Zia mandango Bible asara si asambela ti mo akiri aga nzoni

“O Seigneur, mbi voro Mo, fadeso Mo zia mê ti Mo [amä] sambela ti boi ti Mo.”​—NÉH. 1:11.

1, 2. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti gbu li na ndo ti ambeni sambela so a sû na yâ ti Bible?

SAMBELA nga na mandango Bible ayeke akota mbage ti vorongo so e yeke voro na tâ Nzapa (1 aThes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17). Biani, Bible ayeke pëpe mbeni buku ti sambela. Atâa so kue, a yeke wara na yâ ni gbâ ti asambela so mingi ni ayeke na mbeti ti aPsaume.

² Tongana mo yeke diko nga mo yeke manda Bible, peut-être mo yeke wara asambela so alingbi na aye so asi na mo. Ti tâ tënë ni, tongana mo mû atënë ti yâ ti asambela so a sû na yâ ti Bible si mo yôro ni na yâ ti asambela ti mo, a yeke sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo. Aye wa mo lingbi ti manda na mbage ti ala so Jéhovah amä asambela ti ala tongana ala hunda lo ti mû maboko na ala? Nyen la mo lingbi ti manda na lege ti atënë ti yâ ti asambela ti ala?

Gi fango lege ti Nzapa na sara ye alingbi na ni

3, 4. Abraham atokua lani zo ti kua ti lo ti sara nyen? E lingbi ti manda nyen na ndo ti ye so Jéhovah asara na nda ni?

³ Na yâ ti mandango Bible ti mo, mo bâ so a lingbi mo sambela Nzapa lakue ti fa lege na mo. Bâ ye so asi giriri tongana Abraham atokua lani zo ti kua ti lo so ngu ti lo ahon ti atanga ni (âmanke Eliézer) ti gue na Mésopotamie ti mû mbeni nzoni wali ndali ti Isaac. Tongana awali ti kodoro ni aga ti tö ngu na mbeni dungu, wakua so asambela atene: “O L’Éternel, . . . Zia tënë asi tongaso, pendere-wali so mbi tene na lo, Zia ta ti mo na sese, mbi hunda mo, si mbi lingbi nyon, na fade lo tene, Mo nyon, na mbi mû na achameau ti mo ti nyon nga; zia wali ni so aga lo so Mo ye teti boi ti Mo Isaac; na lege so fade mbi hinga Mo sara nzobe na mveni ti mbi.”​—Gen. 24:12-14.

⁴ Jéhovah akiri tënë na sambela ti wakua ti Abraham so tongana Rébecca atö ngu ti nyongo na achameau ti lo. Kete na pekoni, lo na Rébecca ague na Canaan na Rébecca aga wali ti Isaac, na Isaac aye lo mingi. Tâ tënë, mo lingbi ti ku ti tene Nzapa asara mbeni ye ti kpene tongaso na mbage ti mo pëpe. Ye oko, tongana mo sambela lo na mo ye si yingo ti lo afa lege na mo, Jéhovah ayeke fa lege na mo na yâ ti gigi ti mo.​—aGal. 5:18.

Sambela alingbi ti sara si e gi bê ti e mingi pëpe

5, 6. Ye wa apika bê ti mo na yâ ti sambela ti Jacob na ngoi so lo yeke nduru ti tingbi na Ésaü?

⁵ Sambela alingbi ti sara si e gi bê ti e mingi pëpe. Na ngoi so Jacob asara mbeto ti tene ita ti lo Ésaü aga asara sioni na lo, lo sambela, lo tene: “O L’Éternel . . . Mbi lingbi pëpe na nzoye ti Mo kue na be-biani ti Mo kue, même kete mbage ni, so Mo sara na boi ti Mo . . . Mbi hunda Mo, Mo zi mbi na tïtî ita ti mbi, na tïtî Ésaü; teti mbeto agbu mbi tënë ti lo, teti peut-être lo ga lo fâ mbi, na mama ni na amolenge ni. Mo tene, Fade mbi sara nzoye na mo biani, na Mbi sara si ahale ti mo aga tongana mbutu ti kota ngu ti ingo, so zo alingbi diko ala pëpe, teti ala si singo.”​—Gen. 32:9-12.

⁶ Atâa so Jacob asara ambeni ye kozo ti tene sioni asi na sewa ti lo pëpe, Jéhovah akiri tënë na sambela ti lo na lege so lo na Ésaü akiri asara songo (Gen. 33:1-4). Diko mbilimbili atënë so lo tene na yâ ti sambela ti lo so, na mo yeke bâ so Jacob ahunda gi mungo maboko pëpe. Lo fa nga so lo mä na bê na tënë ti ngongoa ni so a sara tënë ni kozoni nga lo kiri singila ndali ti nzobe ti Nzapa. Ambeni ‘mbeto ayeke na yâ ti mo’? (2 aCor. 7:5). Tongana a yeke tongaso, sambela ti Jacob so alingbi ti dabe ti mo so asambela alingbi ti sara si mo gi bê ti mo mingi pëpe. Ye oko, a lingbi asambela ti e ayeke gi ti hundango ye pëpe me afa nga mabe so e yeke na ni.

Sambela ti wara ndara

7. Ngbanga ti nyen Moïse asambela lani ti hinga alege ti Jéhovah?

⁷ A lingbi nzara ti nzere na lê ti Jéhovah apusu e ti sambela lo ti mû na e ndara. Moïse asambela lani ti hinga alege ti Nzapa. Lo hunda Jéhovah, lo tene: “Bâ, Mo tene na mbi, Mo sara si azo so alondo [na Égypte], ala gue; . . . Na fadeso mbi voro Mo, tongana mbi ga nzoni na lê ti Mo, Mo fa na mbi lege ti Mo fadeso, si . . . mbi lingbi ga nzoni na lê ti Mo.” (Ex. 33:12, 13). Na kiringo tënë na sambela ni, Nzapa amû pasa na Moïse ti hinga alege ti Lo nzoni ahon ti kozo, hingango ye so ayeke biani kota ye tongana Moïse aye ti mû li ni na popo ti azo ti Jéhovah.

8. Tongana nyen si mo lingbi ti bâ nzoni na gbungo li na ndo ti 1 aGbia 3:7-14?

⁸ David nga asambela, lo tene: “O L’Éternel, fa na mbi lege ti Mo.” (Ps. 25:4). Salomon molenge ti David ahunda na Nzapa ti mû na lo ndara so lo yeke fade na bezoin ni ti sara akua ti lo ti gbia na Israël. Sambela ti Salomon anzere na Jéhovah, na Lo mû na Salomon gi ye so lo hunda so pëpe me nga amosoro na gloire. (Diko 1 aGbia 3:7-14.) Tongana mo wara ambeni kota kua ti sara na yâ ti bungbi ti Jéhovah na mo bâ so kua ni ahon ndo ti mo, sambela Jéhovah ti mû na mo ndara na sara tere ti mo kete, na fade Nzapa ayeke mû maboko na mo ti hinga ye nga ti wara ndara so mo yeke na bezoin ni ti sara akua ni nzoni nga na ndoye.

Tene asambela so alondo na bê

9, 10. So Salomon asara tënë ti “bê” fani mingi na yâ ti sambela ti lo, mo tene ti mo nyen?

⁹ Ti tene Jéhovah amä asambela ti mo, a lingbi a londo na bê ti mo. Na ngu 1026 kozo ti Christ, Salomon atene lani mbeni sambela so alondo na bê ti lo na gbele gbâ ti azo na Jérusalem na ngoi so a ye ti mû temple na Jéhovah. A sû atënë ti sambela so na 1 aGbia chapitre 8. So a zia awe arche ti mbele na yâ ti kubu so ayeke nzoni ahon atanga ni kue, mbeni mbinda alondo na Jéhovah amû yâ ti temple ni kue, na pekoni Salomon agonda Nzapa.

¹⁰ Gbu li na ndo ti sambela ti Salomon so na bâ fani oke si lo sara tënë ti “bê” na yâ ni. Salomon ahinga so gi Jéhovah oko si ahinga bê ti zo (1 aGbia 8:38, 39). Na yâ ti oko sambela ni so, lo fa so beku ayeke dä ndali ti wasiokpari so ‘akiri na Nzapa na bê ti lo kue’. Tongana mbeni wato agbu azo ti Nzapa, Jéhovah ayeke mä sambela ti ala tongana bê ti ala angbâ kue na mbage ti lo (1 aGbia 8:48, 58, 61). Biani, a yeke nzoni asambela ti mo alondo na bê ti mo.

A-Psaume alingbi ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni

11, 12. Ye wa mo manda na lege ti sambela ti mbeni zo ti mara ti Lévi so lege akanga na lo teti mbeni ngoi ti gue na yâ ti temple?

¹¹ Mandango mbeti ti aPsaume alingbi ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo nga ti mû maboko na mo ti ku Nzapa ti kiri tënë na ni. Bâ tapande ti mbeni zo ti mara ti Lévi so a gbu lo lani na ngbâa; bâ tongana nyen lo kanga bê ti lo ti ku. Atâa so teti mbeni ngoi lo lingbi pëpe ti gue na yâ ti temple, lo he bia so lo tene: “O âme ti mbi, teti nyen mo ne nengo? Teti nyen mo duti nzoni na yâ mbi pëpe? Mo ku gi Nzapa, teti fade mbi kiri mbi sepela Lo mbeni. Lo yeke Salut ti mbi na Nzapa ti mbi.”​—Ps. 42:6, 12; 43:5.

¹² Mo lingbi ti manda nyen na mbage ti zo ti mara ti Lévi so? Tongana mo sara kanga ndali ti ye ti mbilimbili si lege akanga na mo teti mbeni ngoi ti sara bungbi legeoko na aita ti mo, kanga bê ti mo mo ku Nzapa ti sara mbeni ye ndali ti mo (Ps. 37:5). Gbu li ti mo na ndo ti ngia so mo wara ândö na yâ ti kusala ti Jéhovah, sambela lo ti mû maboko na mo ti gbu ngangu, na oko ngoi ni “ku gi Nzapa” ti sara si mbeni lâ mo kiri mo wara tere na aita.

Sambela na mabe

13. Ti lingbi na Jacques 1:5-8, ngbanga ti nyen a lingbi mo sambela na mabe?

¹³ Atâa duti ti mo ayeke tongana nyen, sambela lakue na mabe. Tongana mo yeke na yâ ti tara, sara ye alingbi na wango ti disciple Jacques. Sambela Jéhovah na duti na kite pëpe so lo lingbi ti mû na mo ndara ti gbu ngangu na yâ ti tara ni. (Diko Jacques 1:5-8.) Nzapa ahinga nzoni mingi agingo bê kue so mo yeke peut-être na ni, na lo lingbi ti fa lege na mo nga ti dë bê ti mo na lege ti yingo ti lo. Na mabe, zi bê ti mo na lo, duti na “kite oko pëpe”, na yeda na lege so yingo ti lo ayeke fa na mo, yeda nga na wango ti Mbeti ti Nzapa.

14, 15. Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so Anne asambela na lo sara ye na mabe?

¹⁴ Anne, mbeni oko ti awali use so Elkana amû, asambela ândö Jéhovah na lo sara ye na mabe. Anne ayeke lani na molenge pëpe, na sambâ ti lo so ayeke na amolenge mingi azia pëpe ti tene yanga ti mbana na lo. Na tabernacle, Anne amû zendo lo tene so tongana ni dü mbeni molenge ti koli, fade ni yeke mû lo na Jéhovah. Ndali ti so poro ti yanga ti lo ayeke dö na ngoi so lo yeke sambela, kota prêtre Élie abâ ti lo atene so sämba la asara lo. Me tongana lo hinga so ye ni ayeke fade tongaso pëpe, lo tene na Anne: “[Zia] Nzapa ti Israël amû na mo ye so mo hunda Lo dä.” Atâa so Anne ahinga mbilimbili pëpe ye so ayeke si ande na nda ni, lo mä na bê so fade Jéhovah ayeke kiri tënë na sambela ti lo. Tongaso, “lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe.” Bê ti lo agi lo mbeni pëpe.​—1 Sam. 1:9-18.

¹⁵ Na peko ti so lo dü Samuel nga lo zi lo na me awe, Anne ague na lo na tabernacle ti fa lo na Jéhovah ndali ti kusala so ayeke nzoni-kue (1 Sam. 1:19-28). Mungo ngoi ti gbu li na ndo ti sambela so Anne asara na ngoi ni so alingbi biani ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo nga ayeke mû maboko na mo ti bâ so même tongana mo yeke na vundu ndali ti mbeni kpale, mo lingbi ti hon ndo ni tongana mo sambela Jéhovah na mo mä na bê so lo yeke kiri ande tënë na mo.​—1 Sam. 2:1-10.

16, 17. Ye wa asi na pekoni so Néhémie asambela na lo sara ye na mabe?

¹⁶ Na popo ti ngu 500 ti kiri na ngu 400 kozo ti Christ, Néhémie so ayeke lani mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo asambela na lo sara ye na mabe. Lo tene: “O Seigneur, mbi voro Mo, fadeso Mo zia mê ti Mo [amä] sambela ti boi ti Mo, na sambela ti aboi ti Mo, ala so ayeke na ngia ti kpe mbeto ti iri ti Mo; mbi hunda Mo, Mo sara si ye ti boi ti Mo aga nzoni laso, Mo sara si lo wara be-nzoni na gbele zo so.” “Zo so” ayeke lani zo wa? A yeke lani Artaxerxès Gbia ti Perse, lo so Néhémie asara kua na lo tongana zo ti mungo na lo sämba.​—Néh. 1:11.

¹⁷ Néhémie asambela lani na mabe teti alango mingi na peko ti so lo mä so aJuif so asigigi na ngbâa na Babylone awe “[a]yeke na yâ ye ti vundu mingi na yâ ye ti zonga; a fâ gbagba ti bira ti Jérusalem awe”. (Néh. 1:3, 4). Nzapa akiri tënë na asambela ti Néhémie ahon ti so lo ku tere ti lo fade na ni tongana Gbia Artaxerxès azi lege na lo ti gue na Jérusalem ti kiri ti leke gbagba ni (Néh. 2:1-8). Kete na pekoni, a hunzi kua ti lekengo gbagba ni. Nzapa akiri tënë na asambela ti Néhémie ngbanga ti so asambela ni aluti gi na ndo ti tënë ti tâ vorongo Nzapa nga lo tene asambela ni na mabe. Asambela ti mo ayeke nga tongaso?

Girisa pëpe ti gonda Jéhovah nga ti kiri singila na lo

18, 19. Ndali ti aye wa si a lingbi mbeni wakua ti Jéhovah agonda lo na akiri singila na lo?

¹⁸ Na yâ ti sambela ti mo, girisa pëpe ti gonda Jéhovah na ti kiri singila na lo. Araison ayeke dä mingi ti sara tongaso! Na tapande, David ayeke lani nduru ti gonda Jéhovah ndali ti komandema ti Lo. (Diko Psaume 145:10-13.) Asambela ti mo afa so mo bâ na nene ni mingi matabisi so mo yeke na ni ti fa tënë ti Royaume ti Jéhovah? Asambela ti azo so asû aPsaume alingbi nga ti mû maboko na mo ti kiri singila na Nzapa na bê ti mo kue ndali ti abungbi nga na akota bungbi so e yeke sara.​—Ps. 27:4; 122:1.

¹⁹ Nzara ti bê ti mo ti kiri singila na Nzapa ndali ti songo so mo yeke na ni na lo alingbi ti pusu mo ti tene na lo asambela so alondo na bê ti mo nga so ague oko na abibe so: “O Seigneur, fade mbi mû merci na Mo na popo ti azo; fade mbi sara bia ti sepela Mo na popo ti amara. Teti Nzobe ti Mo ayeke kota, a si juska na ayayu, na tene-biani ti Mo asi juska na yâ mbinda na nduzu. O Nzapa, Mo yä iri ti Mo na nduzu ahon ayayu; zia gloire ti Mo na nduzu na ndo sese kue.” (Ps. 57:10-12). Biani, so atënë ti kpengbango zo la! Mara ti atënë tongaso so e wara ni na yâ ti mbeti ti aPsaume alingbi ti sara mbeni ye na ndo ti mo nga ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo.

Voro tere ti mo na Nzapa na nengo lo mingi

20. Tongana nyen Marie afa so lo ne Nzapa mingi?

²⁰ A lingbi asambela ti mo afa so mo ne Nzapa mingi. Kete na pekoni so Marie ahinga so lo yeke ga mama ti Messie, atënë so lo tene ti ne na Nzapa akpa tere na atënë so Anne, mama ti Samuel, atene lani tongana lo gue na maseka Samuel ti sara kua na tabernacle. Nengo so Marie ane na Nzapa asigigi na yâ ti atënë ti lo so: “Âme ti mbi agonda Jéhovah, na mbi lingbi pëpe ti kanga ngia so ayeke na bê ti mbi na tere ti Nzapa Sauveur ti mbi.” (Luc 1:46, 47). Asambela ti mo alingbi ti ga nzoni ahon ti kozo tongana mo duti na a-oko bibe ti nengo Nzapa tongaso. Biani, a yeke na lege ni si a soro Marie, lo so aye Nzapa mingi, ti ga mama ti Jésus, Messie ni!

21. Tongana nyen si asambela ti Jésus afa so lo ne Nzapa nga lo yeke na mabe?

²¹ Asambela ti Jésus afa so lo ne Nzapa mingi nga lo yeke na kota mabe. Na tapande, kozo si lo zingo Lazare na kuâ, “Jésus ayô lê ti lo na nduzu na lo tene: ‘Babâ, mbi kiri singila na mo so mo mä mbi. Ti tâ tënë ni, mbi hinga so mo yeke mä mbi lakue’ ”. (Jean 11:41, 42). Asambela ti mo afa nga so mo ne Nzapa nga so mo yeke na mabe tongaso? Gbu li na ndo ti sambela so Jésus asara na mo yeke bâ ande so ambeni kpengba tënë so asigigi na yâ ti sambela ni ayeke tënë ti sarango si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue, gango ti Royaume ti lo nga na sarango si ye so bê ti lo aye aga tâ tënë (Mat. 6:9, 10). Gbu li na ndo ti asambela ti mo wani. Asambela ti mo afa so tënë ti aye so andu Royaume ti Jéhovah, sarango si ye so bê ti lo aye nga na sarango si iri ti lo aga nzoni-kue si agbu bê ti mo ahon aye kue? A yeke nzoni a duti tongaso.

22. Ngbanga ti nyen mo lingbi ti dë kite pëpe so Jéhovah ayeke kpengba mo ti fa nzoni tënë?

²² Ndali ti so a yeke sara ngangu na e wala ndali ti ambeni kpale nde, mingi ni na yâ ti asambela ti e, e yeke hunda Jéhovah ti mû maboko na e ti sara na lo na mbeto pëpe. Tongana Sanhédrin amû yanga lani na Pierre nga na Jean ti zia ti “fa ye na iri ti Jésus”, na mbeto pëpe abazengele so ake yanga so a mû (Kus. 4:18-20). Na pekoni so a zi ala na kanga, ala gue asara tënë ti ye so asi so na amba ti ala. Na pekoni, azo so kue ayeke dä ahunda na Nzapa ti mû maboko na ala ti tene tënë ti lo na mbeto pëpe. So tâ ngia si ala wara tongana Nzapa akiri tënë na sambela ti ala, teti “ala kue asi na yingo vulu na ala yeke tene tënë ti Nzapa na mbeto pëpe.” (Diko Kusala 4:24-31.) Ye so asi na pekoni ayeke so gbâ ti azo aga awakua ti Jéhovah. Sambela alingbi nga ti kpengba mo ti fa nzoni tënë na mbeto pëpe.

Ngbâ ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo

23, 24. (a) Fa ambeni tapande so afa tongana nyen mandango Bible alingbi ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo. (b) Mo lingbi ti sara ande nyen si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo?

²³ A lingbi ti fa ambeni tapande mingi so afa so dikongo Bible nga na mandango ni alingbi ti mû maboko na mo ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo. Na tapande ti Jonas, mo lingbi ti fa na yâ ti sambela ti mo so “salut ayeke ti L’Éternel.” (Jonas 2:2-11). Tongana mo sara mbeni kota siokpari so asara si mo duti gbä nga mo gi ti wara mungo maboko ti a-ancien, atënë ti yâ ti sambela ti David alingbi ti mû maboko na mo ti fa na Jéhovah na yâ ti asambela ti mo so mo gbian bê ti mo awe (Ps. 51:3-14). Na yâ ti ambeni sambela, mo lingbi ti gonda Jéhovah tongana ti so Jérémie asara ândö (Jér. 32:16-19). Tongana mo ngbâ ti gi mbeni wali wala koli ti sara mariage na lo, ti gbu li na ndo ti sambela so ayeke na Esdras chapitre 9, nga na oko ngoi ni ti hunda ye na Nzapa, alingbi ti kpengba mo ti leke na bê ti mo ti mä yanga ti Nzapa ti ‘sara mariage gi na yâ ti Seigneur.’​—1 aCor. 7:39; Esdras 9:6, 10-15.

²⁴ Ngbâ ti diko Bible, ti manda ni nga ti hasa yâ ni. Gi na yâ ni ambeni tënë so mo lingbi ti yôro ni na yâ ti asambela ti mo. Mo lingbi peut-être ti yôro tënë ti yâ ti ambeni versê na yâ ti asambela ti mo ti vorongo tere na Nzapa, ti kiringo singila na lo nga ti gondango lo. Mo yeke bâ ande so mo yeke ga nduru mingi na Jéhovah ahon ti kozo na ngoi so asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo na lege ti mandango Bible.

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Ngbanga ti nyen si a lingbi e gi fango lege ti Nzapa nga e sara ye alingbi na ni?

• A lingbi nyen la apusu e ti sambela ti wara ndara?

• Tongana nyen si mbeti ti aPsaume alingbi ti sara si asambela ti e akiri aga nzoni ahon ti kozo?

• Ngbanga ti nyen a lingbi e sambela na mabe nga na nengo Nzapa mingi?

[Foto na lembeti 15]

Zo ti kua ti Abraham asambela Nzapa ti fa lege na lo. Mo kue mo sara tongaso?

[Foto na lembeti 17]

Mandango tënë ti Nzapa na sewa alingbi ti sara si asambela ti mo akiri aga nzoni ahon ti kozo