“Ngbâ ti hon ndo ti sioni” na hongo ndo ti ngonzo

“Aita so mbi ndoye ala mingi, ala wani ala futa kula pëpe, . . . me [ala] ngbâ ti hon ndo ti sioni na lege ti ye ti nzoni.”​—AROM. 12:19, 21.

1, 2. Nzoni tapande wa ambeni Témoin so ayeke gue na mbeni tambela azia?

AMBENI Témoin ti Jéhovah 34 ayeke voyagé ti gue na matanga ti mungo da ti mbeni Béthel na Jéhovah. Me ala si na ngbonga ni pëpe ngbanga ti so lapara ni awara mbeni kpale na lege. Ye so azo ni abâ fade atene a yeke gi ti luti teti ngbonga oko ti mû essence a ga mbeni kota kpale so a ninga angbonga 44 na yâ ti mbeni aéroport so ayo na kodoro mingi na so nzoni kobe, nzoni ngu nga na nzoni kabine ayeke dä pëpe. Ngonzo agbu mingi ti azo ti yâ ti lapara ni na ala ye ti sara sioni na azo so asara kua na aéroport ni. Me aita ni aduti ti ala kpô.

² Na nda ni, aTémoin ni asi na ngoi so matanga ni aga nduru ti hunzi. Atâa so ala woko kue, ala ngbâ na peko ti matanga ni ti sara lisoro na aita ti ndo ni. Na pekoni ala mä so mbeni zo abâ tapande ti ala ti kangango bê ti ku na ti sarango ngonzo pëpe. Mbeni oko ti azo so ayeke na yâ ti lapara ni atene na awa ti lapara ni, “Tongana a yeke fade ngbanga ti aChrétien 34 so pëpe, ka wusuwusu ayeke londo na yâ ti aéroport so.”

E yeke na yâ ti dunia so aye ngonzo mingi

3, 4. (a) Tongana nyen kota ngonzo ayeke sara ye ti sioni na ndo ti azo? A to nda ni lawa? (b) Caïn alingbi lani ti hon ndo ti ngonzo ti lo? Fa ndani.

³ Aye so ayeke si na yâ ti fini ti azo lâ oko oko alingbi ti pusu azo ti sara ngonzo (Zo-ti. 7:7). Mingi ni ngonzo so ague na ala ti ke azo nga ti sara ngangu na azo. Bira ayeke na popo ti akodoro nga na yâ ti akodoro, mango tere pëpe aga na kpale na yâ ti asewa. Mara ti ngonzo tongaso ayeke fini ye pëpe. Kota bê nga na ngonzo ague na Caïn, kozo molenge ti Adam na Ève, ti fâ lani ngambe ti lo Abel. Caïn asara kota sioni so atâa so Jéhovah awa lo ti hon ndo ti ngonzo ti lo; nga Nzapa amû zendo ti iri tënë nzoni na ndo ti lo tongana lo hon ndo ti ngonzo ti lo ni.​—Diko Genèse 4:6-8.

⁴ Atâa so a dü Caïn wasiokpari, lo lingbi lani ti mû desizion na ndo ti tënë so. Lo lingbi lani ti hon ndo ti ngonzo ti lo. Ni la lo yeke na tënë na li ti lo ndali ti ye ti sioni so lo sara. Legeoko nga, so e yeke awasiokpari asara si a yeke ngangu na e ti kpe ti sara ngonzo nga ti kpe ti sara ye na lê ti ngonzo. Ambeni ngangu kpale nga akiri asara si azo asara ngonzo mingi na “alango ti nda ni” so (2 Tim. 3:1). Na tapande, kpale ti nginza asara si bê ti e ayeke gi wâ. Azo ti lapolice nga na azo so ayeke gi ka ti mû maboko na asewa atene so kpale ti nginza asara si ngonzo nga na sarango ngangu na zo na yâ ti sewa ague na li ni mingi.

5, 6. Azo ti dunia so abâ sarango ngonzo tongana nyen? A lingbi ti ndu e nga?

⁵ Na ndo ni, azo so e yeke tingbi ka na ala ayeke azo so “andoye gi tere ti ala wani,” “azo ti baba,” nga na “azo so ayeke asioni zo”. A yeke ngangu pëpe ti tene e nga kue e duti na amara ti sioni sarango ye tongaso nga ti duti nduru ti sara ngonzo (2 Tim. 3:2-5). Ti tâ tënë ni, afilm ayeke fa ka futango kula tongana mbeni nzoni ye nga afa sarango ngangu tongana mbeni nzoni lege ti leke na akpale. Mara ti afilm tongaso ayeke pusu azo so ayeke bâ ni ti ku kungo ngoi so zo ti sioni ni ayeke wara ande “ye so alingbi na lo.” Mingi ni lo yeke wara na nda ni kuâ ti ngangu na tïtî walombe ti yâ ti film ni.

⁶ Mara ti sarango sabango tongaso ayeke maï pëpe awango ti Nzapa, me a yeke maï “yingo ti dunia so” nga na ti Satan, mokonzi ti dunia ni so aye ngonzo mingi (1 aCor. 2:12; aÉph. 2:2; Apoc. 12:12). Yingo so ayeke maï anzara ti mitele so alingbi kue pëpe nga a yeke tâ nde mingi na yingo vulu ti Nzapa nga na lengo ni. Biani, mbeni kota fango ye ti aChrétien ayeke ti kiri sioni teti sioni pëpe. (Diko Matthieu 5:39, 44, 45.) Tongaso, tongana nyen e lingbi ti sara ye alingbi biani na afango ye ti Jésus?

Anzoni tapande nga na asioni ni

7. So Siméon na Lévi ahon ndo ti ngonzo ti ala pëpe, nyen la asi na pekoni?

⁷ Bible asi singo na awango na ndo ti hongo ndo ti ngonzo nga a fa atapande ti ye so alingbi ti si tongana zo ahon ndo ni wala pëpe. Bâ ye so asi lani tongana Siméon na Lévi, amolenge ti Jacob, afuta kula na ndo ti Sichem ndali ti so lo gbu Dina, ita ti ala ti wali, na ngangu na lo lango na lo. “Bê ti ala ason mingi, na ngonzo agbu ala mingi”. (Gen. 34:7). Na pekoni, ala fâ akoli kue na yâ ti gbata ti Sichem nga ala mû aye ti yâ ti gbata ni na ala gbu awali nga na amolenge na ngbâa. Ala sara lani aye so kue gi pëpe ndali ti Dina me peut-être nga ndali ti baba, ndali ti so a buba iri ti ala. Ti ala, Sichem a zonga ala na Jacob, babâ ti ala. Me Jacob abâ lani sarango ye ti ala ni tongana nyen?

8. Mbaï ti Siméon na Lévi afa nyen na e na ndo ti futango kula?

⁸ Sioni ye so asi na Dina azia lani biani vundu mingi na bê ti Jacob; me lo ke futango kula ti amolenge ti lo ni. Siméon na Lévi agi lani ti fa so ye so ala sara so ayeke sioni pëpe. Ala tene: “A lingbi lo sara na ita ti e ti wali tongana zo asara na wali ti pitan?” (Gen. 34:31). Me tënë ni angbâ gi ge pëpe, teti so a nzere na Jéhovah pëpe. Ngu mingi na pekoni Jacob atene, ndali ti so Siméon na Lévi asara ye na ngangu nga na ngonzo, a yeke kangbi ande yâ ti ahale ti ala na popo ti tanga ti akete mara ti Israël. (Diko Genèse 49:5-7.) Biani, so ala hon ndo ti ngonzo ti ala pëpe, a sara si ala nzere pëpe na lê ti Nzapa nga na lê ti babâ ti ala.

9. Na ngoi wa, a ngbâ kete ngonzo afa lege na David?

⁹ Ti Gbia David ayeke ti lo lani nde. Lo wara lani alege mingi ti futa kula, me lo sara ni pëpe (1 Sam. 24:4-8). Ye oko, mbeni lâ, a ngbâ kete ngonzo afa lege na lo. Nabal, mbeni zo ti mosoro, atene asioni tënë na azo ti David, atâa so ala bata aberger nga na ataba ti Nabal. So ngonzo asara David, peut-être ndali ti ye so a sara na azo ti lo, a ngbâ kete lo futa kula sioni mingi. Na ngoi so David na azo ti lo ayeke na lege ti gue ti sara sioni na Nabal nga na azo ti da ti lo, mbeni maseka koli asara tënë ni na Abigaïl, wali ti Nabal so ayeke sara ye na ndara. Lo fa na Abigaïl ye so asi na lo hunda na lo ti sara mbeni ye. Hio, Abigaïl aleke gbâ ti amatabisi na lo gue ti tingbi na David. Na tâ be-ti-molenge, lo hunda pardon ndali ti sioni yanga so Nabal atene nga lo hunda na David ti sara ye tongana zo so akpe mbeto ti Jéhovah. Ngonzo ti David adë na lo tene: “Tënë nzoni aga na ndo mo mveni, teti mo gbanzi lege ti mbi laso si ngbanga ti mênë aga na li ti mbi pëpe.”​—1 Sam. 25:2-35.

Bango ndo ti aChrétien na ndo ti ngonzo

10. A lingbi aChrétien abâ futango kula tongana nyen?

¹⁰ Ye so asi na Siméon na Lévi nga na popo ti David na Abigaïl afa polele so Jéhovah ake ngonzo so zo ahon ndo ni pëpe nga lo ke sarango ngangu. A fa nga so lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti ngangu so zo ayeke sara ti duti na siriri na azo. Paul atene: “Tongana lege ni ayeke dä, na ala lingbi ti sara mbeni ye, zia ala duti na siriri na azo kue. Aita so mbi ndoye ala mingi, ala wani ala futa kula pëpe, me ala zia lege na ngonzo ti Nzapa ti sara ye ni. Teti a sû na Mbeti ti Nzapa, a tene: ‘Jéhovah atene: Futango kula ayeke ti mbi, fade mbi si mbi yeke kiri na futa na zo.’ Me, ‘tongana nzara asara wato ti mo, mû kobe na lo, tongana nzara ti ngu asara lo, mû na lo ngu lo nyon, teti, na sarango tongaso, mo yeke bungbi ande alê ti wâ na ndo ti li ti lo.’ Zia si sioni ahon mo na ngangu pëpe, me mo ngbâ ti hon ndo ti sioni na lege ti ye ti nzoni.”​—aRom. 12:18-21.a

11. Mbeni ita-wali asara nyen ti hon ndo ti ngonzo?

¹¹ E lingbi ti sara ye alingbi na wango so. Na tapande, mbeni ita-wali adema tere ti lo na mbeni ancien na ndo ti fini patron ti lo so ayeke wali. Ita-wali ni atene so patron ti lo ni ayeke sara ye na lege ni pëpe nga lo yeke na sioni bê. Ita-wali ni asara ngonzo na tere ti patron ni na lo ye ti ke kua ni. Ancien ni awa ita-wali ni ti sara ye na lê ti ngonzo pëpe. Lo bâ so a yeke ndali ti so ita-wali ni asara ye na ngonzo na mbage ti patron ti lo so asara ye na lo na lege ni pëpe la asara si kpale ni aga ngangu mingi (Tite 3:1-3). Ancien ni atene na ita-wali ni so atâa lo wara kua na mbeni ndo nde, lo yeke lakue na bezoin ti changé sarango ye ti lo na mbage ti azo so asara ye ti sioni na lo. Lo wa ita-wali ni ti sara ye na patron ti lo gi tongana ti so lo wani lo ye ti tene asara na lo, tongana ti so Jésus afa na e ti sara. (Diko Luc 6:31.) Ita-wali ni ayeda ti sara ni. Ye ti pekoni ayeke so wa? Angoi kete na pekoni, patron ni asara ye na nzoni bê, nga lo kiri singila na ita-wali ni ndali ti kua ti lo.

12. Ngbanga ti nyen bê ti mbeni ita alingbi ti son mingi tongana lo wara tënë na mbeni mba ti lo Chrétien?

¹² A yeke ye ti dongo bê pëpe tongana e wara mara ti akpale tongaso na mbeni zo so ayeke Chrétien pëpe. E hinga so e yeke na yâ ti dunia ti Satan so azo ni ayeke sara ka ye na lege ni pëpe. Tongaso, a lingbi e zia pëpe si asioni sarango ye ti ala apusu e ti sara ngonzo (Ps. 37:1-11; Zo-ti. 8:12, 13; 12:15, 16). Ye oko, tongana e wara kpale na mbeni ita na yâ ti congrégation, bê ti e alingbi ti son ngangu. Mbeni ita-wali atene: “Kota kpale ti mbi na ngoi so mbi ga na yâ ti tâ tënë, a yeke ti yeda so awakua ti Jéhovah ayeke pëpe azo so alingbi kue.” So e londo na yâ ti mbeni dunia so ndoye ayeke dä pëpe, e ku ti tene azo kue na yâ ti congrégation asara ye na mba na nzoni bê. Ni la, tongana mbeni mba ti e na yâ ti congrégation, mbilimbili mbeni ita so amû li ni, asara ye nzoni pëpe wala asara mbeni ye so Chrétien alingbi ti sara pëpe, a lingbi ti son bê ti e wala e lingbi ti sara ngonzo. E lingbi ti hunda tere ti e: ‘Awakua ti Jéhovah kue ayeke sara ka ye tongaso?’ Biani, même na ngoi ti abazengele, mara ti aye tongaso asi na popo ti aChrétien so asoro ala (aGal. 2:11-14; 5:15; Jacq. 3:14, 15). A lingbi e sara ye tongana nyen na ngoi so mbeni zo asara mbeni ye so ason bê ti e?

13. Ngbanga ti nyen a lingbi e hon ndo ti akpale na popo ti e? E yeke sara ni tongana nyen?

¹³ Ita-wali so e londo ti sara tënë ti lo atene: “Fadeso, mbi yeke sambela ndali ti zo kue so ason bê ti mbi.” Tongana ti so e diko fade awe, Jésus afa na e ti sambela ndali ti azo so ayeke sara ye ti ngangu na e (Mat. 5:44). E yeke biani na araison mingi ti sambela ndali ti aita ti e ti koli na ti wali! Legeoko tongana ti so mbeni babâ aye si amolenge ti lo aye tere na popo ti ala, Jéhovah aye si awakua ti lo na ndo ti sese ge aye tere. E yeke ku kungo ti duti ndo oko na yâ ti siriri nga na ngia teti lakue lakue, na Jéhovah ayeke fa na e ti sara tongaso laso. Lo ye si e sara kua maboko na maboko ti sara kota kusala so lo mû na e. Ni la, zia e leke akpale wala e “girisa” ye ti sioni so a sara na e, na e kue e ngbâ beoko. (Diko aProverbe 19:11.) Ahon ti tene e hon yongoro na aita ti e tongana akpale alondo, a yeke nzoni e mû maboko na mba ti ngbâ na popo ti azo ti Jéhovah, si a bata e na yâ ti “tïtî Lo ti lakue lakue”.​—Deut. 33:27.

Sarango ye na ngangu pëpe na azo aga na aye ti nzoni

14. Satan ayeke gi ti ga na kangbi. E lingbi ti dö sese na lo tongana nyen?

¹⁴ Ti kanga lege na e ti fa nzoni tënë, Satan na asioni yingo ti lo ayeke sara kue ti buba yâ ti asewa nga na acongrégation so ayeke na ngia. Ala yeke gi ti ga na kangbi, teti so ala hinga so kangbi na yâ ti sewa wala na yâ ti congrégation ayeke sara sioni mingi (Mat. 12:25). So e yeke ke ti tene ala pusu e ti sara ye ti sioni, a yeke nzoni e mû peko ti wango ti Paul so: “A yeke nzoni ngbâa ti Seigneur atiri pëpe, me lo duti zo so asara ye na ngangu pëpe na azo kue.” (2 Tim. 2:24). Girisa pëpe so e yeke tiri “na mitele na mênë pëpe, me . . . na asioni yingo”. Ti sö benda na yâ ti bira so, a lingbi e yü aye ti bira ti yingo, so a wara na yâ ni “agbakuru ti nzoni tënë ti siriri”.​—aÉph. 6:12-18.

15. A lingbi e sara ye tongana nyen na gbele asioni so awato aga na ni na ndo ti congrégation?

¹⁵ Awato ti Jéhovah ayeke gi ti sara sioni na azo ti lo so ayeke na siriri na yâ ti congrégation. Ambeni wato ni apika aTémoin ti Jéhovah. Ambeni nde ayeke tene tënë ti mvene na ndo ti e na yâ ti ambeti-sango wala na ada-ngbanga. Jésus atene lani na adisciple ti lo ti ku tere ti ala na mara ti ye tongaso (Mat. 5:11, 12). A lingbi e sara ye tongana nyen? A lingbi e “kiri sioni teti sioni” lâ oko pëpe, atâa na yâ ti sarango tënë ti e wala sarango ye ti e.​—aRom. 12:17; diko 1 Pierre 3:16.

16, 17. Tara wa mbeni congrégation awara ni?

¹⁶ Atâa ye wa la si Zabolo aga na ni na ndo ti e, tongana e “hon ndo ti sioni na lege ti ye ti nzoni,” e yeke ndu bê ti azo. Na tapande, mbeni congrégation na zoa ti Pacifique aloué mbeni ndo ndali ti Kobe ti Seigneur. So akota zo ti eglize ti gbata ni amä tënë ni, ala tene na azo ti eglize ti ala ti bungbi na ndo ni so ti sara bungbi na même ngbonga ti Kobe ti Seigneur ni. Ye oko, kota zo ti lapolice amû yanga na akota zo ti eglize ni ti zia ande ndo ni ndali ti a aTémoin na ngoi ni so. Me tongana ngbonga ni asi awe, yâ ti ndo ni asi na azo ti eglize ni na ala to nda ti sara bungbi ti ala.

¹⁷ Na ngoi so lapolice ayeke leke tere ti lo ti tomba azo ni na ngangu, pasteur ti eglize ni aga ahunda mbeni oko ti a-ancien ni: “Ala ye ti sara mbeni kota ye ge na lakui so?” Ita ni asara tënë ti Kobe ti Seigneur ni na lo, na koli ni atene: “Oh, mbi hinga fade ape!” Na mango tënë so, mbeni turugu ti lapolice ni atene: “Me e tene tënë ni fade na ala na ndapre so!” Pasteur ni aturne na mbage ti ancien ni, nga na ngia ti mvene na yanga ti lo, lo tene: “Ala yeke sara nyen fadeso? Azo ti e asi yâ ti ndo ni. Ala yeke zia si lapolice atomba e?” Na mayele, lo leke fade ti sara si azo abâ aTémoin tongana azo so ayeke sara ngangu na azo! Aita ti e ayeke sara ye tongana nyen?

18. Ambeni ita asara ye tongana nyen na gbele gingo tënë? Ye ti nzoni wa aga na pekoni?

¹⁸ Aita ni atene na azo ti eglize ni ti sara bungbi ti ala ni teti penze-ngbonga 30, na pekoni fade ala yeke ga ndali ti Kobe ti Seigneur ni. Ala hon ngbonga ni so, me na pekoni azo ti eglize ni asigigi, na Kobe ti Seigneur ni ato nda ni. Na ndade ni, ngorogbia ahunda na mbeni bungbi ti azo ti gi nda ti tënë ni. Na pekoni so ala gi nda ti tënë ni kue, ala hunda na eglize ni ti tene na azo so a yeke aTémoin ti Jéhovah la aga na kpale ni pëpe, me ayeke pasteur ti eglize ni. Bungbi ti azo ti gingo nda ti tënë ni akiri nga singila na aTémoin ti Jéhovah ndali ti so ala kanga bê na yâ ti kpale so asi so. Ngangu so aita ni asara ti “duti na siriri na azo kue” aga na aye ti nzoni.

19. Mbeni ye nde wa alingbi ti mû lege na zo ti duti na siriri na amba ti lo?

¹⁹ Mbeni kota ye so ayeke mû lege na zo ti ngbâ ti duti na siriri na amba ti lo ayeke ti tene atënë so ayeke nzoni. Article ti peko ayeke mû maboko na e ande ti hinga atënë so ayeke anzoni tënë nga tongana nyen ti gi ti tene ni.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti fa ndani?

• Ngbanga ti nyen na yâ ti dunia ti laso azo ayeke sara ngonzo mingi?

• Atapande wa na yâ ti Bible afa ye so ayeke si tongana zo ahon ndo ti ngonzo wala pëpe?

• A yeke nzoni e sara ye tongana nyen tongana mbeni ita ason bê ti e?

• A lingbi e sara ye tongana nyen na gbele asioni so awato aga na ni na ndo ti congrégation?

[Foto na lembeti 18]

Sarango ye na nzoni bê alingbi ti sara si ambeni zo achangé