Bi lê ti mo yongoro na aye so ayeke senge senge!
“Zi lê ti mbi na tere ti ye so ayeke senge senge, na Mo mû na mbi fini na lege ti Mo.”—PS. 119:37.
1. Ngbanga ti nyen lê ti e ayeke mbeni kota ye mingi?
LÊ TI e ayeke kota ye mingi! Grâce na lê ti e, e lingbi ti bâ konongo ti aye so angoro e nga na nzoroko ni. Lê ti e amû lege na e ti bâ akamarade ti e so e ye ala wala ti bâ aye ti sioni so ayeke hara e. Na lege ni e yeke bâ pendere ti aye, na ti wara ngia na yâ ti aye so Nzapa acréé. Lê ti e amû nga lege na e ti bâ gloire ti Nzapa nga na aye so afa polele so lo yeke dä (Ps. 8:4, 5; 19:2, 3; 104:24; aRom. 1:20). Na ndo ni, teti so lê ti e ayeke sara kusala ti mû asango ti gue na ni na yâ ti li ti e, lo yeke mû maboko na e mingi ti hinga ye na ndo ti Jéhovah nga ti kpengba mabe ti e na lo.—Jos. 1:8; Ps. 1:2, 3.
2. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti sara hange na aye so e yeke bâ? Ye wa e lingbi ti manda na yâ ti sambela so wasungo psaume atene na bê ti lo kue?
2 Ye oko, ye so e bâ alingbi ti sara sioni na e. Kota songo ayeke na popo ti li ti e nga na lê ti e. Ye so e bâ alingbi ti pusu e ti sara ye wala ti kiri ti dü nzara ti mbeni ye mingi na yâ ti e nga ti kono anzara ti bê ti e. E yeke na yâ ti mbeni dunia so ayeke na gbe ti Satan Zabolo. Sarango ye ti azo ni ayeke buba gi bubango nga ala ye gi aye so anzere na ala. Ni la, e yeke tingbi na gbâ ti alimon, asabango so tongana e bi lê ti e dä gi kete alingbi ti sara si gi yeke tongaso e hon yongoro (1 Jean 5:19). Tongaso, a yeke senge pëpe si mbeni wasungo psaume atoto na Nzapa atene: “Zi lê ti mbi na tere ti ye so ayeke senge senge, na Mo mû na mbi fini na lege ti Mo.”—Ps. 119:37.
Lege so lê ti e alingbi ti handa e
3-5. Na yâ ti Bible, atapande wa afa na e so a yeke sioni ti zia si lê ti e asara ngangu na ndo ti e?
3 Bâ ye so asi na kozo wali, Ève. Satan atene na lo so tongana lo te “lê ti keke ti hinga nzoni na ti hinga sioni,” lê ti lo ayeke ‘lungula’. Peut-être bê ti Ève anzere lani ti mä so lê ti lo ayeke “lungula”. Tongana Ève “abâ keke so ayeke nzoni teti kobe, a nzere na lê, na a yeke keke so bê aye si zo awara ndara,” nzara ti tengo lê ti keke so a ke na ala ti te ni akiri asara lo mingi. Bango lê ti keke ni na nzara ni ague na Ève ti ke yanga ti Nzapa. Koli ti lo, Adam, nga kue ake yanga na ye so aga na ye ti sioni na ndo ti azo kue.—Gen. 2:17; 3:2-6; aRom. 5:12; Jacq. 1:14, 15.
4 Na ngoi ti Noé, aye so ambeni ange abâ asara nga ngangu na ndo ti ala. Genèse 6:2 asara tënë ti ala atene: “Amolenge ti Nzapa abâ so amolenge-wali ti azo ayeke pendere. Ala kamata awali na popo ti azo tongana bê ti ala aye.” Bango amolenge wali ti azo ngbii la asara si nzara ti bungbingo koli na wali adü na yâ ti a-ange so ake yanga, atâa so a leke ala ti bungbi na wali pëpe. A-ange so adü amolenge so aye sarango ye ti ngangu mingi na azo. Sioni sarango ye ti azo na ngoi ni kâ asara si futingo aga na ndo ti azo kue. Gi Noé na azo ti sewa ti lo la asö kuâ.—Gen. 6:4-7, 11, 12.
5 Angu ngbangbo mingi na pekoni, lê ti Acan so ayeke mbeni zo ti Israël apusu lo ti nzi ambeni kungba so a gbu na gbata ti Jéricho. Nzapa amû yanga lani ti tene a futi aye ti gbata ni kue, me gi ambeni ye ni la a lingbi a zia ni na tabernacle ti Jéhovah. A gboto mê ti azo ti Israël atene: ‘Ala bata tere ti ala mveni, si tongana ala yeke futi ye so L’Éternel azonga awe, ala [sara nzara ni pëpe, Kozo Mbouki]’, si ala mû ambeni kungba ti gbata ni pëpe. Na ngoi so Acan ake yanga, azo ti Israël atï na gbe ti azo ti Aï na yâ ti bira na mingi ti ala akui. Acan afa na gigi pëpe ye so lo nzi juska a sigigi na nda ti lo sigingo. Na Acan atene: “Mbi bâ” ambeni ye “na bê asara mbi teti ye so, na mbi kamata ye ni”. Nzara ti lê ti lo asara si a futi lo legeoko na “ye kue so ayeke na lo”. (Jos. 6:18, 19; 7:1-26). Acan asara nzara ti ye so a ke na lo ti mû ni.
A lingbi e kanga nzara ti bê ti e
6, 7. Na popo ti “aye so” Satan ayeke sara kua na ni ti handa na e, ti so wa la lo yeke sara kua na ni mingi? Tongana nyen azo ti sarango sabango ayeke sara kua na ni?
6 Laso nga kue azo ayeke tingbi na mara ti tara so asi lani na Ève, so asi na a-ange so ake yanga nga na Acan. Na popo ti “aye so” Satan ayeke sara na kusala ti handa na azo, “nzara ti lê” la asara ngangu mingi na ndo ti zo ahon atanga ni kue (2 aCor. 2:11; 1 Jean 2:16). Azo ti sarango sabango ti aye ti kango ni ahinga so ye so azo ayeke bâ ayeke sara lakue ngangu na ndo ti ala. Mbeni wamungo wango na ndo ti tënë ti dengo buze atene so “lê ti zo la ayeke handa lo ahon tanga ti aye kue.” Lo tene nga: “Na popo ti aye tongana lê, hon nga na mê, mingi ni lê la ayeke sara ngangu mingi na ndo ti zo, nga lê ti e alingbi ti gue na e ti sara mbeni ye so e hinga so ayeke na lege ni pëpe.”
7 A yeke senge pëpe si azo ti sarango sabango ayeke sigigi na alimon so ala leke ni nzoni ti tene tongana zo abâ ni, a zia nzara ti aye ti ala ni na yâ ti bê ti lo. Mbeni wandara ti kodoro ti Amerika so agi nda ti ye na ndo ti lege so sabango ayeke sara ngangu na ndo ti azo atene: “A yeke sara sabango gi pëpe ti fa ye na azo me mingi ni ti ndu bê ti ala na ti pusu ala ti sara ye.” Ngoi na ngoi, a yeke alimon so ayeke pusu azo ti bi bê na ndo ti bungbingo ti koli na wali la ala yeke sara kusala na ni. Biani, a yeke kota ye ti tene e sara hange na aye so e yeke bâ nga na aye so ayeke lï na yâ ti li ti e nga na bê ti e.
8. Tongana nyen Bible afa so a lingbi e sara hange na lê ti e?
8 Nzara ti lê nga na nzara ti mitele alingbi nga ti gbu aChrétien. Ni la, Mbeti ti Nzapa awa e ti gi ti kanga nzara ti bê ti e tongana a ndu tënë ti aye so e yeke bâ nga na aye so e yeke sara nzara ni. (1 aCor. 9:25, 27; diko 1 Jean 2:15-17.) Job so ayeke zo ti mbilimbili ahinga so kamba ayeke na popo ti bango mbeni ye nga na sarango nzara ni. Lo tene: “Mbi te mbele na lê ti mbi; tongaso, mbi lingbi bâ masia tongana nyen?” (Job 31:1). Job ake ti ndu mbeni wali na nzara ni nga lo ke même ti pensé na ndo ti mbeni wali. Jésus afa nene ti tene zo asara pëpe nzara ti lango-sioni na yâ ti bê ti lo, lo tene: “Me mbi tene na ala: Zo kue so angbâ ti bâ mbeni wali si lo sara nzara ti wali ni so, andâ lo gi lo na wali na yâ ti bê ti lo awe.”—Mat. 5:28.
Aye so ayeke senge senge so a lingbi e kpe ni
9. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi e sara hange tongana e yeke gi ye na ndo ti Internet? (b) Nyen la alingbi ti si na zo tongana lo bâ porno même gi kete tongaso?
9 Na yâ ti dunia ti laso, a yeke ngangu pëpe na zo ti ‘ngbâ ti bâ’ porno, mingi ni na ndo ti Internet. E lingbi ti tingbi na porno gi gbagburu tongaso na ndo ti Internet atâa so e la e gi pekoni pëpe. Tongana nyen? Mbeni place na ndo ti Internet so a zia alimon ti porno dä alingbi ti sigigi gi tongaso na lê ti ordinateur ti mbeni zo san ti tene lo la lo gi pekoni. Na ndo ti Internet mo lingbi wara mbeni lettre so mo pensé mo tene mbeni sioni ye ayeke dä pëpe, me tongana mo zi ni mo lingbi ti bâ ambeni limon ti porno so a yeke ngangu na mo ti bi lê ti mo yongoro na ni. Même tongana mbeni zo abâ limon ni gi kete tongaso si lo kanga ni, a yeke ngbâ na yâ ti li ti lo. Tongana mbeni zo abâ porno gi kete, aye ti sioni mingi alingbi ti ga na pekoni. A lingbi ti sara si yingo-ti-hinga ti lo agi lo mingi na a yeke ngangu na lo ti zi na yâ ti li ti lo asioni ye so lo bâ na yâ ti limon ni. Ye so ayeke sioni mingi ayeke so, zo so “angbâ ti bâ” porno na bê ti lo wani ayeke maï na yâ ti bê ti lo ambeni nzara so ayeke sioni mingi. Ni la, a lingbi lo zi mara ti anzara so na yâ ti bê ti lo.—Diko aÉphésien 5:3, 4, 12; aCol. 3:5, 6.
10. Ngbanga ti nyen a yeke ngangu pëpe na amolenge ti bâ porno? Tongana ala bâ ni, akpale wa ala lingbi ti wara?
10 Amolenge aye ka mingi ti gi ti hinga aye so ala hinga ni kozo pëpe, na ye so alingbi ti pusu ala ti bâ porno. Tongana ala bâ ni, a lingbi ti sara ngangu mingi na ndo ti bango ndo ti ala na ndo ti tënë ti bungbingo ti koli na wali. Mbeni gingo nda ti ye afa so bango porno ayeke sara si zo ayeke wara ambeni bibe so ayeke na lege ni pëpe na ndo ti tënë ti bungbi ti koli na wali, a sara si a yeke “ngangu na zo ti bata mbeni nzoni songo ti kamarade, a yeke pusu zo ti duti na sioni bango ndo na ndo ti awali. Nga mingi ni, tongana bango porno aga ye ti tere ti mbeni zo, a lingbi ti buba yâ ti mandango mbeti ti lo, songo ti lo na akamarade ti lo nga na asewa ti lo.” A lingbi même ti buba yâ ti sewa ti lo ande na ngoi so lo sara mariage.
11. Mû mbeni tapande ti fa kpale so zo alingbi ti wara na bango porno.
11 Mbeni ita-koli atene: “Na popo ti aye so ayeke ngangu na mbi ti zia lege ni lani kozoni si mbi ga Témoin, porno la ayeke ngangu ahon atanga ni kue. Mbi ngbâ ti bâ na yâ ti li ti mbi alimon so mbi bâ ândö. Ni la, tongana mbi mä fion ti mbeni ye, mbi mä mbeni mozoko, même gi mbeni kete tënë alingbi ti sara si mbi pensé na ndo ni. A yeke mbeni ye so mbi yeke tirika ti hon ndo ni lâ na lâ.” Mbeni ita-koli ni nde, so na ngoi so lo de kete, ayeke bâ lani mbeti ti porno ti babâ ti lo tongana babâ na mama ti lo ayeke na yanga-da pëpe, atene: “Na ngoi so mbi de lani maseka, alimon so asara ngangu mingi na ndo ti mbi. Ahon même ngu 25 na peko ti limon so awe, na a yeke ngangu na mbi ti girisa ni. Atâa ye wa so mbi sara, a ngbâ lakue na yâ ti li ti mbi. A zia vundu na bê ti mbi, même so mbi ye ti pensé na ndo ni pëpe.” A yeke lege ti ndara ti kpe ti wara mara ti vundu tongaso na bango pëpe aye so ayeke asenge senge ye. Mbeni zo alingbi ti kpe ni tongana nyen? A lingbi lo sara ngangu ti mû “bibe kue na ngbâa ti sara si bibe ni amä yanga ti Christ”.—2 aCor. 10:5.
12, 13. Ambeni ye wa so ayeke senge senge a lingbi aChrétien akpe ti bâ ni? Ngbanga ti nyen?
12 Mbeni “ye ti kirikiri” wala ye so ayeke senge senge so a lingbi zo akpe ni ayeke angia so amaï bibe ti warango gbâ ti kungba, sarango magie, aye so afa sarango ngangu na ndo ti zo, sango mênë na fango zo. (Diko Psaume 101:3.) Na lê ti Jéhovah, ababâ na amama ayeke na kua ti soro yâ ti ye so ala ye ti bâ na yanga-da. Biani, mbeni tâ Chrétien ayeke ye ande dä pëpe ti sara yorö. Ye oko, a lingbi ababâ na amama ahinga so a yôro aye ti ndima na yâ ti ambeni limon, afilm so a yeke fa na télé, angia ti vidéo na même ambeti so a leke ni gi teti amolenge.—aProv. 22:5.
13 Atâa e yeke maseka wala kangba, a lingbi e wara ngia pëpe na yâ ti angia ti vidéo so afa sarango ngangu na ndo ti zo nga na fango zo tongana mbeni ye ti ngia. (Diko Psaume 11:5.) Aye so Jéhovah ake ni, a lingbi e bi bê ti e na ndo ni pëpe. E girisa pëpe so Satan ayeke gi ti buba yâ ti li ti e (2 aCor. 11:3). Même ti mû ngoi mingi ti bâ mbeni ngia so ayeke pëpe sioni alingbi ti te ngoi so e zia ti manda na tënë ti Nzapa na sewa, ti diko na Bible lâ oko oko nga ti leke na abungbi.—aPhil. 1:9, 10.
Mû tapande ti Jésus
14, 15. Ota tara so Satan aga na ni na ndo ti Jésus ayeke tongana nyen? Jésus ahon ndo ni tongana nyen?
14 Mawa ni ayeke so, na yâ ti sioni dunia so a yeke ngangu ti kpe ti bâ aye so ayeke senge senge. A zia même na gbele Jésus mara ti aye so lo ye ti bâ pëpe. Na yâ ti ota tara ti Satan so lo ye ti pusu Jésus ti sara pëpe ye so bê ti Nzapa aye, “zabolo . . . ague na lo na ndo ti mbeni hoto so ayo na nduzu mingi. Lo fa na lo aroyaume kue ti dunia so nga na gloire ti ala.” (Mat. 4:8). Ngbanga ti nyen Satan asara tongaso? A yeke ngbanga ti so lo hinga biani so lê ti zo ayeke na ngangu ti pusu lo ti sara mbeni ye. Bango pendere ti aroyaume ti dunia so alingbi ti pusu Jésus ti sara nzara ti wara kota ndo na yâ ti dunia so. Jésus asara ye lani tongana nyen?
15 Jésus azia lê ti lo na ndo ti ye so a tara na lo so pëpe. Lo zia lege pëpe si sioni nzara adü na yâ ti bê ti lo. Lo gi pëpe ti bâ ye so Zabolo afa na lo so ngbii si lo ke ni. Lo ke ni gi na lê ni lê ni. Lo tene : “Hon kâ, Satan!” (Mat. 4:10). Jésus azia lê ti lo gi na ndo ti songo ti lo na Jéhovah na lo kiri tënë alingbi na ye so lo ye ti sara na yâ ti fini ti lo. Ye ni so ayeke ti sara ye so bê ti Nzapa aye (aHéb. 10:7). Ye ti pekoni ayeke so Jésus atï pëpe na yâ ti tara ti Satan so lo leke na kode.
16. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Jésus so aluti ngangu na gbele ti atara ti Satan?
16 E lingbi ti manda ye mingi na lege ti tapande ti Jésus. Kozoni, Satan alingbi ti tara azo kue (Mat. 24:24). Use ni, ye so e zia lê ti e na ndo ni alingbi ti sara si nzara ti sarango ye ti nzoni wala ye ti sioni amaï na yâ ti bê ti e. Ota ni, Satan ayeke sara kue ti sara kusala na “nzara ti lê” ti gue na e yongoro (1 Pi. 5:8). Osio ni, e lingbi ti ke Satan, mingi ni tongana e sara ye gi na lê ni lê ni—Jacq. 4:7; 1 Pi. 2:21.
Ngbâ lakue ti duti na lê so “abâ ye nzoni”
17. Ngbanga ti nyen a yeke na lege ti ndara pëpe ti ku juska e ti tingbi na mbeni ye so ayeke senge senge awe si e pensé na ndo ti ye so e ye ti sara?
17 Mungo tere ti e na Jéhovah andu nga yanga so e mû ti hon yongoro na ye so ayeke senge senge. Na mungo yanga ti sara ye so bê ti Nzapa aye, e tene oko tënë so mbeni wasungo psaume atene: “Mbi gbanzi gere ti mbi na sio lege kue, si mbi lingbi bata tene ti Mo.” (Ps. 119:101). A yeke na lege ti ndara pëpe ti ku ti tingbi na mbeni ye so ayeke senge senge awe si e pensé na ndo ti ye so e lingbi ti sara. A yeke nzoni e hinga polele aye so Mbeti ti Nzapa ake ni. E hinga amayele ti Satan. Na ngoi wa la Satan ahunda lani Jésus ti sara si atênë aga mapa? Na pekoni so lo mû jeûne teti lango 40 na “nzara asara lo”. (Mat. 4:1-4). Satan alingbi ti hinga ngoi so e woko wala e yeke nduru ti tï na yâ ti mbeni tara. Ni la, zia si e gbu li nzoni na ndo ti atënë so laso. Ku pëpe! Tongana lâ oko oko e yeke bata na li mungo tere ti e so e mû na Jéhovah, e yeke ngbâ ande lakue yongoro na aye so ayeke senge senge.—aProv. 1:5; 19:20.
18, 19. (a) Fa kangbi so ayeke na popo ti lê so “abâ ye nzoni” na ti so “ayeke sioni”. (b) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti ngbâ lakue ti gbu li na ndo ti ye so ayeke nzoni? Wango wa aPhilippien 4:8 amû na ndo ti tënë so?
18 Lâ oko oko, e yeke bâ gbâ ti aye ti ngia so ayeke gboto lê ti zo na so wungo ni angbâ gi ti gue na li ni. A yeke kota ye mingi ti ngbâ ti sara ye alingbi na wango ti Jésus so ahunda na e ti ngbâ lakue ti duti na lê so “abâ ye nzoni”. (Mat. 6:22, 23). Lê so “abâ ye nzoni” aluti gi na ndo ti ye oko: sarango ye so bê ti Nzapa aye. Nde na so, lê so “ayeke sioni” ayeke handa zo, ayeke pusu zo ti sara bê ti ye nga ayeke gue na zo ti bâ aye so ayeke senge senge.
19 Girisa pëpe so ye so e bâ ayeke lï na yâ ti li ti e na ye so alï na yâ ti li ti e ayeke sara ngangu na ndo ti bê ti e. Tongaso, a yeke kota ye mingi ti tene e ngbâ ti gbu li na ndo ti ye so ayeke nzoni. (Diko aPhilippien 4:8.) Zia e ngbâ lakue ti tene oko sambela ti wasungo psaume so atene: “Zi lê ti mbi na tere ti ye so ayeke senge senge.” Nga tongana e yeke sara ngangu ti sara ye ague oko na sambela so, e yeke hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke “mû na [e] fini na lege ti [lo]”.—Ps. 119:37; aHéb. 10:36.
Nyen la a lingbi e girisa pëpe na ndo ti . . .
• songo so ayeke na popo ti lê ti e, li ti e nga na bê ti e?
• kpale ti bango porno?
• nene ti dutingo na lê so “abâ ye nzoni”?
[Afoto na lembeti 26]
Aye wa so ayeke senge senge a lingbi aChrétien akpe ti bâ ni?