Zo wa si ayeke sö azo so ayeke toto ti hunda mungo maboko?

“O Nzapa, Mo mû fango ngbanga ti Mo na gbia . . . Teti fade Lo sö zo so ye amanke lo mingi tongana lo toto na Lo.”​—PS. 72:1, 12.

1. Ye so asi na David afa na e nyen na ndo ti nzoni bê ti Nzapa?

ATËNË so adë bê biani! A yeke peut-être David, gbia ti Israël ti giriri, si asû ni.a Angu mingi kozoni si lo sû atënë so, lo yeke lani na vundu mingi na peko ti lango-sioni so lo na Bath-Séba asara. Na ngoi ni so, David avoro tere na Nzapa lo tene: “Na lege ti kota nzobe ti Mo, Mo mbô kengo-ndia ti mbi . . . siokpari ti mbi ayeke na gbele mbi lakue. . . . Bâ, a dü mbi na yâ sioye; na mama ti mbi amë ngo ti mbi na yâ siokpari.” (Ps. 51:3-7). Na lege ti nzoni bê ti Jéhovah, lo girisa pëpe so a dü e na yâ ti siokpari.

2. Psaume 72 amû maboko na e tongana nyen?

² Jéhovah ahinga so dutingo ti e ayeke mbeni ye ti mawa mingi. Ni la, Nzapa afa kozoni awe so Gbia so lo soro lo ayeke “sö zo so ye amanke lo mingi tongana lo toto na Lo, na Lo sö zo ti vundu so ayeke na zo oko pëpe ti sara na lo. Fade Lo sara be-nzoni na wanzinga na zo so ye amanke lo mingi, na Lo sö âme ti ala so ye amanke ala mingi.” (Ps. 72:12, 13). A yeke sö ande azo ni tongana nyen? Psaume 72 afa ni na e. Atâa so atënë ti psaume so abâ komandema ti Salomon so ayeke molenge ti David, bia so afa kete yanga ti ye so komandema ti Jésus Christ, Molenge ti Nzapa, ayeke sara ande ti dë bê ti azo kue so ayeke na vundu.

A fa kete yanga ti komandema ti Christ

3. Nyen la Salomon ahunda na Nzapa? Nzapa amû na lo nyen?

³ Na pekoni so David so aga mbakoro awe amû yanga ti tene Salomon aga gbia na peko ti lo, lo fa na Salomon ambilimbili ye so a lingbi lo mû pekoni na Salomon asara ye alingbi na ni (1 aGbia 1:32-35; 2:1-3). Na pekoni, na yâ ti suma Jéhovah asi na Salomon na lo tene: “Mo hunda ye so mo ye Mbi mû na mo.” Salomon ahunda gi ye oko, lo tene: “Mo mû na boi ti Mo bê ti ndara ti fâ ngbanga ti azo ti Mo, si mbi lingbi hinga ti kangbi nzoni na sioni.” Teti so Salomon ahunda ye mingi pëpe, Nzapa amû na lo ye so lo hunda na lo zia ambeni mingi na ndo ni.​—1 aGbia 3:5, 9-13.

4. Mbeni zo nde so ayeke nga gbia na ngoi ti Salomon atene nyen na ndo ti komandema ti Salomon?

⁴ Teti so Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti Salomon, ye so asara si ngoi ti komandema ti lo aduti mbeni ngoi so azo aduti na siriri nga na mosoro mingi. Mara ti ye tongaso ade ti si la oko pëpe na ngoi ti mbeni ngorogbia ti azo (1 aGbia 4:25). Gbia-wali ti Séba na gbâ ti azo so amû peko ti lo ayeke lani na popo ti azo so aga ti bâ lege so aye ayeke tambela na gbe ti komandema ti Salomon. Lo tene na Salomon: “Tënë so mbi mä na kodoro ti mbi . . . ayeke tâ tënë . . . Ala fa na mbi moitié ti tënë ni pëpe; ndara ti mo na nzoni ye ti mo ahon tënë kue so mbi mä.” (1 aGbia 10:1, 6, 7). Me, aye so Jésus asara lani afa so ndara ti lo ayeke kota mingi. Ni la, a yeke na lege ni si Jésus asara tënë ti lo wani lo tene: “Bâ, mbeni zo ayeke ge so ayeke kota ahon Salomon.”​—Mat. 12:42.

Komandema ti Kota Salomon ayeke ga na dengo bê

5. Psaume 72 afa aye wa? Jésus afa kete yanga ti ye wa?

⁵ Zia e bâ fadeso ambeni ye so a sara tënë ni na yâ ti psaume 72 ti hinga aye ti nzoni so komandema ti Jésus Christ, Kota Salomon ayeke ga na ni. (Diko Psaume 72:1-4.) Psaume so afa atënë ti bê ti Jéhovah na ndo ti “ngangu ti komande” ti Molenge ti lo, “Mokonzi Ti Siriri” so ayeke Jésus Christ (És. 9:5, 6). Na gbe ti fango lege ti Nzapa fade Kota Salomon ayeke ‘fâ ngbanga ti azo ti vundu na lo yeke sö amolenge ti azo so ye amanke ala mingi.’ Siriri nga na sarango ye ti mbilimbili ayeke duti ande dä na gbe ti komandema ti lo. Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo fa kete yanga ti ye so Komandema ti lo ti Ngu Saki Oko ayeke sara ande.​—Apoc. 20:4.

6. Aye wa Jésus asara lani so afa kete yanga ti aye ti nzoni so lo yeke sara ande na ngoi ti lengo gbia ti lo?

⁶ Zia e bâ ambeni kusala so Jésus Christ asara lani so afa kete yanga ti ye so lo yeke sara ande teti azo ti sara si Psaume 72 aga tâ tënë. A yeke na lege ni ti tene bê ti e adö ti bâ so Jésus ahinga ti bâ mawa ti azo so ayeke bâ pasi lani (Mat. 9:35, 36; 15:29-31). Na tapande, mbeni zo ti buruma aga nduru na Jésus na lo voro yanga lo tene: “Tongana mo ye, mo lingbi ti sara si tere ti mbi aga nzoni.” Jésus atene: “Mbi ye. Zia tere ti mo aga nzoni.” Kobela ti koli ni ahunzi! (Marc 1:40-42). Na pekoni, Jésus atingbi na mbeni womua so molenge ti lo ti koli so ayeke gi oko molenge ti lo akui. ‘Mawa asara’ Jésus na lo tene: “Londo!” na molenge ni alondo. Lo kiri na fini!​—Luc 7:11-15.

7, 8. Ambeni ye wa Jésus asara lani ti fa so lo yeke na ngangu ti sava azo?

⁷ Jéhovah amû ngangu na Jésus ti sara amiracle. A bâ ni polele na ndo ti ‘mbeni wali so ayeke na kobela so asara si mênë ayeke ga na tere ti lo mingi, a sara ngu bale-oko na use awe.’ Atâa so “lo bâ pasi mingi na maboko ti gbâ ti awanganga, nga lo buba nginza ti lo kue”, kobela ti lo ni angbâ gi ti gue na li ni. Wali ni alï na popo ti gbâ ti azo na lo ndu Jésus. Lo doro ndia so a mû teti zo so ayeke na “kobela ti mênë”. (Lév. 15:19, 25). Jésus abâ so mbeni ngangu asigigi na yâ ti tere ti lo na lo hunda zo wa la andu lo. “Mbeto agbu wali ni na tere ti lo ayeke dö . . . lo tï na gbe ti Jésus na lo tene na lo tâ tënë kue.” Tongana Jésus abâ so Jéhovah asava wali ni, Jésus asara ye na lo na nzoni bê na lo tene na lo: “Molenge ti mbi, mabe ti mo asava mo awe. Mo gue na siriri, na zia mo duti na nzoni seni na peko ti ngangu kobela ti mo so.”​—Marc 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Jésus asava kobela ti azo grâce na ngangu so Nzapa amû na lo. Même azo so abâ ye ni na lê ti ala bê ti ala adö. Na tapande, bê ti azo mingi apika lani na ngoi so ala bâ Jésus na savango azo kozoni na diskur ti lo so azo ahinga ni mingi so lo mû na ndo ti Hoto (Luc 6:17-19). Na ngoi so Jean Baptiste atokua lani azo use ti bâ wala Jésus ayeke Messie ni, azo ni awara lo lo yeke “sava azo mingi so ayeke na akobela, asioni kobela na asioni yingo nga lo sara si awaziba mingi awara lege ti bâ ndo.” Jésus atene na azo ni use so lo tene: “Ala fa na Jean peko ti ye so ala bâ na ala mä: Awaziba ayeke bâ ndo, azo so gere ti ala abuba ayeke tambela nzoni, a sara si tere ti azo ti buruma aga nzoni, azo so mê ti ala akanga ayeke mä ndo, a yeke zingo akuâ, na a yeke fa nzoni tënë na awayere.” (Luc 7:19-22). Tënë so amû lani biani ngangu na Jean!

9. Amiracle so Jésus asara lani afa kete yanga ti ye nyen?

⁹ Ayeke tâ tënë so dengo bê so Jésus aga na ni lani na azo so ayeke bâ pasi na ngoi ti kusala ti lo na sese ge ayeke gi teti kete ngoi. Azo so lo sava ala wala lo zingo ala na kuâ akiri akui. Ye oko, amiracle so Jésus asara lani na ngoi so lo yeke na sese ge ayeke gi kete yanga ti ye so lo yeke sara ande na gbe ti komandema ti lo ti dë bê ti azo teti lakue lakue.

Sese kue ayeke ga Paradis!

10, 11. (a) Aye ti nzoni so Royaume ayeke ga na ni ayeke ninga teti ngoi oke? Komandema ti Jésus ayeke duti ande tongana nyen? (b) Zo wa ayeke duti ande na Jésus na yâ ti Paradis? A lingbi lo sara ande nyen ti duti na fini lakue lakue?

¹⁰ Tara ti bâ na yâ ti li ti mo tongana nyen fini ayeke duti ande na yâ ti Paradis na ndo ti sese. (Diko Psaume 72:5-9.) Azo so ayeke voro tâ Nzapa ayeke duti ande na fini so aninga na yâ ti Paradis tongana lâ na nze, so ti tene fini ti lakue lakue! Gbia Jésus Christ ayeke dë ande bê ti azo, legeoko ‘tongana ngu-nduzu so apika na ndo pere so afâ awe nga tongana ngu-nduzu so apika na sese.’

¹¹ Na ngoi so mo yeke bâ na yâ ti li ti mo gango tâ tënë ti Psaume so, beku ti fini ti lakue lakue na yâ ti paradis na ndo ti sese asara si tere ti mo anzere pëpe? Kite ayeke pëpe so tere ti sioni zo so a pika lo lani na ndo ti keke na tere ti Jésus anzere mingi tongana Jésus atene na lo: “Mo yeke duti ande na mbi na Paradis.” (Luc 23:43). Na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Jésus, A yeke zingo ande koli so na kuâ. Tongana lo woko tere ti lo na gbe ti komandema ti Christ, lo yeke duti ande na fini ti lakue lakue na nzoni seni nga na ngia.

12. Na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Christ, lege wa ayeke zi ande na azo ti mbilimbili pëpe so ayeke zingo ande na kuâ?

¹² Na ngoi ti komandema ti Kota Salomon, Jésus Christ, “fade azo ti mbilimbili awu,” so ti tene ala yeke ga mingi (Ps. 72:7). Christ ayeke sara ande ye na ndoye nga lo yeke bâ mawa ti zo mingi tâ gi tongana ti so lo sara lani na ngoi so lo yeke na ndo ti sese. Na yâ ti fini dunia so Nzapa amû zendo ni, même “azo ti mbilimbili pëpe” so ayeke zingo ande na kuâ, na ndoye a yeke mû lege na ala ti sara ye alingbi na afango ye ti Jéhovah na ti ngbâ na fini (Kus. 24:15). Me ti azo so ake ti sara ye ague oko na afango ye ti Nzapa, a yeke mû ande lege na ala pëpe ti ngbâ na fini si ala buba pëpe siriri ti yâ ti fini dunia.

13. Royaume ayeke komande ande juska na ndo wa? Ngbanga ti nyen zo oko ayeke buba ande pëpe siriri so Royaume ayeke ga na ni?

¹³ A fa ndo so komandema ti Kota Salomon ayeke gue juska ti si dä na lege ti atënë so: “Fade royaume ti Lo akomanse na kota ngu ti ingo, a gue juska na mbeni kota ngu ti ingo, na a komanse na Ngu ti Euphrate, a gue juska na nda ti sese. Ala so asara kodoro na yando, fade ala zuku na gbele Lo; na fade awato ti Lo asu pupu-sese.” (Ps. 72:8, 9). Biani, Jésus Christ ayeke komande ande na ndo ti sese kue (Zach. 9:9, 10). Azo so ayeda na abâ na nene ni komandema ti lo nga na aye ti nzoni so ayeke ga na ni, ala yeke duti ande nduru ti “zuku na gbele Lo” ti fa so ala mä yanga ti lo. Me ti azo so ake ti changé, a yeke futi ande ala atâa ‘ngu ti ala asi na ngu ngbangbo oko’. (És. 65:20). Ala yeke ‘su pupu-sese.’

Jésus ahinga apasi ti e

14, 15. E hinga tongana nyen so Jésus ahinga dutingo ti e na lo yeke “sö zo ti vundu so ayeke na zo oko pëpe ti sara na lo”?

¹⁴ Dutingo ti e azo so ayeke awasiokpari ayeke tâ ye ti mawa na e yeke mingi na bezoin ti mungo maboko. Me beku ayeke dä teti e. (Diko Psaume 72:12-14.) Jésus, Kota Salomon, ayeke bâ mawa ti e teti so lo hinga so e yeke awasiokpari. Na ndo ni, Jésus abâ pasi lani ndali ti ye ti mbilimbili na Nzapa azia si lo wara atara. Jésus abâ pasi na vundu lani mingi si “gbiki ti tere ti lo aga tongana mênë si ayeke tï oko oko na sese.” (Luc 22:44). Kete na pekoni na ngoi so lo yeke na ndo ti keke ti pasi, lo dekongo lo tene: “Nzapa ti mbi, Nzapa ti mbi, mo zia mbi ngbanga ti nyen?” (Mat. 27:45, 46). Atâa apasi kue so lo bâ nga so Satan asara kue ti sara si lo ke Jéhovah, Jésus angbâ be-ta-zo na Jéhovah Nzapa.

¹⁵ E yeke na kite oko pëpe so Jésus abâ apasi so e yeke bâ na lo yeke “sö zo so ye amanke lo mingi tongana lo toto na Lo, na Lo sö zo ti vundu so ayeke na zo oko pëpe ti sara na lo.” So na ndoye lo bi bê ti lo na e tongana ti Babâ ti lo, Jésus ayeke ‘mä awanzinga’ nga “azo so bê ti ala afâ awe, Lo [yeke] sara si ala ga nzoni, na Lo kanga kä ti ala.” (Ps. 69:34; 147:3). Jésus ayeke “bâ mawa ti e na ando so e woko dä,” ndali ti so “a tara lo na yâ ti aye kue legeoko tongana e”. (aHéb. 4:15). A nzere na e mingi ti hinga so Gbia Jésus Christ ayeke komande na ndembe so na yayu na lo yeke ku kungo ti zi apasi ti azo!

16. Ngbanga ti nyen Salomon alingbi lani ti bâ mawa ti azo so lo komande na ndo ti ala?

¹⁶ Teti so lo yeke na ndara nga na hingango ye, kite ayeke pëpe so lani Salomon ‘asara be-nzoni na wanzinga’. Na ndo ni, lo wara lani aye ti vundu nga na aye ti ngangu mingi na yâ ti fini ti lo. Ita ti lo Amnon agbu na ngangu Tamar, ita ti lo ti wali, na lo bungbi na lo, Absalom, ita ti Salomon afâ Amnon ndali ti ye ti sioni so lo sara (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29). Absalom aye ti mû mbata ti gbia na tïtî David, me lo wara lege ti mû ni pëpe na Joab afâ lo (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14). Ngoi kete na pekoni, ita ti Salomon Adonija lo wani lo ye ti mû mbata ti gbia. Tongana lo mû lani mbata ti gbia ni, kite ayeke pëpe so lo yeke fâ Salomon (1 aGbia 1:5). Atënë so Salomon atene na yâ ti sambela na ngoi ti matanga ti mungo temple na Jéhovah afa polele so lo hinga pasi ti azo. Teti so lo bi bê ti lo na azo so lo komande na ndo ti ala, gbia ni asambela lo tene: “Azo oko oko kue ti ala kue ahinga kobela ti ala na vundu ti ala mveni . . . Mo [Jéhovah] pardone ala . . . Mo futa azo oko oko kue alingbi na lege ti ala kue”.​—2 Chron. 6:29, 30.

17, 18. Ambeni wakua ti Nzapa ayeke gbu ngangu na yâ ti aye wa? Nyen la amû maboko na ala ti hon ndo ni?

¹⁷ Ambeni ye so e sara ândö alingbi ti sara si e yeke na vundu. Marieb mbeni Témoin ti Jéhovah so ayeke na ngu 30 na ndo ni atene: “Mbi yeke na araison mingi ti duti na ngia, me na ambeni ngoi kamene nga na ngonzo asara mbi ndali ti ambeni ye so mbi sara ândö. Vundu asara mbi mingi na mbi ye ti toto, mo bâ mo tene aye so asi gi biri. Aye ni so angbâ na yâ ti li ti mbi asara si mbi bâ tere ti mbi so mbi yeke ye oko pëpe na so mbi yeke na faute.”

¹⁸ Awakua ti Nzapa mingi ayeke nga na mara ti apensé so. Me nyen la alingbi ti mû maboko na ala ti gbu ngangu? Marie atene: “Atâ kamarade ti mbi nga na aita na yâ ti congrégation asara si fadeso mbi yeke na ngia. Mbi gi ti zia bê ti mbi gi na ndo ti aye so Jéhovah amû zendo ti sara na yâ ti ngoi so ayeke ga. Nga mbi yeke na kite oko pëpe so toto so mbi yeke toto ti wara mungo maboko ayeke ga ande dekongo ti ngia.” (Ps. 126:5). A lingbi e zia beku ti e na ndo ti Molenge ti Nzapa, so ayeke Gbia so lo soro lo. A tene kozoni awe na ndo ti lo a tene: “Fade Lo sara be-nzoni na wanzinga na zo so ye amanke lo mingi, na Lo sö âme ti ala so ye amanke ala mingi. Fade lo ton âme ti ala na yâ ye ti ngangu na sioye; na mênë ti ala ayeke ye ti ngere ngangu na lê ti Lo.” (Ps. 72:13, 14). So tâ tënë ti dengo bê!

Fini dunia so asi singo na aye ti nzoni ayeke ku e

19, 20. (a) Na lege ti Psaume 72, kpale wa Royaume ayeke leke ande ni? (b) Aye so komandema ti Christ ayeke sara, gonda ni ayeke gue kozoni kue na zo wa? Tënë ti bê ti mo na ndo ti aye so Royaume ni ayeke sara ande ayeke so wa?

¹⁹ Kiri mo tara ti bâ na yâ ti li ti mo ye so ayeke ku azo ti mbilimbili na yâ ti fini dunia ti Nzapa na gbe ti komandema ti Kota Salomon. A mû na e zendo so: “Fade le-kobe ayeke mingi na sese na li ti ahoto.” (Ps. 72:16). Teti so lê ti kobe ayeke sigigi ka na li ti hoto pëpe, atënë so aye ti fa so sese ayeke lê ande lê ti kobe mingi. Alengo ni ayeke duti ande ‘tongana ti Liban’, mbeni ndo so alê ti kobe amaï dä lani mingi na ngoi ti lengo gbia ti Salomon. Gbu li kete! Pasi ti kobe ayeke hunzi, zo kue ayeke te kobe alingbi na nzara ti lo, zo oko ayeke kui nzara pëpe! Azo kue ayeke sara “pumba ti ye ti mafuta”.​—És. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Fade gonda ti aye ti nzoni so kue ayeke gue na zo wa? Gonda ni ayeke gue kozoni kue na Jéhovah Nzapa so ayeke Gbia ti lakue nga Gbia ti Dunia Kue. Biani, na ngia na bê, e kue e yeke bungbi go ti e ande ti he pendere bia ti ndangba mbage ti psaume so, so atene: “Fade iri ti Lo [ti Gbia Jésus Christ] angbâ lakue. Fade iri ti Lo angbâ na ngoi ni kue so lâ angbâ. Fade azo awara ye ti nzoni na yâ Lo. Fade amara kue atene Lo yeke Zo ti ngia Sara tënë nzoni na L’Éternel Nzapa, Nzapa ti Israël. Gi Lo oko, Lo sara ye ti kpene. Sara tënë nzoni na iri ti Lo ti gloire lakue; na zia sese kue asi na gloire ti Lo. Amen! Amen!”​—Ps. 72:17-19.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Psaume 72 afa kozoni awe kete yanga ti nyen?

• Kota Salomon ayeke zo wa? Komandema ti lo ayeke gue juska ti si na ndo wa?

• Na popo ti aye ti nzoni so ayeke ga ande so Psaume 72 asara tënë ni, so wa la agbu bê ti mo mingi?

[Foto na lembeti 28]

Aye ti nzoni so ayeke lani na ngoi ti komandema ti Salomon ayeke gbede ti nyen?

[Foto na lembeti 31]

A yeke biani kota ye ti sara kue ti wara fini na yâ ti Paradis na gbe ti komandema ti Kota Salomon