na lo fâ pilier ti atoro na sese, na lo dë ayanda ti Astarté na sese.’ (2 Chron. 14:2). Josaphat, so tënë ti vorongo Jéhovah agbu bê ti lo mingi, ‘alungula ndo-nduzu na ayanda ti Astarté so ayeke na sese ti Juda.’​—2 Chron. 17:6; 19:3.a

⁵ Na peko ti lango mbasambala ti matanga ti Pâque so Ezéchias aleke lani na Jérusalem, “azo ti Israël kue so ayeke na Jérusalem ague na kodoro nde nde ti Juda, ala fâ pilier ti atoro na sese, ala dë ayanda ti Astarté na sese, ala futi ndo-nduzu na gbalaka nde nde so ayeke na sese ti Juda kue, na ti Benjamin, na ti Ephraïm, na ti Manassé, juska a fâ ala kue.” (2 Chron. 31:1). Josias aga gbia na ngoi so lo yeke gi na ngu miombe senge. Bible atene: “Na yâ ngu miombe ni so lo yeke gbia, tongana lo de pendere, lo komanse ti gi Nzapa ti kotara ti lo David; na yâ ngu bale-oko na ndo ni use ni, lo komanse ti sukula sese ti Juda na Jérusalem, ti lungula ndo-nduzu, na ayanda ti Astarté, na ayanda so a leke na kode, na ayanda ti wen.” (2 Chron. 34:3). Tongaso, agbia osio so kue afa so ala yapu lani na sarango anzoni kusala.

6. Ngbanga ti nyen a lingbi ti haka fango tënë ti e na akusala so agbia ti Juda so ayeke be-ta-zo asara ni?

⁶ Laso nga, e yeke sara mbeni kusala so ayeke mû maboko na azo ti zi tere ti ala na yâ ti afango ye ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka, so na popo ni a yeke wara vorongo ayanda. Na fango tënë da na da, e yeke tingbi na mara ti azo nde nde (1 Tim. 2:4). Mbeni maseka-wali ti mbeni kodoro ti Asie adabe ti lo so mama ti lo ayeke sambela ka na devant ti gbâ ti a-image so ayeke na yâ ti da ti ala. Teti so maseka-wali so atene na bê ti lo so zo alingbi pëpe ti voro tâ Nzapa na lege ti a-image so kue, fani mingi lo sambela ti tene tâ Nzapa amû maboko na lo ti hinga lo. A pika yanga-da ti ala; na ngoi so lo zi ni, lo bâ aTémoin ti Jéhovah use, na ala mû maboko lani na lo ti hinga iri ti tâ Nzapa so ayeke Jéhovah. Na ndo ni, bê ti lo anzere mingi ti hinga tâ tënë na ndo ti ayanda! Ti fadeso, lo yapu na sarango anzoni kusala na lege so lo yeke fa tënë lakue, na lo yeke mû maboko na azo ti hinga Jéhovah.​—Gen. 22:14; Ps. 115:4-8; 1 Jean 5:21.

7. E lingbi ti sara nyen ti mû tapande ti awafango ye so atambela lani na yâ ti kodoro na ngoi ti Josaphat?

⁷ Na ngoi so e yeke fa tënë da na da, e yeke gi ti hunzi territoire ni kue? A yeke nzoni ti hinga so na yâ ti ngu ota ni ti lengo gbia ti Josaphat, lo iri amokonzi oku, azo ti mara ti Lévi gumbaya nga na aprêtre use. Lo hunda na ala ti tambela na yâ ti agbata ni kue ti fa andia ti Jéhovah na azo ni. Ala fa ye nzoni mingi na yâ ti kodoro ni kue na asara si azo ti amara so angoro ala ato nda ti sara mbeto ti Jéhovah. (Diko 2 Chronique 17:9, 10.) Tongana e gue na yanga-da ti azo na angbonga nde nde na alango nde nde, a lingbi ti mû lege na e ti sara lisoro na azo nde nde ti yanga-da ni.

8. E lingbi ti sara nyen ti fa tënë na azo mingi ahon ti kozo?

⁸ Awakua ti Jéhovah mingi laso ayeda ti zia ada ti ala ti gue ti sara kua na ando so a yeke na bezoin ti akpengba wafango tënë dä. Mo lingbi ti sara tongaso? Ambeni wakua ti Jéhovah so alingbi pëpe ti sara ni asara ngangu ti fa tënë na azo so alango na yâ ti territoire ti ala me so atene mbeni yanga ti kodoro nde. Ron so ayeke na ngu 81 ayeke tingbi na azo ti amara nde nde na yâ ti territoire ti lo. Ni la lo manda tongana nyen ti bara azo na ayanga ti kodoro 32. Ade ti ninga pëpe, Ron atingbi na ndo ti lege na mbeni koli na wali ti lo so ayeke azo ti Afrika na lo bara ala na yanga ti kodoro ti ala, Yoruba. Ala hunda Ron ti hinga wala lo si na Afrika awe. Tongana lo kiri tënë “Ên-ën,” ala hunda lo ti hinga ye so lo sara ti hinga yanga ti kodoro ti ala. Ye so ague na lo ti fa tënë na ala. Bê ti ala anzere ti mû apériodique, na ala yeda ti mû na lo adresse ti ala; na lo mû adresse ti ala ni na congrégation ti ndo so ala lango dä ti tene a gue a manda Bible na ala.

9. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti diko aversê na azo na fango tënë? Mû mbeni tapande.

⁹ Awafango ye so Josaphat amû yanga lani na ala ti tambela na yâ ti kodoro ni amû lani “Mbeti ti Ndia ti L’Éternel” na tere ti ala. Na ndo ti sese kue, e yeke fa ye na azo na yâ ti Bible ndali ti so a yeke Mbeti ti Nzapa. Na ngoi so e yeke fa tënë, e yeke sara kue ti gboto lê ti azo na ndo ti atënë ti yâ ti Bible. Linda so ayeke Témoin ti Jéhovah awara mbeni wali na yanga-da ti lo. Wali ni atene so kobela ti tension abi koli ti lo, na a hunda ti tene lo bâ lege ti lo. Wali so adema tere lo tene: “Mbi hinga ye so mbi sara na Nzapa pëpe si lo zia lege si mara ti ye tongaso asi na mbi.” Linda atene: “Mo yeda ti tene mbi fa na mo mbeni tënë so ayeke dë ande bê ti mo?” Na pekoni, Linda adiko na lo versê ti Jacques 1:13 na lo kiri lo tene na wali ni: “Nzapa ayeke se e pëpe na lege ti pasi kue so e na azo so e ndoye ala e yeke bâ.” Na peko ti tënë so, wali ni agbu Linda na kate ti lo. Linda atene: “Mbi wara lege ti sara kua na Bible ti dë bê ti wali so. Ngoi na ngoi, aversê so e diko na yâ ti Bible ayeke aversê so azo ni amä ni lâ oko pëpe.” Lisoro so ague na Linda ti manda Bible lakue na wali so.

Amaseka so ayapu na kua ti Nzapa

10. Na lege wa Josias ayeke mbeni nzoni tapande teti amaseka so ayeke aChrétien laso?

¹⁰ Zia e kiri na ndo ti tapande ti Josias. E hinga so lo gi ti sara ye so anzere na Jéhovah ngbene ye na ngoi so lo de maseka nga na ngoi so lo yeke na ngu 20 tongaso, lo to nda ti zi vorongo ayanda na yâ ti kodoro ni. (Diko 2 Chronique 34:1-3.) Amaseka mingi mingi laso afa nga so ala yapu na yâ ti kua ti Royaume.

11-13. Aye wa e lingbi ti manda na lege ti amaseka so laso ayapu na yâ ti kua ti Jéhovah?

¹¹ Hannah ayeke na kodoro ti Angleterre. Na ngoi so lo yeke na ngu 13 na lo yeke manda yanga ti Français na ekole, lo mä so mbeni groupe so azo ni ayeke sara bungbi na Français abâ gigi na yâ ti mbeni gbata so ayeke nduru na gbata ti lo. Babâ ti lo ayeda ti gue na lo na abungbi so. Hannah so ayeke fadeso na ngu 18 na so ayeke pionnier permanent ayapu ti fa tënë na yanga ti Français. Mo nga kue mo lingbi ti manda mbeni yanga ti kodoro ti mû maboko na azo ti hinga ye na ndo ti Jéhovah?

¹² A nzere na Rachel mingi ti bâ vidéo Poursuivez des objectifs qui honorent Dieu. Na sarango tënë na ndo ti bibe ti lo na ngoi so lo to nda ti sara na Jéhovah lani na ngu 1995, lo tene: “Mbi pensé lani so mbi gbu tâ tënë ngangu.” Na pekoni, lo kiri lo tene: “Na pekoni so mbi bâ vidéo so, mbi bâ fadeso awe so na yâ ti angu so kue, mbi sara ye mingi pëpe teti Jéhovah. A lingbi mbi sara ngangu ti gbu tâ tënë ngangu nga mbi zia bê ti mbi kue na fango tënë nga na mandango ye.” Fadeso, Rachel abâ so lo yapu na yâ ti kua ti Jéhovah ahon ti kozo. Ye wa lo wara na pekoni? Lo tene: “Songo ti mbi na Jéhovah akpengba ahon ti kozo. Atënë ti yâ ti sambela ti mbi ane, mbi yeke manda ye nzoni ahon ti kozo nga mandango ye ni anzere na mbi mingi; na ndo ni aye so mbi yeke diko na yâ ti Bible, mbi yeke bâ ni tongana aye so asi biani. Ye ti pekoni ayeke so fango tënë anzere na mbi mingi na mbi yeke na ngia mingi na ngoi so mbi bâ atënë ti Jéhovah ayeke dë bê ti azo.”

¹³ Luc ayeke nga mbeni maseka so mbeni vidéo nde, Les jeunes s’interrogent. . . Que vais-je faire de ma vie ? ayapu lo ti gue na li ni. Na pekoni so Luc abâ vidéo so, lo sû mbeti lo tene: “A pusu mbi ti kiri ti bâ aye so mbi yeke sara na yâ ti gigi ti mbi.” Lo tene: “Ândö, azo agi ti pusu mbi ti gi kozoni kue ti manda mbeti a gue yongoro si mbi lingbi ti wara ande gbâ ti nginza, si na pekoni mbi gi ti sara kua ti Nzapa. Mara ti wango tongaso ayeke pusu zo pëpe ti maï na lege ti yingo; me a yeke sara si lo kiri na peko.” Ala aita-koli na aita-wali so angbâ maseka, ngbanga ti nyen ala gi pëpe ti bâ wala ala lingbi ti mû aye so ala manda na ekole ti maï na kusala ti fango tënë tongana ti so Hannah asara? Nga, ngbanga ti nyen ala mû pëpe tapande ti Rachel na gingo na bê ti ala kue ti sara aye so amû biani gonda na Nzapa? Ala mû tapande ti Luc, na ala kpe aye so asara si amaseka mingi awara kpale.

Ala yeda na awango na bê ti ala kue

14. Jéhovah aku ti tene azo so avoro lo aduti tongana nyen? Ngbanga ti nyen a yeke kete ye pëpe ti tene zo asara ni laso?

¹⁴ A lingbi awakua ti Jéhovah aduti na sioni oko pëpe si Jéhovah ayeda na vorongo ti ala. Ésaïe amû wango atene: “I sigigi, i sigigi, i sigigi na ndo so, i ndu ye ti sioni oko pëpe; i sigigi na yâ Babylone; i so i yô ye ti kusala ti da ti L’Éternel, i sukula i mveni.” (És. 52:11). Angu mingi kozoni si Ésaïe asû atënë so, Asa so ayeke nzoni gbia amû tere ti lo kue na kua ti zingo asioni sarango ye na Juda. (Diko 1 aGbia 15:11-13.) Nga, angu mingi na pekoni, bazengele Paul atene na Tite so Jésus akä tere ti lo wani ti sukula adisciple ti lo si ala ga “ambeni zo so ayeke duti gi azo ti lo, so ala yapu ti sara anzoni kusala.” (Tite 2:14). Na yâ ti dunia ti laso, so azo ayeke sara aye ti sioni kirikiri, a yeke kete ye pëpe ti tene azo, na mbilimbili amaseka, angbâ ti duti na anzoni sarango ye. Na tapande, a lingbi awakua ti Jéhovah kue, amaseka wala ala so ngu ti ala ague na li ni, asara ngangu ti kpe porno si asara sioni na ala pëpe, atâa a yeke na télé, na yâ ti alimon na mingi ni na ndo ti Internet.

15. Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti ke ye ti sioni na bê ti e oko?

¹⁵ Yengo dä na bê kue na awango ti Nzapa alingbi ti pusu e ti ke aye ti sioni na bê ti e oko (Ps. 97:10; aRom. 12:9). Tongana ti so mbeni Chrétien atene, a lingbi e ke porno na bê ti e oko si e “zi tere ti e na gbe ti ngangu so porno ayeke na ni ti gboto zo na mbage ti lo.” Ti tene mbeni zo azi mbeni wen na tere ti mbeni courant, a lingbi ngangu ti lo ahon ti courant ni si. Legeoko nga, a hunda ti tene zo asara ngangu mingi si lo luti ngangu si ngangu so porno ayeke sara agboto lo pëpe. Ti hinga aye ti sioni so porno alingbi ti sara na e ayeke mû maboko na e ti ke ni na bê ti e oko. Mbeni ita-koli asara ngangu mingi ti zia lege ti bango porno na ndo ti Internet. Lo zia ordinateur ti lo na mbeni ndo so azo kue ti sewa ni ayeke duti ka dä. Na ndo ni, lo wani lo leke na bê ti lo ahon ti kozo ti sukula lo wani nga ti yapu na sarango anzoni kusala. Lo kiri lo sara mbeni ye. Teti so lo yeke na bezoin ti sara kua na Internet teti kua ti nginza ti lo, lo leke na bê ti lo ti gi ye na ndo ti Internet gi na ngoi so wali ti lo ayeke na tere ti lo.

Nzoni ti dutingo na anzoni sarango ye

16, 17. Anzoni sarango ye ti e alingbi ti sara nyen na ndo ti azo so ayeke bâ e? Mû mbeni tapande.

¹⁶ Amaseka-koli na amaseka-wali so ayeke na yâ ti kua ti Jéhovah ayeke na anzoni bango ndo mingi, na ye so asara ngangu mingi na ndo ti azo so ayeke bâ ala. (Diko 1 Pierre 2:12.) Mbeni zo aga na Béthel ti Londres ti sara kua teti lango oko na ndo ti mbeni masini ti petengo ambeti; na pekoni, bango ndo ti lo achangé kue na ndo ti aTémoin ti Jéhovah. Wali ti lo, so mbeni ita-wali ti ndo so ala yeke dä ayeke manda Bible na lo, abâ so bango ndo ti koli ti lo achangé. Kozoni, koli ni aye pëpe ti tene aTémoin ti Jéhovah aga na yanga-da ti lo. Me na pekoni so lo hunzi kua ni na Béthel lo kiri, lo gonda aTémoin ti Jéhovah mingi ndali ti so ala sara ye na mbage ti lo na nzoni bê. Lo tene so zo oko ti tenengo sioni yanga ayeke kâ pëpe. Azo kue ahinga ti kanga bê ti ku nga ala sara ye na yâ ti siriri. Ye so apika bê ti lo mingi ayeke kua so amaseka-koli nga na amaseka-wali asara na bê ti ala kue sân ti tene a futa ala na pekoni, ala yeda na bê ti ala wani ti mû ngoi ti ala na ngangu ti ala ti mû maboko ti sigigi na ambeti si a fa na nzoni tënë.

¹⁷ Legeoko nga, aita-koli na aita-wali so ayeke sara kua ti nginza ti bâ na lege ti asewa ti ala ayeke sara akua ti ala ni na bê ti ala kue (aCol. 3:23, 24). Fani mingi, ye so asara si a yeke zi ka ala na kua kirikiri pëpe ndali ti so apatron ti ala abâ so aita so ayeke sara kua na bê ti ala kue na ala ye pëpe ti girisa mara ti awakua tongaso.

18. E lingbi ti sara nyen ti “yapu ti sara anzoni kusala”?

¹⁸ Ziango bê ti e kue na ndo ti Jéhovah, mango awango so lo yeke mû na e nga na bango lege ti ada so e yeke sara abungbi dä ayeke na popo ti aye so e yeke sara ti fa so tënë ti da ti Jéhovah agbu bê ti e mingi. Na ndo ni, e ye ti bi tere ti e mingi na yâ ti kua ti fango tënë ti Royaume nga na ti sarango si azo aga adisciple. Atâa e yeke maseka wala ngu ti e ague na li ni, tongana e sara kue ti bata anzoni sarango ye so a hunda na azo so ayeke voro Jéhovah, e yeke wara aye ti nzoni mingi na pekoni. Na ndo ni, a yeke ngbâ ande lakue ti hinga e tongana azo so ‘ayapu ti sara anzoni kusala.’​—Tite 2:14.

[Kete tënë na gbe ni]

Atapande ti yâ ti Bible nga na ti laso afa nyen na mo na ndo ti

• lege ti fa so mo yapu na fango tënë nga na fango ye?

• lege so aChrétien so ayeke maseka alingbi ti “yapu ti sara anzoni kusala”?

• lege so zo alingbi ti sigigi na gbe ti asioni sarango ye?

[Foto na lembeti 18]

Mo yeke sara kua lakue na Bible na fango tënë?

[Foto na lembeti 20]

Ti manda mbeni yanga ti kodoro na ngoi so mo de na ekole alingbi ti mû maboko na mo ti fa tënë na azo mingi