Zia si asarango ye ti e afa so e ne zo

“Ala ga azo so asara ye tongana ti Nzapa.”​—A-ÉPH. 5:1.

1, 2. (a) Ngbanga ti nyen ti duti na asarango ye so ane zo ayeke kota ye? (b) Fade e yeke bâ tënë wa na yâ ti article so?

NA NDO ti tënë ti nengo zo, mbeni wasungo-mbeti so iri ti lo ayeke Sue Fox atene: “Lakue, a lingbi sarango ye ti e afa so e ne zo. Na ndo kue nga na ngoi kue, asarango ye so ane zo ayeke ga na ye ti nzoni.” Tongana azo ayeke na ngobo ti sarango ye so afa so ala ne amba ti ala, kpale ayeke duti mingi pëpe nga mingi ni akpale ayeke hunzi. Me tongana zo ayeke na ngobo so pëpe, ye so ayeke dü kpale. Ti duti na asarango ye so ane amba ti e pëpe ayeke dü tënë, ngonzo nga vundu.

² Na yâ ti congrégation ti aChrétien, mo yeke wara gbâ ti azo so mingi ti ala ayeke na asarango ye so ane zo. Ye oko, a lingbi e sara hange na asioni sarango ye so amû ndo laso na yâ ti dunia so. Zia e bâ tongana nyen sarango ye alingbi na akpengba-ndia ti Bible na ndo ti tënë so alingbi ti bata e nde nga ti sara si e gboto azo ti ga na ala na yâ ti bungbi so ayeke voro tâ Nzapa. Ti hinga ye so a iri ni atene asarango ye so ane zo, zia e bâ tapande ti Jéhovah na ti Molenge ti lo.

Jéhovah na Molenge ti lo ayeke tapande ti azo so ayeke na asarango ye so ane zo

3. Tapande wa ti sarango ye so ane zo Jéhovah afa ni?

³ Jéhovah Nzapa azia na e pendere tapande ti sarango ye so ane zo. Atâa so lo yeke Gbia ti dunia kue, lo yeke sara ye na azo na nzoni bê mingi nga lo yeke ne ala. Tongana Jéhovah ayeke sara tënë lani na Abraham na Moïse, lo sara kusala na mbeni mbupa ti yanga ti Hébreu so awoko yâ ti tënë ti lo ni ti ga mbeni kode ti sarango tënë na zo yeke. (Gen. 13:14; Ex. 4:6, FD). Tongana awakua ti lo asara faute, Jéhovah afa so lo yeke “Nzapa ti nzobe na ti grâce [wala “so asarango ye ti [lo] afa so [lo] ne zo,” FD]. Ngonzo ti Mo alondo fade pëpe, na nzobe na tene-biani ti Mo ayeke kota.” (Ps. 86:15). Lo yeke nde mingi na ambeni zo ti mitele so tongana amba ti ala asara mbeni ye so anzere na ala pëpe, ala tï na wâ agbi.

4. Tongana nyen si e lingbi ti mû tapande ti Jéhovah na ngoi so amba ti e ayeke sara tënë na e?

⁴ A yeke bâ nga so Nzapa ayeke na asarango ye so ane zo na lege so lo yeke dengi mê ti mä azo. Tongana Abraham ahunda lani Jéhovah na ndo ti azo ti kodoro ti Sodome, Jéhovah akanga bê ti lo ti kiri tënë na ahundango ndo ti Abraham oko na oko kue (Gen. 18:23-32). Lo bâ pëpe ye so agbu bê ti Abraham tongana mbeni ye so ayeke te gi ngoi ti Lo senge. Jéhovah ayeke mä asambela ti awakua ti lo nga lo yeke mä toto ti awasiokpari so agbian bê ti ala. (Diko Psaume 51:13, 19.) A lingbi e mû tapande ti Jéhovah ti dengi mê ti e ti mä amba ti e na ngoi so ala yeke sara tënë na e.

5. Tongana nyen mungo tapande ti sarango ye ti Jésus so ane azo alingbi ti sara si songo ti e na amba ti e amaï?

⁵ A yeke wara nga asarango ye so ane zo na popo ti gbâ ti aye so Jésus amanda lani na tere ti Babâ ti lo. Atâa so ngoi na ngoi kusala ti lo ayeke mû ngoi ti lo mingi nga ngangu ti lo mingi, Jésus ayeke kanga bê ti lo lakue nga lo yeke na nzoni bê. Azo ti buruma, awaziba so ayeke iri ka ye si awara kobe ti yanga ti ala nga na ambeni zo so ayeke na bezoin ti mungo maboko, ala kue abâ so Jésus ayeke lakue nduru ti mû maboko na ala. Lo sara sanka ti ala pëpe atâa so ala ga gi na ndo ti lo na li ti ala wani. Mingi ni, lo yeke zia lege ti kua so lo ngbâ ti sara ti mû maboko na azo so vundu ahon ndo ti ala. Jésus abi bê ti lo mingi na azo so amä na bê na lo (Marc 5:30-34; Luc 18:35-41). Teti so e yeke aChrétien, e yeke mû tapande ti Jésus na lege so e yeke sara ye na azo na nzoni bê nga e yeke mû maboko na ala. Afami ti e, avoizin nga na ambeni zo ayeke bâ mara ti sarango ye tongaso. Na ndo ni, sarango ye tongaso ayeke mû gloire na Jéhovah nga ayeke ga na ngia na e.

6. Tapande wa ti sarango ye so ane zo Jésus azia na e?

⁶ Jésus afa nga so lo ne azo na iringo ala na iri ti ala. Amokonzi-nzapa ti aJuif ayeke ne azo tongana ti Jésus so? Ên-ën. Ala yeke bâ azo so ahinga Ndia ti Moïse pëpe tongana “azo so a deba ala awe” na ala yeke sara ye na azo ni gi tongana azo so adeba ala awe (Jean 7:49). Molenge ti Nzapa asara ti lo ye tongaso pëpe. Azo tongana Marthe, Marie, Zachée nga na ambeni zo mingi amä Jésus so airi ala na iri ti ala (Luc 10:41, 42; 19:5). Laso, tongana ngobo ti sarango ye ti azo ti kodoro so ala yeke dä nga duti ti ala amû lege na ala ti iri azo na iri ti ala, awakua ti Jéhovah ayeke sara kue ti sara tongaso.a Ala yeke zia pëpe si bibe so ayeke ti bâ yâ ti azo bango si asara nzoni na ala akanga lege na ala ti ne aita ti ala nga na ambeni zo.​—Diko Jacques 2:1-4.

7. Tongana nyen akpengba-ndia ti Bible ayeke mû maboko na e ti duti na asarango ye so ane azo na ndo kue?

⁷ Lege so Jéhovah na Molenge ti lo ayeke sara ye na mbage ti azo ti amara kue nga na ti akete mara kue afa so ala yeke ne azo ni, na ayeke gboto azo so ayeke nduru ti yeda na tâ tënë ti ga na mbage ti ala. Biani, akodoro nde nde ayeke na angobo ti ala ti asarango ye so ane zo. Ni la, e ye pëpe ti luti nganganga na ndo ti ambeni lege ti sarango ye so ane zo na ti tene na azo kue ti sara gi ni. Me, a yeke nzoni e zia akpengba-ndia ti Bible afa na e ye so e lingbi ti sara ti ne amba ti e na ndo kue. Zia e bâ tongana nyen si ti duti na asarango ye so ane zo alingbi ti sara si e lë lengo mingi na yâ ti kusala ti e ti fango tënë.

Bara azo na sara lisoro na ala

8, 9. (a) Asarango ye wa a lingbi ti bâ ni tongana asarango ye so ane zo pëpe? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi e zia wango ti Jésus so ayeke na Matthieu 5:47 asara ye na ndo ti lege so e yeke sara ye na azo?

⁸ Teti so na ando mingi laso azo mingi ayeke na ngoi pëpe, a yeke si ka mingi so azo use ahon tere na lege sân ti tene na mba “Bara mo” wala “Tongana nyen?” Tâ tënë, a ku na mbage ti mbeni zo pëpe ti sara tënë na gbâ ti azo kue so ayeke hon na lege. Ye oko, na yâ ti aye mingi, a yeke na lege ni nga a yeke nzoni ti bara azo. Mo yeke bara ka azo? wala mingi ni so mo yeke hon na lege, mo yeke he ngia na azo pëpe, nga mo yeke sara tënë ti ngia na ala pëpe? Atâa so a yeke na sioni bibe pëpe, mbeni zo alingbi ti maï mbeni ngobo so na bango ni nzoni a yeke asarango ye so ane zo pëpe.

⁹ Jésus adabe ti e lo tene: “Tongana ala yeke bara gi aita ti ala, kota ye wa ala yeke sara? Azo ti amara ayeke sara tongaso nga pëpe?” (Mat. 5:47). Na ndo ti tënë so, wandara Donald Weiss asû na mbeti: “Bê ti azo ayeke son tongana amba ti ala asara sanka ti ala. Nga mbeni mbilimbili tënë ti tene mo tene ni ti dë bê ti azo so mo sara sanka ti ala ayeke dä pëpe. Yorö ni ayeke gi so: Bara azo. Sara lisoro na ala.” Tongana sarango ye ti e afa so e dë dengo na mbage ti azo pëpe, ye so ayeke ga na ye ti nzoni mingi.

10. Tongana nyen si dutingo na asarango ye so ane zo alingbi ti mû maboko na e ti lë lengo na yâ ti kusala ti e? (Bâ encadré “He ngia kozoni.”)

¹⁰ Bâ tapande ti ita Thomas na wali ti lo Carole so ayeke na yâ ti mbeni kota gbata ti Amerika ti Banga. Ala sara si anzoni lisoro so ala yeke sara na avoizin ti ala aga mbeni mbage ti kusala ti ala ti fango tënë. Ala yeke sara ni tongana nyen? Na bingo bê na Jacques 3:18, Thomas atene: “E sara kue ti he ngia na azo na ti duti na siriri na ala. E ga nduru na azo so e bâ ala ala duti na gigi nga na ala so ayeke sara kua na ando ni. E he ngia na ala na e bara ala. E sara tënë na ala na ndo ti aye so agbu bê ti ala: amolenge ti ala, ambo ti ala, ada ti ala nga akusala ti ala. Tongana ngoi ayeke hon, ala bâ e tongana akamarade ti ala.” Carole atene: “Na mbeni vizite ti peko e fa iri ti e na ala na e hunda ti ala nga. E fa na ala ye so e yeke sara na yâ ti vaka ni me e sara tënë na ala gi nduru. Na nda ni, e lingbi ti fa tënë na ala.” Sarango ye ti Thomas na Carole asara si mingi ti avoizin ti ala abâ ala na nzoni lê. Mingi ayeda ti mû ambeti ti e, na ambeni afa kota nzara ti bê ti ala ti manda tâ tënë.

Na yâ ti akpale, fa so mo yeke na asarango ye so ane zo

11, 12. Ngbanga ti nyen a yeke ye ti dongo bê pëpe ti ku ti mä atënë ti mbana na ngoi ti fango tënë? A lingbi e sara ye tongana nyen na gbele ni?

¹¹ Na fango tënë, ngoi na ngoi azo asara ye na e na mbeni lege so afa so ala ne e pëpe. Ye so adö bê ti e pëpe, ngbanga ti so Jésus awa adisciple ti lo lani na tënë so: “So azo ni asara ye ti ngangu na mbi, ala yeke sara ande ye ti ngangu na ala nga.” (Jean 15:20). Me ti sara ye tongana ti so zo ni asara na e, e yeke wara ye ti nzoni na pekoni pëpe. A lingbi e sara ye tongana nyen? Bazengele Pierre asara tënë so: “Na yâ ti bê ti ala, zia ala hinga so Christ ayeke nzoni-kue na ala bâ lo tongana Seigneur, lakue ala duti nduru ti gbu koko ti beku ti ala na gbele azo kue so ayeke hunda ala na nda ti beku ni so; me ala sara ni na ngangu pëpe nga na nengo zo mingi.” (1 Pi. 3:15). Sarango ye ti e so ane zo, so ti tene ti kiri tënë yeke nga ti ne zo, alingbi ti sara si azo so azonga e adengi mê na tënë ni.​—Tite 2:7, 8. 

¹² E lingbi biani ti leke tere ti e kozo ti sara ye na mbeni lege so anzere na Nzapa na gbele atënë ti mbana? En. Paul awa e na tënë so: “Zia lakue tënë ti yanga ti ala aduti nzoni, ala zia ingo dä, si ala hinga tongana nyen a lingbi ala kiri tënë na zo oko oko.” (aCol. 4:6). Tongana na yâ ti sewa ti e, na place ti kua, na ekole, na yâ ti congrégation nga na avoizin ti e, sarango ye so ane zo aga mbeni ye ti tere ti e, ye so ayeke fa so e leke tere ti e nzoni awe ti sara ye na gbele atënë ti hengo ndo nga na azonga na mbeni lege so alingbi na aChrétien.​—Diko aRomain 12:17-21.

13. Fa mbeni tapande so afa so sarango ye so ane zo alingbi ti dë bê ti azo so aye ti mä tënë ti e pëpe.

¹³ Ti duti na asarango ye so ane zo na ngoi ti akpale aga na aye ti nzoni mingi. Na tapande, na Japon, mbeni wa ti da na mbeni zo so aga ti bâ lo asara mbeni ye ti kamene na mbeni ita. Na lege ti sarango ye so ane zo, ita ni azia ndo ni lo hon. Na ngoi so lo ngbâ ti fa tënë na yâ ti territoire ni, lo bâ koli so aga fade ti bâ wa ti da ni so. Koli ni apusu kete na lo ngbâ ti bâ peko ti ita ni. Na ngoi so ita ni aga na tere ti lo, koli ni atene: “Vundu asara mbi ndali ti ye so asi fade. Atâa so e tene fade atënë so anzere na mo pëpe, mbi bâ so mo he gi ngia. Mbi yeke sara nyen ti sara ye tongana ti mo so?” Teti so a zi koli so na kua nga mama ti lo akui aninga pëpe, lo yeke na beku oko pëpe nga lo yeke na ngia pëpe. Ita ni ahunda ti manda Bible na lo, na lo yeda. Kete na pekoni, ala to nda ti manda Bible na mandango ye ni aduti fani use na yâ ti yenga oko.

Nzoni lege ti maï asarango ye so ane zo

14, 15. Tongana nyen si awakua ti Jéhovah ti giriri ayeke fa ye na amolenge ti ala?

¹⁴ Na ngoi ti giriri, ababâ na amama so akpe mbeto ti Nzapa asara kue ti tene na yanga-da amolenge ti ala amanda ti duti na asarango ye so ane zo. Bâ na Genèse 22:7 lege so Abraham na molenge ti lo Isaac asara tënë na popo ti ala ti fa so sarango ye ti ala ane mba. Nzoni sarango ye so ababâ na amama ti Joseph afa na lo asigigi polele na yâ ti sarango ye ti lo. Tongana lo yeke lani na da ti kanga, sarango ye ti lo même na mbage ti amba ti lo zo ti kanga ni afa so lo ne azo (Gen. 40:8, 14). Atënë so lo tene na Pharaon afa polele so a manda na lo nzoni lege ti sara tënë na azo so ayeke na komandema.​—Gen. 41:16, 33, 34.

¹⁵ Na yâ ti acommandement bale-oko so a mû na amolenge ti Israël, a yeke wara tënë so: “A lingbi mo yekia babâ na mama ti mo si lâ ti mo awu mingi na yâ sese ni so L’Éternel Nzapa ti mo amû na mo.” (Ex. 20:12). Mbeni lege ti tene amolenge ane ababâ na amama ti ala ayeke lani ti duti na asarango ye so ane zo na yanga-da. Molenge ti Jephté ti wali afa lani so lo ne tâ babâ ti lo mingi na yengo dä na zendo so babâ ti lo amû ni atâa so a yeke mbeni tara ndali ti lo.​—aJu. 11:35-40.

16-18. (a) A lingbi ti sara nyen ti fa na amolenge ti duti na asarango ye so ane zo? (b) Ti fa na amolenge ti duti na asarango ye so ane zo aga na aye ti nzoni wa?

¹⁶ Ti fa na amolenge ti e ti duti na asarango ye so ane zo ayeke kota ye mingi. Ti ga mbeni kota zo so ayeke na anzoni sarango ye, a yeke nzoni a manda na amolenge nzoni lege ti bara agene, ti kiri tënë na singa nga nzoni lege ti tengo kobe na azo. A yeke nzoni a fa na ala ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti zi lege na azo, ti ne ambakoro na azo ti kobela nga ti mû maboko na azo so ayô anengo kungba. Ala yeke na bezoin ti hinga nene ti tenengo atënë tongana: “Bara ala”, “pardon”, “merci”, “gango nzoni na ala”.

¹⁷ Ti manda na amolenge asarango ye so ane zo ayeke kete ye pëpe. Me nzoni lege ni ayeke ti zia na ala mbeni nzoni tapande. Kurt so ayeke na ngu 25 afa tongana nyen a manda na lo nga na aita ti lo ota ti sara ye na lege so ane zo, lo tene: “E yeke mä nga e yeke bâ nzoni lege so babâ na mama ti e ayeke sara na tënë na popo ti ala nga lege so ala yeke sara na ye na kangango bê nga na nengo azo. Na Da ti Royaume, kozo si bungbi ato nda ni nga na peko ti so bungbi ahunzi, babâ ti mbi ayeke mû mbi na tere ti lo ti sara lisoro na aita-koli nga na aita-wali so aga mbakoro awe. Mbi yeke mä lo na barango azo nga mbi yeke bâ lo na nengo ala.” Kurt akiri atene: “Tongana ngoi ayeke hon, mbi komanse ti sara ye tongana babâ ti mbi. Ti duti na asarango ye so ane zo aga mbeni ye so ayeke na yâ ti mênë ti mbi. A yeke pëpe lege so mo yeke sara na ye na azo, me a yeke lege so mo ye ti sara ye na mbage ti azo.”

¹⁸ Nyen la ayeke si biani tongana ababâ na amama afa na amolenge ti ala ti duti na asarango ye so ane zo? Fade amolenge ni ayeke duti na anzoni kamarade nga ala yeke duti lakue na siriri na tanga ti azo. Fango ye tongaso aleke amolenge ni nzoni ti sara kua maboko na maboko na apatron ti ala nga na amba ti ala azo ti kua. Nga, amolenge so ayeke na asarango ye so ane zo ayeke zia ngia na bê ti ababâ na amama ti ala.​—Diko aProverbe 23:24, 25.

Asarango ye so ane zo asara si e yeke nde

19, 20. Ngbanga ti nyen a lingbi e ngbâ ti sara ye tongana ti Nzapa ti e so ayeke na asarango ye so ane zo nga na ti Molenge ti lo?

¹⁹ Bazengele Paul atene: “Ala ga azo so asara ye tongana ti Nzapa, teti ala yeke amolenge so lo ndoye ala mingi.” (aÉph. 5:1). Ti sara ye tongana ti Jéhovah Nzapa nga ti Molenge ti lo andu sarango ye alingbi na akpengba-ndia ti Bible, na mbilimbili ati so e bâ na yâ ti article so. Na sarango tongaso, e yeke kpe ti duti na asarango ye so ane zo gi ndali ti lê ti azo pëpe ti tene e nzere na lê ti mbeni zo so ayeke na kota ndo wala ti wara mbeni ye na pekoni.​—Jude 16.

²⁰ Na yâ ti alango ti nda ni ti sioni komandema ti lo, Satan aleke na bê ti lo ti buba anzoni sarango ye so Jéhovah azia na sese. Me Zabolo ayeke wara lege oko pëpe ti buba biaku biaku anzoni sarango ye so ane zo, na so atâ Chrétien ayeke na ni. Zia e oko oko kue e ngbâ ti mû tapande ti Nzapa so ayeke na asarango ye so ane zo nga na ti Molenge ti lo. Tongaso, a lingbi tënë ti yanga ti e nga na sarango ye ti tere ti e aduti ti lo nde na ti azo so aye ti duti na asarango ye so ane zo pëpe. Na sarango tongaso, e yeke gonda iri ti Jéhovah Nzapa ti e so ayeke na asarango ye so ane zo, nga a yeke sara si e gboto azo so ayeke nduru ti yeda na tâ tënë ti ga na yâ ti bungbi so ayeke voro tâ Nzapa.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo dabe mo na ni

• Nyen la e manda na ndo ti lege so Jéhovah na Molenge ti lo afa na gigi asarango ye so ane zo?

• Teti so e yeke aChrétien, ngbanga ti nyen barango azo na ngia ayeke sara si a bâ e na nzoni lê?

• Na lege wa dutingo na asarango ye so ane zo ayeke sara si e lë lengo na yâ ti kusala ti fango tënë?

• Nyen la ababâ na amama alingbi ti sara ti fa na amolenge ti ala ti sara ye na lege so ane zo?

[Encadré na lembeti 30]

He ngia kozoni

Azo mingi ayeke gi bê ti ala ti to nda ti lisoro na mbeni zo so ala hinga lo pëpe. Ye oko, teti so ala ndoye Nzapa nga amba ti ala, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara ngangu kue ti manda lege ti sara lisoro na azo tongaso si ala fa na ala tâ tënë ti Bible. Nyen la alingbi ti mû maboko na mo ti sara tongaso?

Mbeni kpengba-ndia ni ayeke na aPhilippien 2:4, so atene: “Zia zo oko oko azia lê gi na ndo ti aye ti lo wani pëpe, me lo zia lê nga na ndo ti aye ti amba ti lo.” Tara ti gbu li ti mo na ndo ti atënë tongaso: Tongana mo de mo tingbi na mbeni zo lâ oko pëpe, lo yeke bâ mo tongana wande. Mo lingbi ti sara nyen ti tene lo duti nduru ti sara lisoro na mo? Ti he ngia na ti bara lo ayeke mû maboko na mo. Me ambeni ye mingi ayeke dä so a lingbi a bâ ni.

Na tarango ti sara lisoro na mbeni zo, peut-être mo yeke sara si li ti lo ahon nde na ndo ti ye so lo yeke gbu li fade dä. Tongana mo tara ti sara lisoro na zo ni, si ye so ayeke na yâ ti li ti mo ayeke ye so agbu bê ti lo pëpe, lo lingbi ti kiri tënë na mo nzoni pëpe. Tongaso, tongana mo wara lege ti hinga ye so lo yeke bi bê ti lo dä, ngbanga ti nyen ti mû ni ti sara lisoro na ndo ni na lo pëpe? A yeke ye so Jésus asara lani tongana lo tingbi na wali ti kodoro ti Samarie na yanga ti mbeni dungu (Jean 4:7-26). Li ti wali so ayeke lani gi na ndo ti tongo ngu ti lo. Jésus amû lani tënë ni so si lo to nda ti lisoro na wali ni, na fade fade lo gbian lisoro ni ti ga mbeni pendere lisoro na ndo ti tënë ti Nzapa.

[Afoto na lembeti 29]

Ti he ngia na azo alingbi ti mû lege na e ti fa tënë na ala

[Foto na lembeti 31]

Dutingo lakue na asarango ye so ane zo aga na ye ti nzoni