Awali, ngbanga ti nyen a lingbi ala woko tere na gbe ti akoli ti ala?
“Mokonzi ti wali ayeke koli.”—1 ACOR. 11:3.
1, 2. (a) Bazengele Paul atene nyen na ndo ti ye so Jéhovah aleke na ndo ti tënë ti komandema nga na mango yanga? (b) Ahundango tënë wa e yeke bâ na yâ ti article so?
JÉHOVAH aleke ti tene aye atambela na lege ni tongana ti so bazengele Paul afa ni na tenengo so “mokonzi ti akoli kue ayeke Christ” na “mokonzi ti Christ ayeke Nzapa.” (1 aCor. 11:3). Article so ahon afa so Jésus abâ tënë ti wokongo tere na gbe ti Mokonzi ti lo, Jéhovah Nzapa, tongana mbeni ye ti gonda nga so aga na lo ngia. Article ni afa nga so mokonzi ti akoli so ayeke aChrétien ayeke Christ. Christ ayeke sara ye lani na mbage ti azo na nzoni bê nga na bango mawa ti ala. A lingbi akoli so ayeke na yâ ti congrégation asara nga ye tongaso na mbage ti azo, mbilimbili na mbage ti awali ti ala.
2 Ka ti awali a yeke tongana nyen? Mokonzi ti ala ayeke zo wa? Bazengele Paul atene: “Mokonzi ti wali ayeke koli.” A lingbi awali abâ tënë so tongana nyen? Tënë so abâ nga awali so akoli ti ala ayeke aChrétien pëpe? Ti woko tere na gbe ti komandema ti koli aye ti tene so tongana mbeni tënë ayeke dä so andu sewa ti ala, wali ayeke pëpe na droit ti zi yanga? Na lege wa mbeni wali alingbi ti sara si azo agonda lo?
“Fade Mbi sara oko teti lo, ti sara na tere ti lo”
3, 4. Ngbanga ti nyen tënë ti komandema ayeke mbeni ye ti nzoni na yâ ti mariage?
3 Nzapa la ayeke fa zo so alingbi ti mû li ni na yâ ti sewa. Na pekoni so lo leke Adam, Jéhovah atene: “A yeke nzoni zo aduti gi lo oko pëpe; fade Mbi sara oko teti lo, so alingbi na lo, ti sara na tere ti lo.” Na peko ti so a créé Ève, tere ti Adam anzere ti wara mbeni zo na tere ti lo ti mû maboko na lo. Lo tene: “So ayeke bio ti bio ti mbi, na mi ti mitele ti mbi.” (Gen. 2:18-24). Adam na Ève ayeke lani na kota pasa ti ga babâ na mama ti azo ti dunia kue, azo so alingbi kue, na so alingbi fade ti duti na ngia teti lakue lakue na yâ ti paradis so amû ndo ti sese kue.
4 Teti so kozo babâ na mama ti e ake yanga, a yeke ngangu na akoli ti komande na mbeni lege so alingbi kue na a yeke nga ngangu na awali ti woko tere na mbeni lege so alingbi kue. (Diko aRomain 5:12.) Me ti Nzapa, koli angbâ lakue mokonzi ti wali ti lo. Tongana koli akomande na lege ni nga tongana wali awoko tere na gbe ti lo, ye so ayeke ga na aye ti nzoni mingi nga na ngia na yâ ti sewa ti ala. A yeke duti ande legeoko tongana ti so Jésus abâ na tënë ti wokongo tere na gbe ti Jéhovah, Mokonzi ti lo. Na yayu kozoni si lo ga lani na sese, Jésus ayeke na “ngia na gbele [Jéhovah] lakue.” (aProv. 8:30). Ndali ti siokpari, akoli alingbi pëpe ti duti amokonzi so alingbi kue nga awali alingbi pëpe ti woko tere ti ala na mbeni lege so alingbi kue. Ye oko, tongana akoli nga na awali so asara mariage awe angbâ ti sara ye kue so ala lingbi ti sara, tënë ti komandema ayeke ga na ngia mingi na yâ ti sewa ti ala laso.
5. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni mbeni koli na wali ti lo abâ na nene ni wango so ayeke na aRomain 12:10?
5 Ti tene mbeni mariage aga nzoni, a yeke kota ye ti tene koli na wali ti lo asara ye alingbi na wango so Mbeti ti Nzapa amû na aChrétien kue, a tene: “Na yâ ti yengo tere ti aita, zia ala duti na tâ yengo tere na popo ti ala. Na ndo ti tënë ti nengo mba na popo ti ala, zia ala duti azo so amû li ni kozo ti sara ni.” (aRom. 12:10). A lingbi nga koli na wali ti lo asara kue ti duti azo so ‘asara nzoni na mba, ala bâ mawa ti zo mingi, ala pardone mba na popo ti ala na bê ti ala kue’.—aÉph. 4:32.
Tongana koli ni ayeke Chrétien pëpe
6, 7. Tongana mbeni wali awoko tere na gbe ti koli ti lo so ayeke Chrétien pëpe, ye wa alingbi peut-être ti si na pekoni?
6 Ka tongana koli ti mo wala wali ti mo ayeke wakua ti Jéhovah pëpe? Mingi ni, a yeke koli ni la ayeke pëpe wakua ti Jéhovah. Tongana a yeke tongaso, a lingbi wali ni asara ye na mbage ti lo tongana nyen? Bible atene: “Awali, ala woko tere na gbe ti akoli ti ala, si tongana ambeni koli ni ayeke dä so ayeda na tënë ti Nzapa pëpe, a lingbi ti ga na ala ti mä na bê, na lege ti tënë pëpe, me na lege ti sarango ye ti tere ti awali ti ala, ngbanga ti so akoli ni abâ na lê ti ala sarango ye ti ala so sioni oko ayeke dä pëpe nga na nengo so ala ne na ala mingi.”—1 Pi. 3:1, 2.
7 Mbeti ti Nzapa ahunda na wali ti ngbâ ti woko tere na gbe ti koli ti lo so ayeke Chrétien pëpe. Nzoni tambela ti wali ni alingbi ti pusu koli ti lo ti gi ti hinga ndani so wali ti lo ayeke sara ye nzoni tongaso. Ye so alingbi ti sara si koli ni ayeke gi ti hinga ye so wali ti lo amä na bê na ni na peut-être lo lingbi ti yeda na tâ tënë.
8, 9. Mbeni ita-wali alingbi ti sara nyen tongana anzoni sarango ye ti lo asara ye oko pëpe na ndo ti koli ti lo so ayeke Chrétien pëpe?
8 Ka tongana aye ni so asara ye oko pëpe na ndo ti koli ni so ayeke Chrétien pëpe? Atâa aye ni ayeke ngangu tongana nyen, Mbeti ti Nzapa awa awali so ayeke Chrétien ti ngbâ lakue ti duti na anzoni sarango ye. Na tapande 1 aCorinthien 13:4 atene: “Ndoye ahinga ti kanga bê ti ku.” Ni la, a yeke nzoni ndoye apusu mbeni wali so ayeke Chrétien ti ngbâ ti “sara ye lakue na tâ be-ti-molenge nga na ngangu pëpe, ti duti na kangango bê ti ku.” (aÉph. 4:2). Grâce na mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa, lo lingbi ti ngbâ lakue ti sara ye tongana Chrétien même na yâ ti aye ti ngangu.
9 Paul atene: “Mbi wara ngangu ti sara aye kue ndali ti lo so lo mû ngangu ni na mbi.” (aPhil. 4:13). Yingo ti Nzapa ayeke mû lege na mbeni koli wala wali so ayeke Chrétien ti sara aye mingi so lo lingbi fade ti sara ni pëpe na lege ti ngangu ti lo wani. Na tapande, ye ti sioni so mbeni koli wala wali asara na koli wala wali ti lo alingbi ti pusu zo ni ti gi ti futa kula. Ye oko, Bible amû wango so na aChrétien kue: “Ala kiri sioni teti sioni na mbeni zo pëpe. . . . Teti a sû na Mbeti ti Nzapa, a tene: ‘Jéhovah atene: Futango kula ayeke ti mbi, fade mbi si mbi yeke kiri na futa na zo.’” (aRom. 12:17-19). Legeoko nga, 1 aThessalonicien 5:15 atene: “Ala bâ si mbeni zo akiri sioni teti sioni na mba ti lo pëpe, me lakue ala tomba peko ti ye so ayeke nzoni ndali ti amba ti ala nga ndali ti azo kue.” Na lege ti mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa, e lingbi ti sara mbeni ye so ayeke ngangu na e ti sara na lege ti ngangu ti e wani. Biani, a yeke na lege ni ti sambela ti hunda yingo vulu ti Nzapa ti mû na e maboko.
10. Jésus asara nyen tongana azo asara sioni tënë na lo wala asara ye ti sioni na lo?
10 Jésus azia nzoni tapande na yâ ti sarango ye ti lo na mbage ti azo so atene asioni tënë na lo wala asara ye ti sioni na lo. Na 1 Pierre 2:23, a tene: “Tongana a yeke zonga lo, lo kiri peko ti zonga ni pëpe. Tongana lo yeke bâ pasi, lo gi ti son na ndo ti zo pëpe, me lo ngbâ ti zia tënë ti lo kue na maboko ti lo so ayeke fâ ngbanga mbilimbili.” A wa e ti mû peko ti nzoni tapande ti lo. Sara ngonzo pëpe ndali ti sioni sarango ye ti ambeni zo. Tongana ti so a wa aChrétien kue ti sara, duti zo so ‘abâ mawa ti mba mingi, duti na tâ be-ti-molenge na yâ ti sarango ye ti mo, kiri sioni teti sioni pëpe wala zonga teti zonga pëpe.’—1 Pi. 3:8, 9.
Awali ayeke na droit ti zi yanga pëpe?
11. Kota pasa wa ambeni wali so ayeke aChrétien ayeke na ni?
11 Ti woko tere na gbe ti komandema ti akoli ti ala aye ti tene so awali ayeke na droit pëpe ti zi yanga na yâ ti ambeni ye wala atënë so abâ sewa ti ala? Tënë ni ayeke tongaso pëpe. Jéhovah amû pasa na awali nga na akoli ti sara ambeni ye mingi. Gbu li na ndo ti kota pasa so azo 144 000 ayeke na ni ti duti agbia na aprêtre na yayu na gbe ti Christ na ngoi so lo yeke komande na ndo ti sese! Awali ayeke nga na popo ti azo so (aGal. 3:26-29). Biani, Jéhovah amû na awali kota kusala na yâ ti aye so lo leke ti sara.
12, 13. Mû mbeni tapande ti fa so ambeni wali atene atënë ti prophétie.
12 Na tapande, na ngoi ti giriri ambeni wali atene atënë ti prophétie. Joël 2:28, 29 afa kozoni awe atene: “Fade Mbi sa Yingo ti Mbi na ndo mitele kue; fade amolenge ti i ti koli na amolenge ti i ti wali afa tënë na iri ti Nzapa. . . . Na lâ ni kâ, fade Mbi sa Yingo ti Mbi na ndo aboi na aboi-wali nga.”
13 Na popo ti adisciple ti Jésus 120 tongaso so abungbi lani na yâ ti mbeni da na Jérusalem na lango ti Pentecôte ti ngu 33, awali ayeke nga dä. Yingo ti Nzapa aga na ndo ti azo ni kue. Ni la, Pierre asara tënë na ndo ti tënë so prophète Joël afa ni kozoni awe na lo tene so a ga tâ tënë na ndo ti akoli na awali so. Lo tene: “A yeke ye so a sara tënë ni giriri na lege ti prophète Joël: ‘Nzapa atene: “Na alango ti nda ni, mbi yeke mû ande mbeni mbage ti yingo ti mbi ti tuku ni na ndo ti mara ti azo nde nde kue, na amolenge ti ala ti koli nga na amolenge ti ala ti wali ayeke tene aprophétie . . . Na yâ ti alango ni so, mbi yeke mû ande mbeni mbage ti yingo ti mbi ti tuku ni même na ndo ti angbâa ti mbi ti koli na ti wali, na ala yeke tene aprophétie.’”—Kus. 2:16-18.
14. Na ngoi ti akozo Chrétien, nyen la ambeni wali asara ti tene bungbi ti vorongo Nzapa ti aChrétien amû ndo?
14 Na ngoi ti akozo Chrétien, awali asara kusala mingi ti tene bungbi ti vorongo Nzapa ti aChrétien amû ndo. Ala fa tënë ti Royaume ti Nzapa na azo nga ala sara ambeni ye ndali ti fango tënë (Luc 8:1-3). Na tapande, bazengele Paul atene so Phœbé ayeke “mbeni wakua ti congrégation so ayeke na Cenchrées”. Nga tongana Paul ayeke tokua bara na amba ti lo Chrétien, lo sara tënë ti awali so ayeke be-ta-zo. Na popo ti ala, a yeke wara “Tryphène na Tryphose, awali so ayeke sara kusala ngangu na yâ ti Seigneur.” Lo tene nga: “Persis, wali so e ndoye lo mingi, teti lo sara angangu kua mingi na yâ ti Seigneur.”—aRom. 16:1, 12.
15. Ye wa awali ayeke sara ti tene bungbi ti vorongo Nzapa ti aChrétien amaï laso?
15 Laso, azo so wungo ti ala ahon kutu mbasambala so ayeke fa nzoni tënë ti Royaume na ndo ti sese kue, mingi ti ala ayeke awali so ngu ti ala ayeke nde nde (Mat. 24:14). Ambeni mingi ayeke awakua ti ngoi kue, amissionnaire wala amembre ti sewa ti Béthel. Na yâ ti mbeni psaume ti lo, David ahe bia lo tene: “L’Éternel asara tënë; [awali, FD] so afa tënë nzoni so na gigi ayeke mingi.” (Ps. 68:12). Atënë so ayeke biani tâ tënë! Jéhovah ayeke bâ na nene ni aye so awali ayeke sara ti fa nzoni tënë nga ti sara ye so bê ti lo aye. A yeke polele so, so lo hunda na awali so ayeke aChrétien ti woko tere na gbe ti akoli ti ala aye pëpe ti tene so ala yeke na droit pëpe ti zi yanga.
Awali use so azi yanga ti ala ti sara tënë
16, 17. Tongana nyen tapande ti Sara afa so a hunda pëpe na awali ti kanga gi yanga ti ala na yâ ti sewa?
16 So Jéhovah amû pasa na awali ti sara aye mingi, a yeke nzoni akoli abâ awali ti ala kozoni si ala mû ambeni kota desizion pëpe? A yeke na lege ti ndara ti tene ala sara tongaso. Mbeti ti Nzapa asara tënë ti ambeni kpale so asi so na yâ ni ambeni wali azi yanga ti sara tënë wala asara ye atâa so akoli ti ala ahunda ni pëpe. Bâ ambeni tapande ni use.
17 Sara, wali ti Abraham atene lani na lo fani mingi ti tomba use wali ni nga na molenge ti lo ngbanga ti so ala kpe zo pëpe. “Ye so ayeke ye ti vundu mingi na lê ti Abraham”, me ti Nzapa a yeke tongaso pëpe. Jéhovah atene na Abraham: “Zia ye so aga ye ti vundu na lê ti mo teti molenge ni pëpe, na teti ngba-wali ni pëpe. Ye kue so Sara atene na mo, mo mä yanga ti lo.” (Gen. 21:8-12). Abraham amä yanga ti Jéhovah, lo mä Sara na lo sara ye so Sara ahunda na lo.
18. Abigaïl alondo na bê ti lo wani ti sara nyen?
18 Gbu nga li na ndo ti Abigaïl, wali ti Nabal. Na ngoi so David ayeke kpe lani gbia Saül so asara kota bê na tere ti lo, lo lango nduru na kundu ti anyama ti Nabal. Ahon ti mû ambeni ye na popo ti gbâ ti mosoro ti koli so, David na azo ti lo abata aye ti lo. Ye oko, Nabal “ayeke zo so asara na mayele, na zo ti sioni na kusala ti lo kue”, nga “lo zingo” na azo ti David. Lo yeke zo ti “Buba” nga “buba ayeke na lo.” Na nengo zo, azo ti David ahunda na Nabal ti mû na ala kobe, me Nabal ake. Tongana Abigaïl amä tënë ti sioni ye so asi so, lo sara ye tongana nyen? Sân ti sara tënë ni na Nabal, lo “kamata mapa ngbangbo use, na bozo use ti vin, na angasangbaga oku so aleke awe, na sakpa oku ti le-kobe so a yôro na wâ, na gbâ ngbangbo oko ti kuru lê ti vigne, na kamba ngbangbo use ti kuru lê ti figue.” Lo mû ni na David na azo ti lo. Ye so Abigaïl asara so ayeke nzoni? Bible atene: “L’Éternel apika Nabal si lo kui.” Ngoi kete na pekoni David amû Abigaïl ti ga wali ti lo.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
Wali so “azo asepela lo”
19, 20. Nyen la ayeke sara si mbeni wali awara gonda?
19 Mbeti ti Nzapa asepela wala agonda awali so asara ye alingbi na ye so Jéhovah aye. Buku ti aProverbe agonda “wali so alingbi” atene: “Ngere ti lo ahon ngere ti tênë ti nginza mingi. Koli ti lo azia bê ti lo na lo, na fade koli ni amanke ti wara faïda pëpe. Lo sara nzoni na koli ti lo, lo sara sioni na lo pëpe, na lâ ti fini ti lo kue.” Na ndo ni, “lo lungula yanga ti lo ti sara tënë na ndara; wango-tene ti be-nzoni ayeke na yanga ti lo. Lo bata ye ti da ti lo nzoni, na lo te kobe na lege ti kusala ti goigoi pëpe. Amolenge ti lo alondo, ala di iri ti lo, wali so ayeke na ngia, na koli ti lo nga asepela lo”.—aProv. 31:10-12, 26-28.
20 Nyen la ayeke sara si mbeni wali awara gonda? A-Proverbe 31:30 atene so “gango nzoni na lê ti azo ayeke ye ti wataka, na pendere ti tere ayeke senge senge, me wali so akpe mbeto ti L’Éternel, fade azo asepela lo.” Kpengo mbeto ti Jéhovah ahunda nga ti duti nduru ti woko tere na gbe ti azo so Jéhovah amû na ala komandema. “Mokonzi ti wali ayeke koli” na “mokonzi ti akoli kue ayeke Christ,” nga “mokonzi ti Christ ayeke Nzapa.”—1 aCor. 11:3.
Kiri singila teti matabisi so alondo na Nzapa
21, 22. (a) Anda ti tënë wa aChrétien so asara mariage awe ayeke na ni ti kiri singila ndali ti mariage so ayeke matabisi so alondo na Nzapa? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi e bâ na nene ni ye so Jéhovah aleke na ndo ti tënë ti komandema na tënë ti mungo li ni? (Bâ encadré so ayeke na nduzu ge.)
21 A-Chrétien so asara mariage awe ayeke na anda ti tënë mingi ti kiri singila na Nzapa! Me ala yeke kiri singila na Jéhovah mingi ni ndali ti mariage so ayeke mbeni matabisi so alondo na Nzapa; ngbanga ti so a mû na ala lege ti ga sewa oko na ti sara na Jéhovah maboko na maboko nga na ngia. (Ruth 1:9; Mic. 6:8). Jéhovah so ayeke lingu ti mariage ahinga tâ ye so a lingbi zo asara ti wara ngia na yâ ti mariage. Sara lakue ye alingbi na ye so lo fa, na fade ‘tâ ngia ti L’Éternel ayeke ga ngangu ti mo’ atâa na yâ ti dunia ti laso so ayeke kirikiri.—Néh. 8:10.
22 Mbeni Chrétien so asara mariage awe na so aye wali ti lo tongana tere ti lo mveni ayeke komande wali ti lo na ngangu pëpe nga lo yeke ne lo. Lo yeke ye ande mingi wali ti lo so akpe mbeto ti Nzapa ndali ti so wali ti lo ayeke mû maboko na lo na ayeke ne lo mingi. Kota ye ni so ahon tanga ni kue ayeke so, nzoni tapande ti ala ayeke ne Jéhovah Nzapa ti e so alingbi na gonda.
Mo dabe ti mo na ni?
• Ye wa Jéhovah aleke na ndo ti tënë ti komandema nga na mango yanga?
• Ngbanga ti nyen a lingbi koli na wali so asara mariage awe ane mba na popo ti ala?
• A yeke nzoni mbeni wali so ayeke Chrétien asara ye na mbage ti koli ti lo so ayeke Chrétien pëpe tongana nyen?
• Ngbanga ti nyen a yeke nzoni akoli so asara mariage awe abâ awali ti ala kozoni ti mû ambeni kota desizion?
[Encadré na lembeti 22]
Ngbanga ti nyen ti ne azo so ayeke na komandema?
Na popo ti a-ange nga na popo ti azo, Jéhovah azia na sese tënë ti komandema nga na tënë ti mungo li ni. Lo sara ni ndali ti nzoni ti ala kue. A yeke ti gbu ala na ngangu si ala sara ye pëpe, me ti mû lege na ala ti sara na lo beoko nga na yâ ti mango tere.—Ps. 133:1.
Congrégation ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ahinga na ayeda so a zia Jésus ti komande na ti mû li ni (aÉph. 1:22, 23). Ti fa so lo yeda na komandema ti Jéhovah, “Molenge ni nga ayeke duti na gbe ti Lo so azia aye kue na gbe ti lo Molenge ni, si Nzapa aga aye kue teti zo oko oko kue.” (1 aCor. 15:27, 28). Ni la, a yeke biani na lege ni ti tene azo so amû tere ti ala na Nzapa asara kusala maboko na maboko na azo so Jéhovah azia ala ti mû li ni na yâ ti congrégation nga na yâ ti sewa (1 aCor. 11:3; aHéb. 13:17). Na sarango tongaso, e wani e yeke bâ nzoni dä na lege so e yeke nzere na lê ti Jéhovah na lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti e.—És. 48:17.
[Foto na lembeti 19]
Sambela ayeke mû maboko na awali Chrétien so asara mariage awe ti duti na anzoni sarango ye